از رژیم اتکینز گرفته تا رژیم کتو یا کمبریج، طیف وسیعی از رژیم‌های وسوسه انگیز وجود دارند که وعده‌های زیادی را در مورد کاهش وزن سریع با حداقل تلاش ممکن به کاربران در شبکه‌های اجتماعی می‌دهند. رژیم‌هایی که اغلب غیرواقعی و فاقد شواهد علمی هستند و یا در خوشبیانه‌ترین حالت ممکن اگر منجر به کاهش وزن شوند، تغییرات ناپایداری را به دنبال دارند.
این یک واقعیت است که امروزه کاربران شبکه‌های اجتماعی محبوب مثل اینستاگرام تا حد زیادی تحت تأثیر روندهای تغذیه‌ای در این فضاها هستند؛ با این حال سؤال اینجاست که در چنین شرایطی پیروی از رژیم‌هایی غذایی ترند تا چه اندازه قابل اعتماد است؟
آیا رژیم‌های غذایی ترند واقعاً مفید هستند؟
از نظر علمی کاهش وزن موفقیت آمیز به زمانی اطلاق می‌شود که فرد بتواند مقدار مشخصی از وزن خود را کم کند و در این وضعیت حداقل برای مدت ۵ سال باقی بماند. این روند تنها با کمک تغییرات مثبت در عادت‌های غذایی و الگوهای فعالیت بدنی به ثمر خواهد نشست. بر خلاف باور عموم، رژیم‌های ترند در بیشتر موارد منجر به کاهش وزن طولانی مدت نمی‌شوند؛ زیرا نقشی در سبک زندگی سالم و عادات غذایی مناسب و پایدار ندارند.
این سری از رژیم‌ها اغلب روی خواص ویژۀ برخی از مواد خوراکی برای کاهش وزن تأکید دارند، در شرایطی که هیچ غذایی به خودی خود چنین خاصیتی ندارد. بنابراین از آنجایی که چنین رژیم‌هایی عادات غذایی سالم را آموزش نمی‌دهند، نمی‌توانند به صورت طولانی مدت مفید باشند.
تأثیر رسانه‌های اجتماعی در رژیم‌های غذایی ترند
امروزه رسانه‌های اجتماعی مختلف همچون اینستاگرام و تیک تاک به عنوان منبعی مهم برای اصلی‌ترین گرایش‌های رژیم غذایی قرار گرفته‌اند تا جایی که ۳۸ درصد از کل افراد مورد بررسی در یک مطالعه (بین ۲ هزار فرد بزرگسال در بریتانیا)، رژیم غذایی ترند مورد نظر خود را از این دو پلتفرم محبوب گرفته‌اند.
تأثیر رسانه‌های اجتماعی به قدری است که به سرعت یک رژیم به ترند روز تبدیل شده و طیف وسیعی از کاربران را به سمت خود جذب می‌کند. جذابیت رژیم‌هایی که در این فضا با عنوان «معجزه» شناخته می‌شوند به قدری است که تنها در کشوری مثل بریتانیا ۴۴ درصد از بزرگسالان را به خود جذب کرده است. این جذابیت به قدری تأثیرگذار بوده که این گروه از افراد حتی قبل از انتخاب یک رژیم غذایی خاص، تحقیقات لازم را انجام نداده‌اند.
نظرسنجی دربارۀ رژیم‌های ترند
اما نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که بیشتر افرادی که برای کاهش وزن از رژیم‌های متداول در رسانه‌های اجتماعی استفاده کرده‌اند، رژیم‌های سریع را فاقد اثرات لازم می‌دانند. بر اساس این نظرسنجی، حدود ۷۲ درصد از ۱۱۲۳ نفری که رژیم‌های ترند را انتخاب کرده بودند، یا هیچ وزنی کم نکردند یا به هدف وزنی خود نرسیدند.
جالب‌تر آنکه حدود ۱۱ درصد دیگر هم اعلام کردند که در طول این فرآیند دچار اضافه وزن هم شده‌اند. از سوی دیگر، بیشتر از یک سوم افراد این گروه کمتر از ۱ هفته به رژیم مورد نظر پایبند بودند که نشان می‌دهد اگرچه این رسانه‌ها اثرات لازم را در جذابیت رژیم دارند، اما این اثرات پایدار نیستند.
چگونه می‌توان به صحت یک رژیم غذایی پی برد؟
اگرچه به هیچ وجه توصیه نمی‌شود که بدون مشاوره گرفتن از یک پزشک تغذیه خصوصاً در زمانی که دارای شرایط پزشکی خاص مثل دیابت، بیماری قلبی یا فشار خون هستید، از یک رژیم غذایی ترند شده استفاده کنید، با این حال همیشه هم این رژیم‌ها بد نیستند یا نتایج بدی ندارند. رسانه‌های اجتماعی در بسیاری از موارد می‌توانند توصیه‌های تغذیه‌ای مفیدی را برای کاهش وزن به شما ارائه دهند.
البته تعداد منابع قابل اعتماد در این فضا زیاد نیست، با این حال اینفلوئنسرها و متخصصان زیادی در رسانه‌های اجتماعی فعال هستند که بر پایۀ داده‌های علمی محتوای خود را ارائه می‌دهند. اما اگر می‌خواهید بدانید که چگونه می‌توان به رژیم‌های ترند در این فضا اعتماد کرد، باید موارد زیر را در نظر داشته باشید:
اعتبار منبع را در نظر بگیرید
بسیاری از افرادی که در رسانه‌های اجتماعی در زمینۀ رژیم‌های غذایی فعال هستند، اصلاً آموزش علمی خاصی را در این زمینه ندیده‌اند. آن‌ها بدون در نظر گرفتن مطالعات جدید، رژیم‌ها را برای مخاطبان خود تجزیه و تحلیل می‌کنند. کاری که آن‌ها انجام می‌دهند تنها برای جلب نظر، شنیده شدن و در نهایت کسب درآمد است.
افرادی در این فضا صلاحیت لازم را دارند که تحت آموزش گستردۀ متمرکز بر علم قرار گرفته باشند و صدها ساعت آموزش تحت نظارت از محیط‌های تحقیقاتی و کار در زمینۀ تغذیۀ بالینی انجام داده باشند. متخصصان قابل اعتماد باید طبق آخرین تحقیقات اطلاعات تغذیه‌ای خود را به روز کنند و این را در بیوگرافی خود با مخاطبان به اشتراک بگذارند.
به اهداف تبلیغ شده توجه کنید
بیشتر رژیم‌های غذایی ترند در شبکه‌های اجتماعی روی مواردی تمرکز دارند که نشان دهندۀ توصیه‌های بد تغذیه‌ای هستند. با توجه به این موارد می‌توانید به راحتی یک رژیم غذایی سالم را از رژیم غذایی ترند تشخیص دهید. رژیم‌های نامناسب یک یا چند مورد از فاکتورهای زیر را به همراه دارند:
- اگر مدعی هستند که نتایج سریع را به دنبال دارند.
- در شرایطی که برای کمک به فروش یک محصول توصیه می‌شوند.
- مبتنی بر تجربیات شخصی هستند.
- یک خوراکی جادویی یا ترکیبی از چند غذا را تبلیغ می‌کنند.
- توصیه‌هایی که تنها نتیجه گیری از یک نوع مطالعه باشند.
- رژیم‌هایی که فهرستی از غذاهای خوب و بد را در اختیار شما قرار می‌دهند. برای مثال یک گروه از مواد غذایی را حذف یا به شدت محدود می‌کنند.
- گزینه‌هایی که با ارائۀ توصیه‌های سفت و سخت تنها روی کاهش وزن تمرکز دارند.
- مواردی که بدون در نظر گرفتن تفاوت‌های فردی و گروهی برای تمامی افراد یک نسخۀ واحد دارند.
نکتۀ مهم: البته که در برخی از موارد با توجه به مشکلات جسمی یا بیماری‌های خاصی که دارید ممکن است نیاز باشد از یک رژیم غذایی خاص پیروی کنید، با این حال چنین روندی باید زیر نظر پزشک معالج شما طی شود.
قبل از اقدام تحقیق کنید
بسیار اهمیت دارد که قبل از پیروی از یک رژیم غذایی توسط اینفلوئنسرهای فعال در شبکه‌های اجتماعی، مطمئن شوید که توصیه‌های تغذیه‌ای آن‌ها بر پایۀ شواهد علمی است. برای اطمینان از رژیم غذایی مورد نظر، علم باید اطلاعات و ادعاهای موجود در این فضا را پشتیبانی کند. بنابراین حتماً قبل از اقدام برای پیروی از یک رژیم غذایی خاص، حتماً تحقیقات لازم را دربارۀ آن انجام دهید. این مهم‌ترین چیزی است که اغلب نادیده گرفته می‌شود.
تجزیه و تحلیل لازم را انجام دهید
به یاد داشته باشید که تجربۀ مثبت یک نفر از یک رژیم غذایی، دلیل خوبی بر درستی آن نیست؛ حتی اگر آن فرد یک متخصص در این زمینه باشد. بنابراین قبل از هر اقدامی باید به صورت انتقادی به آن نگاه کنید. برای مثال در این زمینه می‌توانید سؤالات زیر را از خود بپرسید:
- آیا زمان، پول و توجهی که من در قبال این رژیم از دست می‌دهم، ارزش سودی را که از آن دریافت می‌کنم خواهد داشت؟
- آیا به این دلیل که شخص مورد نظر از لحاظ گوناگون مثل تناسب اندام برای من جذابیت دارد می‌خواهم از یک رژیم خاص پیروی کنم؟
- آیا رژیم غذایی مورد نظر آنقدر که به نظر می‌رسد خوب است؟
معایب و خطرات رژیم‌های غذایی ترند
رژیم‌های غذایی خاص که در شبکه‌های اجتماعی محبوب هستند، اغلب برای سلامتی مضرات زیادی دارند. زیرا هیچ تحقیقی مبنی بر ایمن بودن آن‌ها برای درازمدت وجود ندارد. با این حال، تمایل شدیدی که برای بهبود سلامتی یا کاهش وزن در برخی افراد وجود دارد، باعث ترغیب آن‌ها به استفاده از چنین رژیم‌هایی می‌شود.
در حالت معمول از آنجایی که بیشتر این رژیم‌ها غذاهای کلیدی را از برنامۀ شما حذف می‌کنند، می‌توانند منجر به کم آبی بدن، ضعف و خستگی، حالت تهوع و سردرد، یبوست و دریافت ناکافی ویتامین‌ها و مواد معدنی شوند. اما این رژیم‌ها خطرات دیگری را نیز به دنبال دارند که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم:
- نارضایتی از بدن
- از دست دادن عضلات
- خطر ابتلا به اختلالات خوردن
- خطر ابتلا به بیماری قلبی
- اختلال در سلامت استخوان
- عزت نفس پایین
- افزایش محدودیت شدید در دریافت کالری
یک برنامۀ غذایی متعادل شامل چه مواردی است؟
شما با یک برنامۀ غذایی متعادل هم می‌توانید به وزن ایده آل خود برسید و آن را حفظ کنید، بدون اینکه هیچ غذایی را از رژیم خود حذف کنید. این برنامه طوری ارائه می‌شود که هر چیزی را در حد اعتدال مصرف کنید و البته در کنار آن فعالیت بدنی داشته باشید. برای اینکه رژیم غذایی شما سالم باشد، باید موارد زیر را بر اساس مشاور تغذیه در دستور کار قرار دهید:
- میوه، سبزیجات و حبوبات زیادی مصرف کنید.
- آب فراوان بنوشید.
- چربی‌های اشباع شده را محدود و مصرف کل چربی را به حد اعتدال برسانید.
- غذاهای کم نمک را در رژیم خود قرار دهید.
- تا حد امکان مصرف نوشیدنی‌های قندی و شیرین شده با شکر را محدود کنید.
- از مرغ و ماهی استفاده کنید. در صورت مصرف گوشت قرمز، نوع بدون چرب آن را برگزینید.
- مصرف شیر، ماست و پنیر یا جایگزین این مواد را در دستور کار قرار دهید.
- در رژیم غذایی خود غلات خصوصاً غلات کامل را حذف نکنید.
در رژیم غذایی به نیازهای بدن خود توجه کنید
وزن ثابت بدن به این معناست که کالری دریافتی با مقدار مصرفی مطابقت دارد. اگر وزن شما در حال افزایش است، به این معنی خواهد بود که یا بیش از اندازه غذا می‌خورید، یا سبک زندگی ناسالمی دارید. یعنی غذاهای ناسالم مصرف می‌کنید و فعالیت بدنی کمی دارید. در برنامۀ غذایی خود باید به نیازهای بدنتان که در ادامه به آن‌ها اشاره میکنیم، توجه داشته باشید:
کربوهیدارت‌ها عاملی برای تولید سوخت بدن
کربوهیدرات‌ها تأمین کنندۀ سوخت بدن هستند. اما برای گنجاندن در رژیم غذایی، بهتر است از نمونه‌های کم چربی و سرشار از انواع ویتامین و مواد معدنی استفاده کنید. از سری کربوهیدرات‌های مناسب می‌توانیم به میوه، سبزیجاتی همچون ذرت، حبوبات، غلات، نان، برنج و شیر و ماست کم چرب اشاره کنیم. انواع نوشابه و شیرینی نیز به عنوان کربوهیدرات شناخته می‌شوند، با این حال کالری بیشتر و مواد مغذی کمتری دارند.
پروتئین‌ها مسئول ساخت سلول جدید
پروتئین به عنوان یکی از ضروری‌ترین مواد مورد نیاز بدن شناخته می‌شود که برای ساخت بافت، حفظ یا تجدید به آن نیاز دارید. این مادۀ مغذی در غذاهای حیوانی و گیاهی مختلفی یافت می‌شود.
- پروتئین‌های حیوانی: گوشت، مرغ، ماهی، تخم مرغ و محصولات لبنی
- پروتئین‌های گیاهی: توفو، آجیل، دانه‌ها، سویا، نخود خشک، عدس و لوبیا
چربی‌ها عاملی برای جذب مواد مغذی
یکی از مواردی که در اغلب رژیم‌ها روی آن پافشاری می‌شود، قطع مصرف چربی است. اما به هر حال بدن برای انجام برخی فرآیندهای مهم، به مقداری چربی نیاز دارد. چربی‌ها علاوه بر گرم نگه داشتن شما، از اندام‌هایتان محافظت کرده و به جذب و انتقال مواد مغذی به بدن کمک می‌کنند. مهم‌تر اینکه در تولید هورمون هم نقش خاص خود را دارند.
اگرچه بدن به کمی چربی نیاز دارد، اما فراموش نکنید که این چربی را از چه منبعی دریافت می‌کنید، زیرا باید از نوع سالم باشد. چربی‌های سالم اشباع نشده هستند. این چربی‌ها را می‌توانید در روغن آفتابگردان، بادام زمینی، زیتون، آجیل، دانه‌ها و آووکادو بیابید. از سوی دیگر، چربی‌های اشباع و ناسالم در مواردی مثل کره، خامه، سوسیس، گوشت‌های چرب، کیک و بیسکویت و غذاهای سرخ شده وجود دارند که باید تا حد امکان از مصرف آن‌ها دوری کنید.
آیا رژیم‌های غذایی ترند در شبکه‌های اجتماعی قابل اعتماد هستند؟
- بر اساس داده‌ها تقریباً ۶ نفر از ۱۰ کاربر برخی شبکه‌های اجتماعی مثل تیک تاک، به شدت تحت تأثیر محتوای مربوط به سلامت و رژیم‌های غذایی هستند.
- یافته‌های موجود نشان می‌دهند که تنها ۲.۱ درصد از کل محتوای موجود در چنین فضاهایی دقیق و مطابق با دستورالعمل‌‍‌های بهداشتی یا شواهد علمی هستند.
- بنابراین اگر قرار است شما هم به عنوان کاربر رسانه‌های اجتماعی از یک رژیم غذایی ترند برای کاهش وزن استفاده کنید، بهتر است در مورد رژیم مورد نظر اطلاعات لازم را کسب کرده و از یک فریلنسر آگاه به مطالعات علمی و متخصص کمک بگیرید.
- نظر شما دربارۀ این رژیم‌ها چیست؟ آیا تجربه‌ای در این زمینه داشته‌اید؟ دیدگاه‌های خود را با ما و سایر خوانندگان هرلایف به اشتراک بگذارید.
از آنجایی که بیشتر این رژیم‌ها اغلب بدون پشتوانۀ علمی یا مطالعاتی هستند، معمولاً یا سالم نبوده یا نتایج لازم را به همراه ندارند.
برای پیروی از یک رژیم غذایی سالم باید حتماً از کمک یک متخصص تغذیه استفاده کنید. همچنین قبل از اقدام برای رژیم گرفتن، در مورد نوع رژیم مورد نظر تحقیقات لازم را انجام دهید و مطمئن شوید که با توجه به شرایط سلامتی خود گزینۀ مناسبی را انتخاب کرده‌اید.
یک رژیم غذایی سالم تمامی مواد مغذی مورد نیاز بدن را در بردارد که شامل کربوهیدرات‌ها، پروتئین‌ها و چربی‌های سالم می‌شود.
منابع:
