آیا تا به حال قاعدگی شما نسبت به زمان مقرر به تأخیر افتاده و همراه با سردرد بوده است؟ در چنین شرایطی با خود فکر کرده‌اید که این دو واقعه با یکدیگر ارتباط دارند یا این امر صرفاً اتفاقی است؟ بررسی رابطه پریود نشدن با سر درد نشان می‌دهد که برخی عوامل همچون افت استروژن درست قبل از پریود ممکن است باعث سردرد شوند. اما قاعدگی به خودی خود یک حالت طبیعی است که نشان از سلامت بدن خصوصاً دستگاه تناسلی زنان دارد. به همین دلیل آگاهی از عوارض دوران پریودی و مسائل مرتبط با آن می‌تواند در گذر از این مرحله با مشکلات کمتر همراه باشد.
درک ارتباط بین پریود نشدن با سردرد
بررسی رابطه پریود نشدن با سر درد نشان می‌دهد که بسیاری از عوامل در نزدیک شدن به زمان قاعدگی می‌توانند عواملی برای سردرد باشند که از جملۀ آن‌ها می‌توان به سابقۀ خانوادگی، سن، استرس، قطع مصرف کافئین و حتی شرایط پزشکی زمینه‌ای اشاره کرد. اما یکی از مهم‌ترین علل بروز سردرد در چنین دورانی، تغییرات هورمونی است، هورمون‌هایی که نقش کلیدی در چرخۀ قاعدگی دارند.
پروژسترون و استروژن دو هورمون تأثیرگذار در بدن زنان هستند که می‌توانند با اثرگذاری روی مغز، سردرد را به دنبال داشته باشند. در این بین در صورتی که سطح استروژن در یک حد ثابت باشد، می‌تواند در بهبود سردرد کمک کند. در حالی که تغییر آن در بروز سردرد یا بدتر شدن علائم آن اثر دارد. با این وجود بدن همیشه هم تحت تأثیر هورمون‌ها نیست و عوامل دیگری نیز می‌توانند در بروز چنین حالتی مؤثر باشند.
سندروم پیش از قاعدگی (PMS) نیز یکی از مواردی است که می‌تواند عاملی برای بروز سردرد در دوران پریودی باشد. تغییرات هورمونی در کنار مواردی همچون تنش، استرس، عوامل محیطی، تغییرات در فشار خون و تغییر در میزان سروتونین می‌توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند. مدیریت سردرد چه در زمان پریود نشدن باشد چه در حین نزدیک شدن به زمان پریود، از اهمیت زیادی برای کاهش علائم این عارضه برخوردار است.
علل احتمالی سردرد در زمان تاخیر یا عدم پریود
عوامل متعددی در بروز سردرد حین تأخیر پریود نقش دارند که در ادامه به صورت مفصل‌تری مورد بررسی قرار می‌گیرند:
تغییرات هورمونی
گفتیم که در بررسی رابطه پریود نشدن با سر درد، هورمون‌ها نقشی اساسی بازی می‌کنند. کاهش سطح استروژن درست قبل از پریود شدن می‌تواند سردرد را به دنبال داشته باشد. این عارضه خصوصاً در کسانی که به میگرن مبتلا هستند، بیشتر دیده می‌شود. جالب است بدانید که سردرد می‌تواند هر زمانی در طی چرخۀ قاعدگی که استروژن با نوسانات همراه است، رخ دهد. این حالت هم قبل از پریود شدن، هم طی آن و هم زمانی که فرد با تأخیر در قاعدگی همراه است، می‌تواند ایجاد شود.
بر اساس توضیحات ارائه شده در سایت معتبر Healthline، استروژن به عنوان یک هورمون کاربردی، مواد شیمیایی موجود در مغز را نیز کنترل می‌کند. موادی که می‌توانند روی احساس درد اثر داشته باشند. از این رو، کاهش سطح این هورمون به طور مستقیم با بروز سردرد همراه است.
کمبودهای غذایی
علاوه بر تغییرات هورمونی، کمبودهای برخی از مواد مغذی در بدن نیز می‌توانند در آستانۀ پریود شدن یا در زمان تأخیر آن فرد را با سردرد مواجه کنند. سه گروه از مواد مغذی که می‌توانند منجر به سردرد شوند شامل ویتامین‌های گروه (B) از جمله (B6) و (B12)، ویتامین (E) و ویتامین (D) هستند. در کنار این موارد کمبود آهن و منیزیوم نیز در بروز سردرد مؤثر هستند.
اگر از جمله افرادی هستید که دچار سردردهای مکرر می‌شوید، امکان دارد که یک آمینو اسید به نام هموسیستئین علت بروز آن باشد. این ترکیب که به شکلی طبیعی در بدن تولید می‌شود، در صورت افزایش آن بیش از حد معمول با سردرد همراه است. از سوی دیگر بسیاری از زنانی که با کمبود ویتامین (E) مواجه هستند، اغلب از سردرد در کنار سایر علائم قاعدگی رنج می‌برند. این ویتامین خصوصاً در افرادی که دچار میگرن قاعدگی هستند بسیار اثرگذار است.
وقتی صحبت از سردرد می‌شود، کمبود ویتامین (D) نیز می‌تواند یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها باشد. این ویتامین به صورت مستقیم با کمبود خواب همراه است و از آن سو کمبود خواب علتی برای بدتر شدن سردرد محسوب می‌شود. کمبود آهن و به دنبال آن کم خونی نیز عاملی مهم برای سردرد در دوران پریودی هستند، زیرا این حالت باعث کمبود اکسیژن در بدن می‌شود که در نهایت سردرد را به دنبال دارد.
سبک زندگی ناسالم
در بررسی رابطه پریود نشدن با سر درد مشخص شد که داشتن یک سبک زندگی ناسالم مثل کمبود خواب، استفاده از مواد غذایی ناسالم همچون خوراکی‌های حاوی مواد نگهدارنده و محصولات فرآوری شده، رنگ‌های مصنوعی و مواد افزودنی در کنار مصرف بیش از حد مواد غذایی کافئین دار همچون چای و قهوه می‌تواند باعث بروز سردرد شود.
بررسی نقش (PMS) در سردرد
هنگامی که چرخۀ قاعدگی رخ می‌دهد، برخی از زنان چیزی فراتر از علائم معمول مثل نوسانات خلقی را تجربه می‌کنند. بر اساس اطلاعات ارائه شده در سایت jeffersonhealth تخمین زده می‌شود که از هر ۵ زن، ۱ نفر به سردردهای میگرنی دچار هستند و از ۳ نفر از این تعداد، ۲ نفر آن‌ها اعتقاد دارند که سردرد آن‌ها به چرخۀ قاعدگی مرتبط است. این سردردها می‌تواند در روزهای قبل، حین قاعدگی یا حتی بعد از آن اتفاق بیفتد.
سردردهای مرتبط با (PMS) اغلب در هفتۀ منتهی به پریودی و حتی در برخی از مواقع، یک هفته قبل از قاعدگی رخ می‌دهند. این سردردها بر خلاف سردردهای قاعدگی ناشی از تغییرات هورمونی، در طول دورۀ پریود کاهش پیدا می‌کنند. شدت سردردهای (PMS) اغلب کمتر از شدت سردردهای میگرنی و بیشتر از سردردهای معمول است. اما بسته به فرد، شدت آن نیز می‌تواند بیشتر باشد.
با این اوصاف، سردرد پی اس ام بر خلاف سردرد میگرنی در هر زمانی از ماه رخ نمی‌دهد و البته شدت آن اغلب به نسبت سردرد میگرنی کمتر است. از طرف دیگر، علائم سردرد میگرنی مثل حساسیت به نور و صدا، تهوع و استفراغ را کمتر به دنبال دارد. از عوامل محرک این نوع سردرد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- نوسانات هورمونی
- عوامل غذایی
- استرس و اضطراب
- تغییرات در الگوی خواب
راه‌های موثر برای درمان سردردهای مرتبط با پریود نشدن
سردردهای ناشی از تأخیر پریود یا تغییرات هورمونی ماهیت دوره‌ای دارند، این یعنی اینکه درست قبل از قاعدگی رخ می‌دهند. برخی از زنان هم به دلیل افزایش میزان استروژن، سردردهایی را حوالی تخمک گذاری تجربه می‌کنند. اما در بررسی رابطه پریود نشدن با سر درد مشخص شد که برخی از درمان‌ها روی بهبود این حالت اثر دارند.
تغییر در سبک زندگی
یکی از مهم‌ترین درمان‌های طبیعی برای تسکین سردردهای مرتبط با پریود، تغییر در سبک زندگی و خلاصی از عادت‌های ناسالم است. داشتن خواب کافی یکی از بهترین مواردی است که در این زمینه کارساز خواهد بود. از طرفی انجام ورزش منظم نیز می‌تواند به مدیریت هرچه بهتر سردردها کمک کند. در واقع کشش، حرکت و ورزش، کمک زیادی به کاهش درد می‌کند.
در صورتی که این کار زیر نظر یک مربی حرفه‌ای، فیزیوتراپیست یا متخصص حرکت انجام شود، می‌تواند به عنوان بخشی از یک رژیم پیشگیری از درد نیز به شما کمک کند. داشتن یک رژیم غذایی متعادل همراه با مواد مغذی ضروری بدن مثل ویتامین‌های گروه ب می‌تواند در کاهش سردرد مرتبط با قاعدگی مؤثر باشد. از طرفی، محدود کردن مصرف نمک در زمان پریودی و حتی قبل از آن هم در کاهش میزان سردرد مؤثر است، زیرا غذاهای شور می‌توانند منجر به احتمال افزایش سردرد شوند.
استفاده از داروهای مسکن
استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن برای سردردهای خفیف می‌تواند به کاهش درد و تسکین علائم سردرد کمک کند. این داروها عموماً از طریق کاهش التهاب و درد عمل می‌کنند و می‌توانند بهبود سریع‌تر و راحت‌تر درد را به دنبال داشته باشند.
با این حال، باید توجه داشت که استفاده از داروهای مسکن بدون نسخه نباید به صورت مداوم و بی رویه باشد و باید با دقت و با رعایت دستورات مصرف برای هر دارو انجام شود. برخی از مطالعات نشان داده مصرف بیش از حد داروها خود می‌تواند باعث سردرد شود. همچنین، در صورتی که سردرد شما شدیدتر از معمول است یا به صورت مداوم تکرار می‌شود، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و مشکل خود را مورد ارزیابی قرار دهید.
استفاده از گیاهان دارویی
درمان‌های طبیعی برای سردردهای مختلف، شامل استفاده از نعناع و زنجبیل هستند. این داروها با خاصیت ضد درد، ضد التهاب و آرامبخشی خود می‌توانند در کاهش سردرد مؤثر باشند. مصرف زنجبیل با انبساط عروق و بهبود جریان خون در ارتباط است که به صورت مستقیم روی سردرد تأثیر دارد. عصارۀ نعناع نیز با خواص ضد التهابی و آرامبخشی خود به تسکین چنین دردی کمک می‌کند.
مدیریت سردرد و عدم تعادل هورمونی به طور طبیعی
در بررسی رابطه پریود نشدن با سر درد مشخص شد که علاوه بر درمان‌های دارویی و گیاهی در کنار تغییر سبک زندگی، برخی دیگر از موارد هستند که به طور طبیعی روی تسکین این حالت اثر دارند که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
تکنیک‌های مدیریت استرس
از جمله تکنیک‌هایی که می‌توانند بهبود قابل توجهی در کاهش سردرد داشته باشند می‌توانیم به یوگا، مدیتیشن و تمرینات تنفسی اشاره کنیم. این تکنیک‌ها با کاهش تنش عضلات و افزایش آگاهی بدنی و ذهنی به بهبود تمرکز و آرامش کمک کرده و می‌توانند از بروز سردردهای مختلف کمک کنند.
رژیم غذایی متعادل و سرشار از میوه
پیروی از یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از انواع میوه، سبزیجات و غلات کامل نقش فوق العاده‌ای در حمایت از تعادل هورمونی و کاهش سردردها دارد. مصرف مواد غذایی سالم و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی می‌تواند به بهبود عملکرد سیستم عصبی و کاهش التهاب‌ها کمک کند که می‌تواند به تسکین سردردها منجر شود.
استفاده از مکمل‌ها
در صورتی که از سردرد قبل از پریود رنج می‌برید، می‌توانید با مشورت پزشک و زیر نظر او مصرف مکمل‌هایی همچون ویتامین (B) کمپلکس یا منیزیوم را در دستور کار قرار دهید. این مواد مغذی با بهبود تعادل هورمونی در کاهش سردردها بسیار مؤثر هستند. با این حال، حتماً توجه داشته باشید که بدون مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه از آن‌ها استفاده نکنید.
چه زمانی برای سردردهای مداوم به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که دچار سردردهای مداوم هستید یا اگر سردردهای خود را همراه با دیگر علائم تجربه می‌کنید، حتماً برای بررسی‌های بیشتر و البته تجویز داروی مناسب به پزشک مراجعه کنید. سردرد اگرچه در بیشتر مواقع یک مسئلۀ جدی نیست، اما برخی از نمونه‌های مداوم همراه با دیگر علائم می‌توانند نشانۀ یک بیماری زمینه‌ای بعضاً جدی باشند. در چنین شرایطی بررسی‌های پزشکی می‌توانند در تشخیص مناسب علت زمینه‌ای سردرد شما مؤثر عمل کنند و از سوی دیگر پزشک با تجویز درمان‌های مختلف مثل هورمون درمانی یا داروهای پیشگیری کننده در بهبود شرایط شما مؤثر باشد. در نهایت اگر سردردهای زیر را تجربه می‌کنید حتماً به پزشک مراجعه کنید:
- رخ دادن سردرد بیشتر از حد معمول
- سردرد شدیدتر از حالت معمول
- بهبود نیافتن سردرد حتی پس از صرف داروهای مسکن بدون نسخه
- تجربۀ سردرد شدید با استفراغ مکرر و تب و لرز یا با علائم بینایی شدید
- تجربۀ سردرد با کج شدن صورت یا بیهوشی یا از دست دادن توان اندام‌ها
تفاوت بین پریود نشدن و علائم اولیه بارداری
تأخیر در پریود می‌تواند نشانه‌ای جدی از بارداری باشد. این تصور خصوصاً در صورتی که فرد با برخی از علائم همچون خستگی و حساسیت پستان‌ها همراه باشد، جدیت بیشتری پیدا می‌کند. البته از آن سو، برخی از نشانه‌های سندروم پیش از قاعدگی نیز می‌توانند چنین علائمی را به دنبال داشته باشند. به همین دلیل خانم‌ها در چنین شرایطی با سردرگمی مواجه می‌شوند. از جمله علائمی که در هر دو حالت با هم یکسان هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد. با این حال توصیه می‌شود در صورت نگرانی از بارداری، در اسرع وقت نسبت به انجام تست بارداری اقدام کنید:
- درد و حساسیت پستان
- یبوست
- تغییرات در خلق و خو
- خستگی
- گرفتگی عضلات
مروری بر مهم‌ترین نکات درباره ارتباط پریود نشدن و سردرد
- بررسی رابطه پریود نشدن با سر درد نشان می‌دهد که عوامل متعددی خصوصاً تغییرات هورمونی و کمبودهای غذایی می‌توانند در بروز چنین حالتی تأثیرگذار باشند.
- داشتن سبک زندگی سالم، مصرف مواد مغذی، مصرف داروهای گیاهی یا داروهای بدون نسخه همچون استامینوفن، در کنار انجام ورزش، یوگا و سایر تکنیک‌های مدیریت استرس به بهبود سردردهای دوران پریود و قبل از آن کمک می‌کنند.
- سردردهای مرتبط با پریود نشدن می‌توانند برای زنان بسیار ناراحت کننده و آزار دهنده باشند. به همین دلیل امیدواریم که این مطلب به عنوان یک راهنمای مفید برای زنانی که با سردردهای مرتبط با پریود نشدن مواجه هستند، مفید و مؤثر بوده باشد.
پرسش‌های پرتکرار
سردرد پریود که به عنوان میگرن قاعدگی هم شناخته می‌شود، نشانۀ نوسانات هورمونی در طول چرخۀ قاعدگی است. این سردردها معمولاً ۱ تا ۲ روز قبل از شروع قاعدگی آغاز شده و تا ۳ روز بعد از آن ادامه می‌یابند. کاهش سطح استروژن و تغییرات در سروتونین مغز، از جمله دلایل اصلی این نوع سردرد هستند. در صورت شدت زیاد سردرد یا عدم تسکین با داروهای مسکن بدون نسخه، باید به پزشک مراجعه کرد.
بهترین داروی سردرد پریودی برای شما به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله شدت سردرد، سابقۀ پزشکی و سایر داروهایی که مصرف می‌کنید. اما برخی از داروهای مؤثر در رفع سردرد پریودی شامل داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن، استامینوفن و تریپتان‌ها مانند سوماتریپتان (Imitrex) می‌شوند.
سردرد پریود از نظر علائم شباهت زیادی با میگرن دارد، به همین علت با نامی مشابه شناخته می‌شود. این سردرد می‌تواند با تپش در یک طرف سر، حالت تهوع، حساسیت به نور و صدا و خستگی همراه باشد. سردرد پریود معمولاً شدیدتر از سردردهای معمولی است و می‌تواند انجام فعالیت‌های روزانه را مختل کند. البته سردرد درد در قاعدگی‌های مختلف می‌تواند شدت و علائم متفاوتی داشته باشد.
برای کاهش سردرد پریود می‌توانید اقدامات زیر را انجام دهید:
داروهای مسکن بدون نسخه مانند ایبوپروفن یا استامینوفن مصرف کنید.
از کمپرس سرد روی پیشانی یا پشت گردن خود استفاده کنید.
در مکانی آرام و تاریک استراحت کنید.
مایعات فراوان بنوشید.
از غذاهای مقوی و مغذی استفاده کنید.
استرس خود را کنترل کنید.
ماساژ شقیقه‌ها و پیشانی می‌تواند مفید باشد.
فعالیت بدنی منظم می‌تواند به کاهش سردردهای پریودی کمک کند.
اگر سردرد شما شدید است یا با داروهای بدون نسخه تسکین نمی‌یابد، به پزشک مراجعه کنید. پزشک ممکن است داروهای قوی‌تر یا روش‌های درمانی دیگری را تجویز کند.
منابع:
