غذاهایی که می‌خوریم پس از هضم توسط رودۀ کوچک جذب، و ضایعات آن به شکل مدفوع از بدن خارج می‌شوند. اما گاهی به دلایل مختلف این مسیر طبیعی مسدود خواهد شد که آن را انسداد یا چسبندگی روده می‌نامیم.
انسداد روده ممکن است به دلایل متعدد از جمله چسبندگی‌های داخل شکم، برخی تومورها و حتی داروها رخ دهد. گاهی نیز چسبندگی‌های روده به دلیل جراحی‌های شکمی ایجاد می‌شوند. از علائم این عارضه می‌توانیم درد شکمی، تهوع و استفراغ، نفخ و یبوست، کاهش اشتها و تغییر در عادات دفع را نام ببریم. انسداد روده به دو شکل جزئی و کامل است و در صورت عدم درمان عوارضی همچون عفونت و حتی مرگ را به دنبال دارد.
انسداد روده وضعیتی اورژانسی محسوب می‌شود و فردی که مشکوک به انسداد روده چه کامل و چه نسبی باشد، حتماً باید توسط متخصص جراحی ویزیت شده و اقدامات درمانی برای او صورت بگیرد.
چسبندگی روده چیست؟
انسداد یا چسبندگی روده به حالتی گفته می‌شود که روده‌های ما همچون حالت معمول قابلیت دفع ندارند و این حالت می‌تواند به دلایل متعددی ایجاد شود. در میان همۀ عوامل، چسبندگی علت اصلی انسداد روده محسوب می‌شود. در واقع زمانی که رودۀ کوچک یا بزرگ به یکی از دو شکل کامل یا جزئی مسدود شوند، انسداد رخ می‌دهد. انسداد مسیر غذای هضم شده برای جذب و دفع می‌تواند در این فرآیند اختلال ایجاد کند.
زمانی که روده به هر دلیلی مسدود شود، مواد غذایی، گازهای ناشی از آنها و مایعات گوارشی پشت قسمت مسدود شده جمع می‌شوند. این روند باعث آسیب به بافت روده شده و در عملکرد طبیعی روده اختلال ایجاد می‌کند. انسداد روده خصوصاً اگر به شکل کامل رخ دهد، وضعیتی اورژانسی محسوب می‌شود. بنابراین در صورت مشاهدۀ علائم انسداد یا چسبندگی روده حتماً به پزشک مراجعه کنید.
انسداد روده در کودکان
انسداد روده در کودکان ممکن است به اشکال مختلفی رخ دهد که درهم پیچ خوردن روده‌ها، آترزی (بن بست) روده، تنگی روده و انسداد کاذب از جملۀ آنها هستند. کودکان هم مثل بزرگسالان در صورت ابتلا به انسداد شدید به جراحی نیاز دارند.
انسداد روده کوچک
انسداد رودۀ کوچک در کنار انسداد رودۀ بزرگ یک وضعیت اورژانسی است که حرکت غذا را کند کرده یا به طور کامل از آن جلوگیری می‌کند. این وضعیت در صورت عدم درمان خطرناک خواهد بود.
علت چسبندگی روده
مشکل انسداد یا چسبندگی روده ممکن است به دلایل متعددی رخ دهد. از جملۀ این علائم می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
بافت اسکار ناشی از جراحی‌ها
بافت‌های اسکار ناشی از عمل‌های جراحی که به آنها چسبندگی هم می‌گویند، معمولاً بعد از عمل‌های جراحی باز در شکم ایجاد می‌شوند. این بافت‌ها ممکن است باعث به هم چسبیدن روده‌ها یا مسدود شدن آنها شوند.
فتق
در برخی از مواقع ممکن است بخشی از روده از دیوارۀ شکم بیرون بزند که به آن فتق می‌گویند. فتق نیز عامل دیگری برای انسداد روده است.
تومورها
تومورهای سرطانی نیز یکی دیگر از علل انسداد یا چسبندگی روده هستند که اگر در روده ایجاد شوند ممکن است باعث انسداد جزئی یا کلی آن شوند. سرطان رودۀ بزرگ علت اصلی چسبندگی در این روده محسوب می‌شود.
بیماری‌های التهابی روده (IBD)
بیماری‌های التهابی روده همچون کرون به علت ایجاد التهاب یا بافت اسکار نیز از دلایل انسداد یا چسبندگی روده هستند.
دیورتیکولیت
دیورتیکولیت یکی از بیماری‌های شایع در دستگاه گوارش است که ممکن است به دلیل التهاب یا عفونت، باعث بیرون زدگی زوائد کیسه مانند از دیوارۀ رودۀ بزرگ شود. التهاب ناشی از این بیماری به باریک شدن روده و انسداد آن منجر خواهد شد.
انواژیناسیون
انواژیناسیون به عنوان دلیل اصلی مسدود شدن روده‌های کودکان زیر 3 سال محسوب می‌شود. طی این بیماری یک بخش از روده وارد بخش دیگری شده و باعث می‌شود که روده مانند تلسکوپ جمع می‌شود. حالتی که علاوه بر انسداد روده ممکن است، جریان خون موضعی را نیز مسدود کند.
ولولوس
ولولوس پیچ خوردن روده به دور خودش است که می‌تواند جریان خون را قطع کرده و باعث انسداد روده شود. این شرایط یک مشکل مادرزادی در نوزادان است که ممکن است از بدو تولد در آنها وجود دارد.
پرتودرمانی
درمان با پرتوها برای نواحی مختلف شکم، لگن یا راست روده می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار در روده شده و منجر به انسداد شود.
بلعیدن اجسام خارجی
یکی دیگر از دلایلی که ممکن است عاملی برای انسداد روده باشد، بلعیدن اشیاء غیر قابل هضم است. این اشیاء ممکن است با گیر کردن در روده آن را مسدود کنند.
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
علائم انسداد روده
علائم انسداد روده ممکن است در بزرگسالان و کودکان کمی متفاوت باشند، اما در نهایت وجه اشتراک بین آنها نشانه‌های گوارشی است. شما ممکن است به صورت موجی (رفت و برگشت) دچار احساس معده درد شدیدی شوید. از سوی دیگر، گاهی این احساس درد ممکن است ثابت باشد. از علائم انسداد روده به موارد موجود در جدول زیر اشاره می‌کنیم.
| علائم | بزرگسالان | کودکان |
|---|---|---|
| دردهای شکمی | دردهای شدید موج وار که ممکن است ثابت و مداوم شوند. | ممکن است پاهای خود را به سمت شکم بکشند و گریه کنند. |
| سایر علائم شکمی | گرفتگی، نفخ، حساسیت به لمس | شکم متورم و سفت |
| علائم گوارشی | حالت تهوع و استفراغ، فقدان اشتها، اسهال (انسداد نسبی)، یبوست شدید (انسداد کامل)، عدم توانایی در دفع گاز یا مدفوع | استفراغ سبز یا زرد-سبز، دیدن خون در مدفوع (خونریزی مقعدی) |
| علائم عمومی | کسالت، ضربان قلب سریع، ادرار تیره، کم آبی بدن | تب، بی حالی |
آیا انسداد روده خطرناک است؟
بله. انسداد روده در صورتی که در زمان مناسب تشخیص و درمان نشود، می‌تواند خطرناک باشد. به این واسطه عاملی برای مرگ بیمار خواهد بود. به همین دلیل در صورت مشاهدۀ علائم آن باید به صورت اورژانسی برای درمان انسداد یا چسبندگی روده اقدام کنید. از جمله بیماری‌ها یا شرایطی که می‌توانند خطر ابتلا به انسداد یا چسبندگی روده را افزایش دهند، موارد زیر خواهند بود:
- جراحی شکم و لگن
- بیماری کرون
- سرطان در شکم
نحوه تشخیص چسبندگی روده
تشخیص انسداد روده از طریق روش‌های مختلفی امکان پذیر است که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
- بررسی سابقۀ پزشکی بیماری برای آگاهی از سابقۀ بیماری‌ها، جراحی‌های احتمالی
- بررسی علائم و معاینۀ فیزیکی
- انجام آزمایش خون برای بررسی عفونت، کم آبی یا عملکرد کلی بدن
- سی تی اسکن برای مشاهدۀ محل انسداد
- اشعه ایکس تنقیه باریمی برای بررسی رودۀ بزرگ و تشخیص انسداد
درمان چسبندگی روده
بیشتر کسانی که به بیماری انسداد یا چسبندگی روده مبتلا هستند، ممکن است نیاز داشته باشند که خیلی سریع در بیمارستان بستری شوند. البته انسداد کامل روده راهکاری جز جراحی فوری ندارد. اما انسدادهای جزئی ممکن است با برخی درمان‌های غیر جراحی درمان شوند. از جمله روش‌های درمانی انسداد روده می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
درمان دارویی
پزشک معالج شما ممکن است در کنار استفاده از سایر روش‌های درمانی از داروهایی برای پیشگیری از بروز حالت تهوع و استفراغ استفاده کند. همچنین ممکن است به مسکن نیاز داشته باشید. در برخی از مواقع نیز برای جبران کم آبی بدن ممکن است به تزریق مایعات داخل وریدی نیاز داشته باشید.
به جز درمان‌های دارویی پزشک ممکن است از یک لولۀ نازک که از بینی به معدۀ شما وارد می‌شود، استفاده کند. این لوله به منظور تخلیۀ مایعات و گازهای جمع شده در روده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
درمان خانگی
یکی از درمان‌های خانگی انسداد روده اجتناب از خوردن و نوشیدن است تا از این طریق به رودۀ خود فرصت کافی برای دفع مواد زائد و برطرف شدن انسداد بدهید. گاهی اوقات نیز تنها مجاز به نوشیدن یک مایع خاص حاوی مواد مغذی هستید. از سری راهکارهای خانگی درمان انسداد یا چسبندگی روده می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم که فقط درمان کمکی هستند و حتماً باید زیر نظر پزشک استفاده شوند:
- مصرف مواد غذایی حاوی فیبر
- هیدراته ماندن (نوشیدن آب زیاد)
- ورزش کردن
- خوردن پروبیوتیک
- نوشیدن قهوه
- مصرف ملین بدون نسخه
- حذف لبنیات
جراحی
اگر انسداد رودۀ شما شدید باشد، ممکن است به عمل جراحی نیاز داشته باشید. در جراحی، پزشک می‌تواند چسبندگی‌ها یا تومورهایی را که باعث انسداد شده‌اند برطرف کند. گاهی اوقات، ممکن است بخشی از روده که مشکل دارد، برداشته شود. در برخی موارد نیز پزشک ممکن است از یک لولۀ توری یا استنت برای قرار دادن در روده استفاده کند. این باعث باز نگه داشتن روده مس‌شود. با این کار به جراحی نیازی نیست. با توجه به وضعیت بیمار، استفاده از استنت موقتی یا دائمی خواهد بود.
مراقبت‌های قبل و پس از جراحی
هزینۀ جراحی انسداد روده به علت انسداد، نوع جراحی، نوع بیمارستان، تجهیزات پزشکی به کار رفته در عمل و پوشش بیمه بستگی دارد. به همین دلیل نمی‌توان برای آن رقمی ثابت را ارائه کرد. از سری مراقبت‌های قبل و بعد از عمل جراحی انسداد یا چسبندگی روده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- از آن جایی که جراحی انسداد روده به بیهوشی نیاز دارد، نباید حداقل از 8 ساعت قبل از عمل چیزی بنوشید یا بخورید.
- از آن جایی که برخی داروها مانند داروهای رقیق کنندۀ خون ممکن است حین عمل مشکل ایجاد کنند، باید در مورد تمامی داروهای مصرفی خود قبل از عمل با پزشک جراح و متخصص بیهوشی صحبت کنید.
- بسیاری از افراد پس از عمل انسداد روده، حدود یک هفته در بیمارستان بستری می‌شوند. بهبودی کامل و بازگشت به فعالیت‌های روزمره ممکن است چندین هفته یا حتی چند ماه طول بکشد.
- در مورد نحوۀ تمیز کردن و پانسمان زخم، علائم عفونت و زمان مراجعه به پزشک از درمان گر خود اطلاعات لازم را دریافت کنید.
- مراقب علائم عفونت همچون قرمزی، ورم، یا خونریزی ناحیۀ تحت عمل خود باشید.
- اگرچه تحرک برای جلوگیری از لخته شدن خون در طول روزهای بعد از عمل توصیه می‌شود، اما باید تا بهبودی کامل از حرکت شدید یا بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- بعد از عمل یک رژیم غذایی سرشار از فیبر داشته باشید.
درمان با طب سنتی
ممکن است با کمک گرفتن از طب سنتی (زیر نظر پزشک) بتوانید انسداد رودۀ جزئی را برطرف کنید. اما شما باید حتکاً به پزشک متخصص جراح مراجعه کنید. موارد زیر در طب سنتی برای رفع این عارضه کاربرد دارند:
- مصرف دمنوش بابونه
- استعمال روغن بابونه روی شکم
- مصرف جوشاندۀ انجیر
- دمنوش گیاه گل سرخ
- مصرف روغن بادام تل همراه با آب جوش
- مصرف اسفناج
عوارض چسبندگی روده
عوارض انسداد یا چسبندگی رودۀ درمان نشده بسیار ناخوشایند بوده و حتی ممکن است تهدید کنندۀ زندگی باشند. از این عوارض می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
سوراخ شدن روده و عفونت آن
هنگامی که روده مسدود می‌شود، مواد غذایی و مایعات موجود در آن به دام می‌افتند که این روند باعث ایجاد فشار زیادی به روده می‌شود. فشاری که در صورت ادامه دار بودن ممکن است سوراخ شدن روده یا پارگی آن را به دنبال داشته باشد. این فرآیند خود عاملی برای ورود مواد زائد داخل روده به داخل شکم و عفونت شدید و گسترده‌ای است که احتمالاً زندگی فرد مبتلا را تهدید کند.
مرگ بافت
اگر انسداد روده ادامه پیدا کند، ممکن است به بخشی از روده خون نرسد و باعث مرگ بافت روده شود. این وضعیت بسیار خطرناک است و می‌تواند منجر به عفونت‌های جدی و حتی مرگ شود.
پیشگیری از انسداد روده
انسداد روده اگر به دلایلی همچون سرطان، جراحی یا سایر علل ناخواسته نباشد، در اغلب موارد قابل پیشگیری خواهد بود. از سری روش‌های پیشگیری از انسداد روده می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- غذای خود را خوب بجوید.
- وعده‌های غذایی خود را کوچک‌تر کرده و در عوض تعداد آنها را افزایش دهید.
- آب زیادی بنوشید.
- فعالیت بدنی خود را افزایش دهید.
خلاصۀ نکات مهم دربارۀ انسداد و چسبندگی روده
- انسداد یا چسبندگی روده یک بیماری شایع است که باعث گیر افتادن گاز، مایعات و مواد غذایی دفع شده در رودۀ کوچک یا بزرگ می‌شود.
- انسداد روده ممکن است به شکل جزئی یا کلی هم در کودکان و هم بزرگسالان رخ دهد.
- از سری روش‌های درمان چسبندگی روده می‌توانیم به جراحی، مصرف داروهای ملین و استفاده از برخی داروها را نام ببریم.
- چسبندگی رودۀ درمان نشده ممکن است خطر پارگی یا عفونت روده را افزایش دهد یا تهدید کنندۀ زندگی فرد بیمار باشد.
- برای افزایش آگاهی خود در ارتباط با بیماری‌های زنان می‌توانید از وبلاگ یا اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید. در اپلیکیشن هرلایف همچنین می‌توانید علاوه بر ارتباط گرفتن با سایر بانوان، به پزشکان عمومی و متخصص دسترسی داشته باشید.
پرسش‌های پرتکرار
خیر چسبندگی یا انسداد روده به مسدود شدن رودۀ بزرگ یا کوچک به دلایل متعدد گفته می‌شود. سرطان رودۀ بزرگ خود عاملی برای چسبندگی این ناحیه از بدن است.
مصرف سیب زمینی سرخ شده، آجیل و دانه‌ها، لبنیات، حبوبات و سایر غذاهایی که هضم سختی دارند، برای انسداد یا چسبندگی روده مضر هستند.
منابع:
