یائسگی (Menopause) دوره‌ای است که با پایان یافتن پریود شدن، آغاز می‌شود. با این حال گاهی خانم‌هایی که یائسه هستند، به دلایلی مانند فیبروم رحم، جراحت بافت‌های دستگاه تناسلی، ابتلا به بیماری‌های دیگر و سرطان با خونریزی پس از یائسگی مواجه می‌شوند.
خونریزی بعد از یائسگی
عموماً خانم‌هایی که در دهۀ پنجم زندگی خود هستند، فاز جدیدی از تغییرات هورمونی را تجربه می‌کنند که به آن یائسگی می‌گویند. در حقیقت خانم‌هایی که در چهل سالگی هستند و به مدت ۱۲ ماه پریود نشده‌اند، یائسه هستند. اما اتفاقی هم برای بعضی از زنان رخ می‌دهد که به خونریزی بعد از یائسگی (Postmenopausal Bleeding) معروف است.
این تجربه می‌تواند به دلایل مختلفی اتفاق بیفتد. اما عموماً دلایلی باعث پریود شدن پس از یائسگی می‌شوند که با روش‌های درمانی مختلف قابل رفع هستند. در واقع می‌توان گفت اگر خانم یائسه‌ای دچار لکه بینی یا خونریزی واژینال شود، نباید خیلی نگران باشد. اما بهتر است در اولین فرصت با پزشک متخصص مشورت کند.
علل پریود شدن پس از یائسگی
در حدود ده درصد از زنانی که دچار خونریزی پس از یائسگی می شوند، این خونریزی نشانگر سرطان است. به همین دلیل باید این مسئله را جدی گرفت و علت آن را بررسی کرد.
هر گونه خونریزی واژینال که بیش از یک سال پس از آخرین قاعدگی خانم اتفاق بیفتد، امری غیر عادی محسوب می‌شود. این خونریزی به صورت خونریزی خفیف یا لکه بینی، ترشحات صورتی یا قهوه‌ای رنگ و حتی گاهی خونریزی شدید است.
برای اینکه بتوان به پزشک توضیح دقیقی ارائه داد، بهتر است با علائمی که پریود شدن پس از یائسگی به همراه دارد، بیشتر دقت کرد.
آتروفی شدن واژن
با کاهش سطح استروژن تولید شده در بدن بعد از یائسگی، واژن خشک و بافت آن نازک می‌شود و به این حالت آتروفی واژن (Vaginal atrophy) می‌گویند. خانم‌هایی که دچار آتروفی واژن می‌شوند، در بیشتر اوقات رابطۀ جنسی آزار دهنده‌ای را تجربه می‌کنند. علاوه بر این، مشکلات ادراری مانند تکرر ادرار هم می‌توانند به خاطر آتروفی شدن واژن باشند.
استفاده از درمان‌های هورمونی جایگزین
گاهی اوقات خانم‌ها برای اینکه علائم مختلف یائسگی را مدیریت کرده یا آنها را به حداقل برسانند، از روش‌های درمانی هورمونی استفاده می‌کنند، تغییر در سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون می‌تواند باعث خونریزی پس از یائسگی شود.
هیپرپلازی آندومتر
هیپرپلازی آندومتر (Endometrial hyperplasia) هنگامی رخ می‌دهد که بافت داخلی رحم بیشتر از حد معمول ضخیم می‌شود. گاهی نیز رشد غیر طبیعی سلول‌های دیوارۀ رحم باعث ابتلای خانم‌های یائسه به هیپرپلازی آندومتر می‌شود. این اتفاق گاهی باعث خونریزی شدید در خانم‌ها و کم خونی آنها می‌شود.
پولیپ رحم
رشد غیر طبیعی سلول‌های آندومتر در رحم به نحوی که تودۀ سلولی با پایه‌ای پهن یا نازک به آندومتر متصل هستند، پولیپ رحم نام دارد. این توده‌های سلولی گرد یا بیضی شکل هستند و رشد آنها به سمت داخل رحم است. خانم‌ها ممکن است یک یا چند پولیپ داشته باشند که اندازۀ آنها چند میلی متر تا چند سانتی متر و حتی بزرگ‌تر خواهد بود.
وجود پولیپ رحم در خانم‌هایی که یائسه هستند، می‌تواند با لکه بینی یا خونریزی واژینال همراه باشد. بنابراین نباید آن را دست کم گرفت.
سرطان در دستگاه تناسلی زنانه
یکی دیگر از علل خونریزی پریود گونه خانم‌ها در زمان یائسگی، ابتلای آنها به سرطان دستگاه تناسلی از جمله سرطان رحم، سرطان دهانۀ رحم و سرطان واژن است. رشد غیر طبیعی سلول‌های بافت‌های مختلف در دستگاه تناسلی باعث بروز سرطان می‌شود. یکی از علائم سرطان در خانم‌های یائسه، خونریزی واژینال است. بنابراین با مشاهدۀ این علامت باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کرد.
عفونت واژن
ابتلای خانم‌ها به بیماری‌های عفونی مانند تبخال یا زگیل تناسلی باعث ایجاد سوزش، خارش و خشک شدن ناحیه واژن و سایر قسمت‌های دستگاه تناسلی می‌شود. همین عامل باعث لکه بینی یا خونریزی پس از یائسگی می‌شود.
علائم خونریزی پس از یائسگی
اکنون می‌دانید که با ابتلا به چه بیماری‌هایی، خونریزی پس از پریود را تجربه کنید. هر کدام از بیماری‌های مذکور، علائمی داشته که شما با توضیح دادن آنها، می‌توانید به پزشک در تشخیص بیماری خود و پیگیری روند درمان کمک کنید.
خونریزی واژینال
مهم‌ترین علامتی که به شما دربارۀ وجود مشکلی در بدن بعد از یائسگی هشدار می‌دهد، خونریزی واژینال است. این خونریزی ممکن است در یک طیف باشد. کمترین مقدار آن زمانی است که لکه‌های کمرنگ خاکستری مایل به صورتی یا قهوه‌ای مشاهده می‌شوند. این لکه بینی ممکن است به دفعات بیشتری رخ دهد. در حالی که در شدیدترین حالت، به صورت خونریزی واضح است.
بدون اینکه شدت این علامت چقدر باشد، باید با مشاهدۀ لکه‌های خون یا خونریزی به پزشک مراجعه کرد تا علت آن را تشخیص دهد.
خشکی واژن
خشکی واژن یکی دیگر از علائمی است که خانم‌ها به ویژه پس از یائسگی تجربه می‌کنند. در واقع، با کاهش سطح استروژن، نرمی سطح داخلی واژن کاهش می‌یابد. خشک بودن سطح داخلی واژن باعث دردناک بودن رابطۀ جنسی، دشواری در ورزش کردن و حتی راه رفتن، نشستن و انجام کارهای همیشگی روزمره می‌شود.
خارج کردن تخمدان‌ها، ابتلا به سندروم شوگرن، داشتن رابطۀ جنسی خشن و ابتلا به سرطان می‌توانند مهم‌ترین عوامل بروز خشکی واژن باشند. هرچند قرار گرفتن در شرایط یائسگی و کاهش سطح استروژن و پروژسترون مزید بر علت هستند.
درد هنگام رابطۀ جنسی
آمیزش جنسی دردناک که به اسم دیسپارونیا (Dyspareunia) نیز شناخته می‌شود، موضوعی است که ۲۰ تا ۳۰ درصد زنان تجربه می‌کنند. آن هم ممکن است در قالب درد سطحی، عمیق یا هر دو اتفاق بیفتد. در خانم‌های یائسه، کاهش سطح استروژن دلیل مهمی برای دردناک بودن مقاربت جنسی به حساب می‌آید.
در حقیقت کاهش سطح هورمون‌های جنسی باعث می‌شود که در رابطۀ جنسی یا حتی معاینات لگنی انعطاف و نرمی کمتر و شکنندگی بیشتری داشته باشد. به این ترتیب واژن مستعد پارگی، آسیب دیدن و خونریزی کم یا زیاد است.
خارش یا سوزش واژن
کاهش استروژن در زمان یائسگی، ابتلا به بیماری‌های عفونی مانند زگیل تناسلی و بیماری‌های قارچی، خشکی واژن و مواردی دیگر باعث می‌شوند که خانم‌ها در ناحیۀ واژن احساس سوزش و خارش داشته باشند. در نتیجه تحریک پذیری بیشتر بافت واژن و خاراندن آن ناحیه باعث آسیب دیدن بافت واژن می‌شوند. البته خانم‌ها در صورتی که مدتی احساس خارش و سوزش داشته باشند، باید به پزشک مراجعه کنند. با شروع و پیگیری درمان بیماری، مشکل خارش و سوزش رفع خواهد شد.
تکرر ادرار
خانم‌ها در زمان یائسگی با چالش‌های مختلفی پیش رو هستند. کاهش سطح استروژن، تنها بافت‌های دستگاه تناسلی را هدف قرار نمی‌دهد. مثانه اندام دیگری است که در چنین شرایطی عملکرد سالم خود را از دست می‌دهد. در این شرایط خانم‌ها با تکرر ادرار مواجه می‌شوند. گاهی خانم‌ها تکرر ادرار را به افتادگی مثانه نسبت می‌دهند. اگرچه ممکن است اینگونه باشد، اما کاهش استروژن هم در این امر دخالت دارد.
فوریت ادراری
فوریت ادراری مشکلی که حدود ۵۰ درصد خانم‌ها پس از یائسگی تجربه می‌کنند. حداکثر ۵۰ درصد از خانم‌های مسن و ۳۰ تا ۴۰ درصد از خانم‌های میانسال این مشکل را در زمان یائسگی تجربه می‌کنند. دیابت، عفونت، سندرم تناسلی ادراری یائسگی (Genitourinary syndrome of menopause)، خشکی و آتروفی شدن واژن از جمله دلایلی هستند که باعث فوریت ادراری می‌شوند. به نحوی که کنترل ادرار برای آنها بسیار دشوار و حتی ناممکن خواهد بود. اما نباید آن را دست کم گرفت. مشورت با پزشک می‌تواند به درمان این مشکل کمک کند.
روش‌های تشخیص علت پریود شدن پس از یائسگی
هنگامی که خانم‌ها با خونریزی بعد از یائسگی و علائم مربوط به خشکی واژن، پولیپ رحم، خارش و سوزش واژن و سایر نشانه‌ها به پزشک معالج خود مراجعه می‌کنند، شرح حال کامل از آنها گرفته می‌شود. پزشک معالج پروندۀ پزشکی آنها را بررسی کرده و نگاهی به سابقۀ خانوادگی آنها می‌اندازد. انواع راه‌های تشخیص به شرح زیر هستند:
معاینه لگن
پزشکان، معاینه لگن را برای بررسی سلامت تخمدان، رحم، لوله‌های فالوپ، واژن و دهانۀ رحم انجام می‌دهند. تست پاپ اسمیر برای اطمینان از عدم ابتلا به سرطان رحم یا دهانۀ رحم کاربرد دارد. سونوگرافی ترانس واژینال (Transvaginal Ultrasound) نیز روش دیگری است که بافت واژن را معاینه می‌کند. در صورتی که مشکلاتی مربوط به بافت دیوارۀ داخلی رحم رخ دهند، بیوپسی آندومتر نیز انجام می‌شود.
هیستروسکوپی
روش دیگری که برای معاینه مورد توجه قرار می‌گیرد، هیستروسکوپی (Hysteroscopy) است. با فرستادن لوله‌ای منعطف، نرم و شفاف به داخل دستگاه تناسلی خانم، رحم و دهانۀ رحم او را معاینه می‌کنند. این دستگاه در تشخیص و خارج کردن پولیپ رحم و انجام بیوپسی کاربرد دارد.
سونوگرافی شکم و لگن
سونوگرافی یکی از مهم‌ترین ابزارهایی است که رادیولوژیست‌ها و متخصصان زنان و زایمان برای بررسی سلامت تخمدان‌ها، لوله‌های فالوپ، رحم، واژن و دهانۀ رحم استفاده می‌کنند. با کمک این روش وجود فیبروم‌های رحم، کیست تخمدان و مشکلات دیگر در ناحیۀ شکم و لگن تشخیص داده خواهند شد.
راهکارهایی برای درمان مشکل خونریزی پس از یائسگی
اکنون نوبت به آن رسیده که نگاهی به روش‌هایی بیندازیم که برای درمان می‌توانیم استفاده کنیم.
کرم‌ها و نرم کننده‌های واژن
با توجه به توضیحاتی که داده شدند، آتروفی واژن، خشکی واژن و شرایط دیگری وجود دارند که واژن در آنها، خشک، شکننده و آسیب پذیر می‌شود. در این حالت، کرم‌ها و داروهایی تجویز می‌شوند که سطح داخلی واژن را نرم، مرطوب و انعطاف پذیرتر می‌کنند.
گاهی با توجه به شدت علائم و روند درمان، می‌توان از شیاف برای کنترل و کاهش علائم استفاده کرد. این شیاف‌ها حاوی استروژن هستند و به افزایش سطح این هورمون در بدن و کاهش علائم خشکی و آتروفی شدن واژن کمک خواهند کرد.
قرص‌های خوراکی استروژن
قرص‌های خوراکی استروژن از راهکارهای کاربردی برای افزایش سطح هورمون استروژن در بدن به حساب می‌آیند. این قرص‌ها در کاهش علائم خشکی واژن، دیسپارونیا، آتروفی واژن، سوزش و خارش واژن در زنان یائسه اهمیت بسیار زیادی دارد.
لیزر درمانی
لیزر، یکی از روش‌هایی است که پزشکان برای رفع مشکل پریود شدن پس از یائسگی استفاده می‌کنند. این روش باعث تحریک بافت واژن و افزایش خونرسانی به این بافت می‌شود. بنابراین میزان نرمی و روان بودن سطح داخلی بافت واژن افزایش خواهد یافت.
هیسترکتومی
افرادی که به خاطر سرطان رحم یا سرطان دهانۀ رحم دچار خونریزی پس از یائسگی می‌شوند، احتمالاً مجبور به خارج کردن بافت سرطانی خواهند شد. در این حالت، هیسترکتومی (Hysterectomy) را می‌توان به عنوان روش درمانی مناسبی انتخاب کرد.
کورتاژ رحم
کورتاژ رحم یکی از روش‌هایی است که برای خارج کردن پولیپ رحم یا قسمتی از بافت رحم کاربرد دارد که فیبروم، عامل عفونی و یا تودۀ سرطانی در آن قرار دارد. خارج کردن بافت آسیب دیده فرصتی برای پزشک فراهم می‌کند که بررسی آزمایشگاهی انجام داده و بهترین روش درمان انتخاب شود. در ضمن خارج کردن پولیپ می‌تواند به رفع بخش عمده‌ای از مشکل خونریزی پس از یائسگی کمک کند.
بهترین روش‌های پیشگیری از پریود بعد از یائسگی
پزشکان معتقدند که راهی قطعی برای پیشگیری از پریود شدن پس از یائسگی وجود ندارد. اما تغییر سبک زندگی اثر قابل توجهی در این فرآیند خواهد داشت. به این معنی که پیروی از رژیم غذایی مناسب و تقویت سیستم ایمنی و به طور کلی بدن می‌توانند بسیار کاربردی باشند. در ضمن، ورزش کردن می‌تواند سلامت جسمانی و روانی خانم‌ها را بعد از یائسگی و در مواجه با عوارض مرتبط با آن حفظ کند.
پرهیز از نوشیدنی‌های الکلی و سیگار هم می‌تواند در بهبود سبک زندگی خانم‌های یائسه مؤثر باشد. اگرچه نباید فراموش کرد که خوردن به موقع داروهایی که برای درمان بیماری‌های دیگر تجویز شده‌اند، اهمیت بسیاری دارد.
شما می‌توانید با کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ سلامت دستگاه تناسلی و شرایط یائسگی به بهبود شرایط زندگی خود کمک کنید. برای این منظور می‌توانید اپلیکیشن هرلایف را نصب کرده و از مطالب آموزنده، خدمات و امکانات آن بهره مند شوید.
مروری کوتاه بر پریود شدن بعد از یائسگی
- خونریزی واژینال پس از یائسگی عموماً اتفاق نگران کننده‌ای نیست. زیرا به خاطر خشکی و آتروفی شدن واژن یا علل وابسته به کاهش استروژن رخ می‌دهد.
- با این وجود باید برای اینکه به علت دقیق پریود شدن پس از یائسگی پی ببرید، به پزشک مراجعه کرده و درمان را در اسرع وقت و تحت نظر پزشک آغاز کنید.
- قرص‌ها، کرم‌ها و شیاف‌های استروژنی، لیزر درمانی، هیسترکتومی و کورتاژ، از جمله روش‌هایی هستند که با توجه به علت بروز خونریزی واژینال بعد از یائسگی پیشنهاد می‌شوند.
- شما می‌توانید نظرات و سؤالات خود را دربارۀ خونریزی پس از یائسگی با هرلایف به اشتراک بگذارید.
سؤالات متداول
در بیشتر موارد علل نگران کننده‌ای باعث خونریزی واژینال پس از یائسگی نمی‌شوند. اما باید در اسرع وقت به پزشک متخصص مراجعه کرد تا درمان مناسب پیگیری شود.
آتروفی شدن واژن، پولیپ رحم، خشکی واژن، ا، فیبروم رحم و سرطان بافت‌های مختلف دستگاه تناسلی باعث خونریزی واژینال در زنان یائسه می‌شوند.
هیچ راهکاری تا کنون برای پیشگیری از پریود شدن پس از یائسگی وجود ندارد. اما اصلاح و بهبود سبک زندگی با کنار نهادن سیگار و نوشیدنی‌های الکلی، ورزش کردن و پیروی از رژیم غذایی به بهبود سلامت جسمانی و روانی زنان یائسه کمک می‌کنند.
منابع:
