همه چیز درباره بلوغ دختران که باید بدانیم

بلوغ در دختران اتفاقی است که در قدم اول ممکن است برای هر پدر و مادری، سوالات جدیدی ایجاد کند. اینکه اصلا بلوغ چیست و چه نشانه‌هایی دارد؟ تغییرات فیزیکی بدن، مهم‌ترین رخدادی است که هر دختری در نوجوانی آن را تجربه می‌کند. گاهی علائم بلوغ باعث ایجاد حس ترس در افراد می‌شود؛ گاهی هم اعتماد به نفس و احساس بزرگی و استقلال را در آن‌ها تقویت می‌کند.

اطلاع از علائم و تغییراتی که بدن در دوران بلوغ تجربه می‌کند، کمک زیادی به درک روند آن می‌کند. اگر در سنین پایان دبستان یا اول متوسطه هستید، یا اگر والدین یک دختر نوجوان هستید و می‌خواهید بدانید که تعریف درست بلوغ دخترانه چیست و قصد دارید دخترتان را در این زمینه راهنمایی کنید؛ در ادامه با ما همراه باشید تا درباره علائم و نشانه‌های بلوغ در دختران بیشتر بگوییم. 

بلوغ دخترانه چیست؟

بلوغ به زمانی می‌گویند که بدن شما شروع به تغییر و رشد می‌کند و این رشد در سن بلوغ سریع‌تر از هر زمان دیگری در زندگی‌تان اتفاق می‌افتد. 

بلوغ دختران از چه سنی شروع می شود؟

متوسط سن شروع بلوغ برای دختران ۱۱ سال است، اما این کاملا طبیعی است که بلوغ در هر مقطعی بین ۸ تا ۱۳ سالگی شروع شود.

عوامل مؤثر بر زمان شروع بلوغ

وضعیت تغذیه، ژنتیک، فرم بدنی، چاقی، مهاجرت جغرافیایی، رفاه و… همگی بر زمان بلوغ تأثیر دارند. تغییرات تغذیه‌ای به وضوح نقش کلیدی دارد، همانطور که با ارتباط بین سن شروع بلوغ و اندازه بدن در دوران کودکی، به ویژه در دختران بسیار مهم است.

علیرغم اهمیت عوامل محیطی، تأثیر ژنتیکی بر زمان بلوغ اساسی است. اگرچه زمان شروع بلوغ در درون و بین جمعیت‌های مختلف متفاوت است، اما این یک ویژگی بسیار ارثی است.

تغییرات جسمی و عاطفی دوران بلوغ دختران

تغییرات فیزیکی

در مرحله اول، رشد سینه با ظاهر شدن جوانه های کوچک سینه در زیر نوک سینه‌ها شروع می‌شود. ممکن است ۲ سال  طول بکشد تا سینه‌ها به طور کامل رشد کنند. رشد مو در بازوها، پاها، زیر بغل و واژن شروع خواهد شد. آن‌ها در طول فعالیت بدنی بیشتر عرق می‌کنند و بوی بدن تولید می‌کنند و ممکن است جوش‌ها در این مرحله ظاهر شوند. دختران همچنین افزایش قد و وزن را تجربه خواهند کرد تا برای دوره‌های خود آماده شوند. دختر شما ممکن است متوجه شود که بازوها، ران‌ها، باسن و قسمت بالای کمرش پرتر و پهن‌تر شده اند. در نهایت اولین پریود (قاعدگی) او شروع می‌شود.

اکثر دختران اولین پریود خود را در سن ۱۲ یا ۱۳ سالگی تجربه می‌کنند. دختران ممکن است افزایش وزن و قد را قبل از اولین قاعدگی خود تجربه کنند. در ادامه به طور مفصل علائم جسمی را توضیح داده‌ایم.

تغییرات عاطفی

بسیاری از دختران جوان با شروع بلوغ، طیف وسیع‌تری از احساسات را تجربه خواهند کرد. گاهی اوقات مانند یک “طوفان” از احساسات، از تحریک پذیری تا غم و اندوه را احساس می‌کنند. دختر شما ممکن است برای اولین بار در زندگی خود مشکل اعتماد به نفس را تجربه کند. خوشبختانه، در پایان بلوغ، این احساسات شروع به کاهش می‌کنند. به علاوه معمولا  PMS که سندرم پیش از پریود نیز نامیده می‌شود، باعث تغییرات هورمونی که هر ماه در پریود رخ می‌دهد و می‌تواند باعث اضطراب، تحریک پذیری، بی خوابی و غم و اندوه شود است.

علائم بلوغ در دختر

اولین نشانه‌ای که می‌تواند از فرارسیدن دوران بلوغ خبر دهد، تغییرات روحی و روانی است. افراد ممکن است در سن بلوغ به تنهایی و استقلال بیشتری نیاز داشته باشند و حس مسئولیت‌پذیری در آن‌ها افزایش پیدا کند. همچنین نوسانات مختلف خلقی در سن بلوغ وجود دارند؛ یعنی فرد ممکن است در طول یک هفته احساسات متفاوتی را تجربه کند. اما تغییرات فیزیکی که در بدن رخ می‌دهند، الگوی مشخص‌تری دارند و تاحدی پیش‌بینی‌پذیرتر هستند.

بعضی از نشانه‌های فیزیکی و روحی بلوغ دختران شامل موارد زیر است:

• رشد سریع بدن

  ناگهان شلوار جین محبوب تان کاملا برایتان کوتاه می‌شود! اما چرا؟ این موضوع که به آن جهش رشدی می‌گویند از علائم شایع بلوغ است.

  ابتدا، ممکن است متوجه بزرگ شدن دست و پای خود شوید. در مرحله بعد، استخوان‌های بازو و پای شما رشد می‌کنند تا قدتان بلندتر شود. همچنین ممکن است مقداری وزن اضافه کنید تا با افزایش اندازه استخوانی مطابقت داشته باشید…

  ممکن این در این دوران از فرم بدنی خود راضی نباشید و احساس عدم تناسب کنید، اما اصلا نگران نباشید بدن شما به خوبی می‌داند چگونه به تناسب بازگردد.

• رشد سینه‌ها

اولین نشانه جسمی بلوغ در دختران را رشد پستان‌ها می‌دانند. در حدود سنین میانی تا پایانی دبستان، سینه‌های دختران شروع به رشد کردن می‌کند. نشانه اولیه رشد پستان هم حس کردن توده‌های کوچکی در زیر نوک پستان است. لازم به ذکر است که رشد هر دو سینه باید با هم و به یک میزان باشد و اگر یکی از سینه‌ها در مرحله بلوغ دختر، رشد کند و دیگری رشدی نداشته باشد؛ باید با پزشک زنان یا غدد مشورت کنید. پستان‌ها در این مرحله از رشد، کمی حساس هستند و هر ضربه‌ای  تا حدودی می‌تواند دردناک باشد. این درد کاملا طبیعی است و با گذشت زمان بهبود می‌یابد و جای نگرانی نیست. 

• رشد قد

بیشتر دختران در سنین پایین‌تر نسبت به پسران با سرعت بیشتری رشد می‌کنند. سریع‌ترین سرعت رشد قد معمولا در دختران بین زمانی که سینه‌‌ها شروع به رشد می‌کند تا حدود ۶ ماه قبل از شروع پریود رخ می‌دهد. هنگامی که یک دختر اولین پریود خود را تجربه کند، رشد قد او نسبت به قبل کندتر می‌شود. بیشتر دختران بعد از پریود شدن تا ۵ سانتی‌متر باز هم رشد قدی دارند اما رشد بیشتر قد شایع نیست.

• انحناهای بدن

همانطور که لگن شما (استخوان بزرگ روی باسن) شروع به رشد می‌کند، باسن شما پهن‌تر می‌شود، سینه‌هایتان رشد می‌کنند و کمرتان باریک‌تر می‌شود. به عبارت دیگر، بدن شما “شکل و فرم زنانه” پیدا می‌کند. لگن شما در این مدت در واقع پهن می شود تا برای حمل نوزاد در آینده آماده شود. ژن‌هایی که از والدین خود دریافت می‌کنید نیز با فرم بدن شما ارتباط زیادی دارد.

برخی از دختران در این دوران به سرعت وزن اضافه می‌کنند. پس بهتر است ورزش کنید و خوب غذا بخورید، اما نگران نباشید. افزایش وزن بخشی طبیعی از بلوغ است.

• رشد موهای زائد بدن

موهای بدن دختران در زمان بلوغ  در ناحیه‌های تناسلی، زیر بغل، پا و… شروع به رشد می‌کند. این موها معمولا در ناحیه تناسلی و زیر بغل ضخیم‌تر و زبرتر هستند. گاهی رشد موهای زائد اولین علامت بلوغ دختران است.

بهتر است در این مواقع موهای زائد خود را اصلاح کنید. چون تجمع عرق و پوست‌های مرده لابه‌لای این موها، سبب رشد باکتری و تولید بوی بد می‌شود. می‌توانید از تیغ‌های سه لبه، کرم‌های موبر یا اپیلاسیون برای از بین بردن موهای زائد بدن خود استفاده کنید. 

بهداشت اصلاح موهای زائد

• به هیچ عنوان تیغ خودتان یا دیگری را به دخترتان ندهید. 
• تیغ یک وسیله شخصی است و نباید بین اعضای خانواده جابه‌جا شود. 
• استفاده از تیغ مشترک سبب انتقال باکتری‌هایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس (Staphylococcus aureus)، می‌شود و در سن بلوغ دختر، احتمال عفونت پوستی را برای او زیاد می‌کند. 

• ترشحات واژن

بعضی از دختران مقدار کمی تا متوسط ترشحات شفاف یا سفید واژن را در دوران بلوغشان تجربه می‌کنند که حدود ۶ تا ۱۲ ماه قبل از اولین پریود شروع می‌شود. ترشحات واژن یک پاسخ طبیعی به مقادیر رو به رشد هورمون استروژن (Estrogen) در بدن است.

• پریود 

در حالی که زمان‌بندی پریود در بلوغ هر دختر ممکن است متفاوت باشد، اکثر دختران اولین پریود خود را حدود  ۲ تا ۳ سال پس از رشد سینه تجربه می‌کنند. متوسط سن دختران برای اولین پریود ۱۰ تا ۱۶ سالگی است. دختران نوجوان باید بدانند که صحبت کردن در مورد پریود و سوال پرسیدن در مورد این موضوع  هیچ اشکالی ندارد. با توجه به اینکه ممکن است اولین پریود به طور غیرمنتظره‌ای اتفاق بیفتد، بعضی از نوجوانان امکان دارد  در مورد نحوه مدیریت این تجربه  اضطراب داشته باشند. 

بعضی از دختران در اولین پریود خون قرمز روشن دارند، دختران دیگر ممکن است فقط لکه‌بینی با ترشحات قرمز یا قهوه‌ای داشته باشند که هر دو مورد طبیعی است. همچنین ممکن است در چند سال اول پریود نامنظم باشد؛ چون بدن در حال وفق دادن خود با تغییرات سریع فیزیولوژیکی است.

چرخه‌های طبیعی پریود می‌تواند به بین 21 روز یا ۳۸ روز طول بکشد، بنابراین حتی افرادی که دوره‌های پریود منظم دارند ممکن است هر ماه پریود نشوند.

• انقباضات شکمی

گرفتگی شکم یا درد همراه با پریود هم از علائم شایع بلوغ دختر است. برای اکثر افراد، مسکن‌ها بهترین داروها برای کمک به گرفتگی‌های پریود هستند. اگر دردهای پریود شدید است یا باعث غیبتتان از مدرسه می‌شود، در مورد گزینه‌های دیگر با پزشک صحبت کنید.

تعریق بیشتر و افزایش بوی بدن

با نزدیک شدن به سن بلوغ، همه چیز تغییر می‌کند. هورمون‌ها در حال تغییر هستند و غدد را تحریک می‌کنند و تعریق را به‌ ویژه در نواحی زیر بغل و کشاله ران افزایش می‌دهند. این افزایش تعریق با باکتری‌هایی که روی پوست زندگی می کنند ترکیب می‌شوند و باعث ایجاد بو می‌شوند. افزایش شدت تعریق در دوران بلوغ به این دلیل است که غدد عرق  بزرگتر و فعال‌تر می‌شوند.

چگونه با بوی ناخوشایند بدن مقابله کنیم؟

حمام کردن هر روز، به خصوص پس از تعریق زیاد یا در هوای گرم، می‌تواند به رفع بوی بد بدن کمک کند. همینطور تعویض لباس، لباس زیر و جوراب به صورت روزانه. استفاده مرتب از دئودورانت‌ها (اسپری‌های ضد بو و تعریق) نیز بسیار توصیه می‌شود.

• سایر تغییرات رایج

بسیاری از دختران در دوران بلوغ آکنه و جوش را در پوست صورت و دیگر اعضای بدنشان تجربه می‌کنند. جوش‌های صورت می‌تواند به تغییرات در سطح هورمون‌های جنسی مربوط باشند که با مراجعه به دکتر پوست و غدد قابل درمان هستند.

تعریق زیر بغل و افزایش بوی بدن هم تغییرات  طبیعی بدن در بلوغ دختر است. برای رفع بوی بد عرق می‌توانید از ضد‌تعریق‌ها استفاده کنید. 

بلوغ زودرس به چه معنی است؟

بلوغ زودرس را اغلب می‌توان در افرادی مشاهده کرد که در دوران نوزادی بسیار کوچک بوده‌اند و از بدو تولد جثه کوچکی داشته‌اند. هنوز علت دقیق بلوغ زودرس مشخص نیست. با این حال ژنتیک و چاقی را از مهم‌ترین علل بلوغ زودرس می‌دانند. چاقی و چربی‌های ناشی از آن سبب ترشح هورمون‌های استروژن می‌شوند. این هورمون‌ها ممکن است سن بلوغ دختر را جلو بیندازد. 

بلوغ زودرس موضوع نگران‌کننده‌ای نیست و به هیچ درمان پزشکی نیاز ندارد. فقط کافی است والدین و نوجوانان نسبت به بلوغ و نشانه‌های آن آگاهی کافی داشته باشند. در این صورت است که هیچ مشکلی پیش نمی‌آید.

نکات مهم درباره تغییرات در سن بلوغ دختران 

بدن هر فردی ممکن است با فرد دیگر فرق کند و علائم متفاوتی را از خود نشان بدهد. بلوغ دختران هم یکی از مواردی است که هر کسی می‌تواند آن را متفاوت از دیگری تجربه کند. در ادامه نکاتی را مطرح می‌کنیم که بهتر است درمورد بلوغ دختران بدانید تا با کمک این اطلاعات رفتار آگاهانه‌تری با دختران نوجوان داشته باشید.

چاقی در سن بلوغ

 چاقی در بعضی از دختران نوجوان یکی از مسائلی است که ممکن است باعث نگرانی والدین شود. اگرچه در سن بلوغ دختر، همزمان با افزایش قد او، افزایش وزنش هم موضوعی کاملا طبیعی است؛ چراکه افزایش میزان استروژن در بدن، باعث رسوب چربی در باسن و سینه‌ها می‌شود و درصد کلی چربی بدن در دختران با گذراندن دوران بلوغ افزایش می‌یابد. 

با این حال، افزایش وزن بیش از حد انتظار در دوران بلوغ می‌تواند دلیلی برای نگرانی والدین و خود دختران باشد. پزشک شما می‌تواند این موضوع را بررسی کند که آیا افزایش وزن دختر نسبت به شاخص توده بدنی (BMI) او مناسب است یا خیر. هنگامی که به سبک زندگی سالم و افزایش وزن اهمیت بدهید، احتمال چاقی در سن بلوغ دختر کاهش می‌یابد.

چطور با نوجوانان در مورد عادت ماهانه یا بلوغ جنسی صحبت کنیم؟

بهترین کار این است که واضح و دقیق و روشن با نوجوان خود صحبت کنید و در عین حال مطالب ساده و متناسب با سن‌اش را با او مطرح کنید. همه اطلاعات را به یکباره به او ندهید، می توانید در طول مکالمات معمولی و با فواصل مشخص این اطلاعات را به او انتقال دهید. اگر دخترتان سؤالات زیادی نمی‌پرسد، شما می‌توانید شروع کننده این گفتگوها در مورد قاعدگی باشید.

صحبت کردن درباره تغییرات بدنی

به عنوان والدین یک دختر در سنین بلوغ باید از قبل، او را برای بلوغ آماده کنید. همان‌طور که گفتیم سن بلوغ دختر ممکن از ۸ تا ۱۳ سالگی و در موارد نادر، کمی دیرتر باشد. شما باید از ۲ تا ۳ سال قبل از شروع این بازه با دخترتان درباره تغییرات جنسی دوران بلوغ، صحبت کنید. 

او باید بداند رشد سینه از تغییرات طبیعی بدن یک زن است و نباید از رشد سینه‌هایش خجالت بکشد. با شروع رشد سینه باید بدانید که دخترتان به زودی پریود می‌شود؛ پس باید کم‌کم‌ او را برای تغییرات دوران بلوغ آماده کنید. دخترتان ممکن است از پریودهای دردناک بترسد. شاید جلوی دوستان و همکلاسی‌های خود خجالت بکشد؛ به او بگویید هر دختر در سن مشخصی پریود می‌شود و همه دختران با این موضوع مواجه خواهند شد؛ بنابراین دلیلی برای خجالت‌زدگی وجود ندارد.  

همان‌طور که رنگ مو، رنگ چشم یا پوست هر فرد متفاوت است، زمان بلوغ هم در هر فرد متفاوت‌ است. 

خرید نوار بهداشتی

با دخترتان انواع نوار بهداشتی‌ها را بررسی کنید. او را با نحوه خرید این کالا آشنا کنید و به او  بگویید چطور استفاده می‌شود و از کجا باید آن را بخرد؟ چه نوعی از آن بهتر است؟ خودش کدام را دوست دارد؟ نوار بهداشتی  نباید در سن بلوغ دختر تبدیل به موضوعی  دلهره‌آور برای او شود. حتی به او یاد بدهید در مواقع ضروری از چه کسی در خانواده کمک بگیرد. 

بهتر است دختر شما در مراحل اولیه بلوغ از بدن خود آگاهی کامل داشته باشد  تا اینکه با وقوع این تغییرات شگفت‌زده شود یا حتی بترسد

تغییرات اجتماعی در نوجوانی

هویت

نوجوانان غالبا درگیر این فکر‌اند که چه کسی هستند و در کجای دنیا قرار دارند. ممکن است متوجه شوید که فرزندتان چیزهای جدیدی مانند سبک لباس، خرده فرهنگ ها، موسیقی، هنر یا گروه های دوستی را امتحان می کند. دوستان، خانواده، رسانه ها و فرهنگ برخی از تأثیرات بر انتخاب های فرزند شما در این سال ها هستند.

استقلال

فرزند شما احتمالاً استقلال بیشتری در مورد چیزهایی مانند نحوه رفت و آمد ، نحوه سپری کردن وقت خود و با افراد مختلف و… می خواهد. همانطور که فرزند شما مستقل تر می شود، تغییراتی در روال و روابط خانوادگی شما و همچنین روابط دوستانه فرزند شما ایجاد خواهد شد.

مسئولیت

فرزند شما ممکن است مشتاق باشد که مسئولیت بیشتری هم در خانه و هم در مدرسه به عهده بگیرد. این می‌تواند شامل مواردی مانند پختن شام یک بار در هفته یا حضور در شورای مدرسه باشد. گاهی اوقات ممکن است لازم باشد او را تشویق به حرکت به سمت مسئولیت بیشتر کنید.

تجربه‌های جدید

فرزند شما احتمالاً به دنبال تجربیات جدید از جمله تجربیات خطرناک است. این طبیعی است زیرا فرزند شما محدودیت‌ها و توانایی‌های خود و همچنین مرزهایی را که شما تعیین می‌کنید را بررسی می کند. فرزند شما همچنین باید خود را به عنوان یک فرد بیان کند. اما به دلیل نحوه رشد مغز نوجوانان، ممکن است فرزند شما گاهی اوقات قبل از این که چیز جدیدی را امتحان کند، با عواقب و خطرات آن فکر نکند.

ارزش‌های

این زمانی است که فرزند شما شروع به ایجاد مجموعه فردی قوی‌تری از ارزش‌ها و اخلاق می‌کند. فرزند شما چیزهای بیشتری را زیر سوال خواهد برد. گفتار و کردار شما به شکل گیری حس درست و نادرست فرزندتان کمک می‌کند.

تأثیر پذیری

دوستان و همسالان ممکن است بر فرزند شما تأثیر بگذارند، به ویژه بر رفتار، ظاهر، علایق، احساس و عزت نفس فرزندتان. شما هنوز هم تأثیر زیادی روی چیزهای بلندمدت مانند انتخاب شغل، ارزش‌ها و اخلاق فرزندتان دارید.

هویت جنسی

کودک شما ممکن است شروع به داشتن روابط عاشقانه کند یا به “قرار” برود. اما این‌ها همیشه روابط صمیمی نیستند. برای برخی از جوانان، روابط صمیمی یا جنسی تا اواخر زندگی اتفاق نمی‌افتد.

رسانه‌ها

اینترنت و رسانه‌های اجتماعی می‌توانند بر نحوه ارتباط فرزند شما با دوستانش و یادگیری‌اش تأثیر بگذارند. آن‌ها مزایای زیادی برای رشد اجتماعی فرزند شما دارند، اما خطراتی نیز دارند. صحبت کردن با فرزندتان بهترین راه برای محافظت از او در برابر خطرات رسانه‌های اجتماعی و اطمینان از امنیت اینترنتی اوست.

کلام آخر

بلوغ یکی از مهم‌ترین و کلیدی‌ترین مراحل زندگی هر فرد و یک روال طبیعی از رشد است. در سن بلوغ دختر بسیاری سوال‌ها پیش می‌آید که به عنوان والدین باید به آنها پاسخ صحیح و روشنی بدهید. علائم بلوغ دختران یکی از مهم‌ترین موضوعاتی است که آگاهی از آن برای هر دختری لازم و ضروری است. در این مقاله درمورد علائم بلوغ و تغییرات جسمی دختران در نوجوانی  توضیح دادیم. هر دختر نوجوانی بهتر است از این موارد آگاهی داشته باشند تا بتوانند به بهترین نحو دوران بلوغشان را پشت سر بگذرانند.