برای اغلب ما این موضوع جا افتاده است که امکان بارداری در پریود وجود ندارد. به عبارتی اگرچه به طور جدی توصیه می‌شود که در زمان خونریزی پریود به دلایل متعدد از جمله دستورات دینی بروز عفونت نباید رابطه جنسی داشته باشید، اما در صورت داشتن رابطه نباید خیالتان از بابت بارداری کاملاً راحت باشد. توجه داشته باشید که احتمال باردار شدن در زمان پریود بسیار کم است، اما همچنان استثناهایی در این زمینه وجود دارند که در این مطلب به بررسی آنها می‌پردازیم.
موقع پریود شدن احتمال بارداری هست؟
تخمک گذاری دقیقاً زمانی است که شما می‌توانید باردار شوید. به همین دلیل روز تخمک گذاری به عنوان بارورترین زمانی که امکان بارداری وجود دارد، شناخته می‌شود. از سویی دیگر همه چنین تصوری دارند که امکان بارداری در پریود وجود ندارد، چون در طول چرخه عادت ماهانه، تخمک گذاری اتفاق نمی‌افتد. این موضوع تا حدود زیادی صحت دارد. اما بر خلاف تصور همچنان امکان بارداری در پریود برای برخی از بانوان فراهم است.
موقع پریود شدن احتمال بارداری هست؟
تخمک گذاری دقیقاً زمانی است که شما می‌توانید باردار شوید. به همین دلیل روز تخمک گذاری به عنوان بارورترین زمانی که امکان بارداری وجود دارد، شناخته می‌شود. از سویی دیگر همه چنین تصوری دارند که امکان بارداری در پریود وجود ندارد، چون در طول چرخه عادت ماهانه، تخمک گذاری اتفاق نمی‌افتد. این موضوع تا حدود زیادی صحت دارد. اما بر خلاف تصور همچنان امکان بارداری در پریود برای برخی از بانوان فراهم است.
بارور شدن تخمک تا چند بعد از مقاربت جنسی امکان پذیر است؟
اسپرم این توانایی را دارد که بین ۳ تا ۵ روز در رحم زنان زندگی کند. البته این در حالی است که شرایط محیطی برای زنده ماندن اسپرم‌ها فراهم باشد. بنابراین اگر در طول دوران عادت ماهانه رابطه جنسی محافظت نشده‌ای داشته باشید، این امکان وجود دارد که اسپرم در بدن شما باقی بماند و با تخمکی که در چند روز آینده از تخمدان‌ها آزاد می‌شود، پیوند خورده و آن را بارور کند. به طور دقیق‌تر باید بگوییم برای زنانی که چرخه پریود آنها کوتاه و حدود ۲۰ روزه است، امکان بارداری در پریود وجود دارد. زیرا تخمک چنین افرادی در روز هفتم آزاد می‌شود. بنابراین روزهای ۵، ۶ و ۷ سیکل پریود، برای این سری از زنان دقیقاً بارورترین مواقع از ماه محسوب می‌شوند.
بیشترین شانس بارداری در پریود نامنظم
از سوی دیگر گاهی ممکن است هنگام تخمک گذاری زنان دچار خونریزی شوند و این خونریزی با عادت ماهانه اشتباه گرفته شود. در چنین شرایطی اگر رابطه جنسی برقرار شود، امکان بارداری به بیشترین حد خود در طول یک ماه می‌رسد. از آن جایی که بیشتر زنان عادت ماهانه نامنظم را تجربه می‌کنند و برخی از آنها در طول سال بیشتر چرخه نامنظم دارند، بنابراین در چنین مواقعی نمی‌توان به طور دقیق گفت که دوره تخمک گذاری چه روزی است.
لقاح تخمک چگونه رخ می دهد؟
هنگامی که تخمک از تخمدان‌ها آزاد می‌شود، ۱۲ الی ۲۴ ساعت زنده است. در این حالت اگر فرآیند لقاح (conception/fertilization) انجام شود، بارداری اتفاق می‌افتد. اما سؤال اینجاست که چه فرآیندی باید رخ دهد تا تخمک آزاد شده بارور شود؟ در ادامه همراه ما باشید تا توضیح دقیق‌تری در این باره به شما ارائه دهیم.
هنگام مقاربت جنسی محافظت نشده، ورود اسپرم به دستگاه تناسلی زنان اتفاق می‌افتد. اما این به معنی باردار شدن خانمها نیست. برای اینکه احتمال بارداری به حداکثر میزان خود برسد، باید ورود اسپرم در زمان تخمک گذاری یا در نزدیکی تخمک گذاری رخ دهد. پیش از این هم اشاره کردیم که اولاً اسپرم بعد از ورود به دستگاه تناسلی ۳ تا ۵ روز زنده می‌ماند. از طرفی تخمک ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده است. بنابراین باید زمان تخمک گذاری را با توجه به سیکل قاعدگی تخمین زد. سپس با توجه به این زمان تقریبی، ارتباط جنسی را برقرار کرد.
امکان باردار شدن در زمان‌های مختلف
برای اینکه درک بهتری از بهترین زمان برای باردار شدن داشته باشید، باید به این موضوع توجه داشته باشید که احتمال بارداری در فازهای مختلف سیکل قاعدگی چقدر است.
- ۷ روز قبل از تخمک گذاری: %۳
- ۶ روز قبل از تخمک گذاری: %۶
- ۵ روز قبل از تخمک گذاری: %۹
- ۴ روز قبل از تخمک گذاری: %۱۸
- ۳ روز قبل از تخمک گذاری: %۲۷
- ۲ روز قبل از تخمک گذاری: %۳۳
- ۱ روز قبل از تخمک گذاری: %۴۲
- روز تخمک گذاری: %۲۰
- روز بعد از تخمک گذاری: %۸
احتمال بارداری در زمان تخمک گذاری
بسیاری از خانمها، به ویژه کسانی که برای اولین تجربۀ بارداری برنامه ریزی می‌کنند، با این سؤال مواجه می‌شوند که احتمال بارداری در روز تخمک گذاری چقدر است. در پاسخ می‌توانیم به این موضوع اشاره کنیم که بیشترین احتمال بارداری خانمها در روزی است که تخمک گذاری انجام می‌شود.
طبق اعداد و ارقامی که سایت مدیکال نیوز تودی (medicalnewstoday) منتشر کرده و همچنین بر اساس توضیحات منابع علمی، شانس بارداری در طول تخمک گذاری و روزهای منتهی به آن در بالاترین حد خود است. این میزان را حدود ۲۰% در هر چرخه، تخمین زده‌اند.
احتمال بارداری بلافاصله بعد از اتمام پریود
متخصصان حوزۀ سلامت بر این باور هستند که هر زمانی از دورۀ ۲۸ روزۀ قاعدگی، رابطۀ جنسی محافظت شده وجود داشته باشد، احتمال بارداری خانمها وجود دارد. اما این احتمال با توجه به عواملی مانند فاصلۀ زمانی مقاربت جنسی تا تخمک گذاری، طول عمر اسپرم و مواردی دیگر متفاوت است.
با توجه به توضیحاتی که تا کنون داده شدند، خانم می‌توانند تا ۷۲ ساعت بعد از رابطۀ جنسی باردار شوند. به بیانی دیگر، اگر ورود اسپرم به دستگاه تناسلی به گونه‌ای باشد که در زمان حیاتش با تخمک رها شده، لقاح انجام دهد، بارداری حتی بلافاصله بعد از اتمام پریود هم امکان پذیر است.
هنگام حاملگی امکان پریود شدن نیز وجود دارد؟
حال که متوجه شدیم امکان بارداری در پریود شدن وجود دارد، بهتر است نگاهی به بعد از حاملگی و دوران بارداری و ارتباط آن با عادت ماهانه بپردازیم. خونریزی و لکه بینی از موارد بسیار شایعی هستند که زنان باردار را درگیر می‌کنند.
مطابق آمار به دست آماده از هر ۴ زن باردار ۱ نفر دچار لکه بینی یا خونریزی از واژن می‌شود که معادل ۲۵ درصد از کل بانوان حامله خواهد بود. در واقع خونریزی و یا لکه بینی ممکن است در هر موقعی حتی در بارداری رخ دهد و لزوماً نمی‌تواند به معنای وجود یک مشکل باشد، اما وجود چنین شرایطی ممکن است نشانه‌هایی از سقط جنین محسوب شود.
وجود خونریزی در اوایل بارداری حالتی شایع محسوب می‌شود که طبیعی است. این حالت ممکن است به دلایل متعدد از جمله داشتن رابطه جنسی، عفونت، کاشت جنین (زمانی که تخمک به روش مصنوعی بارور شده است) تغییرات هورمونی و تغییراتی که در دهانه رحم ایجاد شده، رخ دهد. حتی انجام برخی از آزمایش‌ها خاص در این دوران مانند نمونه برداری برای تشخیص ناهنجاری‌های ژنتیکی ممکن است با بروز خونریزی در فرد همراه باشند که بسیاری از افراد آن را با پریود در بارداری اشتباه می‌گیرند. در ادامه به ذکر چند مورد دیگر از مواردی می‌پردازیم که می‌توانند عاملی برای خونریزی در دوران بارداری محسوب شوند.
سقط جنین
سقط جنین یکی از موارد شایعی است که باعث می‌شود فرد باردار دچار خونریزی شود. این حالت در برخی از زنان ممکن است از مدت‌ها قبل به صورت لکه بینی باشد.
حاملگی خارج از رحم
زمانی که اسپرم با تخمک لقاح پیدا می‌کند اما این روند در بیرون از رحم رخ می‌دهد، حاملگی خارج از رحم رخ داده است. این نوع حاملگی طبیعی نیست و تولد نوزاد را در پی نخواهد داشت و حتی می‌تواند مشکلات زیادی را برای زن باردار ایجاد کند. یکی از علائم بروز این مشکل، خونریزی از واژن در دوران بارداری است که ممکن است با پریود شدن در این زمان اشتباه گرفته شود.
بارداری مولار
در بارداری مولار شاهد حالتی هستیم که به جای وجود جنین، توده ای در بافت رحم ایجاد خواهد شد. البته این نوع بارداری نادر است، اما به هر حال عاملی برای خونریزی رحمی خواهد بود. به حاملگی مولار بارداری پوچ هم می‌گویند. در این حالت در واقع تخمک بارور می‌شود و در رحم لانه گزینی خواهد کرد، اما در نهایت آن طور که لازم است رشد نخواهد کرد. به همین دلیل سیکل عادت ماهانه بین هفته ۴ تا ۵ رخ خواهد داد. در این نوع حاملگی لانه گزینی انجام می‌شود اما سلول‌هایی که وظیفه تشکیل جفت و جنین را دارند، کار خود را نهایی نمی‌کنند.
به همین دلیل اگرچه آزمایش بارداری فرد مثبت می‌شود و وی در ابتدا باردار به نظر می‌رسد، اما چند هفته بعد دچار خونریزی خواهد شد. معمولاً نشانه این نوع بارداری خونریزی کم نیست، اما خونریزی زیاد، یعنی چیزی شبیه به پریود می‌تواند نشان دهنده اتمام بارداری و حاملگی پوچ باشد. در چنین شرایطی حتماً به متخصص مراجعه کنید.
آزمایش بتا؛ ابزار تشخیص علت لکه بینی
همانطور که گفتیم، خانمها در زمان‌های مختلف احتمالاً خونریزی کم و لکه بینی را تجربه می‌کنند. این لکه بینی می‌تواند به خاطر بیماری‌های مختلف، بارداری، بی نظمی پریود، حاملگی خارج از رحم و سقط جنین باشد. با این وجود، خانمها به متخصص زنان مراجعه می‌کنند تا به علت لکه بینی پی ببرند. در این حالت پزشکان با دریافت شرح حال، بررسی سوابق پزشکی و استفاده از آزمایش‌های مختلف به ردیابی علت لکه بینی دست می‌زنند.
آزمایش بتا اچ سی جی که با اسم تست بتا (hCG) نیز شناخته می‌شود، یکی از ابزارهای مهم تشخیصی به حساب می‌آید. این تست با تعیین هورمون (hCG) در خون، سریع‌تر از بیبی چک، بارداری خانمها را تشخیص می‌دهد.
تفاوت عدد بتا در بارداری پوچ و در بارداری طبیعی
تست بتا زمانی می‌تواند بارداری بانوان را تشخیص دهد که (hCG) در خون وجود داشته باشد و این مستلزم گذر ۶ تا ۱۲ روز از لانه گزینی است. در حقیقت، باید تست بتا را حدود ۱۴ روز بعد از تخمک گذاری انجام داد. البته خانمها بعد از تشخیص بارداری و در هفته‌های مختلف این دوره، تست بتا را انجام می‌دهند تا از سلامت حاملگی خود مطمئن باشند.
اگر خانمها بارداری پوچ یا همان بارداری مولار داشته باشند، عدد تست بتا به صفر است. در حالی که ۱۲ تا ۱۴ روز بعد از لقاح، نتیجه تست بتا کمتر از ۵ (IU/L) خواهد بود. اما ۱۵ تا ۲۴ روز پس از لقاح تست بتا عددی بیشتر ۲۵ (IU/L) را نشان می‌دهد.
پریود شدن یا خونریزی در ابتدای بارداری نشانه چیست؟
علاوه بر اینکه امکان بارداری در پریود شدن وجود دارد، ممکن است بعد از باردار شدن هم عادت ماهانه یا چیزی شبیه به آن را تجربه کنید که در بخش قبل به علل مختلف آن پرداختیم. اما علائم بارداری بسیار متنوع هستند که یکی از نشانه‌های آن در ابتدای بارداری می‌تواند لکه بینی یا گرفتگی‌هایی شبیه به دوران عادت ماهانه باشد.
به عبارت ساده‌تر، وقتی تخمک بارور می‌شود، به دیواره رحم خواهد چسبید. این روند می‌تواند یک علامت شایع یعنی لکه بینی یا خونریزی را ایجاد کند. نکته جالب این است که این حالت حتی می‌تواند دردها و گرفتگی‌هایی شبیه به قاعدگی را ایجاد کند که به آن خونریزی لانه گزینی می‌گویند. پریود شدن در ابتدای بارداری ممکن است بین ۶ تا ۱۲ روز بعد از اینکه تخمک و اسپرم با هم لقاح پیدا کردند، اتفاق بیفتد. به همین دلیل است که اغلب افراد خصوصاً در زمانی که میزان خونریزی نسبتاً زیاد است، آن را با پریود شدن اشتباه می‌گیرند.
تا چند ماه بعد از بارداری پریود می‌شویم؟
حال که می‌دانیم احتمال بارداری در پریود هست، باید از زمان عادت ماهانه بعد از دوران بارداری خانم هم آگاه باشیم. زمانی که نوزاد متولد می‌شود، بسته به بدن فرد، عادت ماهانه روی روال خود برمی‌گردد که اغلب بین ۶ تا ۱۲ هفته بعد از زایمان خواهد بود. این حالت برای کسانی که از شیر خود به بچه می‌دهند، ممکن است دیرتر رخ دهد و در مقابل کسانی که کودک خود را با شیر خشک تغذیه می‌کنند، یا افرادی که به صورت ترکیبی (هم شیر خشک و هم شیر طبیعی) عمل می‌کنند، زودتر از زمان مورد نظر پریود خواهند شد.
عادت ماهانه بعد از بارداری از شخصی به شخص دیگر و با توجه به شرایط بدنی هر کس متفاوت است. اگرچه گفتیم که زمان حدودی آن بین ۶ تا ۱۲ هفته بعد خواهد بود، اما در برخی از افراد عادت ماهانه ممکن است تا پایان زمان شیردهی یا بین ۱ تا ۲ سال بعد از زایمان رخ ندهد. فراموش نکنید که بعد از بارداری امکان دارد عادت ماهانه شما مثل قبل نباشد، به این صورت که سنگین‌تر یا سبک‌تر از قبل باشد. با این تفاسیر پیش بینی زمان بازگشت پریود بعد از زایمان دشوار است، اما نحوه تغذیه کودک عاملی مهم در این امر محسوب می‌شود.
دلایل پریود نشدن و حامله نبودن چیست؟
هنگامی که خانمها متوجه به تأخیر افتادن پریود می‌شوند، این احتمال به ذهن آنها می‌آید که بارداری باعث پریود نشدن آنهاست. اما از طرفی، در صورت باردار نبودن، چه عللی ممکن است باعث پریود نشدن خانمها شده باشد؟
استرس
یکی از مهم‌ترین عللی که مانع از پریود منظم و بارداری می‌شود، استرس است. عوامل مختلفی مانند استرس‌های شغلی و فشارهای عصبی در زندگی شخصی بر عملکرد مغز، ترشح هورمون‌های ال اچ (LH) و اف اس اچ (FSH) و عملکرد دستگاه تناسلی تأثیر می‌گذارند. در ضمن، استرس سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون را نیز تحت الشعاع قرار می‌دهد. به همین دلیل خانمها در اغلب موارد، به دلیل استرس با تأخیر در پریود مواجه می‌شوند.
عادات غذایی
رژیم غذایی مناسب به خانمها کمک می‌کند که سلامت جسمانی و روانی مناسبی داشته باشند. سلامت خانمها به دلیل رفع نیازهای بدن به انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، اسیدهای چرب اشباع نشده و آنتی اکسیدان‌هاست. اما اگر غذاهای چرب، سرخ کردنی‌ها، تنقلاتی مانند بیسکویت، چیپس و پفک، غذاهای کنسرو شده و انواع سوسیس و کالباس جایگزین رژیم غذایی سالم شوند، نظم و تعادل هورمون‌های جنسی هم برهم می‌خورد. در نتیجۀ این بی نظمی، پریود نشدن و عدم بارداری نیز رخ می‌دهند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)
وجود کیست‌های متعدد در تخمدان، عملکرد این اندام را برای تخمک گذاری تحت تأثیر قرار می‌دهد. مهم‌ترین علائمی که به وجود (PCOS) در خانمها نسبت داده می‌شوند، بی نظمی پریود و باردار نشدن هستند. البته این دسته از بیماران، از جوش و آکنه، کاهش وزن، نازک شدن یا ریزش مو و افزایش موهای زائد بدن خود نیز شکایت می‌کنند.
اندومتریوز
رشد و ضخیم شدن نامعمول دیوارۀ داخلی دیوارۀ رحم با افزایش دردهای شکمی و کمر، داشتن پریود دردناک و خونریزی شدید پریود همراه هستند. وجود این علائم، مانع از آماده شدن کافی رحم برای لانه گزینی تخمک بارور شده می‌گردند. مطالعات مختلفی از جمله مطالعه‌ای که بیمارستان عمومی ماساچوست (massgeneral) منتشر کرده، حاکی از آن است که ۳۰ تا ۵۰ درصد از خانم‌هایی که از بیماری اندومتریوز رنج می‌برند، با مشکل ناباروری رو به رو هستند.
شیردهی
خانمها هنگامی که مرحلۀ زایمان را پشت سر می‌گذارند، به خاطر ترشح بیشتر اکسی توسین و پرولاکتین، توانایی تغذیۀ فرزند را با شیر خود به دست می‌آورند. عملکرد مغز برای افزایش ترشح این دو هورمون، موجب کاهش سطح استروژن و پروژسترون خون می‌شود. به این ترتیب عملکرد تخمدان‌ها و رحم تغییر می‌کند و تأخیر در پریود و عدم بارداری را به دنبال دارد.
سایر عوامل مؤثر در پریود نشدن و عدم بارداری
علاوه بر موارد فوق، عوامل دیگری هم وجود دارند که وجود آنها باعث تأخیر در پریود و ناباروری می‌شوند. این عوامل عبارتند از:
- فیبروم رحم
- بیماری‌های عفونی مقاربتی
- چاقی
- کاهش وزن قابل توجه
- بیماری‌های تیروئید
- سیگار کشیدن
- مشکلات رحم و دهانۀ رحم
- عدم تعادل در سطح هورمون‌ها
- اختلالات تخمک گذاری
- سن
- ناهنجاری‌های مادرزادی
- آسیب دیدگی لولۀ فالوپ
- شیمی درمانی
۹ علامت مشترک دوران پیش از پریود و بارداری
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) شرایطی است که بیشتر خانمها (۷۵ درصد) قبل از شروع پریود تجربه می‌کنند. این سندرم در روزهای پایانی سیکل قاعدگی جاری تجربه می‌شود و با شروع چرخۀ بعدی، علائم آن به صورت تدریجی کم می‌شوند. از سوی دیگر بارداری هم شرایط منحصر به فردی است که خانمها تجربه می‌کنند. اما میان این دو شرایط علائمی مشترک هستند. همین موضوع باعث می‌شود که خانم‌هایی که علائم پی ام اس را تجربه می‌کنند، در حالی که پریود آنها عقب افتاده است، به باردار بودن خود شک داشته باشند.
علائم مشترک میان سندرم پیش از قاعدگی و بارداری عبارتند از:
- سفت شدن سینه
- دردهای شکمی
- کمردرد
- خستگی و بی حوصلگی
- نوسانات خلقی
- تغییر میزان اشتها
- نفخ
- حالت تهوع
- هوس کردن غذاها
- افزایش ادرار کردن
- یبوست
- سردرد و سرگیجه
آیا امکان بارداری در پریود وجود دارد؟
- در این مطلب به این موضوع پرداختیم که امکان بارداری در پریود وجود دارد.
- بارداری در پریود بیش از هر چیز برای افرادی که دوره عادت ماهانه آنها کوتاه و حدود ۲۰ روزه است، رخ خواهد داد.
- پریود شدن در بارداری لزوماً به معنای وجود یک مشکل نیست و تقریباً امری شایع به نظر می‌رسد. اما به دنبال برخی مشکلات مانند حاملگی خارج از رحم یا حاملگی مولار هم ممکن است شاهد خونریزی در دوران بارداری باشیم.
- خونریزی در اوایل بارداری در بیشتر موارد خصوصاً بین روزهای ۶ تا ۱۲ بعد از لقاح با نام خونریزی لانه گزینی شناخته می‌شود و می‌تواند با عادت ماهانه اشتباه گرفته شود.
- پریود شدن بعد از بارداری کاملاً به شرایط فیزیکی بدن هر فرد بستگی دارد و به طور معمول بین ۶ تا ۱۲ هفته طول می‌کشد. اگرچه این زمان در برخی افراد بین ۱ تا ۲ سال بعد از زایمان خواهد بود و علت آن هم تغذیه نوزاد با شیر مادر است.
- اسپرم بعد از ورود به دستگاه تناسلی ۳ تا ۵ روز زنده می‌ماند. از طرفی تخمک ۱۲ تا ۲۴ ساعت زنده است. بنابراین باید زمان تخمک گذاری را با توجه به سیکل قاعدگی تخمین زد.
- آزمایش بتا که با اسم تست بتا (hCG) نیز شناخته می‌شود، یکی از ابزارهای مهم تشخیص بارداری به حساب می‌آید.
- فیبروم رحم، بیماری‌های عفونی مقاربتی، استرس، افزایش یا کاهش وزن قابل توجه، بیماری‌های تیروئید و عوامل دیگر در پریود نشدن و عدم بارداری مؤثر هستند.
- شما برای کسب اطلاعت کامل دربارۀ بارداری، پریود و یائسگی می‌توانید مطالب مفیدی را در اپلیکیشن هرلایف مطالعه کنید. در ضمن امکان استفاده از خدمات متنوع این اپلیکیشن برای شما وجود دارد.
پرسش‌های پرتکرار
حداکثر بودن احتمال بارداری در روز تخمک گذاری یا نهایتاً یک روز پس از آن در مقالات مختلف اشاره شده است. اما این احتمال بلافاصله قبل یا بعد از خونریزی پریود، کمتر است و بسته به عوامل مختلف، در خانم‌های گوناگون فرق دارد.
هنگام تخمک گذاری کمی درد زیر شکم حس می‌شود. اما بسیار خفیف است و جای نگرانی نیست.
طبق قوانین اسلامی، رابطۀ جنسی در زمان خونریزی قاعدگی حرام است.
منابع:
