با توجه به اینکه زعفران یکی از خوراکی‌های بسیار مفید برای سلامتی انسان به حساب می‌‌آید، بسیاری از خانم‌ها دربارۀ ارتباط باز شدن پریود با زعفران سؤال می‌پرسند. در پاسخ می‌توان به نقش مسکن بودن زعفران اشاره کرد. این مادۀ خوراکی گرفتگی بافت‌های عضلانی سیستم تناسلی را کاهش می‌دهد. از طرفی علائم افسردگی و نوسانات خلقی خانم‌ها را تا حد زیادی رفع خواهد کرد. این موارد همراه با تغییر در تولید انتقال دهنده‌های عصبی شاید باعث تسریع پریود شوند.
زعفران، خوراکی مفید در حل مشکلات پریود
از قرن‌ها پیش مادۀ خوراکی زعفران به عنوان مسکن مورد استفاده بسیاری از خانم‌ها و آقایان در رده‌های سنی مختلف قرار داشت. این خوراکی در طب سنتی و به عنوان داروی گیاهی برای بسیاری از کسانی که درد جسمانی یا نوسانات خلقی داشتند و از افسردگی یا اختلالات روانی رنج می‌بردند، تجویز می‌شد.
از سده‌های گذشته نیز طبیبان به خانم‌ها توصیه می‌کردند که مقدار محدودی زعفران را در دمنوش یا وعده‌های غذایی خود استفاده کنند. زیرا علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) به حد چشمگیری کاهش می‌یافت و همچنین بی‌نظمی پریود یا تأخیر در پریود شدن تا حد زیادی برطرف می‌گردید. اما آنچه اهمیت دارد، توجه به فواید و نحوۀ استفاده از زعفران برای حل این گونه مشکلات است که در ادامه توضیح داده می‌شوند.
درک قاعدگی و چرخه‌های آن
چرخۀ پریود یا قاعدگی یک فرآیند ۲ تا ۷ روزه و عموماً ۵ روزه است که در هفتۀ آغازین سیکل قاعدگی رخ می‌دهد. در این فرآیند تغییرات هورمونی باعث شروع فاز فولیکولی برای تخمک گذاری می‌شوند. بافت ضخیم دیوارۀ داخلی رحم با دریافت سیگنال‌های مغز مبنی رخ ندادن بارداری، شروع به ریزش می‌کند. در نتیجه خونریزی پریود در طی هفتۀ اول سیکل قاعدگی اتفاق می‌افتدو
عوامل مؤثر بر چرخۀ قاعدگی
عوامل مختلفی وجود دارند که چرخۀ پریود را تحت تأثیر قرار می‌دهند. این عوامل شامل رژیم غذایی، ورزش، سیگار کشیدن، استرس‌های روزمره، داروها، بیماری‌های جسمی و اختلالات روانی می‌شوند. در ادامه توضیحی مختصر دربارۀ تعدادی از آنها ارائه خواهد شد.
استرس
در زندگی هر خانمی چالش‌های کاری، تحصیلی و شخصی وجود دارند. این استرس‌ها در روند تولید انواع انتقال دهنده‌های عصبی و هورمون‌های داخلی بدن اثر دارند. در نتیجه در عملکرد سایر اندام‌ها از جمله اندام تناسلی اثرگذار خواهند بود. به این ترتیب خانم‌ها با دردهای بدنی، نوسانات خلقی و چالش‌های ارتباطی مواجه می‌شوند.
رژیم غذایی
عامل دیگری که چرخۀ پریود را به شکل غیر قابل انکاری تحت الشعاع قرار می‌دهد، رژیم غذایی است. در حقیقت بدن افراد هنگامی که انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی را جذب می‌کند و آنتی اکسیدان، پروتئین و قند خون کافی دارد، عموماً چرخۀ پریود منظمی را تجربه می‌کند.
اگر رژیم غذایی ناسالم باشد یا خانمی به عمد گروهی از مواد غذایی را به خاطر رژیم لاغری یا بیماری‌های مختلف از برنامه حذف کند، احتمالاً از شدت گرفتن علائم سندروم پیش از قاعدگی، بی نظمی پریود یا شدید شدن حجم خونریزی، نوسانات خلقی و مواردی از این دست شکایت می‌کند.
ورزش
ورزش کردن به طور منظم باعث ارتقای سلامت جسمانی و روانی خانم‌ها می‌شود. در نتیجه، عملکرد اندام‌های مختلف و ترشح هورمون‌ها در شرایط درستی خواهد بود. می‌توان انتظار داشت که اکثر خانم‌های ورزشکار بدون مشکل خاصی، پریود را پشت سر بگذارند. علاوه بر این، اگر آنها بیماری جسمانی یا روانی داشته باشند، شرایط بهتری را هنگام خونریزی پریود تجربه کنند.
مصرف داروهای مختلف
بیماری‌ها عملکرد اندام‌های مختلف را تحت الشعاع قرار می‌دهند. مصرف داروها به برگرداندن نظم در فعالیت اندام‌های مختلف کمک می‌کنند. اما عوارض جانبی آنها نیز بر ترشح هورمون‌های مختلف اثر دارند. به خصوص اگر خانمی داروهای هورمونی مصرف کند، متوجه تغییرات جسمانی و رفتاری در زندگی و زمان پریود خواهد شد. بنابراین مصرف آنها را باید با پزشک معالج در میان گذاشت.
آنچه توضیح داده شد، عللی هستند که روی نظم پریود شما مؤثر هستند. اما این به معنی وجود مشکلی اساسی در سلامتی شما نیست. به بیانی دیگر، بی نظمی‌های گاه و بی گاهی که در پریود قابل مشاهده هستند، لزوماً نگران کننده نیستند. اما اگر مدتی طولانی این بی نظمی ادامه داشته باشد، باید به پزشک متخصص مراجعه کرد.
زعفران: ادویه ای با طعم عالی و خواص درمانی
مردم گیاه زعفران را در طی سده‌ها به عنوان گیاهی خوشبو، خوش رنگ و البته مفید برای سلامتی انسان می‌شناسند. در نگاهی به تاریخ زعفران، منشأ آن به زاگرس و کوه‌های الوند باز می‌گردد. در زمان هخامنشیان، برای نخستین بار گیاه زعفران را کشف کردند و کم کم به اهمیت آن در طبخ غذا و تسکین دردهای مختلف پی بردند.
همانطور که در منبع بریتانیکا اشاره شده؛ پس از ایران، زعفران را در اسپانیا، فرانسه، ایتالیا و هند نیز پیدا کردند. اما همواره زعفران ایرانی از کیفیت ویژه‌ای برخوردار بوده است.
خواص زعفران برای سلامتی انسان
در دهه‌های گذشته دربارۀ خواص زعفران مطالعات متعددی انجام شدند. پژوهشگران این گیاه خوراکی را منبعی سرشار از آنتی اکسیدان معرفی کرده‌اند. بنابراین برای تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش احتمال سرطان از جمله سرطان‌های دهانۀ رحم، تخمدان، رحم و واژن بسیار کاربردی است.
این خوراکی در کاهش علائم افسردگی و نوسانات خلقی اهمیت بسیاری دارد. مطالعاتی انجام شده‌اند که اهمیت نوشیدن چای زعفران را به مقدار محدود نشان می‌دهند. از طرفی، تعدادی محدود از مطالعات مدعی شده‌اند که مصرف روزانۀ ۳۰ میلی گرم زعفران تأثیری معادل اثر داروهای فلوکستین، سیتالوپرام و ایمی پرامین بر سلامتی بیماران افسرده دارد.
علاوه بر موارد فوق، می‌توان تأثیر دمنوش یا چای زعفران را بر عملکرد اندام‌های تناسلی در نظر داشت. گزارش‌های پزشکان و محققان نشان داده که مصرف این خوراکی به تقویت قوای جنسی مصرف کنندگان کمک قابل توجهی کرده است.
زعفران و سلامت اندام تناسلی خانم‌ها
اما فایده‌ای که به این مطلب مرتبط است، نقش زعفران در کاهش دردهای سندروم پیش از قاعدگی برای همگان پذیرفتنی است. اگر خانم‌های ۲۰ تا ۴۵ ساله، ۳۰ میلی گرم زعفران در روز، در قالب چای یا دمنوش زعفران مصرف کنند، متوجه کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی خواهند شد. در ضمن، با بو کردن این خوراکی به مدت ۲۰ دقیقه در روز نیز می‌توان علائم (PMS) را کاهش داد.
شواهد علمی در مورد زعفران و قاعدگی
همان طور که پیش از این نیز اشاره شد، در طی دهه‌های گذشته تلاش محققان برای پی بردن به نقش زعفران در بهبود سلامتی انسان ادامه داشته است. برای مثال در سال ۲۰۱۸ اعضای پژوهشکده‌ای وابسته به گروه پرستاری و مامایی دانشگاه مشهد پژوهشی انجام دادند. در این پژوهش خانم‌هایی که در شرایط بارداری و فرزندآوری بودند، جامعۀ پژوهش را تشکیل می‌دادند. آنها در مدت معینی زعفران مصرف کردند و حدود ۴۸.۹ درصد آنها متوجه کاهش علائمی سندروم پیش از قاعدگی شده بودند.
در سال ۲۰۱۵ پژوهشی انجام شد که جامعۀ پژوهشی آن را خانم‌های ۲۰ تا ۴۵ ساله تشکیل می‌داد که از دارونماها (Placebo) برای تسکین درد استفاده می‌کردند. آنها در طی ۶ ماه، روزانه ۳۰ میلی گرم زعفران به صورت دمنوش یا چای مصرف کردند. نتیجۀ این روند نیز کاهش چشمگیر علائم (PMS) در این افراد بود.
پژوهشی را گروه روانپزشکی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان دربارۀ نقش زعفران بر کاهش و مدیریت علائم سندروم پیش از قاعدگی در سال ۲۰۲۰ انجام دادند. آنها جامعۀ ۱۲۰ نفری از خانم‌ها داشتند که در سه گروه آنها را قرار دادند. به گروهی دارونما، گروه دیگری داروی فلوکستین و گروه سوم زعفران دادند. خانم‌ها در دو هفتۀ پایانی سیکل قاعدگی بودند. نتیجه این پژوهش نشان داد که زعفران نسبت به دارونماها و فلوکستین تأثیر سریع‌تری روی خانم‌ها داشته، در حالی که عوارض جانبی این خوراکی از دو مورد دیگر کمتر بوده‌اند.
با اینکه مطالعات زیادی دربارۀ اهمیت زعفران در کاهش درد و بهبود سلامتی انسان انجام شده‌اند، تا کنون تعداد کمی پژوهش به طور خاص روی تأثیر زعفران بر قاعدگی و علائم (PMS) یا به نوعی ارتباط باز شدن پریود با زعفران انجام شده‌اند. بنابراین بهتر است همچنان پیگیر جدیدترین نتایج مطالعات بود.
نحوۀ تأثیر زعفران بر سلامت قاعدگی
اگر بخواهیم توضیح واضح‌تری دربارۀ چگونگی تأثیر زعفران بر سلامت پریود خانم‌ها و مسائل مرتبط با آن بدهیم، باید بگوییم که هنگام مصرف زعفران بدون اینکه متوجه شویم در مغزمان تغییراتی را خواهیم داشت. در توضیح دقیق‌تر می‌توانیم به موادی شیمیایی اشاره کنیم که آنها را با اسم انتقال دهنده‌های عصبی می‌شناسیم. زعفران در میزان تولید سروتونین، نور اپی نفرین و دوپامین تأثیرات قابل توجهی دارد. به همین ترتیب می‌تواند علائم افسردگی را در خانم‌ها، به ویژه در زمان پریود کاهش دهد.
شاید برای شما هم دانستن این موضوع جالب باشد که خاصیت آنتی اکسیدانی زعفران نیز بر قاعدگی بدون درد اثرگذار است. در حقیقت، زمانی که خانم‌ها پریود می‌شوند، به دلیل ترشح پروستاگلاندین‌ها، انقباضات بیشتری در بافت رحم تجربه می‌کنند. در همین زمان مصرف زعفران ترشح پروستاگلاندین را کاهش می‌دهد. به همین دلیل خانم‌ها با نوشیدن دمنوش یا چای زعفران دردهای کمتری را تجربه می‌کنند.
نکتۀ مهمی که در این میان وجود دارد، نقش زعفران در افزایش استروژن و به نوعی عقب انداختن زمان یائسگی است. این موضوع به خانم‌هایی کمک می‌کند که علائم یائسگی مانند گرگرفتگی، تعریق و نوسانات خلقی را تجربه می‌کنند. تعدیل سطح استروژن و پروژسترون در کنترل این علائم و تعویق یائسگی به خانم‌ها کمک خواهد کرد. علاوه بر این میزان بی نظمی‌های پریود را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
نحوه استفاده از زعفران برای سلامت قاعدگی
اکنون که دید علمی کاملی دربارۀ تأثیر زعفران بر سلامت قاعدگی خانم‌ها به دست آوردید، شاید بهتر باشد که روش‌های تهیۀ انواع دمنوش زعفران را نیز مطالعه کنید. در حقیقت شما برای اینکه زعفران را در برنامۀ رژیم غذایی روزانۀ خود قرار دهید، گزینه‌های مختلفی پیش رو دارید، اما می‌توانید از چند روشی که در ادامه نیز توضیح می‌دهیم، به راحتی استفاده کنید.
دمنوش زعفران
ساده‌ترین روشی که می‌توان برای میل کردن زعفران استفاده کرد، دم کردن چند میلی گرم زعفران است. کافی است آب را بجوشانید و سپس به مدت چند دقیقه زعفران را در آن قرار دهید. این همان کاری است که با چای کیسه‌ای زعفران هم انجام می‌دهند. به این ترتیب چای زعفران در قوری چینی، دمنوش ساز یا ماگ آماده خواهد شد.
دمنوش زعفران و دارچین
اگر از طعم دارچین هم استقبال می‌کنید و به آن آلرژی ندارید، می‌توانید در آب جوشیده کمی زعفران و دارچین بریزید. سپس صبر کنید تا دمنوش آمادۀ مصرف شود. با آماده کردن دمنوش زعفران دارچین خواص مشترک دو مادۀ مذکور را در اختیار خواهید داشت. بنابراین با کیفیت بالاتری از خواص دمنوش خود بهره مند خواهید شد.
دم کردن زعفران
این امکان برای خانم‌ها وجود دارد که زعفران را در صافی کوچکی ریخته و در قوری یا دمنوش ساز خود قرار دهند. به این ترتیب تنها آب زعفران دم کرده را میل خواهند کرد. آنها همچنان از خواص زعفران برای سلامت قاعدگی خود بهره مند خواهند شد.
با اینکه چای یا دمنوش زعفران خواص بسیاری برای خانم‌ها دارند، اما نباید فراموش کرد که احتیاط هنگام مصرف زعفران واجب است. پیشنهاد می‌شود که خانم‌ها زعفران را برای سلامت پریود خود تحت نظر پزشک مصرف کنند.
موارد احتیاط و نکات قابل توجه
اگرچه زعفران مزایای بیشماری برای سلامتی خانم‌ها در ابعاد مختلف از جمله حفظ سلامت قاعدگی آنها دارد، اما باید به مضرات زعفران نیز اشاره کرد. مضراتی که خانم‌ها در اثر مصرف زیاد از حد زعفران دچار آنها خواهند شد. برای مثال می‌توان به علائمی مانند خواب آلودگی، حالت تهوع، استفراغ، علائم آلرژیک و معده درد اشاره کرد. این در حالی است که گاهی مصرف زعفران با داروهایی که خانم‌ها برای درمان استفاده می‌کنند، تداخل خواهد داشت. به همین دلیل توصیه اکید می‌شود که زعفران را تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه در برنامۀ رژیم غذایی قرار دهید.
مروری بر مهم‌ترین نکات درباره باز شدن پریود با زعفران
- زعفران خواص آنتی اکسیدانی، ضد التهابی و کاهندۀ درد دارد. اما برای خانم‌ها در سلامت قاعدگی مهم است.
- زعفران با تنظیم سطح هورمون‌های استروژن، پروستاگلاندین، سروتونین و سایر هورمون‌ها، به کاهش دردهای جسمی و نوسانات خلقی کمک می‌کند.
- دمنوش زعفران، چای زعفران یا دمنوش دارچین و زعفران بهترین روش‌های استفاده از زعفران به حساب می‌آیند.
- توصیه می‌کنیم که زعفران را پس از مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه در برنامۀ غذایی خود قرار دهید.
- شما می‌توانید سؤالات خود را دربارۀ ارتباط باز شدن پریود با زعفران، کامنت کنید. در ضمن با نصب اپلیکیشن هرلایف می‌توانید از مشاورۀ پزشکان متخصص مجموعۀ هرلایف و خدمات این برنامه بهره مند شوید.
سؤالات متداول
– بله. زعفران باعث کاهش ترشح پروستاگلاندین‌ها و کاهش انقباضات رحم در زمان خونریزی پریود می‌شود.
– بله. زعفران با تأثیر بر ترشح هورمون استروژن و برقراری تعادل این هورمون نسبت به پروژسترون می‌تواند بی نظمی‌های پریود را کاهش دهد. علاوه بر این، با تأثیر بر ترشح انتقال دهنده‌های عصبی در مغز، بر عملکرد کلی اندام‌های تناسلی اثر می‌گذارد.
– پیش از اینکه زعفران را در رژیم غذایی روزانۀ خود قرار دهید، باید از مشورت پزشک استفاده کنید.
منابع:
