زگیل دهانی چیست + علت، علائم و راه‌های درمان

ویروس پاپیلومای انسانی (hpv) یک عفونت جنسی است که ژنوتیپ‌های متنوعی دارد و برخی از سویه‌های آن علائمی همچون زگیل ایجاد می‌کنند. اگرچه این زائده‌های مزاحم و بعضاً مشکل ساز در بیشتر موارد در اطراف ناحیۀ تناسلی و مقعد فرد مبتلا بروز پیدا می‌کنند، اما زگیل دهانی نیز یکی از علائم ابتلا به این ویروس محسوب می‌شود که خود را با برآمدگی‌های سفید، صورتی یا گوشتی رنگ در بخش‌های مختلف دهان نشان می‌دهد. 

زگیل دهانی چیست؟

(HPV) دهانی یک زیرگروه از ویروس پاپیلومای انسانی به عنوان شایع‌ترین عفونت مقاربتی محسوب می‌شود که حتی می‌تواند به صورت بالقوه بروز پیدا کرده و بدون متوجه شدن فرد، منجر به سرایت این ویروس به دیگران شود. اچ پی وی بیش از ۱۰۰ گونۀ مختلف دارد که برخی از آن‌ها منجر به بروز زگیل تناسلی می‌شوند. اما حدود ۴۰ گونه از این ویروس نیز می‌توانند بخش‌های مختلف دهان از جمله زبان و گلو را درگیر کنند. 

به طور کلی این نوع زگیل هم مانند زگیل تناسلی در بیشتر مواقع بدون بروز علائم خاصی توسط سیستم ایمنی بدن هدف قرار گرفته و آن را از بین می‌برد. بر اساس اطلاعات منتشر شده در سایت کلیولند (clevelandclinic) در کشوری مثل آمریکا که ویروس پاپیلومای انسانی شیوع بیشتری دارد، ۱۰ درصد از مردان و ۳.۶ درصد از زنان نشانه‌های ابتلا به این عفونت را از خود بروز می‌دهند. مطابق با نتایج ارائه شده از یک مطالعه مشخص شده است که در همین کشور حدود ۷ درصد از افراد بین ۱۴ تا ۶۹ سال به زگیل دهان مبتلا هستند و این آمار نشان از شیوع بالای آن در بین گروه‌های سنی مختلف دارد. در این بین مردان بیش از زنان به این ویروس مبتلا هستند.

علائم زگیل دهان

همانطور که گفتیم اچ پی وی دهانی در بیشتر مواقع بدون علامت است و فرد مبتلا حتی ممکن است هیچ وقت متوجه وجود این ویروس در بدن خود نشود. به همین دلیل است که شیوع این ویروس بسیار بالاست، زیرا در اغلب موارد به صورت خاموش می‌تواند دیگران را مبتلا کند. اما پاپیلوم دهان می‌تواند در برخی از مواقع خود را به صورت برآمدگی‌های سفید یا صورتی رنگ در اندازه‌های مختلف نمایان کند. زگیل دهانی روی لب‌ها، اطراف دهان، زبان و گلو ایجاد می‌شوند. 

اچ پی وی اغلب اوقات خود به خود از بین می‌رود، اما در صورت مشاهدۀ این علائم پزشک می‌تواند در رفع آن‌ها به شما کمک کند. بسیار مهم است که در صورت مشاهدۀ علائم ذکر شده حتماً به پزشک مراجعه کنید، زیرا اچ پی وی مثبت به صورت بالقوه احتمال ابتلا به سرطان اوروفارنکس را افزایش می‌دهد. در واقع تشخیص زودهنگام می‌تواند در پیشگیری از بروز مشکلات خطرناک‌تر جلوگیری کند.

آیا واکسن اچ پی وی از زگیل دهان جلوگیری می‌کند؟

بله تحقیقات نشان داده‌اند که واکسن اچ پی وی می‌تواند عفونت‌های دهانی ناشی از ویروس پاپیلومای انسانی را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. به طور کلی، واکسیناسیون می‌تواند از بدن افراد در برابر سویه‌های مختلف ابتلا به انواع سرطان ناشی از اچ پی وی از جمله سرطان اوروفارنکس، سرطان دهانۀ رحم، سرطان فرج، واژن، مقعد و آلت تناسلی محافظت کند.

مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در ایالات متحده (CDC) توصیه می‌کند که واکسیناسیون (HPV) در سنین ۱۱ تا ۱۲ سالگی انجام شود. تزریق این واکسن قبل از ابتلا به زگیل دهانی اثربخشی بالایی در پیشگیری از ابتلا به اچ پی وی دارد، اما تزریق آن به افراد تا سن ۲۶ سالگی توصیه می‌شود. برخی پزشکان می‌گویند افراد بالاتر از این سن نیازی به انجام واکسن ندارند، زیرا در صورت داشتن رابطۀ جنسی به احتمال زیاد در معرض این ویروس قرار گرفته‌اند. با این حال باز هم تا سن ۴۵ سالگی امکان دریافت این واکسن و بهره مندی از فواید آن وجود دارد. برای اطلاع دقیق‌تر می‌توانید با یک پزشک متخصص در این زمینه مشورت کنید.

خطرات زگیل دهانی

زگیل‌های دهانی زائده‌های کوچک، صاف یا برجسته‌ای هستند که به رنگ سفید یا صورتی و گاهی قرمز در بخش‌های مختلف دهان همچون زبان، لب‌ها، کام و گلو ایجاد می‌شوند و اغلب رشد آهسته‌ای دارند و بدون درد هستند. اگرچه این زگیل‌ها معمولاً خطرناک نیستند، اما در برخی موارد ممکن است دهان و گلو را آلوده کرده و باعث سرطان اوروفارنکس (پشت گلو، زبان و لوزه‌ها) شوند. این سرطان که به آن سرطان دهان و حلق نیز می‌گویند، ۷۰ درصد از سرطان‌های مربوط به این ناحیه از بدن را در بین اهالی ایالات متحده به خود اختصاص داده است. 

البته پس از آلوده شدن به (HPV) سال‌ها طول می‌کشد تا این ویروس منجر به بروز سرطان در ناحیۀ دهان شود. به همین دلیل اگر زود تشخیص داده شود، امکان درمان آن وجود دارد. آنچه هنوز مشخص نشده است این است که آیا اچ پی وی به تنهایی باعث بروز سرطان در این ناحیه از بدن می‌شود یا در ترکیب با سایر عوامل مثل مصرف سیگار یا جویدن تنباکو چنین حالتی را در پی دارد. از علائم بروز سرطان اوروفارنکس می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• گلو درد طولانی مدت
• گوش درد
• گرفتگی صدا
• تورم غدد لنفاوی
• درد هنگام بلع
• کاهش وزن غیرقابل توجیه

نکتۀ مهم: دقت داشته باشید که وجود چنین علائمی حتی در طولانی مدت به تنهایی نمی‌توانند دلیلی بر بروز سرطان اوروفارنکس باشند و ممکن است علت دیگری باعث بروز چنین حالت‌هایی شود. بنابراین در صورت مشاهده این علائم یا سایر نشانه‌هایی که شما را نگران می‌کنند، حتماً از نظر پزشک متخصص کمک بگیرید.

تفاوت آفت و زگیل دهانی

برای بسیاری از افراد این سؤال ایجاد می‌شود که آیا اچ پی وی دهان شبیه به آفت است؟ در پاسخ باید گفت در برخی از مواقع بله و تشخیص این دو از هم توسط یک فرد عادی امکان پذیر نیست. البته عوامل بروز آفت دهان ویروس هرپس سیمپلکس یا برخی دیگر از باکتری‌ها هستند و باعث ایجاد زخم‌های کوچک و دردناک در دهان می‌شوند. در حالی که زگیل‌ها معمولاً با درد همراه نیستند هرچند در مواردی ممکن است هنگام لمس دردناک باشند یا وقتی فرد در حال غذا خوردن است، باعث بروز درد در ناحیۀ مورد نظر شوند. 

زگیل‌های دهانی ممکن است به صورت زخم‌های کوچک قرمز و یا صورتی ایجاد شوند که شبیه به هر زخم دهان دیگر یا آفت دهانی هستند. بروز زگیل گاهی در شرایطی رخ می‌دهد که علائم دیگر مثل گلو درد، مشکل در بلع، لوزه‌های متورم و یا احساس توده در ناحیه‌ای از گردن را نیز به دنبال داشته باشد که در چنین شرایطی باید هر چه سریع‌تر از پزشک متخصص برای بررسی آن‌ها کمک بگیرید.

زگیل دهانی بعد از چند وقت نمایان می‌شود؟

زگیل دهانی یک عفونت مقاربتی است که بیش از هر چیز از طریق رابطۀ جنسی دهانی یا تماس دهان به دهان از فرد بیمار به فرد سالم منتقل می‌شود. فرد بیمار می‌تواند این ویروس را در ناحیۀ تناسلی یا بزاق دهان خود حمل کند و در صورت تماس با شریک جنسی خود، آن را از طریق بزاق، مخاط، زخم باز یا تماس پوست به پوست گسترش دهد. اما بروز زگیل بلافاصله پس از آلوده شدن دهان اتفاق نمی‌افتد. در واقع عموماً بین ۳ تا ۶ ماه طول می‌کشد تا زگیل‌ها پس از آلوده شدن دهان به ویروس پاپیلوم در این ناحیه از بدن فرد ظاهر شوند.

روش‌های تشخیص زگیل دهانی

هیچ آزمایشی برای تعیین وجود اچ پی وی دهانی وجود ندارد، بنابراین پزشک یا دندانپزشک می‌تواند بر اساس بررسی ضایعات و در صورت نیاز بیوپسی آن‌ها نسبت به تشخیص این ویروس اقدام کند. بیوپسی به برداشت یک نمونه از بافت  ضایعه مورد نظر گفته می‌شود که پزشک برای تشخیص دقیق آن را به آزمایشگاه می‌فرستد. در این شرایط امکان تشخیص سرطانی یا پیش سرطانی بودن زگیل‌ها وجود دارد. تشخیص کلی ابتلا به این ویروس نیز با بررسی زگیل‌های نمایان شده در لب‌ها، سقف دهان، گلو و زبان از طریق پزشک امکان پذیر است.

راه های درمان زگیل دهانی

هیچ درمانی برای نابودی ویروس پاپیلومای انسانی وجود ندارد و در صورتی که این ویروس فرد را با خطر سرطان مواجه نکند، سیستم ایمنی بدن به مرور آن را از بین می‌برد. اما گاهی عوارض این ویروس یعنی زگیل‌هایی که در دهان رشد می‌کنند برای فرد مبتلا آزار دهنده خواهند بود. در این صورت بسته به نظر پزشک از درمان‌های مختلف مثل موارد زیر برای از بین بردن زگیل‌ها استفاده می‌شود. توجه داشته باشید که زگیل‌ها حتی در صورت از بین رفتن امکان رشد مجدد را خواهند داشت.

• کرایوتراپی: در این روش از یک مادۀ بسیار سرد مثل نیتروژن مایع به منظور انجماد و از بین بردن زگیل استفاده می‌شود.
• جراحی الکتریکی: این روش با کمک جریان الکتریکی با فرکانس بالا انجام و جریان مورد نظر باعث سوزاندن زگیل‌ها می‌شود.
• جراحی: گاهی شاید پزشک عمل جراحی را برای فرد تجویز کند که در این صورت وی باید تحت بی حسی موضعی قرار بگیرد تا زگیل‌ها با انجام جراحی از بین بروند.
• استفاده از تری کلرواستیک اسید: بر اساس اطلاعات مندرج در سایت مدیکال نیوز تودی (medicalnewstoday) برخی از منابع نشان می‌دهند که استفاده از مادۀ تری کلرواستیک اسید می‌تواند ظرف مدت ۴۵ روز زگیل‌های دهانی را از بین ببرد.
• ایمی کیمود: این ماده معمولاً برای درمان زگیل‌های خارجی مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما محققان دریافته‌اند که این کرم موضعی گزینۀ مؤثری نیز برای نابودی زگیل‌های دهانی است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اغلب اوقات زگیل خود به خود درمان می‌شود و جای نگرانی ندارد. اما اگر زگیل‌ها آزار دهنده، دردناک و یا از نظر ظاهری ناخوشایند هستند، باید پزشک مراجعه شود. خصوصاً اگر زگیل‌ها همراه با علائم خطر ذکر شده باشند، مراجعه به پزشک باید در اسرع وقت انجام شود.

مروری کوتاه بر زگیل دهانی و راه‌های درمان آن

• زگیل دهانی تنها یکی از علائم ابتلا به ویروس پاپیلومای انسانی است که اگرچه در بیشتر موارد بدون علامت است، اما می‌تواند با بروز زائده‌های صاف یا برجسته، سفید، صورتی یا گوشتی رنگ و اغلب بدون درد بروز پیدا کند.
• زگیل دهان به خودی خود خطرناک نیست، اما برخی از سویه‌های آن ممکن است باعث بروز سرطان دهان و حلق شوند.
• برای پیشگیری از بروز زگیل دهان تزریق واکسن اچ پی وی در زمان توصیه شده ضروری است.
• شما هم می‌توانید نظرات خود را در مواجه با این ویروس یا راه‌های درمانی به کار گرفته شده برای رفع آن را با سایر خوانندگان این مطلب به اشتراک بگذارید. ضمن اینکه این امکان را دارید تا با عضویت در مجلۀ هرلایف یا نصب اپلیکیشن این سایت در کنار استفاده از مطالب مفید علمی، با پزشکان متخصص به صورت مستقیم در ارتباط باشید.

پرسش‌های پرتکرار