رابطه جنسی دردناک مشکلی است که می‌تواند افراد زیادی را درگیر کرده و زندگی زناشویی آن‌ها را تحت تأثیرات منفی خود قرار دهد. طی این عارضه افراد ممکن است با علائمی همچون درد حین دخول، قبل یا بعد از آن، درد در مثانه، درد در ناحیۀ لگن و اسپاسم عضلانی مواجه باشند.
دلایل زیادی برای بروز درد حین رابطۀ جنسی وجود دارند که از جملۀ آن‌ها می‌توانیم به آتروفی یا همان خشکی واژن، واژینیسموس، تحریک یا آسیب دیدگی واژن، سندرم رودۀ تحریک پذیر، بارداری و عدم روانکاری واژن به دلایل متعدد اشاره کنیم. درمان دیسپارونی بسته به علتی که دارد ممکن است ترکیبی از محصولات بهداشتی همچون انواع ژل‌های روانکاری، مصرف برخی داروها همچون داروهای تنظیم کنندۀ هورمونی یا کنترل سایر بیماری‌های منجر به بروز چنین حالتی شوند. در هر صورت پزشک معالج در این زمینه تصمیم گیری خواهد کرد.
رابطه جنسی دردناک یا دیسپارونیا چیست؟
رابطه جنسی دردناک یا دیسپارونیا (dyspareunia) به درد مداوم و یا عود کننده قبل از رابطۀ جنسی، حین آن و یا بعد از رابطه گفته می‌شود که شدت آن می‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد. درد حین رابطه جنسی، یک تجربه آزاردهنده است که می‌تواند در هر کسی، صرف نظر از جنسیت یا سن، رخ دهد. این درد ممکن است در قسمت‌های مختلف بدن از جمله فرج، واژن، رحم، عضلات کف لگن در زنان احساس شود.
این مشکل شایع‌تر از آن چیزی است که تصور می‌شود و می‌تواند تأثیرات روانی و عاطفی قابل توجهی بر افراد و روابط آن‌ها داشته باشد. کاهش میل جنسی، اضطراب، افسردگی و احساس جدایی از شریک زندگی تنها بخشی از عواقب این مشکل هستند.
علائم سکس دردناک چیست؟
افرادی که به دیسپارونی یا رابطه جنسی دردناک مبتلا هستند، ممکن است هر یک از علائم زیر را مشاهده و تجربه کنند:
- درد شدید حین انجام دخول
- درد مداوم یا متناوب بعد از انجام رابطۀ جنسی
- احساس درد در ناحیۀ مثانه
- گرفتگی و اسپاسم عضلانی
- درد عمیق در ناحیۀ لگن
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
علت رابطه جنسی دردناک چیست؟
دلایل زیادی برای رابطۀ جنسی دردناک وجود دارند که در ادامه به معرفی برخی از آن‌ها می‌پردازیم:
عدم انجام روانکاری قبل از رابطۀ جنسی
عدم روانکاری کافی یکی از دلایل اصلی درد در هنگام رابطۀ جنسی است. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله کمبود تحریک جنسی، تغییرات هورمونی، برخی داروها یا شرایط پزشکی مانند یائسگی ایجاد شود. استفاده از روان کننده‌های مناسب و باکیفیت می‌تواند به کاهش اصطکاک و تسکین درد کمک کند.
التهاب یا آسیب دیدگی
یکی از دلایل شایع درد هنگام رابطۀ جنسی، آسیب یا التهاب ناحیۀ تناسلی است. این آسیب‌ها ممکن است ناشی از بریدگی‌های جزئی (مثلاً در هنگام اصلاح)، پارگی‌های ناشی از زایمان یا عفونت‌های واژینال (مانند واژینیت) باشد که با علائمی مثل ترشح، خارش و التهاب همراه هستند.
ابتلا به واژینیسموس
واژینیسموس یک اختلال است که در آن عضلات واژن به طور غیرارادی منقبض می‌شوند و مانع از ورود هر چیزی به واژن می‌شوند. این مشکل می‌تواند دلایل روانی مثل ترس یا اضطراب و یا دلایل فیزیکی مثل عفونت یا آسیب دیدگی داشته باشد. این عارضه نیز ممکن است خود عاملی برای رابطه جنسی دردناک باشد.
ابتلا به آتروفی واژن
خشکی واژن در حین رابطه یکی دیگر از دلایل رابطه جنسی دردناک است. با کاهش سطح استروژن در بدن، به ویژه در دوران یائسگی، دیواره‌های واژن نازک‌تر، خشک‌تر و ملتهب می‌شوند. این وضعیت که آتروفی واژن نام دارد، می‌تواند باعث درد هنگام رابطۀ جنسی، سوزش و تکرر ادرار شود. عوامل دیگری مانند شیردهی یا مصرف برخی داروها نیز ممکن است به این مشکل دامن بزنند.
ابتلا به اندومتریوز
اندومتریوز نوعی بیماری است که در آن بافتی شبیه به پوشش داخلی رحم در خارج از رحم رشد می‌کند. این بافت اضافی می‌تواند در جاهایی مثل تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ یا حتی پشت واژن رشد کند. وجود این بافت در نزدیکی واژن اغلب باعث درد هنگام رابطۀ جنسی می‌شود. استفاده از روان کنندۀ فراوان و نفوذ آرام به واژن می‌تواند به کاهش این درد کمک کند.
عوامل روانی
مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی، ترس از صمیمیت یا نارضایتی از ظاهر بدن می‌توانند بر میل جنسی و لذت از رابطۀ جنسی تأثیر بگذارند. این مشکلات روانی با افزایش سطح هورمون کورتیزول در بدن مرتبط هستند و می‌توانند باعث ایجاد تنش و درد در هنگام رابطه جنسی شوند.
سندرم رودۀ تحریک پذیر
سندرم رودۀ تحریک پذیر (IBS) به عنوان یک اختلال روده‌ای علائمی همچون اسهال، یبوست، نفخ و گرفتگی معده را به دنبال دارد. جالب است بدانید که این عارضه نیز ممکن است در بروز رابطه جنسی دردناک دخیل باشد.
بارداری
بسیاری از افراد در دوران بارداری خصوصاً در سه ماهۀ اول بارداری ممکن است رابطه جنسی دردناک یا دیسپارونیا را تجربه کنند. از دلایل بروز چنین وضعیتی می‌توانیم به تغییرات هورمونی منجر به خشکی واژن، فشار اضافه بر مثانه به دلیل بزرگ شدن رحم و بروز عفونت اشاره کنیم.
نحوه تشخیص درد هنگام نزدیکی چگونه انجام می‌شود؟
شایع‌ترین علامت دیسپارونی برای تشخیص، درد هنگام رابطۀ جنسی است که پزشک بر اساس تاریخچۀ سلامتی، توصیفات شما از درد و معاینۀ فیزیکی (بررسی لگن، شکم و واژن) آن را تشخیص می‌دهد. این درد ممکن است در ورودی واژن یا داخل لگن احساس شود. بعضی وقت‌ها فقط یک نقطه درد می‌گیرد و بعضی وقت‌ها کل ناحیۀ تناسلی دردناک می‌شود. ممکن است احساس سوزش، خارش یا درد شدید داشته باشید. محل درد می‌تواند به تعیین نوع دیسپارونی توسط پزشک کمک کند. به همین دلیل در ادامه به انواع دیسپارونیا اشاره می‌کنیم:
درد در ابتدا رابطه
این درد معمولاً در ورودی واژن احساس می‌شود و ممکن است به دلیل تغییرات هورمونی، خشکی واژن، عفونت یا تحریکات مداوم ایجاد شود.
درد در عمق لگن
این درد وقتی رخ می‌دهد که آلت تناسلی مرد عمیق‌تر وارد واژن می‌شود. ممکن است به دلیل مشکلات مثانه یا روده، مشکلات عضلات کف لگن، اندومتریوز یا برخی بیماری‌های دیگر ایجاد شود.
درد در نقاط خاص
بر اساس این مدل، گاهی درد فقط در موقعیت‌های خاصی از رابطۀ جنسی احساس می‌شود.
انواع درد در رابطۀ جنسی بر اساس شدت و زمان
البته رابطۀ جنسی دردناک بر اساس زمان و شدت درد نیز طبقه بندی می‌شود که در تشخیص آن کاربردی خواهد بود. در ادامه نیز این موارد را بررسی می‌کنیم:
- درد اولیه: اگر از همان اولین تجربه‌های جنسی، درد داشته‌اید، درد شما از نوع اولیه است.
- درد ثانویه: اگر قبلاً بدون درد رابطه جنسی داشته‌اید و حالا درد دارید، درد شما از نوع ثانویه است.
- درد کامل: اگر هر بار که رابطه جنسی دارید درد دارید، درد شما از نوع کامل است.
- درد موقعیتی: اگر فقط در شرایط خاصی درد دارید، درد شما از نوع موقعیتی است.
ارتباط واژینیسموس با دخول دردناک
همانطور که گفتیم واژینیسموس یکی از دلایل رابطه جنسی دردناک است. طی واژینیسموس، بدن دچار اسپاسم‌های غیر ارادی عضلات دیوارۀ واژن می‌شود که در نهایت دخول دردناک را به دنبال دارد.
بر اساس داده‌های سایت ان اچ اس (NHS) واژینیسموس در اواخر نوجوانی تا اوایل 30 سالگی شیوع بیشتری دارد. علامت اصلی چنین حالتی این است که حین وارد کردن آلت تناسلی به واژن، عضلات این ناحیه به صورت خود به خودی بدون اینکه فرد در آن دخالتی داشته باشد، سفت می‌شوند. چنین روندی در رابطۀ جنسی می‌تواند درد و سوزش را به همراه داشته باشد.
درمان دیسپارونی یا رابطه جنسی دردناک چیست؟
درمان رابطه جنسی دردناک بسته به علت آن متفاوت خواهد بود. برای مثال شستشوی مثانه، تحریک الکتریکی از راه پوست و طب سوزنی برخی از این راهکارها هستند که ممکن است به کاهش التهاب و درد کمک کنند. از دیگر روش‌های درمانی بر اساس علت بروز دیسپارونی می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
| علت درد | درمان‌های رایج | توضیحات |
| چسبندگی لگن | جراحی برای جدا کردن چسبندگی‌ها | چسبندگی‌ها می‌توانند باعث درد در هنگام نفوذ عمیق شوند. |
| کیست تخمدان، بیماری التهابی لگن، اندومتریوز | جراحی، دارو (بسته به علت) | این شرایط می‌توانند باعث درد لگنی و درد هنگام رابطه جنسی شوند. |
| تنگی واژن | جراحی | این شرایط می‌تواند باعث درد در هنگام نفوذ عمیق شود. |
| خشکی واژن (به خصوص در زنان یائسه) | روان‌کننده‌ها، کرم‌های استروژن، اوسپمیفن | این درمان‌ها به افزایش رطوبت واژن و کاهش اصطکاک کمک می‌کنند. |
| عفونت‌های واژینال یا مجاری ادراری | آنتی بیوتیک‌ها | درمان عفونت می‌تواند درد را کاهش دهد. |
| واژینیسموس (انقباض غیرارادی عضلات واژن) | تمرینات آرامش بخشی واژن، فیزیوتراپی | این تمرینات به شل شدن عضلات واژن کمک می‌کنند. |
| مشکلات روانی | روان درمانی | مشاوره می‌تواند برای مدیریت اضطراب و استرس مرتبط با درد مفید باشد. |
چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر مدت زیادی است که رابطه جنسی دردناک را تجربه می‌کنید و یا این وضعیت روی روابط زناشویی شما تأثیر داشته است، حتماً باید برای بررسی و درمان به پزشک مراجعه کنید. برای اینکه پزشک بتواند علت دقیق درد شما را پیدا کند، ممکن است آزمایش‌های زیر را انجام دهد:
- معاینۀ لگن: پزشک با معاینۀ لگن، وضعیت واژن، رحم و تخمدان‌های شما را بررسی می‌کند. ممکن است برای بررسی عفونت، نمونه‌ای از ترشحات واژن یا ادرار شما گرفته شود. گاهی اوقات هم ممکن است پزشک معاینۀ مستقیمی از مقعد انجام دهد.
- سونوگرافی: با استفاده از سونوگرافی، پزشک می‌تواند تصاویری از اندام‌های داخلی لگن شما تهیه کند. این کار با وارد کردن یک وسیلۀ سونوگرافی کوچک به داخل واژن انجام می‌شود.
- لاپاراسکوپی: در موارد نادر و زمانی که آزمایش‌های دیگر نتوانند علت درد را مشخص کنند، پزشک ممکن است به لاپاراسکوپی نیاز پیدا کند. لاپاراسکوپی یک عمل جراحی کوچک است که در آن پزشک با استفاده از یک دوربین کوچک، داخل شکم شما را بررسی می‌کند.
خلاصه‌ای از نکاتی که باید دربارۀ رابطه جنسی دردناک بدانید
- رابطه جنسی دردناک که با نام تخصصی دیسپارونی شناخته می‌شود، به بروز درد قبل از دخول، حین و بعد از رابطۀ جنسی گفته می‌شود.
- بروز دیسپارونی به دلایل متعددی رخ می‌دهد که از شایع‌ترین آن‌ها می‌توانیم به انواع عفونت در ناحیۀ واژن و لگن، آتروفی واژن، تحریک و آسیب دیدگی، واژینیسموس، اندومتریوز و عدم روانکاری کافی قبل از رابطۀ جنسی اشاره کنیم.
- عدم رطوبت کافی حین برقراری رابطۀ جنسی موجب خشکی واژن و به دنبال آن رابطۀ جنسی دردناک می‌شوند.
- تشخیص بیماری به توصیفات شما از درد، معاینۀ لگن، نتیجۀ آزمایش سونوگرافی و حتی در برخی از موارد، لاپاراسکوپی بستگی دارد.
- درمان دیسپارونی نیز بسته به علت آن متفاوت است. پزشک بعد از بررسی بیمار ممکن است انواع کرم‌ها و ژل‌ها روان کننده، روان درمانی با انواع داروهای ضد افسردگی، استفاده از جراحی، فیزیوتراپی و تمرینات آرامش بخش را برای بیمار تجویز کند. گاهی اوقات برای درمان نیاز به استفاده از چند روش ترکیبی خواهد بود.
- شما نیز با مشکل رابطه جنسی دردناک مواجه هستید؟ احساس درد در رابطۀ جنسی خود را چگونه توصیف می‌کنید؟ برای دریافت پاسخ سؤالات خود می‌توانید از کمک متخصصان هرلایف استفاده کنید.
پرسش‌های پرتکرار
رابطه جنسی دردناک به علل مختلفی از جمله آتروفی واژن، واژینیسموس، چسبندگی لگن، عفونت‌های واژینال یا مجاری ادراری، مشکلات روانی و اندومتریوز رخ می‌دهد.
برای درمان پزشک ابتدا علت این مسئله را بررسی می‌کند، سپس متناسب با آن داروی مناسب، روان درمانی، جراحی یا تمرینات آرام بخش را تجویز می‌کند.
منابع:
