سرطان رودۀ بزرگ یکی از کشنده‌ترین سرطان‌ها در دنیا خصوصاً در کشوری همچون ایالات متحده است که بسیاری از موارد آن با رشد یک بافت غیر طبیعی به نام پولیپ در پوشش روده بروز پیدا می‌کند. اگرچه پولیپ روده در بیشتر موارد بی ضرر است، اما در صورت عدم درمان ممکن است طی گذر زمان با تغییراتی مواجه شده و سرطانی شود.
بر اساس آمار، بین 15 تا 40 درصد بزرگسالان ممکن است پولیپ داشته باشند. این بیماری با افزایش سن شیوع بیشتری پیدا می‌کند. پولیپ‌ها در دو نوع غیر نئوپلاستیک (هیپرپلاستیک) و نئوپلاستیک هستند که نوع اول هرگز سرطانی نمی‌شوند و نوع دو حالت پیش سرطانی دارند. از علائم پولیپ روده می‌توانیم به تغییر در عادات روده، تغییر رنگ مدفوع، کم خونی فقر آهن، درد و در برخی مواقع، خونریزی مقعدی را نام ببریم.
پولیپ روده رشد بافت غیرمعمول در داخل رودۀ بزرگ است که اغلب غیر سرطانی تشخیص داده می‌شود. اما برای تشخیص و تعیین نوع آن باید توسط پزشکان متخصص کولونوسکوپی انجام و در صورت نیاز پولیپ‌ها برداشته شوند.
پولیپ روده چیست؟
پولیپ روده به رشد بافتی (تودۀ کوچکی از سلول‌ها) گفته می‌شود که می‌تواند پوشش داخلی رودۀ بزرگ یا رکتوم را درگیر کند. پولیپ‌ها از نظر شکل، اندازه و حتی قطر متفاوت هستند. بیشتر موارد ابتلا به پولیپ بدون ضرر و خطر هستند، اما در گذر زمان بسیاری از این موارد ممکن است منجر به بروز سرطان رودۀ بزرگ شوند. این سرطان اگر دیر تشخیص داده شود، می‌تواند حتی زندگی فرد مبتلا را تهدید کند.
هر شخصی ممکن است به مشکلات رکتوم از جمله پولیپ روده مبتلا شود، اما گروهی از افراد از جمله افرادی که سیگاری هستند و اشخاصی که بالای 50 سال سن دارند بیش از سایرین در معرض ابتلا به پولیپ مقعدی یا پولیپ رکتوم قرار دارند. البته افراد دارای سابقۀ خانوادگی پولیپ یا سرطان رودۀ بزرگ هم در معرض خطر بیشتری به نسبت سایر افراد قرار دارند.
از آنجایی که این عارضه در اغلب موارد علامتی ایجاد نمی‌کند، بنابراین توجه به انجام غربالگری و آزمایش در صورت بروز مشکل بسیار اهمیت دارد. بیشتر پولیپ‌های رودۀ بزرگ اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شوند، بدون بروز خطری قابلیت برداشته شدن دارند، که این روند به عنوان راهکاری پیشگیرانه از سرطان در نظر گرفته می‌شود.
انواع پولیپ روده
پولیپ‌های روده بر اساس ویژگی‌ها و پتانسیلی که برای سرطانی شدن دارند به دسته‌های مختلفی تقسیم بندی می‌شوند. برای اطلاعات بیشتر در مورد انواع پولیپ روده توضیحات جدول زیر را بررسی کنید:
| نوع پولیپ | ویژگی‌ها | پتانسیل سرطانی شدن | توضیحات اضافی |
|---|---|---|---|
| آدنوم توبولار | ساختار لوله‌ای منظم، شایع‌ترین نوع | کم | کم خطرترین نوع آدنوم، تشکیل شده از غدد لوله‌ای |
| آدنوم ویلوس | ساختار انگشت مانند (پرزدار)، رشد نامنظم | بالا | خطر بالای تبدیل به سرطان با ظاهری شبیه به گل کلم |
| آدنوم توبولوویلی | ترکیبی از ویژگی‌های توبولار و ویلوس | متوسط | خطر سرطانی شدن بیشتر از توبولار ولی کمتر از ویلوس |
| پولیپ هایپرپلاستیک | افزایش غیرطبیعی تعداد سلول‌ها، معمولاً کوچک و در انتهای رودۀ بزرگ | پایین | اغلب در نواحی آسیب دیده ایجاد می‌شود، غیر نئوپلاستیک |
| پولیپ التهابی | بروز به دلیل التهاب مزمن در بافت‌های آسیب دیده | پایین | موارد ابتلا بیشتر در افراد دارای (IBD) با نام پولیپ کاذب |
| پولیپ هامارتوماتوز | نوع نادری از پولیپ، معمولاً در کودکان دیده می‌شود، مرتبط با جهش‌های ژنتیکی | پایین اما خطر افزایش سرطان رودۀ بزرگ | غیر نئوپلاستیک اما مرتبط با افزایش خطر سرطان رودۀ بزرگ |
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
علائم پولیپ روده
بسیاری از افرادی که به پولیپ روده بزرگ مبتلا هستند، هیچ نشانه یا علامتی را تجربه نمی‌کنند. در واقع، ممکن است تا زمانی که پزشک در طی یک معاینه رودۀ بزرگ (مانند کولونوسکوپی) پولیپ را شناسایی کند، از وجود آن بی‌خبر باشید. در ادامه به علائم مقعدی و غیرمقعدی پولیپ روده می‌پردازیم:
تغییر پیدا کردن عادات روده
در حین ابتلا به پولیپ ممکن است عادات روده‌ای شما مانند گذشته نباشند. این تغییر می‌تواند شامل یبوست یا اسهال باشد که بیش از یک هفته ادامه دارد. به این نکته دقت داشته باشید که چنین علائمی ممکن است نشانۀ پولیپ رودۀ بزرگ یا سرطان در این ناحیه باشند، اما شاید دلیل دیگری برای بروز چنین علائمی وجود داشته باشد.
تغییرات رنگ مدفوع
خونریزی ناشی از پولیپ روده گاهی اوقات می‌تواند منجر به تغییر رنگ مدفوع شود. خون ممکن است به صورت رگه‌های قرمز در مدفوع دیده شود یا سیاه شدن مدفوع را در پی داشته باشد. با این حال نباید فراموش کنید که همیشه تغییر رنگ مدفوع به معنای داشتن پولیپ نیست و گاهی می‌تواند به دلیل مصرف برخی داروها، مکمل‌های غذایی یا حتی مواد غذایی خاص ایجاد شود.
احساس درد
در بسیاری از مواقع درد و سوزش رکتوم می‌تواند نشانه‌ای برای وجود پولیپ باشد. در چنین مواقعی ممکن است پولیپ یا رکتوم روده بخشی از روده را مسدود کنند که این حالت درد شکمی را در پی خواهد داشت.
خونریزی از مقعد
مشاهده خون در مدفوع یا روی دستمال توالت پس از اجابت مزاج می‌تواند نشانه‌ای از وجود پولیپ مقعدی یا رودۀ بزرگ، سرطان یا سایر مشکلات مانند هموروئید یا پارگی‌های جزئی مقعد باشد.
ابتلا به کم خونی
خونریزی ناشی از پولیپ ناحیه رکتوم بسته به شرایط بیمار امکان دارد به شکلی تدریجی رخ دهد، بدون اینکه متوجه آن شوید. این خونریزی از مقعد می‌تواند باعث بروز کم خونی فقر آهن شود که علائمی مانند خستگی، ضعف و تنگی نفس را به همراه دارد.
راه‌های تشخیص پولیپ روده
راه‌های مختلفی برای تشخیص پولیپ روده وجود دارند که از میان آن‌ها کولونوسکوپی طلایی‌ترین استاندارد برای تشخیص و درمان پولیپ‌های رودۀ بزرگ است. در این روش، با استفاده از یک دوربین کوچک، رودۀ بزرگ به طور کامل بررسی می‌شود.
اگر پولیپی مشاهده شود، پزشک می‌تواند آن را در همان جلسه بردارد. این روش به دلیل دقت بالا، قابلیت بررسی کل روده با آن و تشخیص و درمان همزمان محبوبیت زیادی دارد. البته پزشک ممکن است از برخی تست‌های جایگزین همچون موارد زیر برای این مورد نیز استفاده کند:
- آزمایش خون: با آزمایش خون می‌توان نشانه‌هایی از خونریزی داخلی یا سایر مشکلات را تشخیص داد.
- آزمایش مدفوع: این آزمایش برای بررسی وجود احتمالی خون مخفی در مدفوع قابل استفاده است.
- تست‌های تصویربرداری: روش‌هایی مانند کولونوسکوپی مجازی یا آندوسکوپی کپسولی می‌توانند به تشخیص پولیپ کمک کنند، اگرچه برای برداشتن پولیپ باید همچنان از کولونوسکوپی کمک گرفت.
مرتبط بخوانید: لیست آزمایش های چکاپ کامل زنان
جواب آزمایش پولیپ روده
از آنجایی که داشتن پولیپ روده امری رایج است، بنابراین وجود آن همیشه به معنای بروز مشکل جدی نیست. با این حال تعداد، اندازه، محل و نوع پولیپ در تعیین خطر ابتلا به سرطان رودۀ بزرگ اهمیت دارند. به طور کلی هر چه تعداد پولیپ‌ها در آزمایش شما کمتر و اندازۀ آن‌ها کوچک‌تر باشد، خطر ابتلا به سرطان کاهش پیدا می‌کند. اما موارد مشاهده شدۀ زیر در آزمایش پولیپ روده ممکن است خطر ابتلا به سرطان را افزایش دهند:
- در صورت داشتن بیش از 3 پولیپ
- پولیپ‌های بزرگ‌تر از 10 میلی متر
- پولیپ‌های قرار گرفته در بخش راست رودۀ بزرگ (کولون سیگموئید یا عرضی)
- در صورت ابتلا به آدنوم‌های پرزدار، توبولو ویلی، ضایعات دندانه دار و آدنوم‌های دندانه دار
علت پولیپ روده
سلول‌های سالم همیشه طی یک روند مشخص رشد پیدا کرده و تکثیر می‌شوند. حال تغییراتی که در ژن‌های خاصی ایجاد می‌شوند، می‌توانند تقسیم بیشتر سلول‌ها را حتی زمانی که به وجود آن‌ها نیازی نیست، به دنبال داشته باشند. برخی از عوامل همچون سن، داشتن شرایط التهابی روده، سابقۀ خانوادگی ابتلا به پولیپ، برخی نژادها (همچون سیاه پوستان آمریکایی)، چاقی، ورزش نکردن، مصرف چربی، سیگار کشیدن و مصرف الکل ممکن است خطر ابتلا به پولیپ روده را افزایش دهند.
از طرف دیگر، برخی افراد به دلیل عوامل ژنتیکی، مستعد ابتلا به پولیپ رودۀ بزرگ هستند. این بدان معناست که آن‌ها ژن‌هایی را از والدین خود به ارث برده‌اند که خطر ابتلا به پولیپ و در نتیجه سرطان رودۀ بزرگ را در آن‌ها افزایش می‌دهد. از جملۀ این اختلالات می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
سندرم لینچ (Lynch)
افراد مبتلا به این سندرم ممکن است پولیپ‌های کمتری نسبت به سایر سندرم‌ها داشته باشند، اگرچه این پولیپ‌ها قابلیت تبدیل به سرطان به شکلی سریع را دارند. علاوه بر رودۀ بزرگ، این سندرم می‌تواند باعث ایجاد تومور در سایر قسمت‌های بدن مانند رحم، تخمدان‌ها و دستگاه گوارش فوقانی شود. به سندرم لیچ، سرطان کولورکتال غیر پولیپ ارثی نیز گفته می‌شود.
پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP)
در این بیماری نادر، تعداد بسیار زیادی پولیپ در رودۀ بزرگ ایجاد می‌شوند که اغلب از سنین نوجوانی شروع به رشد می‌کنند. بدون درمان تقریباً تمام افراد مبتلا به این بیماری به سرطان رودۀ بزرگ مبتلا می‌شوند.
سندرم گاردنر
این عارضه خود نوعی (FAP) محسوب می‌شود که علاوه بر پولیپ‌های رودۀ بزرگ، تومورهای غیرسرطانی را در سایر قسمت‌های بدن مانند پوست، استخوان‌ها و شکم نیز ایجاد می‌کند.
پولیپوز مرتبط با (MUTYH) یا (MAP)
این عارضه نیز شبیه به (FAP) است و البته به دلیل جهش در ژن (MYH) به وجود می‌آید. کسانی که به این عارضه مبتلا هستند دارای پولیپ‌های متعدد هستند و اغلب در سنین پایین‌تر به سرطان رودۀ بزرگ مبتلا می‌شوند.
سندرم پتز-جگرز
این سندرم با ایجاد لکه‌های تیره (کک و مک) در پوست شروع می‌شود و سپس پولیپ‌های غیرسرطانی در رودۀ بزرگ ایجاد می‌شوند؛ اگرچه قابلیت سرطانی شدن را نیز دارند.
سندرم پولیپوز دندانه دار
این عارضه ایجاد پولیپ‌های خاصی به نام پولیپ‌های دندانه دار در قسمت فوقانی رودۀ بزرگ مشخص می‌شود. این پولیپ‌ها نیز قابلیت سرطانی شدن را دارند.
درمان پولیپ روده بزرگ
معمولاً پزشکان برای درمان پولیپ روده بزرگ، آن را برمی‌دارند. این کار به خصوص برای پولیپ‌های نئوپلاستیک (آنهایی که احتمال تبدیل شدن به سرطان را دارند) بسیار مهم است، زیرا تا 80 درصد خطر ابتلا به سرطان کولورکتال را کاهش می‌دهد. در واقع این کار با جراحی پولیپ رکتوم یا روده قابل انجام است. بلافاصله بعد از کولونوسکوپی و برداشتن پولیپ، پزشک نمونه‌ای از آن را به منظور بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال می‌کند.
بعد از آن پاتولوژیست نمونه را با میکروسکوپ بررسی می‌کند تا نوع پولیپ را تشخیص دهد. دقت داشته باشید که حتی با برداشتن پولیپ‌ها احتمال عود مجدد آن‌ها وجود دارد، بنابراین پزشک ممکن است غربالگری‌های دیگری را در آینده برای شما در نظر بگیرد.
مراقبت‌های بعد از برداشتن پولیپ روده
روند بهبودی بعد از برداشتن پولیپ ممکن است تا 2 هفته طول بکشد. در این مدت نیازی به تغییر دادن فعالیت‌های روزمرۀ خود ندارید، با این حال بهتر است از انجام فعالیت‌های سنگین مانند بلند کردن اجسام سنگین و ورزش‌های پر فشار خودداری کنید. این محدودیت‌ها شامل کارهای سنگین خانه، ورزش و فعالیت‌های سنگین کاری می‌شوند. همچنین در صورت تجویز پزشک تا زمان لازم از رابطۀ جنسی خودداری کنید.
پیشگیری از پولیپ رکتوم
پولیپ روده چیزی نیست که بتوانید از بروز آن پیشگیری کنید، با این حال برخی از تغییرات سبک زندگی در کنار غربالگری منظم ممکن است در پیشگیری از بروز این عارضه مؤثر باشند. از سری راهکارهای پیشگیرانه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- در پیش گرفتن عادات سالم غذایی
- مصرف ویتامین دی و کلسیم
- بررسی مشاورۀ ژنتیکی در صورت ابتلا به اختلالات ارثی
تفاوت پولیپ روده با پرولاپس
در پرولاپس روده یا افتادگی راست روده شاهد حرکت راست روده به بیرون و در واقع بیرون زدگی مقعد هستیم. این حالت به دلیل بروز ضعف در عضلات و بافت‌های نگه دارندۀ روده ایجاد می‌شود. در حالی که پولیپ رکتوم یا روده به وضعیتی گفته می‌شود که طی آن سلول‌ها با تجمع در دیوارۀ روده باعث ایجاد بافت اضافی در آن می‌شوند.
خلاصۀ نکات مهم دربارۀ پولیپ روده
- پولیپ روده برجستگی‌ها یا بافت‌های کوچکی هستند که پوشش داخلی رکتوم یا رودۀ بزرگ را درگیر می‌کنند.
- پولیپ‌ها بیشتر بی ضرر هستند، اما برخی از انواع آن ممکن است پس از چند سال به سرطان تبدیل شوند.
- از علائم ابتلا به پولیپ می‌توانیم درد رکتوم، خونریزی مقعدی، تغییرات عادات دفع روده، کم خونی و تغییرات رنگ مدفوع را نام ببریم.
- پولیپ‌های رودۀ بزرگ از طریق کولونوسکوپی قابل تشخیص هستند، سپس پزشکان با جراحی کولون و رکتوم نسبت به برداشت بافت پولیپ اقدام می‌کنند.
- اگر شما هم علائم مشابهی با پولیپ روده دارید، می‌توانید برای تشخیص دقیق‌تر از پزشکان متخصص هرلایف کمک بگیرید. ضمن اینکه امکان بررسی سایر مقالات هرلایف برای افزایش آگاهی شما در زمینۀ سلامت زنان و مواردی همچون بارداری، پریود و تخمک گذاری وجود دارد.
پرسش‌های پرتکرار
خیر پولیپ روده به رشد بافتی در رودۀ بزرگ یا رکتوم گفته می‌شود که در بیشتر موارد غیر سرطانی است. اگرچه این عارضه اگر دیر تشخیص داده شود ممکن است در طول زمان دچار تغییراتی شده و سرطانی شود.
کولونوسکوپی اصلی‌ترین روش تشخیص و درمان پولیپ روده محسوب می‌شود. آزمایش خون، آزمایش مدفوع و تست‌های تصویربرداری نیز به عنوان آزمایشات اضافی ممکن است تجویز شوند.
پولیپ روده در بیشتر موارد خطرناک نیست، با این حال در صورت بی توجهی ممکن است در طول زمان دچار تغییراتی شده و سرطانی شود. خبر خوب این است که پیش از سرطانی شدن می‌توان پولیپ روده را برداشت.
منابع:
