بیماری‌های خودایمنی در زنان تا ۸۵ درصد بیش از مردان بروز پیدا می‌کنند. بر این اساس تحقیقات جدید نشان می‌دهند، زنانی که با نارسایی زودرس تخمدان (POI) مواجه می‌شوند و قاعدگی آن‌ها قبل از سن ۴۰ سالگی توقف پیدا می‌کند، بیش از زنان دیگر به بیماری‌های خودایمنی همچون دیابت و لوپوس مبتلا می‌شوند.
نارسایی زودرس تخمدان زمانی رخ می‌دهد که تخمدان‌های زنان زیر ۴۰ سال دیگر به خوبی کار نکرده و تخمک تولید نمی‌کنند. این مشکل در ابتدا خود را با پریود نامنظم و سپس توقف کامل آن نشان می‌دهد که در نتیجه با بروز علائمی دیگر، زنان را دچار یائسگی می‌کند. نارسایی زودرس تخمدان ۱ درصد از کل زنان دنیا را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بیماری‌های خودایمنی شامل چه اختلالاتی می‌شوند؟
بیماری‌های خودایمنی (AI) گروهی از اختلالات هستند که طی آن سیستم ایمنی بدن به صورت اشتباه به بافت و سلول‌های خود حمله می‌کند. این بیماری در کشوری مثل ایالات متحده، به عنوان سومین دسته از بیماری‌های شایع بعد از سرطان و بیماری‌های قلبی عروقی قرار دارد که باعث بروز بیش از ۸۰ مورد از اختلالات می‌شود. این بیماریها در نتیجۀ تعامل پیچیدۀ بین عوامل ژنتیکی و محیطی رخ می‌دهند؛ عواملی که هنوز به طور قطع و کامل شناسایی نشده‌اند.
بر اساس اطلاعات به دست آمده، زنان بسیار بیشتر از مردان به این گروه از بیماریها دچار می‌شوند و حجم زیادی از عوارض ناخوشایند ناشی از چنین شرایطی را تحمل می‌کنند. به همین دلیل است که جنسیت زن خود یکی از عوامل مهم خطر برای بروز اختلالات خودایمنی در نظر گرفته می‌شود. همین بیماریها نیز عامل بروز مرگ و میر در بسیاری از زنان جوان و میانسال محسوب می‌شوند.
ارتباط تغییرات غدد درون ریز و ابتلا به بیماری‌های خودایمنی
زنان دو بار در طول زندگی خود یعنی در زمان بلوغ و در حین یائسگی با تغییرات زیادی در فعالیت غدد درون ریز خود مواجه می‌شوند. از سوی دیگر، بیشتر زنان با تغییرات هورمونی دوران بارداری و شیردهی نیز همراه هستند. چنین تغییراتی در غدد درون ریز و تعامل آن‌ها با دیگر بخش‌ها و عملکردهای بدن باعث بروز تغییرات چشمگیری در سیستم ایمنی می‌شوند. به همین دلیل است که چنین حالتی با ایجاد حساسیت در زنان، احتمال ابتلا آن‌ها را به بیماری‌های خودایمنی افزایش می‌دهد.
البته این حالت به شکل برعکس نیز رخ می‌دهد؛ به طوری که بیماری‌های خودایمنی که قبل از یائسگی یا تغییرات عمیق هورمونی وجود داشته‌اند، روی عملکرد غدد درون ریز و کارکرد هورمون‌هایی همچون استروژن، پروژسترون، آندروژن، پرولاکتین، لپتین و اکسی توسین تأثیر می‌گذارند.
طی مطالعات جدید انجام شده روی هر سه حالت انتقال غدد درون ریز یعنی بلوغ، بارداری همراه با شیردهی و یائسگی در زنان، شواهدی از داده‌های انسانی و حیوانی به دست آمدند که نشان می‌دهند چنین تغییراتی در بدن می‌توانند با ایجاد مکانیسیم‌های پیچیده، تأثیر عمیقی روی بیماری‌های خودایمنی در زنان بگذارد.
اما آنچه اهمیت دارد این است که درک هرچه بهتر این تغییرات در غدد درون ریز و نقشی که در بروز بیماری‌های خودایمنی ایفا می‌کند، تا حد زیادی در پیش بینی از بروز این سری بیماری‌های ناتوان کننده، پیشگیری و حتی درمان آن‌ها کمک کننده خواهد بود. در ادامه دو مورد از این بیماریها مورد بررسی قرار می‌گیرند.
ام اس
مالتیپل اسکلروزیس یا ام اس (MS) تا حد زیادی در بین زنان سنین باروری شایع است و زنان را ۲ برابر بیش از مردان مبتلا می‌کند. ام اس ارتباط عمیقی با چرخۀ باروری و هورمونی در زنان دارد و بیشتر موارد ابتلا به این بیماری در دوران نوجوانی پس از بلوغ خود را نمایان می‌کنند. طی یک مطالعۀ بریتانیایی، اوج بروز ام اس در یائسگی زنان و بین سنین ۴۰ تا ۵۵ سالگی گزارش شده است.
لوپوس
لوپوس اریتماتوز سیستمیک (SLE) که با التهاب در اندام‌های بدن مثل پوست، مفاصل، کلیه، مغز، قلب و ریه‌ها همراه است، تعداد قابل توجهی از زنان را به نسبت مردان مبتلا می‌کند. بر اساس مطالعات انجام شده، نشان داده شده است که زنان با تغییرات موجود در دوران بلوغ، بیشتر در معرض خطر ابتلا به حالت‌های خودایمنی لوپوس هستند.
علاوه بر این شواهدی وجود دارند که نشان می‌دهند زنان در برخی از موقعیت‌های مرتبط با غدد درون ریز بیشتر در معرض خطر ابتلا به (SLE) قرار دارند. از جملۀ این موارد می‌توانیم قاعدگی در سنین پایین، یائسگی زودرس، یائسگی در اثر جراحی (برداشتن رحم) و استفاده از هورمون‌ها پس از یائسگی را نام ببریم.
مطالعات چه می‌گویند؟
طی یک مطالعه مشخص شده است که زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان بین ۲ تا ۳ برابر بیش از زنان دیگر به بیماری‌های خودایمنی شدید از جمله لوپوس، دیابت و بیماری‌های التهابی روده مبتلا می‌شوند. بر اساس این تحقیقات که گفته می‌شود بزرگ‌ترین مطالعه برای بررسی ارتباط بین نارسایی زودرس تخمدان و بیماری‌های خودایمنی است، یافته‌های موجود بر نقش محوری (POI) بر بروز انواع بیماری‌های خودایمنی تأکید دارند.
در این مطالعات اعضای دانشگاه‌های کشور فنلاند تحقیقات خود را طی مدت ۱۲ سال روی ۲۰ هزار زن انجام دادند. این گروه از محققان همچنین داده‌های بهداشتی این کشور را که بین سال‌های ۱۹۸۸ و ۲۰۱۷ ثبت شده بود بررسی و تجزیه و تحلیل کردند که طی آن توانستند گروهی ۴۰۰۰ هزار نفره از زنان زیر ۴۰ سال را که دچار نارسایی زودرس تخمدان شده بودند شناسایی کنند.
بر اساس نتایج حاصل از این تحقیقات، زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان قبل از ابتلا به این بیماری، در مقایسه با دیگر زنان تحت کنترل، تا ۲.۶ برابر بیشتر در معرض خطر بودند. در واقع این گروه تا حدود ۲ برابر بیشتر ممکن بود به بیماری‌هایی همچون پرکاری غدد تیروئید و آرتریت روماتوئید و نزدیک به ۲۶ برابر به بیماری‌های خودایمنی چند غده‌ای مبتلا شوند. همچنین زنانی که با نارسایی زودرس تخمدان مواجه بودند، با این حال به هیچ یک از بیماری‌های خودایمنی مبتلا نبودند، تقریباً ۳ برابر بیشتر احتمال داشت که تا ۳ سال بعد از یائسگی زودرس خود به این بیماریها دچار شوند.
یائسگی زودرس و بیماری‌های خودایمنی
- بر اساس مطالعات، زنان به دلیل اینکه تحت سه دورۀ انتقال غدد درون ریز یعنی بلوغ، بارداری و یائسگی قرار دارند می‌توانند بیشتر در معرض خطر ابتلا به بیماری‌های خودایمنی قرار بگیرند. اگرچه یائسگی زودرس بیش از سایر موارد خطر ابتلا را افزایش می‌دهد.
- از جمله بیماری‌های خودایمنی مورد بحث در مطالعات می‌توانیم به ام اس، لوپوس، دیابت نوع ۱، آرتریت روماتوئید و پسوریازیس اشاره کنیم.
- هرلایف به عنوان اپلیکیشن جامع پایش سلامت زنان نقش زیادی در افزایش آگاهی عمومی در مورد بیماریها و اختلالات مختلف دارد. شما هم با پیوستن به این اپلیکیشن می‌توانید از مزایای این آگاهی نهایت استفاده را ببرید.
منابع:
