آزمایش اچ پی وی (HPV) به عنوان یک تست تخصصی برای تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی کاربرد دارد. برخی زیرشاخه‌های این ویروس، در صورت نفوذ به بدن انسان و در موارد معدودی، می‌توانند منجر به ایجاد سلول‌های غیر طبیعی در دهانه رحم و ایجاد سرطان در این ناحیه شوند. این آزمایش در صورت مشاهده برخی از موارد مشکوک توسط پزشک شما تجویز می‌شود. (HPV) در واقع یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی محسوب می‌شود که اگرچه در اغلب مواقع خود به خود از بین می‌رود، اما ممکن است ابتلا به برخی از بیماری‌ها مثل سرطان را در پی داشته باشد.
اکثر موارد اچ پی وی (HPV) خودبه‌خود از بین می‌روند. از طرفی اکثریت موارد ابتلا با انواع کم خطر است.
با این وجود با دیدن هر نشانه‌ای حتما به متخصص زنان مراجعه کنید.
آزمایش اچ پی وی چیست؟
تست یا آزمایش اچ پی وی، به بررسی انواع ویروس پاپیلومای انسانی که در رده پرخطر یا کم خطر قرار دارند خواهد پرداخت. (HPV) به یک عفونت ویروسی گفته می‌شود که اغلب رشد پوست یا غشای مخاطی حاوی عفونت موسوم به زگیل را به دنبال دارد. البته بیشتر از ۱۰۰ نوع از ویروس پاپیلومای انسانی وجود دارند که می‌توانند باعث ایجاد زگیل شوند. اما برخی از نمونه‌ها خطرناک‌تر از سایرین بوده و ممکن است بروز سرطان را به دنبال داشته باشند. این عفونت در بیشتر اوقات از طریق تماس جنسی و گاهی تماس پوستی منتقل می‌شود.
اما آزمایش اچ پی وی که توسط پزشک متخصص زنان و گاهی همزمان با پاپ اسمیر تجویز می‌شود، می‌تواند در صورت برخی از موارد مشکوک انجام شود و یا حتی جزئی از یک چکاپ منظم محسوب شود. اگرچه از تست اچ پی وی به عنوان یک غربالگری برای دهانه رحم استفاده می‌شود، اما نمی‌توان با این آزمایش به وجود سرطان دهانه رحم پی برد. در واقع در صورت مثبت بودن نتیجه آزمایش، می‌توان از آن به منظور اینکه فرد تا چه اندازه در معرض خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم قرار دارد، استفاده کرد.
انواع ویروس اچ پی وی
قبل از پرداختن به نحوه انجام آزمایش ویروس اچ پی وی، باید روی این نکته تأکید کنیم که این سری از عوامل بیماری زا می‌توانند در دو رده کم خطر و پر خطر قرار بگیرند. به این معنا که همۀ آن‌ها باعث بروز سرطان نمی‌شوند. بنابراین انجام آزمایش تنها برای تشخیص انواع پرخطر ویروس پاپیلومای انسانی از سوی پزشک تجویز می‌شود. در واقع این ویروس چندین نمونۀ مختلف دارد که در ایجاد خطر سرطان برخی تأثیر خیلی کم و برخی احتمال بیشتری دارند.
برای مثال از انواع کم‌خطر (HPV) می‌توانیم به نمونه‌های ۶، ۱۱، ۴۲، ۴۳ و ۴۴ اشاره کنیم. در حالی که انواع (HPV) پرخطر شامل نمونه‌های ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۳۴، ۳۵، ۳۹، ۴۵، ۵۱، ۵۲ می‌شوند. بنابراین آزمایشی که از سوی پزشک برای بیمار مشکوک به اچ پی وی تجویز می‌شود، -مانند انواع نمونه برداری از ضایعه زگیل- برای تشخیص نوع کم خطر یا پر خطر بیماری است.
نحوه انجام آزمایش اچ پی وی
آزمایش اچ پی وی درست مثل آزمایش پاپ اسمیر انجام می‌شود؛ به این معنی که پزشک یا ماما از یک ابزار ویژه مثل اسپکولوم (Speculum) فلزی یا پلاستیکی برای برداشتن مخاط موجود در دهانه رحم استفاده می‌کند. در واقع این دستگاه درون واژن قرار می‌گیرد تا آن را باز کند. سپس پزشک به خوبی می‌تواند به دهانه رحم دسترسی داشته باشد. در قدم بعد وی به کمک یک کاردک مخصوص و کاملاً استرلیزه شده، مقداری از مخاط دهانه رحم را که حاوی سلول‌های این ناحیه هستند، برداشته و آن را در ظرفی مخصوص قرار می‌دهد تا برای بررسی به آزمایشگاه ارسال کند.
از آن جایی که آزمایش اچ پی وی و پاپ اسمیر بسیار به هم شبیه هستند، بنابراین پزشک بسته به شرایط بیمار ممکن است تست پاپ اسمیر را نیز برای فرد تجویز کند. در این شرایط مسئولین آزمایشگاه می‌توانند از همان نمونه برای بررسی هر دو آزمایش استفاده کنند، بدون اینکه نیاز به گرفتن ۲ نمونه مجزا باشد. این کار تنها چند دقیقه زمان می‌برد، اما ممکن است با کمی درد همراه باشد. در واقع احساس فشار هنگام قرار گرفتن اسپکولوم و احساس خراش جزئی در هنگام برداشتن سلول‌ها از دهانه رحم حالتی طبیعی است که احتمال دارد در این شرایط با آن مواجه شوید.
آزمایش اچ پی وی از طریق خون
برای بسیاری از افراد این سؤال ایجاد می‌شود که آیا می‌توان از طریق سایر روش‌های موجود مانند آزمایش خون، به تشخیص ویروس اچ پی وی اقدام کرد؟ در پاسخ باید بگوییم که متأسفانه نه آزمایش خون و نه هیچ آزمایش دیگری برای تشخیص این بیماری وجود ندارد و تشخیص این ویروس تنها از طریق بررسی سلول‌های دهانه رحم زیر میکروسکوپ‌های آزمایشگاهی امکان پذیر است. در واقع بر اساس اعلام انجمن سرطان آمریکا (ACS) تشخیص زگیل تناسلی از طریق خون و مایعات بدن مثل مایع منی امکان پذیر نیست. به همین دلیل هیچ آزمایش خونی، ادراری، مقعدی یا دهانی وجود ندارد که بتواند این بیماری را تشخیص دهد.
البته گاهی پزشک با بررسی مستقیم و بدون آزمایش هم می‌تواند به وجود (HPV) در بدن فرد پی ببرد و آن زمانی است که فردی زگیل قابل رؤیت روی پوست ناحیه تناسلی خود داشته باشد. اما در صورتی که فرد هیچ علائمی نداشته باشد، تنها راه تشخیص این بیماری، آزمایش غربالگری دهانه رحم یا همان تست (HPV) خواهد بود.
آزمایش (HPV) برای چه کسانی تجویز می‌شود؟
اینکه این آزمایش برای چه کسانی تجویز می‌شود به عوامل زیادی بستگی دارد. اما در نهایت پزشک با بررسی این عوامل تصمیم می‌گیرد که شما به این آزمایش نیاز دارید یا خیر. به طور کلی آزمایش اچ پی وی به عواملی همچون سابقه پزشکی، سن بیماری، نتایج آخرین پاپ اسمیر یا حتی اچ پی وی گرفته شده بستگی دارد. افرادی که قبلاً در دهانه رحم خود با مشکل مواجه بوده‌اند، برای مثال التهاب یا زخم دهانه رحم دارند و افراد دارای سیستم ایمنی ضعیف در لیست کسانی قرار دارند که ممکن است به این تست نیاز بیشتری داشته باشند. به طور کلی، زگیل تناسلی می‌تواند علاوه بر ایجاد سرطان دهانه رحم، باعث ایجاد برخی دیگر از سرطان‌ها از جمله موارد زیر شود.
- سرطان واژن
- سرطان مقعد
- سرطان زبان
- سرطان دهان و گلو
- سرطان آلت تناسلی
نکات مهم در بررسی آزمایش تست اچ پی وی
متأسفانه در بررسی آزمایش (HPV 1) ممکن است با برخی از شرایط چالش برانگیز مواجه شویم که نیاز به بررسی بیشتری دارند. برای مثال جواب آزمایش نمونه ممکن است با مثبت کاذب مواجه شود. این حالت در شرایطی ایجاد می‌شود که فرد فاقد ویروس (HPV 1) است، اما نتایج نشان می‌دهند که به این بیماری دچار شده است. قرار گرفتن در چنین شرایطی باعث ایجاد حس اضطراب بی مورد و از آن سو انجام اقدامات غیر ضروری مثل بیوپسی یا کولپوسکوپی (colposcopy) می‌شود. اما بدتر از نتیجه مثبت کاذب آزمایش ویروس (HPV 1)، منفی کاذب این تست خواهد بود. در این شرایط آزمایش فرد منفی می‌شود، در صورتی که به بیماری مورد نظر مبتلاست. این حالت می‌تواند باعث تأخیر در تشخیص به موقع بیماری شود که حتی گاهی خطرات جبران ناپذیری را به دنبال دارد.
البته حتی در صورتی که به این ویروس مبتلا باشید، نباید خیلی نگران باشید. مگر اینکه پزشک معالج شما تشخیص دهد که در شرایط خطر قرار دارید. به طور کلی بسیاری از افرادی که از نظر جنسی فعال هستند، ممکن است در مقاطعی از زندگی خود به این ویروس مبتلا شوند. در بیشتر مواقع سیستم ایمنی بدن بین چند ماه تا ۲ سال بعد از ابتلا به این ویروس، آن را از بدن پاک می‌کند. اما با این حال برخی از نمونه‌های اچ پی وی ممکن است در بدن باقی بمانند و در صورت درمان نشدن، سلول‌های طبیعی را دستکاری کرده و به سلول‌های غیر طبیعی تبدیل کنند.
سلول‌هایی که پزشکان آن‌ها را با نام سلول‌های پیش سرطانی در نظر می‌گیرند. در صورتی که این مشکل شناسایی نشود، تکثیر سلول‌های مشکل دار ادامه پیدا کرده و اغلب بین ۱۰ تا ۲۰ سال طول می‌کشد تا سلول‌های پیش سرطانی باعث ایجاد تومور شوند.
قیمت آزمایش اچ پی وی
هزینه انجام آزمایش اچ پی وی بسته به مرکز آزمایشگاهی متغیر است. ضمن اینکه اگر این آزمایش را به همراه تست پاپ اسمیر انجام دهید، هزینه می‌تواند کمی متفاوت باشد. از این گذشته باید هزینه تجهیزات لازم برای نمونه برداری را نیز به قیمت نهایی اضافه کنید. البته پزشک متخصص نیز اغلب برای انجام این آزمایش، هزینه مجزایی از هزینه ویزیت دریافت می‌کنند. بنابراین قیمت آزمایش اچ پی وی بسته به عوامل متعددی تعیین می‌شود.
شرایط آماده سازی برای انجام آزمایش (HPV 1)
برای انجام آزمایش مربوطه اغلب شرایط خاصی لازم نیست. با این حال اگر قرار است که شما این تست را به همراه آزمایش پاپ اسمیر انجام دهید، برخی از توصیه‌ها وجود دارند که بهتر است آن‌ها را در نظر بگیرید تا نتایج آزمایش شما تا حد امکان دقیق باشند. این موارد شامل گزینه‌های زیر می‌شوند.
- از انجام رابطه جنسی حداقل ۲ روز قبل از انجام آزمایش پیشگیری کنید.
- مصرف هر گونه ژل، کرم یا داروی واژینال را حداقل ۲ روز قبل از انجام تست قطع کنید.
- از دوش واژینال از چند روز قبل از انجام آزمایش پرهیز کنید.
- برای داشتن بهترین نمونه، بهتر است در زمانی آزمایش خود را انجام دهید که در دوره پریودی قرار نداشته باشید.
مهم‌ترین نکات درمورد آزمایش اچ پی وی (HPV)
- آزمایش اچ پی وی یک تست ضروری است که در تشخیص زگیل تناسلی و به تبع آن وجود سلول‌های غیر طبیعی در دهانه رحم تجویز می‌شود.
- پزشک بسته به تشخیص خود ممکن است این آزمایش را به همراه تست پاپ اسمیر تجویز کند.
- ویروس پاپیلومای انسانی انواع پر خطر و کم خطر دارد که تنها نمونه‌های پرخطر باعث بروز سرطان می‌شوند. برای مثال از انواع کم خطر (HPV) می‌توانیم به نمونه‌های ۶، ۱۱، ۴۲، ۴۳ و ۴۴ اشاره کنیم. در حالی که انواع (HPV) پرخطر شامل نمونه‌های ۱۶، ۱۸، ۳۱، ۳۳، ۳۴، ۳۵، ۳۹، ۴۵، ۵۱، ۵۲ می‌شوند. آزمایش تشخیصی برای اطلاع از نمونه پر خطر این بیماری است.
- افرادی که دارای مشکلات دهانه رحم مثل التهاب یا زخم در این ناحیه هستند و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، بیش از سایرین به انجام این تست نیاز خواهند داشت.
- حتی در صورت ابتلا به اچ پی وی نباید نگران باشید. زیرا این ویروس در بسیاری از مواقع به صورت خود به خود از بین می‌رود. با این حال باید مطابق با توصیه‌ها و دستورالعمل‌های پزشک خود پیش بروید تا از بروز مشکلات بعدی جلوگیری کنید.
- عدم درمان ویروس پاپیلومای انسانی می‌تواند باعث بروز انواع سرطان از جمله سرطان دهانه رحم و واژن شود.
منابع:
