فیبروم رحم چیست؟ علائم، راه‌های تشخیص و درمان آن

فیبروم رحم چیست؟ فیبروم یا میوم رحم، رشد خوش‌ خیم بافت در عضلات رحم است که در گروهی از زنان در سنین باروری رخ می‌دهد. این رشد غیر سرطانی می‌تواند در اندازه و تعداد متفاوت باشد و در هر جایی از رحم، از جمله دیوارۀ داخلی، دیوارۀ خارجی یا داخل حفرۀ رحم ایجاد شود. ژنتیک، نژاد و هورمون‌ها از دلایل ابتلا به این عارضه هستند.

بسیاری از زنان مبتلا به فیبروم هیچ علامتی ندارند، با این حال سایر افراد ممکن است خونریزی شدید یا طولانی مدت قاعدگی، درد در ناحیۀ لگن، تکرر ادرار یا احساس نیاز فوری به ادرار کردن، یبوست، کمر درد و ورم شکم را تجربه کنند. روش‌های زیادی برای رفع فیبروم رحم وجود دارند که جراحی یکی از متدوال‌ترین آن‌هاست.

فیبروم رحم چیست؟

فیبروم رحمی، رشد خوش‌ خیم و شایعی در عضلۀ رحم است که معمولاً در سال‌های باروری رخ می‌دهد. این توده‌های غیرسرطانی می‌توانند به اندازۀ یک دانۀ کوچک تا یک گریپ‌ فروت یا حتی بزرگ‌تر باشند. جالب است بدانید که فیبروم‌ها به ندرت به سرطان تبدیل می‌شوند و ارتباطی با سایر سرطان‌های رحمی ندارند. فیبروم‌ها به دلیل بافت عضلانی صافی که دارند، گاهی لیومیوما یا میوما نیز نامیده می‌شوند. این نامگذاری به ساختار خاص این توده‌ها اشاره دارد.

اندازه فیبروم‌ها بسیار متغیر است. برخی بسیار کوچک هستند و برخی دیگر آنقدر بزرگ می‌شوند که کل حفرۀ لگن را پر کنند. اندازه و محل قرارگیری فیبروم‌ها، تعیین‌ کنندۀ علائمی هستند که فرد تجربه می‌کند. به طور خلاصه می‌توانیم به در ادامه به سؤال فیبروم رحم چیست، پاسخ دهیم:

• فیبروم در عضلۀ رحم رشد می‌کند.
• معمولاً در سال‌های باروری رخ می‌دهد.
• به ندرت به سرطان تبدیل می‌شود.
• می‌تواند بدون علامت باشد.
• اندازه و تعداد آن بسیار متغیر است.

چه کسانی به فیبروم رحم مبتلا می‌شوند؟

بسیاری از زنان در طول زندگی خود به فیبروم مبتلا می‌شوند، اما ممکن است هیچ علائمی نداشته باشند و از وجود آن‌ها بی‌خبر باشند. اغلب اوقات، فیبروم‌ها در طی معاینات روتین زنان توسط پزشک تشخیص داده می‌شوند. به طور کل چندین عامل می‌توانند احتمال ابتلا به فیبروم رحمی را افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

• افراد چاق و افرادی که شاخص تودۀ بدنی بالایی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به فیبروم هستند.
• اگر در خانواده شما سابقۀ ابتلا به فیبروم وجود داشته باشد، احتمال ابتلای شما نیز افزایش می‌یابد.
• زنانی که فرزند ندارند، ممکن است بیشتر در معرض خطر ابتلا به فیبروم باشند.
• شروع قاعدگی در سنین پایین‌تر با افزایش خطر ابتلا به فیبروم مرتبط است.
• یائسگی در سنین بالاتر نیز می‌تواند خطر ابتلا به فیبروم را افزایش دهد.

علت ایجاد فیبروم رحم چیست؟

علت دقیق ایجاد فیبروم رحمی تاکنون به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان می‌دهند که عوامل مختلفی در بروز و رشد این توده‌های خوش‌ خیم نقش دارند. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این عوامل اشاره می‌شود:

تغییرات ژنتیکی و فیبروم رحم

بسیاری از فیبروم‌ها حاوی تغییراتی در ژن‌های خود هستند که با ژن‌های سلول‌های عضلانی طبیعی رحم متفاوت هستند. این تغییرات ژنتیکی می‌توانند باعث رشد غیرطبیعی سلول‌ها و تشکیل فیبروم شوند.

نقش هورمون‌ها در ابتلا به فیبروم رحم

هورمون‌های استروژن و پروژسترون نقش مهمی در رشد و تکثیر سلول‌های رحم دارند. این هورمون‌ها باعث ضخیم شدن دیوارۀ داخلی رحم در هر چرخۀ قاعدگی می‌شوند تا رحم برای لانه‌ گزینی تخمک آماده شود. همچنین، به نظر می‌رسد این هورمون‌ها در رشد فیبروم‌ها نیز نقش داشته باشند.

فیبروم‌ها نسبت به سلول‌های عضلانی نرمال رحم، تعداد گیرنده‌های بیشتری برای هورمون‌های استروژن و پروژسترون دارند. این امر باعث می‌شود که فیبروم‌ها به تغییرات هورمونی حساس‌تر باشند و تحت تأثیر آن‌ها رشد کنند. به طوری که پس از یائسگی، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون کاهش می‌یابد و در نتیجه، بسیاری از فیبروم‌ها کوچک‌تر یا حتی ناپدید می‌شوند.

عوامل رشد و ماتریکس خارج سلولی

موادی مانند فاکتور رشد شبه انسولین (IGF) می‌توانند بر رشد فیبروم‌ها تأثیر بگذارند. این فاکتورها با تحریک تقسیم سلولی و افزایش تولید پروتئین‌ها، به رشد فیبروم کمک می‌کنند. از طرف دیگر، (ECM) ساختاری است که سلول‌های فیبروم را به هم متصل می‌کند و به آن‌ها شکل می‌دهد. این ساختار نیز عاملی برای ایجاد فیبروم است.

سلول‌های بنیادی و الگوهای رشد

محققان اعتقاد دارند که فیبروم‌های رحمی ممکن است از یک سلول بنیادی در بافت عضلانی صاف رحم ایجاد شوند. این سلول بنیادی به طور مداوم تقسیم می‌شود و با گذشت زمان، توده‌ای از سلول‌ها را تشکیل می‌دهد که به فیبروم تبدیل می‌شود. فیبروم‌ها می‌توانند با سرعت‌های مختلف رشد کنند و اندازۀ آن‌ها نیز متفاوت است. برخی از فیبروم‌ها به سرعت رشد می‌کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است سال‌ها بدون تغییر باقی بمانند.

انواع فیبروم رحم

فیبروم‌های رحمی بسته به محل قرارگیری خود در رحم، انواع مختلفی دارند. هر نوع فیبروم ممکن است علائم متفاوتی ایجاد کند یا بر باروری تأثیر بگذارد.

• فیبروم‌های داخل دیواره‌ای: این نوع فیبروم‌ها در دیوارۀ عضلانی رحم رشد می‌کنند و شایع‌ترین نوع فیبروم محسوب می‌شوند.
• فیبروم‌های زیر مخاطی: این فیبروم‌ها در زیر پوشش داخلی رحم رشد می‌کنند و می‌توانند باعث خونریزی شدید و طولانی‌ مدت قاعدگی شوند.
• فیبروم‌های ساب‌سروزال: این فیبروم‌ها در زیر پوشش سطح خارجی رحم رشد می‌کنند و ممکن است بسیار بزرگ شوند و به اندام‌های مجاور فشار وارد کنند.
• فیبروم‌های ساقه‌ دار: این فیبروم‌ها به وسیلۀ یک ساقه به رحم متصل هستند و شبیه قارچ به نظر می‌رسند.

علائم فیبروم رحم

فیبروم رحمی رشد بافت خوش‌ خیمی در عضلۀ رحم است که می‌تواند بدون علامت باشد. اما در بسیاری از موارد، علائمی ایجاد می‌کند که شدت آن‌ها به اندازه، تعداد و محل فیبروم‌ها بستگی دارد. برای مثال درد کمر یا درد در ناحیۀ شکم یکی از این علائم است. در ادامه سایر علائم فیبروم اشاره می‌کنیم:

• خونریزی قاعدگی شدید یا طولانی: یکی از شایع‌ترین علائم است و می‌تواند باعث کم‌ خونی شود.
• دوره‌های قاعدگی نامنظم: ممکن است دوره‌های قاعدگی طولانی‌تر، کوتاه‌تر یا مکرر شوند.
• درد لگن: این درد می‌تواند مداوم یا متناوب باشد و در هنگام رابطه جنسی تشدید شود.
• فشار روی مثانه و روده: باعث تکرر ادرار، مشکل در تخلیه مثانه و یبوست می‌شود.
• بزرگی شکم: فیبروم‌های بزرگ می‌توانند باعث بزرگ شدن شکم شوند.

نکته: در موارد نادر، فیبروم می‌تواند باعث درد شدید و ناگهانی شود که به دلیل قطع خونرسانی به فیبروم و مرگ بافت آن رخ می‌دهد.

فیبروم رحم چه عوارضی دارد؟

اکثر فیبروم‌های رحمی خوش‌ خیم هستند و عوارض جدی ایجاد نمی‌کنند. با این حال، در برخی موارد، فیبروم‌ها می‌توانند علائمی ایجاد کنند که کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهند. شایع‌ترین عوارض فیبروم عبارتند از درد شدید و مداومی که با داروهای معمولی تسکین نمی‌یابد، تورم شکم یا ناحیۀ لگن، خونریزی شدید قاعدگی که می‌تواند منجر به کم‌ خونی شود و در موارد نادر، مشکلات باروری رخ می‌دهد.

البته لازم به ذکر است که ناباروری ناشی از فیبروم چندان شایع نیست و معمولاً فیبروم‌های بزرگ یا فیبروم‌هایی که در محل خاصی از رحم قرار دارند، می‌توانند باعث ایجاد مشکل در بارداری شوند.

نحوه تشخیص فیبروم رحم

فیبروم رحمی اغلب در طول معاینۀ لگن توسط پزشک تشخیص داده می‌شود. به ویژه زمانی که علائمی مانند خونریزی شدید یا درد لگن وجود داشته باشد، پزشک به احتمال وجود فیبروم مشکوک می‌شود. برای تأیید تشخیص و تعیین اندازه و محل دقیق فیبروم‌ها، از آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌شود که عبارتند از:

سونوگرافی برای تشخیص فیبروم رحم

این روش تصویربرداری غیر تهاجمی با استفاده از امواج صوتی، تصویری واضح از اندام‌های داخلی، از جمله رحم، ارائه می‌دهد. سونوگرافی یکی از رایج‌ترین روش‌های تشخیص فیبروم است.

ام آر آی (MRI) برای تشخیص فیبروم رحم

این روش تصویربرداری با استفاده از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی، تصاویر بسیار دقیق و با جزئیات از بافت‌های نرم بدن، از جمله رحم، ایجاد می‌کند. ام آر آی می‌تواند اندازه و محل دقیق فیبروم‌ها را نشان دهد و به پزشک در برنامه‌ ریزی درمان کمک کند.

سی تی اسکن برای تشخیص فیبروم

این روش تصویربرداری با استفاده از اشعه ایکس، تصاویری از برش‌های عرضی بدن ایجاد می‌کند. سی تی اسکن می‌تواند برای ارزیابی اندازه و گسترش فیبروم‌ها استفاده شود.

هیستروسالپنگوگرافی (HSG) برای تشخیص فیبروم رحم

در این روش، ماده حاجب به داخل رحم تزریق می‌شود و سپس از آن عکس‌ برداری می‌شود. (HSG) برای بررسی شکل و اندازۀ رحم و لوله‌های فالوپ استفاده می‌شود.

سونوهیستروگرافی برای تشخیص فیبروم رحم

این روش ترکیبی از سونوگرافی و تزریق مایع به داخل رحم است. مایع تزریقی باعث می‌شود که دیوارۀ رحم بهتر دیده شود و پزشک بتواند فیبروم‌ها را با دقت بیشتری شناسایی کند.

لاپاراسکوپی برای تشخیص فیبروم رحم

در این روش، پزشک با ایجاد یک برش کوچک در شکم، یک لولۀ باریک مجهز به دوربین را وارد حفره شکمی می‌کند تا اندام‌های داخلی را به طور مستقیم مشاهده کند. لاپاراسکوپی معمولاً برای فیبروم‌های بزرگ یا فیبروم‌هایی که در پشت رحم قرار دارند استفاده می‌شود.

نحوه پیشگیری از فیبروم رحم

در حال حاضر، روش قطعی برای پیشگیری از فیبروم وجود ندارد. با این حال، حفظ وزن سالم و انجام معاینات لگن به طور منظم می‌تواند به کاهش خطر ابتلا به فیبروم کمک کند. همچنین، اگر فیبروم‌های کوچکی دارید، بهتر است تحت نظر پزشک باشید تا در صورت نیاز، درمان مناسب انجام شود.

درمان فیبروم رحم

بر اساس آمار clevelandclinic، فیبروم‌ها بسیار شایع هستند و تقریباً 40 تا 80 درصد افرادی که رحم دارند به آن مبتلا می‌شوند. این عارضه اغلب بین 30 تا 50 سالگی رخ می‌دهد و در دختران نوجوان (زیر سن بلوغ) یا زنان یائسه کمتر دیده می‌شود. در ادامه روش‌های درمان فیبروم را بررسی می‌کنیم:

روش	توضیحات	مزایا	معایب	هزینه‌ها
مکمل آهن	برای درمان کم‌خونی ناشی از خونریزی	کاهش خستگی، بهبود انرژی	می‌تواند باعث یبوست شود	متغیر، بسته به نوع مکمل و دوز
قرص‌های ضدبارداری، آی یو دی، حلقه و تزریق	تنظیم هورمون‌ها، کاهش خونریزی	کاهش خونریزی، درد و اندازه فیبروم	عوارض جانبی هورمونی، ممکن است برای همه مناسب نباشند	متغیر، بسته به نوع روش و مدت زمان استفاده
آگونیست‌های (GnRH)	کوچک کردن فیبروم قبل از جراحی	کاهش اندازه فیبروم، تسهیل جراحی	عوارض جانبی یائسگی، موقتی بودن اثر	بالا
الاگولیکس و ترانکسامیک اسید	کاهش خونریزی شدید	کاهش خونریزی، بهبود کیفیت زندگی	ممکن است عوارض جانبی خفیف داشته باشد	متغیر، بسته به دوز و مدت زمان مصرف
میومکتومی (هیستروسکوپی، لاپاراسکوپی، لاپاراتومی)	برداشتن فیبروم بدون برداشتن رحم	حفظ باروری، کاهش علائم	خطر عود فیبروم، عوارض جراحی	متغیر، بسته به نوع روش و پیچیدگی جراحی
هیسترکتومی (واژینال، لاپاراسکوپی، روباتیک)	برداشتن رحم	درمان قطعی، کاهش علائم	از دست دادن باروری، یائسگی زودرس	بالا
آمبولیزاسیون فیبروم رحمی	مسدود کردن خونرسانی به فیبروم	مسدود کردن خونرسانی به فیبروم	کاهش اندازه فیبروم، کاهش علائم	متغیر
فرسایش با فرکانس رادیویی (RFA)	از بین بردن فیبروم با استفاده از انرژی رادیویی	کم تهاجم، موثر برای فیبروم‌های کوچک	ممکن است برای همه مناسب نباشد	متغیر
گیاهان دارویی (شنبلیله، خارشتر)	کاهش اندازه فیبروم، کاهش علائم (درمان کمکی)	طبیعی، کم هزینه	ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشد، اثربخشی ثابت شده نیست	کم

چه زمانی برای درمان فیبروم رحم به پزشک مراجعه کنیم؟

فیبروم رحمی اگرچه معمولاً خطرناک نیست اما می‌تواند باعث ایجاد برخی علائم آزاردهنده شود. اگر شما علائمی شبیه به فیبروم را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید. تشخیص دقیق و درمان فیبروم رحمی توسط پزشک متخصص زنان انجام می‌شود. پزشک با توجه به علائم شما، معاینه لگن و انجام آزمایشات لازم مانند سونوگرافی، بهترین روش درمانی را برای شما انتخاب خواهد کرد.

همه چیز دربارۀ فیبروم رحم

• در پاسخ به فیبروم چیست باید بگوییم که یک رشد بافت خوش خیم و غیر سرطانی در دیوارۀ رحم است که اغلب در سنین باروری 25 تا 40 سالگی رخ می‌دهد.
• از علائم فیبروم می‌توانیم به خونریزی شدید قاعدگی، درد لگن، یبوست، درد هنگام رابطۀ جنسی و تکرر ادرار اشاره کنیم.
• سابقۀ خانوادگی، نژاد و چاقی از عوامل خطر ابتلا به فیبروم هستند.
• درمان فیبروم با انواع داروها، روش‌های جراحی و طب سنتی بسته به اندازۀ فیبروم انجام می‌شود.
• شما نیز اگر به فیبروم مبتلا هستید، می‌توانید برای درمان از پزشکان متخصص هرلایف کمک بگیرید. همچنین در صورت داشتن تجربه در ابتلا به فیبروم و نحوۀ درمان، حتماً آن را با ما و سایر خوانندگان هرلایف به اشتراک بگذارید.

پرسش‌های پرتکرار