بیماری‌های التهابی لگن (PID) در ردۀ بیماری‌های عفونی قرار دارند. عفونت لگن به اندام‌های تناسلی مانند رحم، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ آسیب وارد می‌کند و با علائمی همراه است. علائم رایج آن درد در وسط و زیر دل، ترشحات واژن و دردهای ناحیۀ زیر شکم هستند.
پزشک متخصص برای تشخیص عفونت لگن از معاینات فیزیکی لگن استفاده می‌کند. در حالی که آزمایش خون، تست ادرار و سونوگرافی نیز برای تشخیص قطعی بیماری‌های لگن کاربردی هستند. برای درمان نیز می‌توان با مصرف آنتی بیوتیک‌های تجویز شده، عامل عفونت را در لگن از بین برد. در ادامۀ این مطلب هرآنچه که لازم است دربارۀ بیماری‌های التهابی لگن بدانید، ارائه خواهیم داد.
بیماری التهابی لگن (PID)، عفونت اندام های تناسلی زنانه است و در بیشتر موارد ناشی از ورود باکتری‌های مقاربتی از واژن به رحم، لوله‌های فالوپ یا تخمدان‌ها است. اگر به بیماری التهابی لگن مبتلا هستید باید تا پایان دوره درمان آنتی بیوتیکی از رابطه جنسی پرهیز کنید.
التهاب لگن چیست؟
لگن یکی از اندام‌های بدن است که ظاهری کاسه مانند داشته و تنه و پاها را به هم متصل می‌کند. ساختار استخوان‌های لگن به گونه‌ای است که از تنه حمایت کرده و آن را متعادل نگه می‌دارد. در حالی که معده، روده، مثانه، مجاری ادراری، مقعد و اندام‌های تناسلی در آن قرار می‌گیرند. این اندام‌ها با کمک عضلات کف لگن و بافت‌های همبند در جایگاه خود محکم قرار می‌گیرند.
عفونت لگن که به اسم بیماری‌های التهابی لگن (Pelvic inflammatory disease -PID) نیز معروف است، نوعی بیماری عفونی است که گاهی مقاربتی باکتریایی است. باکتری‌ها در زنان به اندام‌هایی از جمله رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان آسیب وارد می‌کنند. شدت علائم عفونت در اندام لگن در بعضی از خانم‌ها کم و در بعضی از آنها زیاد است. در حالی که ابتلای به آن می‌تواند احتمال ناباروری، بارداری خارج از رحم و آسیب دیدن اندام‌های تناسلی را افزایش دهد.
علائم التهاب لگن
التهاب و عفونت در لگن با توجه به شرایط سلامت جسمانی خانم، سن، ژنتیک و سایر عوامل مؤثر گاهی با علائمی همراه است که هشداری به بیماران محسوب می‌شوند.
درد
ابتلای خانم‌ها به بیماری‌های عفونی مقاربتی باکتریایی مانند کلامیدیا و سوزاک باعث ایجاد درد اندام‌های آلوده در لگن می‌شود. اگرچه سایر عوامل عفونت زا هم دردهای شکمی، درد در قسمت فوقانی شکم، خروج دردناک ادرار و همچنین رابطۀ جنسی دردناک را هنگام ابتلا به عفونت لگن به همراه دارند.
تب
یکی از علائم هر نوع بیماری عفونی از جمله عفونت در لگن، تب است که گاهی همراه با لرز خواهد بود. هنگامی که سیستم ایمنی بدن به مقابله علیه باکتری‌های حاضر در لگن می‌پردازد تب رخ می‌دهد. در چنین شرایطی مسکن‌های تب بر می‌توانند به کاهش تب و لرز کمک کنند.
ترشحات غیر طبیعی واژن
در حالت عادی، مخاطی که از رحم، دهانۀ رحم و واژن خارج می‌شوند، نشانۀ سلامتی خانم هستند. اما اگر ترشحات غیرطبیعی واژن رنگ و بوی بدی داشته باشند و میزان و غلظت آنها تغییر کند؛ برای مثال هنگامی که خانمی به سوزاک مبتلاست، ترشحات واژن او آبی و خاکستری مایل به سبز می‌شوند. اما در صورت ابتلا به کلامیدیا، ترشحات واژن خاکستری، زرد یا سفید با بویی نامعمول هستند.
دردناک بودن دفع ادرار
اگرچه التهاب لگن بر اندام‌های تناسلی بیشترین آسیب را وارد می‌کنند، اما مثانه و مجاری ادراری نیز تحت الشعاع این عفونت هستند. به همین دلیل در اغلب موارد، خانم‌ها هنگام دفع ادرار احساس درد و سوزش دارند. گاهی نیز با مشکل تکرر ادرار مواجه می‌شوند.
احساس درد هنگام مقاربت جنسی
هنگامی که دستگاه تناسلی به عفونت باکتریایی دچار می‌شود، حساس‌تر شده و در اثر ورود آلت تناسلی مردانه هنگام رابطۀ جنسی به اندام‌های تناسلی، درد زیادی را تحمل می‌کند. احساس درد در اندام‌های تناسلی را نباید نادیده گرفت. مشورت این موضوع با دکتر زنان و انجام چکاپ به شما در یافتن عامل عفونت و پیگیری درمان کمک خواهد کرد.
خونریزی‌های نامعمول
اگر عفونت لگن بر بافت رحم اثر بگذارد، ممکن است در ریزش پوشش داخلی این اندام نیز تغییراتی به وجود آورد. به همین دلیل، گاهی خونریزی‌های پریود سنگین‌تر از حالت معمول می‌شوند. از طرفی، ممکن است که خانم‌ها میان دو خونریزی پریود، لکه بینی یا خونریزی‌های خفیف تجربه کنند که ناشی از بیماری‌های التهابی لگن باشند.
علائم خطرناک در التهاب لگن
علاوه بر علائمی که پیش از این توضیح دادیم، گاهی خانم‌ها علائمی را هنگام ابتلا به عفونت لگن تجربه می‌کنند که در ردۀ علائم خطرناک التهاب لگن قرار می‌گیرند. این علائم عبارتند از:
- حالت تهوع و استفراغ
- غش کردن به حالت مشابه
- درد خیلی شدید در ناحیۀ شکم
- تب ۳۸ درجه سانتی گراد به بالا
علت التهاب لگن
- علت مهم بروز بیماری‌های التهابی در ناحیۀ لگن، باکتری‌ها هستند. این باکتری‌ها شامل نایسریا گنوره آ (عامل سوزاک)، کلامیدیا و یا مایکوپلاسمای تناسلی می‌شوند.
- عفونت‌های باکتریایی در واژن ممکن است پخش شده و سپس سایر اندام‌های تناسلی نیز به آن عامل عفونی آلوده می‌شوند. در نهایت، التهاب در لگن به وجود می‌آید.
- ترکیدن آپاندیس باعث پخش شدن عفونت در ناحیه لگن می‌شود. به این واسطه سیستم تناسلی نیز تحت تأثیر عفونت‌ها قرار می‌گیرد.
- عفونت روده، نیز یکی دیگر از علل کمتر شایع بروز التهاب در لگن به حساب می‌آید.
شیوع التهاب لگن در زنان
بیماری‌های التهاب لگن هم در زنان و هم در مردان وجود دارند. طبق آماری که مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های آمریکا اعلام کرده است، سالانه ۱ میلیون خانم علائم بیماری عفونت لگن را تجربه می‌کنند. خانم‌هایی که در سن ۱۵ تا ۲۵ سال قرار دارند، بیشتر در خطر ابتلا به (PID) قرار می‌گیرند.
چه کسانی بیشتر در معرض التهاب لگن قرار دارند؟
طبق گزارش‌هایی که تاکنون انجام شده، خانم‌هایی با شرایط زیر، بیشتر در معرض التهاب لگن قرار دارند.
- سن کمتر از ۲۵ سال و رابطۀ جنسی زیادی داشته باشند.
- خانم‌هایی که چندین شریک جنسی دارند.
- از ابزار ضد بارداری (IUD) استفاده می‌کنند.
- تجربۀ جراحی اندام‌های لگن را داشته‌اند.
- سابقۀ ابتلا به عفونت لگن دارند.
- رابطۀ جنسی محافظت نشده دارند.
- از بیماری‌های عفونی مقاربتی رنج می‌برند.
- شستشوی واژن را نادیده می‌گیرند.
تشخیص التهاب لگن: از کجا بدانیم عفونت لگنی داریم؟
پزشک زنان، متخصص عفونی، پزشک داخلی و یا متخصص کلیه و مجاری ادراری برای اینکه مطمئن شوند، علائم خانم‌ها ناشی از ابتلا به لگن است، چند آزمایش را تجویز می‌کنند. هر کدام از این آزمایش‌ها وجود عوامل عفونی را نشان داده و به تعیین نوع عفونت کمک می‌کند.
تست خون
با کمک آزمایش خون می‌توان به وجود عوامل عفونی در جریان خون پی برد. در این شرایط سطح آنتی بادی‌های خون افزایش می‌یابند. به این واسطه می‌توان از حضور عامل عفونی در بدن مطلع شد.
آزمایش ادرار
عفونت در ادرار یکی از عوامل بروز التهاب در بافت لگن است. این عفونت بر عملکرد سایر اندام‌های موجود در لگن اثر می‌گذارد. به این ترتیب با ارائۀ نمونه ادرار به آزمایشگاه و دریافت جواب کشت آن می‌توان از تأثیر عوامل عفونی بر مثانه مطمئن شد.
معاینات لگن
انجام معاینات لگن می‌تواند به نمونه برداری از بافت‌های آلوده کمک کند. با کمک این روش و کشت نمونه از بافت‌های آلودۀ لگن، می‌توان با اطمینان گفت که آیا لگن به عوامل عفونی آلوده است یا خیر.
سونوگرافی
سونوگرافی شکم و لگن روش دیگری برای بررسی سلامت اندام‌های تناسلی، مثانه، کلیه‌ها و کبد و صفراست. اگر علائم بیماری‌های التهاب لگن در خانمی دیده شوند، با کمک تصاویر سونوگرافی می‌توان به آسیب دیدگی‌های اندام‌های موجود در شکم و لگن پی برد.
لاپاراسکوپی
در برخی موارد که تشخیص با شک همراه است و ممکن است موارد خطرناکی در کار باشد. پزشک با ابزارهای کوچک و ظریفی که در اختیار دارد، برش‌های ریزی در ناحیۀ شکم و لگن ایجاد می‌کند. به این ترتیب با لاپاراسکوپی و عکس برداری از اندام‌های لگن و شکم، از وجود عفونت مطمئن می‌شود.
پاپ اسمیر
یکی از روش‌هایی که پزشک زنان با کمک آن می‌تواند به وجود عامل عفونی پی ببرد، تست پاپ اسمیر است. این راهکار برای نمونه برداری از دهانۀ رحم کاربرد دارد. نهایتاً با جوابی که آزمایشگاه به او ارائه می‌دهد، از ابتلا به عفونت مطمئن شده و داروهای مناسب را تجویز خواهد کرد.
بیوپسی آندومتر
اگر عفونت لگن بر رحم تأثیر بگذارد و علائمی مانند بی نظمی قاعدگی را به دنبال داشته باشد، نمونه برداری از دیوارۀ داخلی رحم می‌تواند در تشخیص این بیماری کمک کند.
روش‌های درمان التهاب لگن + بهترین درمان
روش‌های مختلفی وجود دارند که به خانم‌ها کمک می‌کنند تا علائم التهاب لگن را کاهش دهند یا از انتقال آن جلوگیری کنند.
آنتی بیوتیک‌ها
هنگامی که نتایج آزمایش‌های مختلف به دست پزشک زنان، داخلی یا متخصص بیماری‌های عفونی می‌رسد، نوع عامل عفونت را تشخیص می‌دهند. علاوه بر این، می‌توان به شدت بیماری پی برد. بر اساس این عوامل آنتی بیوتیک‌های مناسب و همچنین دورۀ زمانی درمان دارویی را تعیین می‌کنند. از جمله آنتی بیوتیک‌هایی که در درمان بیماری‌های التهاب لگن کاربرد دارند، عبارتند از:
- داکسی سایکلین
- آزیترومایسین
- آموکسی سیلین
- مترونیدازول
- سفوکسیتین
- افلوکساسین
باید توجه داشته باشید که مصرف آنتی بیوتیک‌ها به طور تدریجی باعث از بین رفتن عوامل عفونت زا و کاهش علائم می‌شوند. اما نباید با مشاهدۀ بهبود بیماری، مصرف آنتی بیوتیک را قطع کنید. آنتی بیوتیک‌ها باید در یک دورۀ زمانی و سر ساعت‌های مشخص مصرف شوند.
درمان بیماری عفونی مقاربتی
اگر تست‌های مختلف نشان دهند که خانم‌ها به بیماری عفونی مقاربتی مانند سوزاک، کلامیدیا، زگیل تناسلی یا تبخال تناسلی مبتلا هستند، بیماران باید با مشورت پزشکان متخصص عفونی یا زنان بهترین روش درمان را انتخاب کنند. سفتریاکسون و سفالوسپورین برای درمان سوزاک کاربرد دارند. اما ژل پودوفیلین و کرم پودوفیلوکس برای کنترل علائم زگیل تناسلی استفاده می‌شوند.
درمان شریک جنسی
آنچه خانم‌ها باید به آن توجه داشته باشد، سلامتی خود و همسرشان است. در حقیقت، اگر خانمی متوجه علائم بیماری التهاب لگن شود، باید از همسر خود بخواهد که آزمایش‌های مربوط به عفونت لگن را انجام دهد. به این ترتیب، اگر بیماری عفونی مقاربتی باشد و شریک جنسی هم آلوده باشد، هر دو باید دورۀ درمان را پشت سر بگذارند.
اما بهترین روش درمان، استفاده از آنتی بیوتیک‌هاست. آن هم در صورتی که خانم‌ها داروها را به طور کامل و در زمان مشخص مصرف کنند.
عوارض التهاب لگن
بیماری التهابی لگنی اگر درمان نشود، باعث ایجاد بافت اسکار و توده‌هایی از مایع‌های عفونی (آبسه) در دستگاه تولید مثل می‌شود. اگر عفونت لگن درمان نشود، می‌تواند آسیب جدی و دائمی به اندام‌های تناسلی وارد کند.
بارداری خارج از رحم
(PID) یکی از دلایل اصلی حاملگی خارج از رحم است. حاملگی خارج رحمی زمانی رخ می‌دهد که عفونت لگن درمان نشده باعث ایجاد بافت اسکار در لوله‌های فالوپ شود. بافت اسکار مانع از حرکت تخمک بارور شده از لولۀ فالوپ به رحم می‌شود. در نتیجه تخمک به جای لانه گزینی در رحم، در لولۀ فالوپ جایگزین می‌شود. حاملگی خارج رحمی می‌تواند باعث خونریزی‌های غیرطبیعی شدید و تهدید کننده شود. خانم‌ها در چنین شرایطی نیاز به مراقبت‌های پزشکی اورژانسی دارند.
ناباروری
آسیب به اندام‌های تناسلی خانم ممکن است باعث ناباروری او شود. خانم‌هایی که بارها التهاب و عفونت در ناخیۀ لگن را تجربه می‌کنند بیشتری در خطر ناباروری قرار دارند. باید توجه داشته باشید که تأخیر در درمان (PID) نیز به طور چشمگیری خطر ناباروری را افزایش می‌دهد.
درد مزمن لگن
بیماری‌های التهابی لگن می‌توانند باعث درد لگن شوند که ممکن است ماه‌ها یا سال‌‌ها طول بکشد. زخم شدن اندام‌های تناسلی و سایر اندام‌های لگن میزان درد را در هنگام مقاربت جنسی و تخمک گذاری افزایش می‌دهند.
آبسه لولۀ تخمدان
یکی از انواع بیماری‌های عفونی که در لگن به وجود می‌آید، آبسۀ لولۀ تخمدان (Tubo-ovarian abscess) است. غالباً آبسه‌ها بر لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارند. اما می‌توانند در رحم یا سایر اندام‌های لگن نیز ایجاد شوند. اگر آبسه درمان نشده باقی بماند، به عنوان یک عفونت تهدید کننده در زندگی به حساب می‌آید.
پیشگیری از التهاب لگن
خانم‌ها با رعایت نکات مختلفی که در ادامه ذکر خواهیم کرد، می‌توانند تا حد زیادی از ابتلا به التهاب لگن جلوگیری کنند.
داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده
اگر زوجین بهداشت فردی را رعایت کرده و در رابطۀ جنسی از لوازمی مانند کاندوم استفاده نمایند، احتمال انتقال عوامل عفونی را به حد چشمگیری کاهش می‌دهند. مقاربت جنسی ایمن می‌تواند در ردۀ مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از بیماری‌های عفونی باشد.
استفاده از روش ضد بارداری مناسب
استفاده از (IUD) احتمال بروز التهاب لگن را افزایش می‌دهد. به همین دلیل پیشنهاد می‌کنیم که با پزشک زنان خود مشورت کنید تا روش‌های مناسب پیشگیری از حاملگی را مورد استفاده قرار دهید.
چکاپ منظم و کامل
پزشکان متخصص زنان همیشه به خانم‌ها توصیه می‌کنند که آزمایش‌های چکاپ کامل زنان را به صورت دوره‌ای انجام دهند. انجام تست‌های مرتبط با عفونت‌های مقاربتی، خانم را از ابتلای به عفونت لگن مطلع می‌کنند. در صورت آگاهی از بیماری التهاب لگن نیز می‌توان درمان را سریع آغاز کرد.
البته باید توجه کنید که علاوه بر خانم‌ها، آقایان نیز باید به صورت دوره‌ای آزمایش‌هایی انجام دهند تا از سلامت خود مطمئن شوند. برای اینکه بیماری‌های عفونی لگن میان زوجین منتقل نشوند، انجام آزمایش‌ها برای هر دو لازم است.
دوش واژینال گرفتن به اندازۀ کافی
شستشوی کامل بدن و واژن برای حفظ سلامتی خانم‌ها لازم هستند. اما اگر روند شستشو بیش از اندازه باشد، تعادل میان باکتری‌های مفید و باکتری‌های مضر به هم می‌خورد. به این ترتیب، احتمال ابتلای اندام‌های تناسلی و سایر اندام‌های لگن بیشتر می‌شود.
راهنمای مراجعه به پزشک
شاید بهتر باشد که به این سؤال در انتها پاسخ دهیم که چه هنگام باید به پزشک مراجعه کرد؟ هنگامی که علائم التهاب لگن و همچنین عفونت در اندام‌های مختلف موجود در این ناحیه را مشاهده می‌کنید، نباید آنها را پشت گوش بیندازید. همانطور که گفتیم، وجود طولانی مدت التهاب در ناحیۀ لگن، باعث ایجاد آسیب‌های جدی به سلامت شما می‌شود.
اگر با بی نظمی قاعدگی، ترشحات نامعمول واژن، درد و رابطۀ جنسی دردناک مواجه هستید، متخصص زنان و زایمان می‌تواند بهترین گزینه برای مشورت باشد. اما متخصص کلیه و مجاری ادراری هنگام ادرار دردناک و متخصص داخلی هنگام تجربۀ مشکلات گوارشی و شکم درد انتخاب بهتری هستند. در حالی که متخصص بیماری‌های عفونی نیز می‌تواند در مورد التهاب و عفونت لگن، شما را راهنمایی کرده یا در صورت لزوم به متخصص دیگری برای ادامۀ درمان ارجاع دهد.
شما برای مراجعۀ آسان و سریع به پزشک متخصص و عمومی می‌توانید از قابلیت کلینیک آنلاین اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید. به این ترتیب در هر زمان و مکانی، امکان مشاورۀ متنی با پزشکان برای شما مهیاست.
نکات مهم بیماری‌های التهابی لگن
- بیماری‌های التهاب لگن (PID) که در گروه بیماری‌های عفونت لگن قرار دارند، گاهی از نوع عفونت‌های مقاربتی هستند. اما بعضی اوقات نیز عوامل عفونی غیر مقاربتی باعث بروز عفونت و التهاب در لگن می‌شوند.
- عفونت‌های مقاربتی لگن، رحم، دهانۀ رحم، قسمت داخلی واژن، تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ را آلوده می‌کنند.
- ادرار دردناک، شکم درد، داشتن رابطۀ جنسی دردناک، بی نظمی خونریزی قاعدگی، تب، حالت تهوع و استفراغ از علائم عفونت و التهاب لگن هستند.
- عوارض عفونت در ناحیۀ لگن شامل تجربۀ دردهای مزمن در شکم و لگن، ناباروری و آبسۀ لولۀ تخمدان می‌شوند.
- بهترین روش درمان نیز مصرف منظم و کامل آنتی بیوتیک‌هاست.
- شما برای استفاده از مشاورۀ متنی با پزشکان متخصص و عمومی، می‌توانید از قابلیت کلینیک آنلاین اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید. در ضمن از بخش «مقالات» می‌توانید مطالب علمی و مفیدی را مطالعه نمایید.
پرسش‌های پرتکرار
عوامل عفونت زای مقاربتی، عفونت ناشی از ترکیدن آپاندیس، عفونت در مثانه و عفونت روده باعث بروز التهاب و عفونت لگن می‌شوند.
تست خون، آزمایش ادرار، لاپاراسکوپی، تست پاپ اسمیر، معاینۀ لگن، سونوگرافی و بیوپسی آندومتر برای تشخیص (PID) کاربرد دارند.
داکسی سایکلین، آزیترومایسین، آموکسی سیلین، مترونیدازول، سفوکسیتین و افلوکساسین را برای درمان عفونت‌های لگن تجویز می‌کنند.
منابع:
