تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی که بعد از زایمان و سزارین رخ می‌دهند، باعث می‌شوند که زنان تا مدتی دچار خونریزی پریود نشوند. از آنجایی که گاهی بانوان از مشکلات زنانه مانند انواع کیست، اختلالات هورمونی و مواردی از این دست رنج می‌برند، مدت زمان پریود نشدن بعد زایمان و یا سزارین برای آنها اهمیت بسیاری دارد. در این مطلب از مجله هرلایف به شما توضیح می‌دهیم که زنان چه مدت بعد از زایمان، اولین قاعدگی را تجربه می‌کنند.
لوچیا (Lochia) چیست؟
بعد از زایمان و سزارین، خانم‌ها مخلوطی از خون، مخاط و بافت رحم به نام لوچیا (Lochia) را از مسیر واژن دفع می‌کنند. این ترشحات واژن می‌توانند تا چند هفته پس از زایمان ادامه داشته باشند. لوچیا معمولاً رنگ روشن‌تری نسبت به پریود دارد. حتی ممکن است سفید مایل به کرم، صورتی یا قهوه‌ای باشد. همچنین بوی شیرینی دارد و با فعالیت بدنی افزایش می‌یابد. باید توجه داشته باشید که لوچیا با اولین قاعدگی بعد از زایمان تفاوت قابل توجهی دارد. پریود نشدن بعد زایمان تجربه‌ای است که خانم‌ها کسب می‌کنند. در حالی که لوچیا بلافاصله بعد از زایمان یا سزارین رخ می‌دهد.
تفاوت خون اولین قاعدگی بعد از زایمان با لوچیا چیست؟
لوچیا مانند یک پریود، معمولاً سنگین شروع می‌شود و با گذشت زمان سبک‌تر خواهد شد و در نهایت با لکه بینی به پایان می‌رسد. رنگ از قرمز تیره به صورتی مایل به قهوه‌ای و کمی مایل به سفید تغییر می‌کند. با این حال، شما بعد از زایمان اگرچه به طور منظم تخمک گذاری نمی‌کنید، اما تخمک‌ها را از تخمدان‌ها آزاد می‌کنید، بنابراین لوچیا یک دوره قاعدگی واقعی نیست.
گرفتگی بیشتر مرز بین لوچیا و خونریزی قاعدگی را محو می‌کند. در حین بارداری رحم شما چندین برابر اندازه خود منبسط می‌شود تا با رشد جنین هماهنگی داشته باشد. پس از تولد دوباره به سمت پایین جمع خواهد شد. انقباضات عضلانی ناشی از این فرآیند شبیه به گرفتگی‌های پریود است.
اختلالات قاعدگی پس از زایمان
پس از زایمان، چه زایمان طبیعی باشد، چه سزارین، مادر اغلب به طور موقت پریود خود را از دست می‌دهد. در عوض، ترشحی متشکل از خون و بافت‌های پوششی رحم وجود دارد که به آن ترشح لوچیا می‌گویند. به مدت ۲-۴ هفته پس از تولد، تا ۴۵ روز پس از زایمان به طور مداوم ظاهر می‌شود.
برای زنانی که با شیر خشک شیر می‌دهند، قاعدگی عموماً حدود ۲ تا ۳ ماه پس از زایمان اتفاق می‌افتد. در ضمن برای کسانی که خود شیر می‌دهند بعد از حدود ۶-۸ ماه پریود ظاهر می‌شود. حتی با اینکه پس از شیر گرفتن، بسیاری از زنان دوباره عادت ماهانه خود را می‌بینند. با این حال، حتی زمانی که قاعدگی بازگشته است، منظم نیست و ممکن است رخ دهد.
آیا نامنظمی پریود بعد از زایمان طبیعی است؟
زنانی که تازه زایمان کرده‌اند اغلب گزارش خواهند داد که وقتی قاعدگی‌شان برمی‌گردد، ممکن است کاملاً نامنظم باشد. نوسانات هورمونی و تغییر در خواب و روال تغذیه کودک شما می‌تواند به این معنی باشد که دورهٔ قاعدگی شما ممکن است به شکل نامنظمی برگردد.
بدن یک زن در طول بارداری، زایمان، سزارین و شیردهی تغییرات زیادی را تجربه می‌کند. از آنجایی که تغییرات زیادی در هورمون‌های شما وجود دارد، نامنظم بودن قاعدگی بسیار طبیعی است.
چه مدت بعد از زایمان پریود می‌شویم؟
زنان بعد از زایمان سریع پریود نمی‌شوند. اولین خونریزی بعد زایمان که لوچیا (Lochia) نام دارد، اما با پریود متفاوت است. به این ترتیب در پاسخ به سؤال فوق از جانب بسیاری از زنان، باید بگوییم که زمان اولین پریود در زنان بعد از سزارین و یا زایمان طبیعی متفاوت است. این سؤال بیشتر برای آنهایی که زایمان یا سزارین داشته‌اند، پیش می‌آید. در واقع، قطع کردن فرآیند شیر دادن به فرزند شیرخوار فرمان‌هایی را بین مغز، اندام تناسلی و حتی پستان‌ها رد و بدل می‌کند که باعث آغاز دوره قاعدگی می‌شوند.
طبق مطالعه متخصصان فعال در سایت (WebMD)، پریود نشدن بعد زایمان عموماً تا ۱۲ هفته ادامه می‌یابد. البته همین مطالعه اعلام کرده است که ۲۰ درصد زنان در طی ۶ ماه اول پس از زایمان پریود می‌شوند.
نقش دوران شیردهی در پریود نشدن بعد زایمان چیست؟
پیش از این اشاره کردیم که فرمان‌هایی از سمت مغز ارسال می‌شوند. این فرمان‌ها با ترشح هورمون پرولاکتین همراه هستند. به همین دلیل عملیات تخمک گذاری در تخمدان‌ها با تأخیر انجام می‌شود. تأخیر در عملکرد تخمک گذاری باعث به تعویق افتادن آمادگی رحم برای بارداری و ریزش دیواره‌های این بافت اندام تناسلی می‌شود.
تغییرات قاعدگی بعد از زایمان و سزارین چگونه است؟
پریود نشدن بعد زایمان و سزارین تنها یک روی سکه است. شما هنگامی که زایمان می‌کنید، تا مدتی با تغییراتی در روند قاعدگی دست و پنجه نرم می‌کنید. در این شرایط ممکن است حجم خونریزی پریود زیادتر از حد معمول باشد. از طرفی تجربه گرفتگی عضلات را هم خواهید داشت. در حالی که تا مدتی بی نظمی در پریود شدن طبیعی است. به خصوص وقتی در دوران شیردهی باشید.
نکته مهمی را در مورد پریود نشدن بعد زایمان و تغییرات این فرآیند در نظر داشته باشید. آن هم توجه به مشاهده لخته‌های خون در نوار بهداشتی است. اگر چندین بار (بیشتر از حد طبیعی) این لخته‌های خون مشاهده شوند، باید با پزشک مشورت کنید.
نقش رحم در تغییرات پریود چیست؟
بارداری باعث کشیدگی و بزرگ شدن اندازه رحم می‌شود. به همین دلیل گروهی از زنان بعد از زایمان، پریود آرام و با حداقل درد را دارند. از طرفی بزرگ ماندن موقتی رحم دردسرهایی به وجود می‌آورد. به این معنی که میزان خونریزی قاعدگی شدیدتر و لخته‌های خون بیشتر خواهند شد. این افراد عموماً در حین قاعدگی درد بیشتری را تحمل می‌کنند.
چرا پریود در دوران بارداری متوقف می‌شود؟
هر ماه، بدن شما چرخه‌ای از تغییرات را طی می‌کند تا برای بارداری احتمالی آماده شود. اگر باردار نشوید، چرخهٔ شما به پایان می‌رسد و پوشش داخلی رحم شما می‌ریزد، این خون همان پریود است. اما اگر باردار شوید، بدن شما پوشش داخلی رحم را حفظ می‌کند. به همین دلیل است که در دوران بارداری پریود نمی‌شوید.
علت پریود نشدن بعد از زایمان چیست؟
با توجه به آنچه تا کنون توضیح دادیم، زنان بعد از زایمان تا مدتی پریود نمی‌شوند. اما متوجه خروج موادی از واژن هستند که به آن لوچیا می‌گویند. حتی بعد از پایان یافتن پریود نشدن بعد زایمان و سزارین، ممکن است، منظم شدن قاعدگی بعد از مدتی صورت گیرد. اما سؤال اینجاست که چرا زنان سریع بعد از زایمان پریود نمی‌شوند؟
تغییرات هورمونی
در پاسخ به این سؤال می‌توان گفت که مهم‌ترین علت پریود نشدن بعد زایمان، تغییرات هورمونی است. ترشح هورمون پرولاکتین، تأخیر در رهاسازی تخمک و ریزش دیواره رحم در این فرآیند به چشم می‌خورند. کاهش در سطح استروژن و پروژسترون نیز رخ می‌دهد. اما به دلیل افزایش پرولاکتین موجب عدم قاعدگی بعد از سزارین و زایمان می‌شود.
شیردهی و پریود نشدن
شیردهی یکی از مؤثرترین عوامل در پریود نشدن زنان بعد از زایمان است. علت اصلی آن به ترشح هورمون پرولاکتین باز می‌گردد که غدد شیری را برای تغذیه دادن به نوزادان فعال نگه می‌دارد. به این ترتیب بعد از قطع فرآیند شیردهی مادر، کم‌کم میزان ترشح هورمون پرولاکتین کاهش یافته و تخمک گذاری به برنامه منظم سابق باز می‌گردد.
سلامتی بدن قبل از بارداری
دلیل دیگری که در پریود نشدن بعد زایمان تأثیر دارد، سلامتی زنان پیش از بارداری و حتی قبل از زایمان است. در واقع خانم‌هایی که از کیست تخمدان، آندومتریوز، تنبلی تخمدان و انواع مشکلات مرتبط با حوزه زنان رنج می‌برند، با اختلالاتی در پریود شدن مواجه می‌شوند. البته شرایط این افراد در زمان بارداری نیز در اولین قاعدگی پس از زایمان بی تأثیر نیست.
استرس
استرس در سلامت جنسی خانم‌ها اثر منفی دارد. آنهایی که در طول بارداری و پس از زایمان استرس زیادی تجربه می‌کنند، با تأخیر در قاعدگی مواجه خواهند شد. اگر بخواهیم شفاف‌تر بگوییم، استرس بر ترشح هورمون‌های مختلف تأثیر دارد. همین موضوع عملکرد تخمدان‌ها و رحم را تحت الشعاع قرار می‌دهد. به این ترتیب شاهد تفاوت مدت زمان پریود نشدن خانم‌ها پس از زایمان و سزارین هستیم.
اختلال در عملکرد غده تیروئید
پرکاری و کم کاری تیروئید دو بیماری مختلف هستند که در عملکرد اندام تناسلی تأثیر دارند. در حقیقت اختلال در فعالیت تیروئید بر تولید هورمون‌های تنظیم کننده عملکرد تخمدان‌ها اثر می‌گذارد. در نتیجه خانم‌های مبتلا به کم کاری یا پرکاری تیروئید، بعد از زایمان ممکن است با تأخیر در قاعدگی رو به رو خواهند شد.
نداشتن فعالیت فیزیکی
همیشه به خانم‌های باردار توصیه می‌شود که تحرکات و تمرینات مناسبی داشته باشند. اگر بخواهیم شفاف بگوییم، تمرینات بدنی باید همیشه در برنامه روزانه خانم‌ها وجود داشته باشد. نرمش‌هایی مانند تمرینات کگل که منجر به تقویت لگن می‌شوند، برای خانم‌ها بسیار مهم هستند. انجام دادن این تمرینات در سهولت زایمان اثر قابل توجهی دارند. انجام ندادن این فعالیت‌ها علاوه بر فرآیند زایمان، بر پریود نشدن بعد زایمان هم اثر دارد.
افزایش یا کاهش وزن
تغذیه خانمی که به تازگی زایمان کرده بر سلامت اندام جنسی او اثر دارد. به این ترتیب کاهش و افزایش وزن خانم‌ها نه تنها بر شیردهی و توان مراقبت از نوزادان اثر دارد، بلکه باعث به تأخیر افتادن اولین پریود آنها پس از زایمان یا سزارین می‌شود.
قاعدگی نامنظم بعد از زایمان چگونه درمان می‌شود؟
درمان اختلالات قاعدگی پس از زایمان می‌تواند از اقدامات زیر انجام شود:
- بهبود رژیم غذایی، استراحت و کار مناسب و اصولی
- ورزش کردن به طور مداوم، به خصوص تمرینات یوگای ملایم برای کمک به آرامش و کاهش وزن پس از زایمان
- خودداری کردن از قرار گرفتن در وضعیت استرس زا
- از نظر روانی کمک به ايجاد روحیه‌ای شاد، صحبت با کودکان و اعضای خانواده بیشتر برای کمک به مادران در پیشگیری از افسردگی پس از زایمان
- خودداری از مصرف قرص‌های ضد بارداری
- محدود کردن استفاده از مواد محرک‌زا مانند: الکل، آبجو، تنباکو و سایر مواد محرک
علاوه بر موارد فوق مصرف مستقیم استروژن به درمان اختلالات قاعدگی بعد از زایمان سریع‌تر کمک می‌کند. مکمل‌های هورمونی برای بدن باید به روش درست و با دوز مناسب باشد. بنابراین، قبل از استفاده باید با یک متخصص زنان مشورت کنید. به خصوص اگر اختلال قاعدگی بدون توجه به اختلالات قاعدگی بعد از سزارین یا زایمان واژینال برای مدت طولانی ادامه داشته باشد، می‌تواند عواقب غیر قابل پیش بینی ایجاد کند. در صورت نیاز، بهتر است برای معاینه کامل و مشاوره به مراکز درمانی یا کلینیک‌های زنان مراجعه کنید.
چه زمانی باید نگران دوره قاعدگی پس از زایمان باشم؟
پس از زایمان معمولاً مدتی طول می‌کشد تا مادر بهبود یابد و عادت ماهانه‌اش به حالت عادی برگردد. اما اگر بعد از ۱ تا ۲ سال پس از زایمان، هنوز قاعدگی خود را مشاهده نکردید یا علائم زیر را داشتید، باید سریعاً برای معاینه به متخصص زنان مراجعه کنید:
- قاعدگی نامنظم به طور نامعمول
- مدت قاعدگی نامنظم (کمتر از ۳ روز یا بیش از ۷ روز)
- لخته شدن، تغییر رنگ، بوی بد، خون قاعدگی بسیار کم یا زیاد
- درد نوک پستان، ناراحتی، خستگی بدن، درد پشت و پایین شکم شدیدتر از حد معمول
- ناحیه واژن دردناک، خارش، سوزش، متورم، خونریزی غیرطبیعی به خصوص بعد از رابطهٔ جنسی
توجه داشته باشید درد زیر شکم از ۳ تا ۷ روز متوالی همراه با احساس انقباض می‌تواند علامت هشدار دهندهٔ یک اختلال خطرناک قاعدگی پس از زایمان یا مربوط به یک بیماری زنان باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر برای چند ماه بعد از بارداری پریود نشده‌اید، ممکن است از خود بپرسید که چه زمانی باید با پزشک خود صحبت کنید. پاسخ کوتاه این است که در هر زمانی که نیاز به پرسیدن سؤال دارید یا به دنبال اطمینان باشید، می توانید با پزشک خود صحبت کنید. همچنین در صورت مشاهده موارد زیر بهتر است با متخصص زنان در این زمینه مشورت کنید.
- لخته شدن خون در پریود شما
- از دست دادن خون، شدیدتر از آنچه قبلاً تجربه کرده‌اید
- هر گونه تغییر دیگر در پریود شما، از جمله فقدان خونریزی
فقط به یاد داشته باشید که سؤالات مربوط به عدم پریود بعد از بارداری، زمان نگرانی و اینکه چه چیزی طبیعی است بسیار رایج است و بسیاری از تازه مادران نیز همین نگرانی را دارند. با اطرافیان خود صحبت کنید و از صحبت با یک متخصص زنان با هر گونه نگرانی نترسید.
زمان اولین پریود بعد از زایمان
- مطالعات و بررسی‌ها نشان داده که اکثر زنان (اگر شیردهی نداشته باشند) در حدود ۱۲ هفته پس از زایمان، برای اولین بار پریود می‌شوند.
- قطع شیردهی و کاهش هورمون پرولاکتین باعث منظم شدن برنامه تخمک گذاری و پریود شدن خانم‌ها بعد از زایمان می‌شوند.
- پریود نشدن بعد زایمان تحت تأثیر عواملی مانند استرس، افزایش و کاهش وزن، اختلالات تیروئید و تغییرات هورمونی هستند.
- با استفاده از اپلیکیشن هرلایف می‌توانید با محاسبهٔ زمان پریود شدن و تخمک گذاری از وضعیت قاعدگی خود اطلاع کسب کنید. همچنین در برنامه مورد نظر این امکان وجود دارد که وضعیت چرخهٔ قاعدگی خود را با یک پزشک متخصص در میان گذاشته و از او مشاوره بگیرید.
پرسش‌های پرتکرار
بیشتر زنان می‌توانند انتظار داشته باشند که اولین دورهٔ قاعدگی پس از زایمان سنگین‌تر از دوره‌های قبل از بارداری باشد. خون قاعدگی باید همانطور که انتظار دارید به رنگ قرمز روشن که به رنگ قرمز تیره و قهوه‌ای محو می‌شود، به نظر برسد.
گاهی اوقات ممکن است تا یک سال طول بکشد تا قاعدگی و باروری شما به حالت عادی بازگردد. به طور کلی، به شما توصیه می‌شود که حداقل ۲ سال پس از زایمان صبر کنید تا دوباره باردار شوید.
عوامل درونی و بیرونی مختلفی ممکن است در پریود نشدن بعد از زایمان مؤثر باشند که از مهم‌ترین آنها می‌توان تغییرات وزن، تغییرات هورمونی، شیردهی و مانند این‌ها را نام برد.
منابع:
