سرطان مثانه رشد بی رویۀ سلول‌های مثانه است که ابتلا به آن باعث بروز مشکلاتی در دفع ادرار خواهد شد. بیماری سرطان مثانه با علائمی مانند خون در ادرار، تکرر ادرار، دفع دردناک ادرار و درد در لگن و کمر همراه است. همین علائم بیماران را به مشورت با متخصص کلیه و مجاری ادراری (اورولوژیست) هدایت می‌کنند.
برای درمان سرطان مثانه، با توجه به مرحله‌ای از بیماری که فرد در آن قرار دارد، روش‌های مختلفی توصیه می‌شوند. برای مثال می‌توانیم به جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، ایمونوتراپی و درمان هدفمند اختصاصی اشاره کنیم. اگر قصد دارید اطلاعات کاملی دربارۀ سرطان مثانه به دست آورید، در ادامۀ این مطلب از هرلایف همراه ما باشید.
سرطان مثانه چیست؟
مثانه بافتی ماهیچه‌ای است که محل جمع آوری ادرار به حساب می‌آید. رشد بی رویۀ سلول‌های بافت مثانه باعث بروز سرطان در این اندام می‌شود. سرطان مثانه عموماً با رشد سلول‌های اوروتلیال آغاز می‌شود که بافت پوششی داخلی مثانه را تشکیل داده‌اند. این سلول‌ها در پوشش داخلی بافت کلیه و مجاری حالب نیز وجود دارند. به همین دلیل گاهی رشد بی‌رویۀ سلول‌های اوروتلیال در کلیه و حالب هم رخ دهد، اما در مثانه شایع‌تر است.
انواع سرطان مثانه
سه نوع سرطان مثانه وجود دارند که با توجه به سلول‌هایی از دیوارۀ مثانه که سرطان از رشد آنها شروع شده است، نام گرفته‌اند.
کارسینوم سلول انتقالی (Transitional cell carcinoma)
سرطان کارسینوم سلول انتقالی در سلول‌های انتقالی شروع می‌شود که در پوشش داخلی دیوارۀ مثانه قرار دارند. حدود ۹۰ درصد از تمام سرطان‌های مثانه از این نوع هستند. در این نوع سرطان، سلول‌های غیرطبیعی از پوشش داخلی به لایه‌های عمیق‌تر مثانه رشد می‌کنند. گاهی نیز این سلول‌ها از دیوارۀ مثانه به بافت‌های چربی گسترش می‌یابند که مثانه را احاطه کرده‌اند. این نوع سرطان با نام سرطان مثانه اوروتلیال نیز شناخته می‌شود.
کارسینوم سلول سنگفرشی (Squamous cell carcinoma)
سلول‌های سنگفرشی سلول‌های نازک و مسطحی هستند که داخل مثانه قرار دارند. سرطان کارسینوم سلول‌های سنگفرشی حدود ۵ درصد از سرطان‌های مثانه را تشکیل می‌دهد و به طور معمول در افرادی ایجاد می‌شود که دچار التهاب مثانه شده‌اند.
آدنوکارسینوما (Adenocarcinoma)
آدنوکارسینوما نوعی نادر از سلول‌ها هستند که غدد ترشح کنندۀ مخاط را در مثانه به وجود می‌آورند. سرطان آدنوکارسینوما نوعی بسیار نادر از سرطان مثانه به حساب می‌آید که ۱ تا ۲ درصد از کل سرطان‌های مثانه را تشکیل می‌دهد.
علاوه بر موارد اصلی که توضیح دادیم، سرطان در اثر رشد بی رویۀ سلول‌های دیگری در مثانه به وجود می‌آیند. این سرطان‌ها شامل کارسینوم سلول کوچک مثانه و تومور بدخیم بافت پیوندی می‌شوند. البته نوع دیگر تقسیم بندی سرطان مثانه با توجه به تهاجمی یا غیر تهاجمی بودن آنها صورت می‌گیرد.
- سرطان غیر تهاجمی مثانه که ممکن است طی آن تومورهایی در بخش کوچکی از بافت یا سرطان باشد که فقط در سطح مثانه یا نزدیکی آن قرار دارند.
- سرطان غیر تهاجمی مثانه نوعی از سرطان است که به عضله گسترش نیافته است.
- سرطان تهاجمی عضلانی در عضلۀ دیواره مثانه رشد کرده است و گاهی نیز به لایه‌های چربی یا بافت‌های اندام‌های خارج از مثانه گسترش می‌یابد.
گریدها و مراحل مختلف سرطان مثانه
برای اینکه مشخص شود، سرطان مثانه در چه مرحله‌ای قرار دارد، پزشک با انجام نمونه برداری و ارسال آن به آزمایشگاه، بررسی‌های لازم را انجام می‌دهد. اما با توجه به اینکه چه مقدار از مثانه درگیر سرطان شده است، سرطان مثانه را در سه گرید مختلف تقسیم بندی می‌کنند. در حالی که دسته بندی مراحل به شیوۀ دیگری انجام می‌شود.
گریدهای سرطان مثانه
انواع گریدهای سرطان مثانه به شرح زیر هستند:
گرید پایین (Low grade)
سلول‌های سرطانی در سرطان مثانه با درجۀ پایین بیشتر شبیه سلول‌های طبیعی هستند. این گرید از سرطان مثانه به آرامی رشد می‌کند و احتمال گسترش آن کمتر است. در ضمن با روش‌های درمانی کمتر تهاجمی مانند برداشتن تومور با کمک جراحی قابل درمان است.
گرید بالا (High grade)
سلول‌های سرطانی در سرطان مثانه با گرید بالا بسیار غیرطبیعی و کمتر شبیه به سلول‌های طبیعی مثانه به نظر می‌رسند. این گرید از سرطان که رشد سریع‌تری نسبت به گرید پایین دارد، عموماً با روش‌های تهاجمی مانند پرتودرمانی و شیمی درمانی درمان می‌شود.
مراحل مختلف سرطان مثانه
۵ مرحلۀ مختلف سرطان مثانه وجود دارند که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
مرحلۀ صفر
این مرحله از سرطان مثانه، هنگامی است که سلول‌های سرطانی در بافت‌های داخل مثانه یافت می‌شوند اما به دیوارۀ مثانه حمله نکرده‌اند. این مرحله خود به دو سطح جزئی تقسیم بندی می‌شود که (0a) و (0is) نام دارند. نوع (0a) یا همان کارسینوم پیلاری غیر تهاجمی، با توجه به میزان غیرطبیعی بودن آنها در گرید پایین یا بالا قرار می‌گیرد. اما (0is) که با نام کارسینوم درجا نیز شناخته می‌شود، یک تومور روی سلول‌های پوششی داخلی مثانه است و همیشه در گرید بالا قرار دارد.
مرحلۀ اول
سطج بعدی از سرطان مثانه است که از نوع سرطان غیر تهاجمی عضلانی است و تنها در بافت همبند مثانه گسترش یافته و به بافت عضلانی این اندام نرسیده است.
مرحله دوم
در سطح دوم از سرطان مثانه که به سرطان تهاجمی عضلانی نیز معروف است، رشد تومور از لایۀ همبند به بافت عضلانی گسترش می‌یابد.
مرحلۀ سوم
در مرحلۀ بعدی، سرطان مثانه از نوع پیشرفته بوده و متاستاز کرده است و خود به دو سطح مجزای (IIIA) و (IIIB) تقسیم بندی می‌شود.
- مرحله (IIIA): سرطان از طریق عضلات مثانه و دیوارۀ مثانه به لایۀ چربی اطراف مثانه رشد کرده و ممکن است به اندام‌های تناسلی گسترش یافته باشد. در این مرحله هنوز به گره‌های لنفاوی گسترش نیافته است. گاهی نیز ممکن است که سرطان به یک گره لنفاوی در لگن گسترش یافته باشد که در نزدیکی عروق اصلی در لگن نیست.
- مرحلۀ (IIIB): در مرحله (IIIB) سرطان به بیش از یک گره لنفاوی در لگن گسترش یافته است که در نزدیکی عروق اصلی لگن قرار ندارند. گاهی ممکن است که سرطان به حداقل یک گره لنفاوی که در نزدیکی عروق اصلی لگن قرار دارد، گسترش یافته باشد.
مرحلۀ چهارم
در این شرایط از سرطان که به اسم مرحله سرطان مثانۀ متاستاتیک نیز شناخته می‌شود، هنگامی رخ می‌دهد که سرطان مثانه در اولین سطح (IVA) به شکم یا لگن متاستاز داده است. از طرفی در دومین مرحله متاستاز (IVB) نیز سرطان در اندام‌های دیگر بدن مانند استخوان‌ها و ریه‌ها پخش شده است.
متاستاز سرطان مثانه
هنگامی که سرطان بافت مثانه در مرحلۀ پیشرفته قرار می‌گیرد، به نحوی که اندام‌های دیگر در اطراف مثانه یا ریه و استخوان‌ها نیز درگیر سرطان می‌شوند، متاستاز رخ داده است.
علائم سرطان مثانه
بیماران مبتلا به سرطان مثانه با توجه به مرحله و گریدی که در آنها قرار دارند، علائم مختلفی را تجربه می‌کنند. اما علائم رایج آنها به شرح زیر هستند:
مشاهدۀ خون در ادرار (هماچوری)
یکی از علائم رایج بیماری سرطان مثانه، خون در ادرار است. رشد سلول‌های تومور در لایۀ پوشانندۀ داخلی مثانه و بافت عضلانی باعث پارگی عروق ریزی می‌شود که در این بافت‌ها وجود دارند. همین باعث می‌شود که بیمار هنگام دفع ادرار، خون مشاهده کند. البته شکننده بودن عروق مثانه در اثر ابتلا به سرطان نیز باعث پارگی سریع آنها می‌شود که با ایجاد هماچوری همراه خواهد بود.
بروز تغییراتی در ادرار
ابتلا به سرطان مثانه با ایجاد تغییراتی در ادرار همراه است. به نحوی که بیماران ممکن است به دشواری عمل دفع ادرار را انجام دهند. تکرر ادرار، علامت دیگری است که بیماران تجربه می‌کنند. آنها نیاز به دفع ادرار را دارند، در حالی که مثانه چندان پر نشده است. از طرفی، احساس دفع فوری ادرار دارند و این علامت خود نشانۀ تغییراتی در روند فعالیت مثانه است.
درد کمر و لگن
بیمارانی که در مراحل پیشرفتۀ سرطان مثانه قرار دارند، درد کمر و لگن را حس می‌کنند. بروز این درد به خاطر رشد تومور در بافت‌های داخل مثانه و اندام‌های اطراف مثانه در لگن است. علاوه بر بافت‌ها، سیستم عصبی محیطی نیز تحت فشار قرار دارد. در حالی که متاستاز سرطان در استخوان‌ها، درد زیادی در کمر و سایر نقاط بدن به همراه دارد. انسداد مجاری ادراری به دلیل رشد تومور داخل مثانه یا داخل و اطراف مجاری ادراری نیز دلایل دیگری برای احساس درد در کمر و لگن به حساب می‌آیند.
سایر علائم سرطان در بافت مثانه
علائم دیگری که بیماران تجربه می‌کنند عبارتند از:
- خستگی و ضعف
- کاهش وزن قابل توجه
- ورم پاها
- دردهای استخوانی
علت سرطان مثانه
شاید این سؤال برای شما نیز مطرح شود که به چه علت، مردم به سرطان مبتلا می‌شوند. در پاسخ می‌توانیم بگوییم که سرطان مثانه زمانی اتفاق می‌افتد که سلول‌های مثانه دچار تغییرات غیر طبیعی شده و شروع به رشد غیر قابل کنترل می‌کنند. علت دقیق سرطان مثانه همیشه واضح نیست، اما چندین ریسک فاکتور شناخته شده وجود دارند که احتمال ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند.
سیگار کشیدن
مصرف سیگار مهم‌ترین عامل برای ابتلا به سرطان مثانه محسوب می‌شود. مواد شیمیایی از طریق دود سیگار وارد جریان خون و توسط کلیه‌ها فیلتر می‌شوند. ورود این مواد شیمیایی به مثانه با آسیب‌های جدی و ابتلا به سرطان همراه است.
قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
هنگامی که افراد به مدت طولانی در معرض مواد شیمیایی صنعتی قرار می‌گیرند، بیشتر از سایرین در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه هستند. در حقیقت، این مواد شیمیایی معمولاً در صنایع رنگ، لاستیک، چرم و نساجی استفاده می‌شوند.
جالب است بدانید که وجود آرسنیک در آب نوشیدنی نیز یکی از عوامل افزایش دهندۀ ابتلا به سرطان مثانه به حساب می‌آید. افرادی که از منابع آبی آلوده و نامطمئن استفاده می‌کنند، بیشتر در خطر جذب آرسنیک و ابتلا به سرطان در اندام مثانه قرار دارند.
التهاب شدید مثانه
عفونت‌های مکرر یا مزمن یا تحریک مثانه (مانند عفونت‌های دستگاه ادراری یا سنگ مثانه) می‌توانند خطر ابتلا به سرطان مثانه را افزایش دهند. برای مثال، در مناطق خاصی از جهان، عفونت‌های مزمن مثانه ناشی از یک انگل به نام شیستوزوما هماتوبیوم، با نوعی سرطان مثانه به نام کارسینوم سلول سنگفرشی مرتبط است.
پرتودرمانی و شیمی درمانی
افرادی که تحت پرتودرمانی لگن برای درمان سایر سرطان‌ها مانند سرطان دهانۀ رحم یا پروستات قرار گرفته‌اند، در معرض خطر ابتلا به سرطان مثانه نیز هستند. علاوه بر این، استفاده کردن طولانی بعضی از داروهای شیمی درمانی، به ویژه سیکلوفسفامید، با افزایش خطر ابتلا به سرطان مثانه همراه است.
سابقۀ خانوادگی ابتلا به سرطان
ژنتیک یکی از عوامل مهم ابتلا بیماری‌های مختلف از جمله سرطان مثانه است. افرادی که در خانوادۀ خود، بیماران مبتلا به سرطان مثانه دارند یا خود قبلاً سرطان مثانه داشته و آن را درمان کرده‌اند، احتمال ابتلای مجدد به این بیماری را دارند.
سن و جنسیت
سن و جنسیت دو ویژگی مهمی هستند که سهمی در ابتلا به سرطان بافت مثانه دارند. برای مثال، طبق گزارش‌ها و پژوهش‌های مختلفی که انجام شده‌اند، سرطان مثانه در افراد مسن شایع‌تر است، در حالی که میانگین سن تشخیص سرطان مثانه در حدود ۷۳ سالگی است. اما دربارۀ تأثیر جنسیت در ابتلا به سرطان مثانه باید بگوییم که مردان بیشتر از زنان به این نوع از سرطان مبتلا می‌شوند.
آیا سرطان مثانه درمان قطعی دارد
با وجود عواملی که در ابتلا به سرطان در بافت مثانه مؤثر هستند، این سؤال برای بسیاری به وجود می‌آید که آیا درمان قطعی برای سرطان وجود دارد؟ اما پاسخ آن به عوامل مختلفی بستگی دارد. عامل اول، گرید بیماری است که ممکن است گرید پایین یا گرید بالا باشد. علاوه بر این، مرحلۀ سرطان هم در تسریع و تسهیل فرآیند درمان مؤثر هستند. افرادی که در مراحل اولیه متوجه سرطان می‌شوند، شانس بیشتری برای درمان کامل بیماری دارند.
طول عمر بیماران سرطان مثانه
طول عمر بیماران مبتلا به سرطان مثانه به عوامل مختلفی بستگی دارد. برای مثال هنگامی که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود، احتمال درمان آن بیشتر از زمانی است که سرطان در مرحلۀ متاستاتیک قرار دارد. از طرفی مسائل ژنتیکی و وضعیت حال عمومی بیمار در طول عمر او اثر دارد.
مراحل سرطان
طول عمر افرادی که درمان سرطان خود را در مراحل ۰ و ۱ آغاز می‌کنند، بیشتر از افرادی است که در مراحل ۲ تا ۴ برای تشخیص و درمان بیماری اقدام می‌کنند. طول عمر ۵ ساله در افرادی که مراحل ۰ و ۱ هستند، به ۸۰ و ۹۰ درصد می‌رسد. اما در مراحل ۲ تا ۴ این طول عمر ۱۰ تا ۱۵ درصد امکان پذیر است.
گرید بیماری
هنگامی که سرطان از نوع گرید پایین است، احتمال درمان قطعی سرطان مثانه بیشتر از زمانی خواهد بود که بیماری از نوع گرید بالاست.
روش درمان انتخابی
با توجه به مرحله و گرید بیماری، روش درمان مبتلایان به سرطان مثانه متفاوت است. انتخاب روش درست و مناسب بیماری در درمان مؤثر و طول عمر بیماران نقش مهمی ایفا می‌کند.
عوامل ژنتیکی
با توجه به اینکه ژنتیک هم در ابتلای افراد به سرطان نقش دارد، اگر سرطان تحت تأثیر این عامل قرار گیرد، انتظار می‌رود که روند درمان، ابتلای مجدد به بیماری و طول عمر مبتلایان با هم دیگر فرق کند.
سرطان مثانه در زنان
سرطان مثانه در زنان نیز اتفاق می‌افتد. علائم شایع، روش‌های تشخیص و راهکارهای درمان میان مردان و زنان مشابه است. اما علائم سرطان مثانه در زنان گاهی با علائم بیماری‌های عفونی مقاربتی شبیه است. به همین دلیل، بعضی اوقات در تشخیص سرطان اندام مثانه زنان اشتباه صورت می‌گیرد. تشخیص دیرهنگام هم عواقب خود را دارد.
تومور مثانه چیست و چه تفاوتی با سرطان مثانه دارد؟
تومور مثانه مانند پاپیلوما و فیبروما توده‌ای سلولی است که گاهی خوش خیم و بعضی اوقات بدخیم تشخیص داده می‌شود. توده‌های خوش خیم به اندام‌های دیگر پخش نمی‌شوند و به روش‌های درمانی خوب جواب می‌دهند. اما سرطان مثانه توده‌های سلولی بدخیمی هستند که بدون هیچ کنترلی رشد کرده و در اندام‌های دیگر پخش می‌شوند. اگر سرطان مثانه زود تشخیص داده شود، با احتمال بیشتری نسبت به سرطان مراحل پیشرفته به درمان جواب می‌دهد.
راه‌های تشخیص سرطان مثانه
تشخیص سرطان مثانه معمولاً ترکیبی از بررسی پروندۀ پزشکی، انجام معاینات فیزیکی، آزمایش‌های مختلف، روش‌های تصویربرداری و سایر روش‌های تشخیصی است. هدف پزشک از به کار بردن روش‌های تشخیصی مختلف، این است که هر گونه رشد غیر طبیعی سلول‌های مثانه را شناسایی کند. سپس با معیارهای مربوط به مراحل و گریدهای سرطان، شرایط بیمار خود را ارزیابی نماید.
بررسی پروندۀ پزشکی بیمار
اولین گامی که پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری انجام می‌دهد، بررسی علائمی است که بیمار تجربه می‌کند. علاوه بر این، پزشک می‌تواند با بررسی سابقۀ خانوادگی بیمار در ابتلا به سرطان مثانه یا آگاهی از ابتلای خود بیمار به این نوع سرطان و درمان آن گامی در تشخیص سرطان بردارد.
انجام معاینات فیزیکی
پزشک با انجام معاینات فیزیکی شکم و لگن، سعی می‌کند نواحی دردناک بدن بیمار را بررسی کند. در حالی که این معاینه برای اطمینان او نسبت به عدم ابتلا به بیماری‌های عفونی اهمیت دارد.
بررسی جواب کشت ادرار
نمونۀ ادرار بیمار برای بررسی وجود خون یا عناصر غیرطبیعی دیگر در آن مهم است. پزشک با نتیجۀ کشت نمونه ادرار و میزان فاکتورهای مختلف در آن، می‌تواند قدم مهمی در تشخیص سرطان مثانه بردارد.
سیستوسکوپی
سیستوسکوپ یک لولۀ بسیار نازک است که انتهای آن دوربین تعبیه شده است. فرآیند سیستوسکوپی به پزشک کمک می‌کند که پوشش داخلی مثانه و مجاری ادراری را به طور مستقیم نگاه کند. در ضمن، اگر توده‌ای در مثانه وجود داشته باشد، با کمک همین ابزار بیوپسی انجام می‌شود و نتیجۀ آن به تشخیص نهایی کمک می‌کند.
روش‌های تصویربرداری
روش‌های تصویربرداری سی تی اسکن، ام آر آی، پیلوگرام داخل وریدی و سونوگرافی نیز برای گرفتن تصاویر از مثانه کاربرد دارند.
بیوپسی
در طول سیستوسکوپی، پزشک می‌تواند بیوپسی را با برداشتن یک قطعۀ کوچک از بافت از منطقۀ مشکوک در مثانه انجام دهد. نمونه به آزمایشگاه فرستاده می‌شود تا تعیین کند که آیا سلول‌ها سرطانی هستند یا خیر. در ضمن نوع سرطان و میزان تهاجمی بودن آن نیز تعیین می‌شود.
آزمایش نشانگر تومور ادرار
آزمایش‌های ادرار خاصی وجود دارند که عناصر خاص مرتبط با سرطان مثانه مانند (NMP22) یا (UroVysion) را بررسی می‌کنند. این آزمایش‌ها ممکن است به تشخیص یا نظارت بر سرطان مثانه کمک کنند، اما اغلب همراه با سایر آزمایش‌ها استفاده می‌شوند.
تعیین مرحله و گرید بیماری
اگر سرطان مثانه تشخیص داده شود، آزمایش‌های اضافی برای تعیین مرحلۀ سرطان انجام می‌شوند که برای برنامه ریزی درمان بسیار مهم هستند. مرحله بندی ممکن است شامل آزمایش‌های تصویربرداری بیشتری مانند اشعۀ ایکس قفسه سینه، اسکن استخوان یا اسکن (PET) برای بررسی متاستاز باشد.
روش‌های پیشگیری از ابتلا به سرطان مثانه
اگرچه هیچ راه تضمین شده‌ای برای جلوگیری از سرطان مثانه وجود ندارد، تغییرات و اقدامات خاص در سبک زندگی می‌توانند خطر ابتلا به این بیماری را به میزان قابل توجهی کاهش دهند. از آنجا که برخی از عوامل خطر مانند سن و ژنتیک قابل کنترل نیستند، تمرکز بر عوامل خطر قابل تغییر می‌تواند به کاهش احتمال ابتلا به سرطان مثانه کمک کند.
از جملۀ راه‌های پیشگیری می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- کنار گذاشتن عادت سیگار کشیدن
- قرار نگرفتن در معرض آلاینده‌های شیمیایی
- نوشیدن آب کافی
- پیروی از رژیم غذایی متعادل
- آگاه بودن از پیشینۀ پزشکی و شغلی
- تغییر سبک زندگی برای کاهش احتمال ابتلا به بیماری‌های عفونی
- قرار نگرفتن در معرض آرسنیک
- انجام چکاپ منظم
چه کسانی در معرض ابتلا به سرطان مثانه هستند؟
بعضی از خانم‌ها و آقایان در معرض ابتلا به بیماری سرطان مثانه قرار دارند. این افراد دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- سیگار می‌کشند.
- بیشتر مبتلایان، سن بیشتر از ۵۵ و به طور میانگین ۷۳ سال دارند.
- آقایان بیشتر از خانم‌ها در خطر ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند.
- کسانی که از التهاب حاد مثانه رنج می‌برند.
- سابقۀ درمان سرطان داشته‌اند.
- مشکلات ژنتیکی دارند.
- رژیم غذایی ناسالم دارند.
- داروهای بالا برندۀ خطر سرطان مثانه را مصرف می‌کنند.
- در معرض آلاینده‌های شیمیایی قرار دارند.
جلوگیری از عود سرطان مثانه
یکی از نگرانی‌های افرادی که در حال درمان سرطان مثانه هستند، ابتلای مجدد به این بیماری است. شاید به این دلیل که احتمال عود سرطان در بافت مثانه زیاد است. با این حال بهتر است که بیماران راهکارهای زیر را پیروی کنند تا مانع از عود سرطان خود شوند.
انجام چکاپ مکرر و نظارت بر سلامتی مثانه
با توجه به مرحله و گرید سرطان مثانه، چکاپ‌های دوره‌ای هر ۳ تا ۶ ماه یک بار در سال اول بعد از درمان انجام می‌شوند. اما اگر سلامت مثانه مورد تأیید پزشک اورولوژیست باشد، ممکن است که فاصلۀ میان آزمایش‌های چکاپ، بیشتر شود.
درمان داخل مثانه (Intravesical Therapy)
با توجه به مرحله و گرید سرطان مثانۀ درمان شده، این امکان وجود دارد که پزشک متخصص اورولوژیست با تزریق وریدی مستقیم به مثانه، مانع از عود بیماری بعد از پایان دورۀ درمان شود.
رایج‌ترین شکل درمان داخل وریدی (BCG-Bacillus Calmette-Guerin) است که به عنوان یک روش ایمونوتراپی، به سیستم ایمنی کمک می‌کند تا به سلول‌های سرطانی حمله کند. شیمی درمانی داخل وریدی، با استفاده از داروهایی مانند میتومایسین (C)، می‌تواند به جلوگیری از عود سرطان مثانه کمک کند.
اصلاح سبک زندگی
با پیروی از رژیم غذایی متعادل، سیگار نکشیدن، قرار نگرفتن در معرض آلاینده‌های شیمیایی و رعایت بهداشت فردی و عمومی می‌توان احتمال عود کردن سرطان مثانه را کاهش داد.
راه‌های درمان سرطان مثانه
روش‌های مختلفی وجود دارند که پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری با توجه به مرحله و گرید سرطان و همچنین حال عمومی بیمار، بهترین راهکار را انتخاب می‌کند.
جراحی
یکی از روش‌هایی که برای درمان سرطان بافت مثانه به کار گرفته می‌شود، جراحی است. این روش به صورت سیستوسکوپی و برداشتن تودۀ سلولی سرطانی (سیستوسکوپی جزئی) و یا برداشتن کامل مثانه (سیستوسکوپی رادیکال) باشد. گاهی پزشک با کمک سیستوسکوپ و بدون هیچ گونه برشی بر بدن بیمار، تودۀ سرطانی را از طریق مجاری ادراری خارج می‌کند که به آن (Transurethral Resection of Bladder Tumor -TURBT) می‌گویند.
اگر پزشک تصمیم به خارج کردن کامل مثانه بگیرد، با استفاده از بخشی از روده، فضایی برای جمع آوری ادرار به جای مثانه ایجاد می‌کند.
عوارض جراحی سرطان مثانه
افرادی که به دلیل ابتلا به سرطان مثانه، جراحی انجام می‌دهند، گاهی با عوارض جانبی این روش درمانی مواجه می‌شوند. این عوارض عبارتند از:
- عفونت
- خونریزی
- آمبولی
- مشکل در دفع ادرار
- سوراخ شدن مثانه
- عفونت ادراری
- نشت یا عدم کنترل دفع ادرار
- تغییراتی در روابط جنسی
- بروز مشکلات گوارشی
- چالش‌های روانی و خلقی
درمان داخل مثانه
روش درمان (Intravesical Therapy) هنگامی استفاده می‌شود که بیماران در مراحل اولیۀ سرطان و گرید پایین آن قرار داشته باشند.
درمان باسیلوس کالمت گورین (BCG)
(BCG) یک روش ایمونوتراپی است که در آن یک باکتری زنده اما ضعیف را از طریق کاتتر وارد مثانه می‌کنند. این فرآیند سیستم ایمنی را برای حمله به سلول‌های سرطانی تحریک می‌کند. علاوه بر این، باعث کاهش احتمال عود سرطان می‌شود. این روش در واقع استفاده از یک شیوۀ درمان بیماری سل است که برای هدفی متفاوت به کار گرفته می‌شود.
شیمی درمانی داخل مثانه
پزشکان اورولوژیست داروهایی مانند میتومایسین (C) را مستقیماً داخل مثانه قرار تزریق می‌کنند تا سلول‌های سرطانی را بکشند و از تشکیل تومورهای جدید جلوگیری کنند.
شیمی درمانی
شیمی درمانی یک روش درمانی تهاجمی است که سیستماتیک یا داخل وریدی خواهد بود. در شیمی درمانی سیستمیک از طریق ورید یا به صورت خوراکی، می‌توان سرطان مثانۀ پیشرفته را درمان کرد یا برای کوچک کردن تومورها قبل از جراحی از این راهکار شیمی درمانی استفاده کرد. همچنین می‌توان پس از جراحی، برای کاهش خطر عود سرطان از شیمی درمانی داخل وریدی که پیش از این توضیح دادیم، استفاده کرد.
پرتو درمانی
هنگامی که از پرتوهای پرانرژی برای از بین توده‌های سلولی سرطانی استفاده می‌شود، پرتودرمانی صورت می‌گیرد. عموماً پرتودرمانی برای بیمارانی که سرطان مثانۀ پیشرفته دارند یا کاندید خوبی برای جراحی نیستند، تجویز می‌شود.
ایمونوتراپی
در ایمنی درمانی داروهایی مانند (pembrolizumab و atezolizumab) به بیمار داده می‌شوند که پروتئین‌های خاصی را روی تودۀ سرطانی مورد هدف قرار می‌دهند. به این ترتیب، تشخیص توده‌های سلولی بدخیم برای سیستم ایمنی آسان‌تر خواهد شد.
درمان هدفمند
درمان هدفمند به روشی گفته می‌شود که طی آن داروهایی به بیماران داده می‌شوند تا از رشد توده‌های سلولی سرطانی جلوگیری شود.
کارآزمایی‌های بالینی
با کمک آزمایش‌ها و پژوهش‌های مختلف، سعی می‌شود که روند و میزان تأثیر داروهای مختلف روی بیماران مبتلا به سرطان مثانه بررسی شوند. این راهکار برای انتخاب بهترین و کارآمدترین داروها برای درمان سرطان مثانه اهمیت دارد.
مراقبت‌های تسکینی
هنگامی که سرطان مثانه در مرحلۀ آخر و غیر قابل درمان باشد، سعی می‌شود که از راهکارهایی برای کاهش درد و آزاردهنده بودن علائم استفاده شود.
داروهای سرطان مثانه
از جمله داروهایی که برای درمان سرطان بافت مثانه تجویز می‌شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- میتومایسین
- جمسیتابین
- سیسپلاتین
- پاکلی تاکسل
- پمبرولیزوماب
- آتزولیزوماب
- نیولوماب
- اردفیتینیب
- انفورتوماب ودوتین
قرص درمان سرطان مثانه
نام بعضی از قرص‌ها مانند اردفیتینیب، ونتوکلاکس و انفورتوماب ودوتین نیز در میان داروهای درمان کنندۀ سرطان مثانه است.
احتمال مرگ در سرطان مثانه
بیماران مبتلا به سرطان مثانه با توجه به گرید و مرحلۀ سرطان، سن، موفقیت آمیز بودن سرطان، عود بیماری و حال عمومی بیمار میزان عمر متفاوتی دارند. اما افرادی که در گرید بالا و مرحلۀ متاستاتیک سرطان قرار دارند، به سختی به روش‌های درمان پاسخ می‌دهند. احتمال مرگ آنها بیشتر از بیمارانی است که در گروه‌های گرید پایین و مراحل اولیۀ بیماری قرار دارند.
رژیم غذایی سرطان مثانه
خانم‌ها و آقایانی که به سرطان مثانه مبتلا هستند، باید خوراکی‌هایی مانند میوه و سبزیجات، مرغ، ماهی، تخم مرغ، عدس و لوبیا و سایر غلات و حبوبات را در برنامۀ خود قرار دهند. در حالی که باید از خوردن مواد غذایی فرآوری شده، فست فود، خوراکی‌های سرخ کردنی و شور بپرهیزند.
نکات مربوط سرطان مثانه
- رشد بی رویۀ سلول‌های بافت مثانه باعث بروز سرطان در این اندام می‌شود. در حالی که سه نوع سرطان مثانه کارسینوم سلول انتقالی، کارسینوم سلول سنگفرشی و آدنوکارسینوما وجود دارند.
- گریدهای سرطان مثانه، گریدهای بالا و پایین نامیده می‌شوند. تودۀ سرطانی در گرید پایین رشد آرامی دارد و احتمال گسترش آن کمتر است. اما در گرید بالا رشد تودۀ سرطانی سریع‌تر است و با روش‌های تهاجمی درمان می‌شوند.
- ۵ مرحلۀ سرطان مثانه هم وجود دارند که در سطح پنجم یا (IV)، سرطان متاستاز کرده و اندام‌های دیگر را نیز در برمی‌گیرد.
- علائم سرطان مثانه وجود خون در ادرار، درد کمر و لگن، تکرر ادرار، نیاز فوری به دفع ادرار، خستگی، ورم پاها و دردهای استخوانی هستند.
- عواملی که در ابتلا و عود سرطان مثانه مؤثر هستند سیگار کشیدن، قرار گرفتن در مواجهه با آلاینده‌های شیمیایی، التهاب شدید مثانه، سابقۀ درمان سرطان، سن، جنسیت و ژنتیک هستند.
- درمان با جراحی، پرتودرمانی، شیمی درمانی، ایمونوتراپی و درمان هدفمند انجام می‌شود.
- شما برای اینکه در مورد علائم بیماری با پزشک مشورت کنید، باید سراغ متخصص اورولوژیست بروید. هرلایف، بستری فراهم آورده تا شما با پزشک متخصص و عمومی مورد نظر خود در کلینیک آنلاین مشورت کنید.
سؤالات متداول
دردناک بودن دفع ادرار، تکرر ادرار، مشاهدۀ خون در ادرار، نیاز فوری به دفع ادرار، خستگی و ضعف، دردهای استخوانی و ورم پاها از علائم سرطان مثانه هستند.
جراحی، شیمی درمانی، پرتو درمانی، ایمونوتراپی و درمان هدفمند، روش‌های درمان سرطان هستند.
سیگار نکشیدن، تزریق داخل مثانه، چکاپ‌های مداوم و اصلاح سبک زندگی در عود نکردن بیماری مؤثر هستند.
منابع:
