اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) یک اختلال روحی است که سلامت روان را تحت تاثیر قرار می‌دهد، دلیل بروز این اختلال یک حادثه ترسناک، دلخراش و یا خطرناک است.فرد ممکن است آن حادثه را تجربه کرده و یا آن را دیده یا شنیده باشد.
تاثیر این اختلال بر زنان بیشتر از مردان است و تجربه علائم متفاوت آن در روزهای مختلف چرخه پریود می‌تواند بیشتر یا کمتر شود، به همین دلیل در این مقاله به طور اختصاصی برای آگاهی بیشتر پس از معرفی کامل PTSD و علائم آن درمورد تاثیر این اختلال بر سلامت خانم‌ها و نحوه بروز علائم در دوره‌های مختلف چرخه پریود صحبت خواهیم کرد.
اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD چیست؟
اختلال استرس پس از سانحه یا PTSD (Post-traumatic stress disorder) اختلالی است که بعد از تجربه یک حادثه تکان دهنده، ترسناک یا خطرناک در بعضی افراد به وجود می‌آید.
احساس ترس در زمان اتفاق افتادن حادثه و یا پس از آن طبیعی است. ترس یک ابزار دفاعی است و در عرض چند ثانیه در بدن تغییراتی ایجاد می‌کند تا فرد برای دفاع از خود در برابر خطر و تهدید آماده شود.
خیلی از افراد این اختلال را تجربه نمی‌کنند، ممکن است بعد از تجربه یک حادثه تلخ دچار مشکل شوند و نتوانند شرایط را بپذیرند ، اما با گذشت زمان و مراقبت از خود، معمولا بهتر می‌شوند.
اما گاهی بعضی از افراد نمی‌توانند از حادثه‌ای که تجربه کرده‌اند عبور کنند و ماه ها یا حتی سال ها طول می‌کشد تا تاثیر اتفاقی که تجربه کرده‌اند از بین برود، درنتیجه این موضوع باعث ایجاد اختلال در عملکرد روزانه آن‌ها می‌شود و در موقعیت‌هایی که یادآور آن حادثه است عکس العمل‌هایی بیش از اندازه نشان می‌دهند که می‌توان گفت احتمالا این افراد دچار PTSD شده‌اند .
علائم اختلال استرس پس از سانحه
اختلال استرسی پس از آسیب روانی ممکن است در عرض یک ماه پس از حادثه‌ای آسیب زننده شروع شود، اما گاهی اوقات علائم ممکن است تا سال‌ها پس از حادثه ظاهر نشوند. این علائم باعث ایجاد مشکلات قابل توجه‌ای در موقعیت‌های اجتماعی یا کاری و در روابط فردی می‌شوند. علائم PTSD ممکن است در توانایی فرد برای انجام کارهای عادی روزانه نیز مشکل ایجاد کنند.
علائم PTSD به طور کلی به چهار دسته تقسیم‌بندی می شوند:
- تصور دوباره خاطرات آزار دهنده (تصور کردن صحنه حادثه)
- کناره گیری یا اجتناب
- تغییرات منفی در تفکر و خلق و خو
- تغییر در واکنش‌های فیزیکی و احساسی
این علائم ممکن است در طول زمان تغییر کنند و در افراد مختلف متفاوت باشد.
تصور دوباره خاطرات آزار دهنده
علائم تکرار دوباره خاطره اتفاق آزار دهنده می‌تواند شامل این موارد باشد:
- تصور مداوم صحنه‌های ناراحت‌کننده به طور ناخواسته در روز
- فکر کردن به حادثه طوری که انگار به تازگی اتفاق افتاده
- دیدن کابوس‌های ناراحت‌کننده خصوصا در مورد تجربه ترسناکی که داشته
- واکنش عاطفی یا فیزیکی شدید نسبت به موارد یادآور حادثه
کناره گیری یا اجتناب
علائم اجتناب ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- تلاش برای اجتناب از فکر کردن یا صحبت کردن در مورد حادثه
- اجتناب از مکان‌ها، فعالیت‌ها یا افرادی که یادآور آن اتفاق تلخ هستند.
تغییرات منفی در تفکر و خلق و خو
علائم این تغییرات به طور کلی شامل موارد زیر است:
- افکار منفی در مورد خود، دیگران یا جهان
- ناامیدی نسبت به آینده
- مشکلات حافظه، از جمله به یاد نیاوردن قسمت‌هایی از حادثه
- احساس جدایی از خانواده و دوستان
- مشکل در حفظ روابط عاطفی
- عدم علاقه به فعالیت هایی که قبلا لذت بخش بوده‌اند
- نداشتن احساس مثبت نسبت به اتفاقات خوب
- بی حسی عاطفی یا بی‌تفاوتی
تغییرات در واکنش‌های فیزیکی و عاطفی
علائم تغییرات در واکنش‌های فیزیکی و عاطفی (که علائم برانگیختگی نیز نامیده می‌شوند) به طور کلی شامل موارد زیر است:
- ترسیدن سریع
- انتظار همیشگی برای اتفاقی خطرناک
- رفتارهای خود تخریبی، مثل رانندگی با سرعت زیاد
- مشکل خواب
- دیدن کابوس
- مشکل در تمرکز
- تحریک پذیری، ابراز خشم زیاد و یا رفتارهای پرخاشگرانه
- احساس گناه یا شرم
عوارض استرس پس از سانحه
عوارض PTSD می‌تواند در طول زمان از نظر شدت متفاوت باشد. هنگامی که به طور کلی فرد استرس بیشتری دارد، یا زمانی که حادثه‌ای که تجربه کرده را دوباره به خاطر می‌آورد، ممکن است عوارض PTSD تشدید شود. به عنوان مثال، ممکن است فرد صدای یک ماشین را بشنود و خاطرات تلخ جنگ را دوباره به خاطر بیاورد یا ممکن است گزارشی در مورد اخبار مربوط به خشونت علیه زنان بشوند یا ببینید و خاطرات خشونتی که تجربه کرده، دوباره او را به شدت درگیر کند.
زنان بیشتر از مردان در معرض PTSD هستند
تحقیقی که با عنوان “چرخه قاعدگی در اختلالات مرتبط با تروما” که در سال ۲۰۲۲ در وب سایت ncbi، منتشر شده است نشان می‌دهد در جمعیت مورد بررسی نرخ ابتلا زنان به PTSD 10 تا ۱۲ درصد است و در مردان همین نرخ ۵ تا ۶ درصد است. این موضوع به این معنی است زنان دو تا سه برابر بیشتر در معرض ابتلا به PTSD هستند. علاوه بر این، زنان نیز شدت علائم PTSD را بیشتر از مردان گزارش کرده‌اند. تفاوت‌های جنسیتی در میزان ابتلا، شدت علائم و همچنین در تداوم PTSD تاثیرگذار هستند.
چرخه پریود و علائم PTSD
در مقاله‌ای در وب سایت نیوز مدیکال (news-medical) که درباره چرخه پریود و علائم PTSD نوشته شده است که برخی از دانشمندان در تحقیقات خود به این نتیجه رسیده‌اند که علائم PTSD در مرحله میانی لوتئال (mid-luteal) یعنی روزهای قبل از شروع پریود، زمانی که تروما (ضربه یا شوک روحی) رخ می دهد، شدیدتر می‌شود.
همچنین در دوره‌های پس از زایمان و قبل از یائسگی نیز به دلیل خطر بالای ابتلا به اختلالات اضطرابی ممکن است علائم PTSD تشدید شود.
در تمامی این مراحل استروژن در پایین‌ترین سطح خود است و به همین دلیل علائم اختلال استرس پس از سانحه بیشتر خود را نشان می‌دهند.
در تحقیقات منتشر شده توسط انجمن روانشناسی آمریکا (American Psychological Association) نشان می‌دهد زنانی که تروما را تجربه کرده‌اند، علائم اختلال استرس پس از سانحه در آن‌ها ممکن است در طول چرخه قاعدگی متفاوت باشد، برای مثال علائم بیشتری در روزهایی از چرخه که سطح استروژن پایین است (روزهای پیش از پریود و روزهای اول پریود) دارند و علائم کمتری نزدیک به تخمک‌گذاری، زمانی که سطح استروژن افزایش می‌یابد، تجربه می‌کنند.
برای بررسی ارتباط چرخه پریود و تروما، محققان انجمن روانشناسی ۴۰ زن ۱۸ تا ۳۳ ساله را مورد مطالعه قرار دادند که همه آن‌ها در یک حادثه آسیب جدی دیده بودند و تجربه اتفاق ترسناکی را داشتند یا شاهد آن بودند. در بخش اول مطالعه که در یک آزمایشگاه تحقیقاتی انجام شد، محققان سطح استرادیول (استرادیول (Estradiol) یک هورمون استروئیدی استروژن است و اصلی‌ترین هورمون جنسی زنانه است که در تنظیم چرخه پریود خانم‌ها نقش دارد) شرکت‌کنندگان را در بزاقشان اندازه‌گیری کردند، سپس از آن‌ها خواستند ضربه‌ای را که برایشان اتفاق افتاده و علائم PTSD را که در آن تجربه کرده بودند، توصیف کنند. آن‌ها دریافتند که سطح پایین استرادیول با شدت علائم بیشتر در شرکت کنندگان مرتبط است.
همچنین اگر نیاز به پایش عادت ماهانه خود دارید، می‌توانید با استفاده از برنامه مدیریت پربود هرلایف این کار را انجام دهید.
تشخیص بیماری اختلال پس از تروما
از آنجایی که PTSD جز اختلال‌های روحی است پس برای درمان، بهترین راه حل کمک گرفتن از متخصصان حوزه روانشناسی و روانپزشکی است.
قبل از انجام درمان برای PTSD، ارزیابی دقیقی از علائم توسط متخصص انجام می‌شود تا درمان مناسب با نیازهای فردی مراجع در نظر گرفته شود.
اگر علائم اختلال استرس پس از سانحه بیش از ۴ هفته برای فرد طول بکشد یا تشدید شود، احتمالا به فرد پیشنهاد درمان داده می‌شود.
اگر فرد دچار PTSD باشد که نیاز به درمان دارد، معمولا ابتدا درمان توسط روان‌درمانگر توصیه می‌شود.
در صورت ابتلا به اختلال استرس پس از سانحه شدید یا مداوم، ممکن است ترکیبی از روان درمانی و دارو توصیه شود.
روش های درمان اختلال استرس پس از سانحه
بعضی از درمان‌های مختلف روانشناختی توسط متخصص روانشناس یا روان‌درمانگر شامل روش‌های زیر است:
- درمان شناختی رفتاری یا CBT (Cognitive behavioural therapy)
- حساسیت زدایی و باز پردازش مجدد با حرکات سریع چشم یا EMDR (Eye movement desensitisation and reprocessing) یا هیپنوتراپی
- گروه درمانی
کلام آخر:
در این مقاله تلاش کردیم در قدم اول شما را با اختلال استرس پس از سانحه آشنا کنیم و علائم مهم مربوط به آن را معرفی کنیم. سپس درباره تاثیرPTSD بر زنان صحبت کردیم و همانطور که در مقاله گفته شد محققان در تحقیقات خود متوجه شده‌اند زنان حدود دوبرابر بیشتر از مردان این اختلال را تجربه می‌کنند و همچنین علائم PTSD در زنان در روزهایی که استروژن افت می‌کند تشدید می‌شود. در نهایت به بعضی از درمان‌ها تخصصی روانشناسی این اختلال اشاره کردیم.
اگر در حال تجربه علائمPTSD هستید می‌توانید علائم خود را در اپلیکیشن هرلایف ثبت کنید و با ارائه اطلاعات دقیق از پزشک متخصص کمک بگیرید.
