ویتامین B12 یا کوبالامین چه اهمیتی برای سلامت دارد؟

ویتامین B12 یا کوبالامین یکی از مهم‌ترین ویتامین‌های محلول در آب به حساب می‌آید. این ویتامین برای خانم‌ها و درمان کم خونی آنها اهمیت زیادی دارد. از طرفی با تأمین انرژی و ترمیم دی ان ای سلول‌ها، به حفظ سلامت عمومی کسانی که سطح کافی از کوبالامین دارند، کمک می‌کند.
گوشت، تخم مرغ، ماهی، میگو، سبزیجات، میوه، غلات و حبوبات نیاز بدن را به ویتامین ب 12 رفع می‌کنند. در ادامۀ این مطلب به نقشی که ویتامین B12 در سلامت مردم دارد، بیشتر می‌پردازیم.

ویتامین ب 12 مثل سایر ویتامین‌های خانوادۀ ب محلول در آب است و با نام کوبالامین نیز شناخته می‌شود.

ویتامین B12 چیست؟

ویتامین B12 یا کوبالامین یکی از ویتامین‌های گروه ب کمپلکس است. این ویتامین مانند ویتامین B1 و B3، ویتامینی محلول در آب است.  شما می‌توانید با مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین ب 12، نیاز بدن خود را به این ویتامین تأمین کنید. اما قرص Vitamin B12 نیز برای رفع نیاز بدن به این عنصر مهم کاربرد دارد.

میکوبالامین چیست؟

میکوبالامین که با نام متیل کوبالامین نیز شناخته می‌شود، یک شکل فعال بیولوژیکی از ویتامین B12 است. این ماده در بدن به عنوان کوآنزیم در واکنش‌های بیوشیمیایی مختلف، به ویژه در سیستم عصبی و تولید گلبول‌های قرمز استفاده می‌شود.

ویتامین B12 برای چی خوبه؟

اکنون که می‌دانیم ویتامین B12 ویتامینی محلول در آب است و در امور مختلفی از جمله تأمین انرژی مورد نیاز بدن نقش دارد، بهتر است به اهمیت آن برای بدن نگاهی بیندازیم.

اهمیت ویتامین ب12 به طور کلی عبارتند از:

• تولید انرژی: B12 با کمک به متابولیسم چربی‌ها، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها، انرژی مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند.
• پشتیبانی از سیستم عصبی: سلول‌های عصبی سالم را حفظ و از عملکرد شناختی مغز پشتیبانی می‌کند.
• تولید گلبول‌های قرمز: با کمک به تولید گلبول‌های قرمز از کم خونی جلوگیری می‌کند.
• سنتز DNA: برای تقسیم و بازسازی دی ان ای سلول‌ها ضروری است.

ویتامین B12 و لاغری

ویتامین B12 نقش مهمی در تأمین انرژی مورد نیاز بدن دارد. با وجود سطح کافی کوبالامین در بدن، فرد نیازی به خوردن خوراکی‌های پرکالری ندارد. به همین دلیل، ویتامین B12 ممکن است به طور غیرمستقیم همراه با رژیم غذایی و ورزش، به کاهش وزن نیز کمک کند.

ویتامین ب12 با فراهم کردن انرژی مورد نیاز بدن، مانع از خستگی افراد می‌شود. از طرفی، ممکن است به افراد کمک کند تا فعال بمانند. به این ترتیب با سطح کافی فعالیت بدنی و ورزش در سوزاندن کالری نقش مهمی ایفا خواهد کرد. در ضمن، باید به رابطۀ ویتامین B12 و لاغری توجه داشت. این عنصر به خودی خود چربی را نمی‌سوزاند. بلکه به فرآیندهای بدنی مؤثر در مدیریت وزن کمک می‌کند.

مصرف ویتامین B12 و چاقی

ویتامین ب12 با نقشی که در سوخت و ساز چربی‌ها، پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها دارد، به طور غیرمستقیم به افراد دارای اضافه وزن کمک می‌کند که مشکل چاقی خود را رفع کنند. فراموش نکنید که کمبود شدید B12 ممکن است به دلیل تأمین کم انرژی، باعث کاهش وزن ناخواسته شود. در حالی که مصرف مکمل B12 می‌تواند به بازگرداندن اشتهای افراد و برقراری تعادل وزن آنها کمک کند و به عنوان افزایش وزن ظاهر شود.

اهمیت ویتامین B12 برای زنان

فواید ویتامین B12 برای خانم‌ها در ابعاد مختلف زندگی وجود دارند. برای مثال کوبالامین به تأمین انرژی مورد نیاز خانم‌ها کمک می‌کند. این موضوع در شرایط مختلف، به ویژه هنگام کم خونی و خونریزی قاعدگی کمک کننده است. در ضمن، زنان، به ویژه در دوران یائسگی، ممکن است از ویتامین B12 برای حفظ سطح انرژی بهره مند شوند.

خانم‌های باردار نیز باید سطح کافی ویتامین ب12 داشته باشند. این ویتامین برای رشد جنین و جلوگیری از مشکلات رشد عصبی (Neurodevelopmental) آنها ضروری است. کوبالامین با نقشی که در بازسازی و محافظت از سلول‌ها ایفا می‌کند، در بهبود سلامت پوست و مو اهمیت دارد. به نحوی که باعث طراوت و شادابی پوست و مو می‌شود. 

فواید ویتامین B12 برای مردان

آقایان هم با مصرف ویتامین B12 می‌توانند نیاز بدن خود را از جوانب مختلف حل کنند. برای مثال سطح مناسب ویتامین B12 ممکن است از تولید تستوسترون حمایت کند. به این ترتیب منجر به برقراری تعادل هورمونی آنها شود. قدرت عضلانی موضوع دیگری است که باید به آن توجه داشت. کوبالامین با کمک به تولید انرژی، می‌تواند به حفظ قدرت و استقامت عضلات مردان هم کمک کند.

موضوع دیگر سلامت اسپرم آقایان است. ویتامین B12 از تولید و تحرک اسپرم سالم حمایت می‌کند. اما سلامت قلب را نباید فراموش کرد. ویتامین ب12 سطح هموسیستئین را کاهش می‌دهد. به این ترتیب خطرات قلبی و عروقی شایع‌تر در آقایان هم کاهش می‌یابد.

نشانه های کمبود B12

افرادی که با کمبود ویتامین B12 مواجه هستند، علائمی را تجربه می‌کنند. آگاهی از این موضوع که علائم کمبود ویتامین ب12 چیست، می‌تواند هشداری به شما باشد که با تغییر رژیم غذایی و مصرف مکمل‌های حاوی کوبالامین، نیاز بدن خود را رفع کنید.

• خستگی و ضعف 
• بی حسی یا سوزن سوزن شدن دست‌ها و پاها (نوروپاتی محیطی)
• مشکلات حرکتی
• مشکلات شناختی مانند اختلال حافظه، سردرگمی یا مشکل در تمرکز
• کم خونی
• پوست رنگ پریده یا زردی
• تنگی نفس و سرگیجه، به ویژه پس از اعمال فیزیکی

چه کسانی در معرض کمبود B12 هستند؟

گروه‌های خاصی از افراد به دلیل عادات غذایی، بیماری‌ها یا مسائل مربوط به جذب مواد مغذی، بیشتر در معرض خطر کمبود کوبالامین هستند. این افراد عبارتند از:

• افرادی با رژیم غذایی گیاهخواری
• افراد مسن
• خانم‌ها یا آقایان دارای مشکلات گوارشی
• افراد دارای تجربۀ جراحی دستگاه گوارش
• مبتلایان به کم خونی شدید
• افراد دارای سوء تغذیه
• مصرف کنندگان طولانی مدت داروها
• خانم‌ها در دوران بارداری یا شیردهی
• معتادان به نوشیدنی‌های الکلی

از کجا بفهمیم دچار کمبود B12 هستیم؟

تشخیص کمبود ویتامین B12 یا کوبالامین با ارزیابی علائم، بررسی پروندۀ پزشکی و انجام آزمایش‌های خاص انجام می‌شود. 

معاینۀ فیزیکی و بررسی علائم

هنگام تشخیص این موضوع که آیا کمبود ویتامین ب12 دارید یا نه، بهتر است به علائمی که پیش از این اشاره کردیم، بیشتر توجه کنید. در ذکر کامل آنها به پزشک دقت داشته باشید. البته پزشک، معاینۀ فیزیکی هم انجام می‌دهد. برای مثال علائمی را بررسی می‌کند که نشان دهندۀ مشکلات گوارشی، اختلالات شناختی و علائم پوستی هستند.

بررسی رژیم غذایی و داروهای مصرفی

پزشک می‌تواند با دریافت پروندۀ پزشکی، به تأثیر احتمالی داروها بر عدم جذب کافی کوبالامین پی ببرد. در ضمن، در صورت لزوم، رژیم غذایی شما را تغییر خواهد داد. به نحوی که جذب ویتامین ب12 افزایش پیدا کند.

انجام تست‌های مختلف

پزشک برای اینکه با اطمینان دربارۀ کمبود (B12) نظر خود را اعلام کند، می‌تواند چند آزمایش را تجویز و نتایج آنها را بررسی کند.

• سرم تست ویتامین B12
• شمارش کامل خون (CBC)
• تست‌های متیل مالونیک اسید (MMA) و هموسیستئین
• تست آنتی بادی‌های فاکتور ذاتی (Intrinsic Factor Antibodies)

انواع مکمل B12

مکمل‌های ویتامین (B12) در اشکال مختلف، از جمله تزریق، قرص، کپسول، قرص زیرزبانی و اسپری در دسترس هستند. انتخاب مکمل مورد نظر با توجه به شدت کمبود، مسائل جذب و ترجیحات فردی خواهد بود.

ویتامین ب 12 تزریقی

کوبالامین برای کمبودهای شدید یا مواردی که جذب مواد غذایی مختل شده است مناسب است. افرادی که کم خونی خطرناک یا تجربۀ جراحی دستگاه گوارش یا مشکلات شدید گوارشی دارند، (B12) را به صورت تزریقی بهتر جذب می‌کنند.

کپسول و قرص B12

کپسول و قرص ب12 برای کمبودهای خفیف تا متوسط مناسب است. البته اغلب برای حفظ سطح  کافی ویتامین ب12، پس از تزریق اولیه تجویز می‌شود.

قرص زیر زبانی 

افرادی که مشکل بلع دارند، مانند افراد مسن یا نوزادانی که کمبود ویتامین کوبالامین دارند، می‌توانند با قرص زیر زبانی ویتامین ب12 را جذب کنند. B12 از طریق غشاهای مخاطی جذب می‌شود.

ژل و اسپری بینی‌

افرادی که با قرص‌های خوراکی و زیر زبانی مشکل دارند، می‌توانند اسپری و ژل بینی را برای دریافت کوبالامین استفاده کنند.

قرص یا آمپول B12

شاید این سؤال باشد که قرص یا آمپول ویتامین ب12، کدام یک بهتر است؟ با توجه به آنچه گفته شد، آمپول را در موارد کمبود شدید کوبالامین و قرص را در موارد خفیف یا کمبود نسبی این ویتامین تجویز می‌کنند. اما آنچه اهمیت دارد، زمان و نحوۀ مصرف و همچنین شیوۀ نگهداری آنهاست.

نحوه مصرف آمپول و قرص ویتامین B12

آمپول ویتامین ب12 را می‌توانید با مراجعه به درمانگاه آن را تزریق کنید. اما مصرف آن به صورت خوراکی بهتر است، صبح و ناشتا همراه با آب مصرف شود.

بهترین زمان مصرف آمپول و قرص ویتامین B12

بهترین زمان برای تزریق (B12) طبق تجویز پزشک است، در حالی که قرص‌های ب 12 خوراکی معمولاً صبح با معدۀ خالی مصرف می‌شوند. زیرا جذب آنها در این زمان بهتر خواهد بود.

شرایط نگهداری آمپول و قرص ویتامین B12

آمپول و قرص ویتامین ب 12 را در محلی خنک و خشک و دور از نور مستقیم خورشید و گرما نگهداری کنید. در صورت نیاز آمپول را در یخچال قرار دهید.

دوز مورد نیاز روزانه ویتامین B12 در افراد مختلف

گروه افراد	میزان مصرف روزانه به میلی گرم
نوزاد تا 6 ماهگی	0.4
نوزاد 7 تا 12 ماهگی	0.5
کودکان 1 تا 3 ساله	0.9
کودکان 4 تا 8 ساله	1.2
کودکان 9 تا 13 ساله	1.8
نوجوانان 14 تا 18 ساله	2.4
جوانان 19 سال به بالا	2.4
خانم‌های باردار	2.6
زنان شیرده	2.8

ویتامین B12 یا کوبالامین در چه غذاهایی است؟

شاید بخواهید بدانید که ویتامین B12 در چه غذاهایی است. در پاسخ می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• گوشت قرمز
• ماهی و میگو
• تخم مرغ
• غلات و حبوبات
• محصولات لبنی
• دانه‌ها (آجیل و سویا)
• غذاهای غنی شده با ویتامین (شیر سویا و شیر بادام)

اگر می‌خواهید بدانید که چه میوه‌هایی ویتامین B12 دارد، می‌توانیم به پرتقال، موز، بلوبری، انبه و سیب اشاره کنیم.

تداخلات دارویی قرص B12 چیست؟

ویتامین ب12 می‌تواند با داروهای خاصی تداخل داشته باشد و جذب یا اثربخشی آنها را کاهش دهد. این تداخلات عبارتند از:

• مهار کننده‌های پروتون پمپ PPIs: داروهایی مانند امپرازول و لانسوپرازول که اسید معده را کاهش می‌دهند، باعث کاهش جذب ب 12 می‌شوند.
• آنتاگونیست‌های گیرندۀ H2: داروهایی مانند فاموتیدین ممکن است جذب B12 را به دلیل کاهش تولید اسید معده کاهش دهند.
• متفورمین: برای کنترل دیابت استفاده می‌شود. این دارو گاهی با جذب B12 در طولانی مدت تداخل دارد.
• کلرامفنیکل: یک آنتی بیوتیک است که می‌تواند اثربخشی مکمل B12 را در موارد خاص کاهش دهد.
• داروهای ضد بارداری خوراکی: استفادۀ طولانی مدت ممکن است بر سطح کوبالامین تأثیر بگذارد.

خطرات افزایش ویتامین ب 12 در بدن

افرادی که میزان زیاد از حدی ویتامین ب 12 را دریافت می‌کنند، ممکن است با علائمی از جمله موارد زیر مواجه شوند:

• مشکلات پوستی مانند آکنه
• سفت شدن  بافت کبد (نکروز)
• احتمال ابتلا به سرطان
• تداخل با داروهای مصرفی و تشدید بیماری‌ها
• مشکلات گوارشی مانند شکم درد، حالت تهوع و اسهال

نکات مهم در مورد مصرف ویتامین B12 یا کوبالامین

• وظایف مهم ویتامین ب 12 شامل تولید انرژی، پشتیبانی از سیستم عصبی، تولید گلبول‌های قرمز و سنتز DNA هستند.
• کوبالامین در لاغر شدن، رفع مشکل کم خونی، تنظیم قاعدگی، رفع خستگی و ضعف، حفظ تعادل هورمونی آقایان و خانم‌ها و رشد جنین در زمان بارداری و کودکان و نوجوانان مؤثر است.
• در گوشت، ماهی، میگو، غلات، حبوبات و تخم مرغ میزان مناسبی از ویتامین B12 وجود دارد.
• آمپول ب12 برای افرادی مناسب است که کمبود شدید این عنصر را در بدن متوجه می‌شوند. اما قرص Vitamin B12 برای موارد خفیف یا متوسط استفاده می‌شود. اگرچه قرص زیر زبانی و اسپری آن هم وجود دارد.
• شما برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از خدمات کلینیک هرلایف استفاده کرده و با پزشکان متخصص و عمومی سؤالات و دغدغه‌های خود را در میان بگذارید.

پرسش‌های پرتکرار