ایدز در بارداری یکی از نگرانی‌هایی است که زوجین مبتلا به ویروس اچ آی وی تجربه می‌کنند. ممکن است مادر یا پدر و یا هر دو به این بیماری عفونی مبتلا باشند. زوجین دارای ایدز پیش از بارداری اطلاع ندارند که آیا امکان فرزندآوری را دارند یا خیر.
بیشترین دغدغه زمانی است که زنان مبتلا به ویروس ایدز یا زنانی که همسرشان به این بیماری مبتلا هستند، باردار می‌شوند. ویروس (HIV) تا حدودی بر عملکرد جفت اثر می‌گذارد و ارسال مواد مغذی و اکسیژن از جفت به جنین با اختلال مواجه می‌شود. از طرفی رشد جنین تحت الشعاع سلامت مادر و تأثیر مستقیم ایدز بر جنین قرار می‌گیرد. به این ترتیب، آنها ممکن است با اختلالاتی در رشد عصبی مواجه شوند. در ادامۀ این بررسی توضیحات بیشتری دربارۀ بارداری با وجود ایدز ارائه خواهیم داد.
با پیشرفت‌های درمانی در حوزۀ ایدز، اکنون پدر یا مادر (یا هر دو والد) مبتلا به ایدز می‌توانند صاحب فرزند عاری از ایدز شوند. فقط کافی است که والدین تحت نظر متخصصان درمان‌های لازم و مراقبت‌های ویژه مربوط به این بیماری را دریافت کنند.
آیا فرد مبتلا به ایدز می تواند باردار شود؟
یکی از نگرانی‌های بانوان مبتلا به ایدز یا زنانی دارای همسر مبتلا به این بیماری، باردار شدن است. باید در پاسخ به این سؤال که «آیا فرد مبتلا به ایدز می‌تواند باردار شود؟» بگوییم، بله. این خانم‌ها امکان باردار شدن دارند. اما باید همیشه تحت نظر پزشک زنان و متخصص عفونی باشند تا شرایط سلامت خود و جنین را تحت کنترل درآورند. در ضمن، کمترین آسیب به آنها وارد شود.
علائم ایدز در بارداری یا حاملگی
علائم ایدز در دوران بارداری به طور کلی مشابه با علائم افرادی است که مبتلا به ایدز بوده اما باردار نیستند. با این وجود، بارداری در زمان حاملگی گاهی اوقات می‌تواند علائم ناشی از تغییرات هورمونی و ایمنی را پنهان یا پیچیده کند.
علائم ایدز در حاملگی عبارتند از:
علائم عمومی
- تب مداوم
- تعریق شبانه
- خستگی شدید
- کاهش وزن بدون دلیل مشخص
مشکلات گوارشی
- اسهال طولانی مدت
- بی اشتهایی
- تهوع یا استفراغ (مشترک با علائم بارداری)
علائم تنفسی
- سرفۀ مزمن
- تنگی نفس
- عفونت‌های تنفسی مکرر، مانند پنومونی یا سل
مشکلات پوستی
- برفک دهان
- زخم دهان
- بثورات پوستی
مشکلات مغز و اعصاب
- عدم تمرکز
- مشکلات حافظه
- بروز علائم افسردگی
چالش‌های عاطفی
- نوسانات خلقی
- بروز مشکلات عاطفی
- چالش‌هایی در مدیریت احساسات
ابتلا به بیماری‌های عفونی
- عفونت‌های ادراری مکرر
- ابتلا به عفونت واژن
- ابتلا به بیماری‌های عفونی مقاربتی
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
آزمایش ایدز در دوران بارداری
آزمایش (HIV/AIDS) در دوران بارداری بسیار مهم است. زیرا در جلوگیری از انتقال ویروس از مادر به کودک کمک می‌کند. در ضمن، سلامت مادر باردار مورد مراقبت قرار خواهد گرفت.
زمان مناسب برای انجام تست اچ آی وی در بارداری
مادر باردار برای حفظ سلامتی خود و مراقبت از جنین باید به صورت دوره‌ای تست ایدز بدهد. زمان مناسب انجام این تست شامل:
- سه ماهۀ اول
- سه ماهه سوم
- در طول زایمان
تاثیر بیماری ایدز در دوران بارداری چیست؟
آنچه که پزشکان و محققان در چند دهۀ اخیر بر آن واقف هستند، این است که ایدز نه تنها سلامت مادر، بلکه سلامت جنین را تحت الشعاع قرار می‌دهد. این تأثیرات عبارتند از:
| مادر باردار | جنین |
| (HIV) سیستم ایمنی بدن مادر را به خطر می‌اندازد و خطر ابتلا به عفونت‌هایی مانند سل و پنومونی را در دوران بارداری افزایش می‌دهد.مشکلات جسمانی و روانی مادر به دلیل عوارض مرتبط با اچ آی وی منجر به پیامدهای نامطلوب بارداری مانند زایمان زودرس یا سقط جنین می‌شوند. | (HIV) می‌تواند از مادر به جنین در دوران بارداری، زایمان، یا شیردهی منتقل شود.بدون درمان، خطر انتقال تقریباً 15-45 درصد است.با درمان مؤثر ضد رتروویروسی (ART) احتمال انتقال به کمتر از 2 درصد کاهش می یابد. |
| اچ آی وی می‌تواند عملکرد جفت را مختل کند و منجر به عدم تحویل مواد مغذی و اکسیژن به جنین شود.این ممکن است منجر به محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) یا وزن کم هنگام تولد شود. | عفونت (HIV) یا عوارض مرتبط با آن می‌تواند بر رشد مغز جنین تأثیر بگذارد و خطر تأخیر در رشد عصبی را افزایش دهد.خطر ابتلا به اختلالات مادرزادی در مواردی که سلامت مادر به شدت در معرض خطر است، بیشتر می‌شود. |
| ایدز افزایش خطر ابتلا به پره اکلامپسی (فشار خون بالا در دوران بارداری) و سایر عوارض زایمان را به دنبال دارد.احتمال سقط جنین یا مرده زایی را بیشتر می‌کند. | اگر اچ آی وی به بدن جنین منتقل شود، ویروس به طور مستقیم بر سیستم ایمنی او تأثیر می‌گذارد و منجر به نقص ایمنی شدید در نوزاد می‌شود. |
احتمال انتقال (HIV) به جنین در بارداری چقدر است؟
خطر انتقال ویروس (HIV) از مادر به فرزند در دوران بارداری، زایمان یا شیردهی بر اساس عوامل متعددی متفاوت است. در پاسخ به این سؤال که خطر انتقال (HIV) به جنین در دوران بارداری چه قدر است، باید طبق یک مطالعه بگوییم که اگر مادر باردار برای درمان و پیگیری سلامت خود و جنین اقدام نکند، احتمال انتقال ویروس اچ آی وی به جنین بین 15 تا 45 درصد است.
اگر مادر (HIV) مثبت باشد چگونه جنین مبتلا نشود؟
اگر تست (HIV) مادر باردار مثبت باشد، چند راهکار وجود دارند که به حفظ سلامت جنین کمک می‌کنند. این راهکارها خطر انتقال ویروس را به جنین به کمتر از 2 درصد کاهش می‌دهند.
- درمان ضد رتروویروسی (ART): استفادۀ مداوم از درمان (ART) در دوران بارداری تأثیر ویروس را بر بدن مادر کاهش می‌دهد. بنابراین، به طور قابل توجهی خطر انتقال ویروس را به جنین کاهش می دهد.
- نظارت بر بار ویروسی: حفظ بار ویروسی (Viral Load) غیر قابل ردیابی در دوران بارداری و شیردهی خطر انتقال را به حداقل می رساند.
- روش‌های ایمن زایمان: با توجه به بار ویروسی، ممکن است سزارین برای کاهش قرار گرفتن در معرض ویروس اچ آی وی هنگام تولد توصیه شود.
- پروفیلاکسی نوزاد: انتخاب روش درمانی (ART) برای نوزاد، در مدت کوتاهی پس از تولد خطر ابتلا به عفونت را کاهش می‌دهد.
- گزینه‌های تغذیه‌ای: اجتناب از شیردهی می‌تواند از انتقال پس از زایمان جلوگیری کند. با این حال، دستورالعمل‌های اخیر نشان می‌دهند که با روش درمان (ART) مؤثر و نظارت بر بار ویروسی، شیردهی نیز با نظارت پزشک زنان با کمترین احتمال خطر همراه خواهد بود.
اگر پدر HIV مثبت باشد چگونه ویروس به جنین انتقال نیابد؟
هنگامی که پدر (HIV) مثبت و مادر (HIV) منفی است، جنین به طور غیر مستقیم در معرض خطر قرار دارد. راهکارهای زیر به حفظ سلامتی جنین و عدم انتقال ویروس ایدز به او کمک می‌کنند.
- پیشگیری از ابتلا به اچ آی وی (PrEP): مادر (HIV) منفی می‌تواند داروهای (PrEP) را برای کاهش خطر ابتلا به ایدز مصرف کند.
- تکنیک‌های کمک باروری: روش‌هایی مانند شستشوی اسپرم همراه با لقاح آزمایشگاهی (IVF) می‌توانند خطر انتقال ویروس اچ آی وی را در طول بارداری به حداقل برسانند.
- اقدامات پذیرش ایمن: انتخاب زمان مناسب برای مقاربت جنسی با همسر (HIV) مثبت در حالی که راهکار درمان (ART) و حفظ بار ویروسی غیر قابل کشف در نظر گرفته می‌شوند، می‌تواند خطر انتقال (HIV) را کاهش دهد.
راهکارهای پیشگیری از انتقال ویروس ایدز به جنین
اکنون نوبت به آن رسیده است که استراتژی‌هایی را برای جلوگیری از انتقال ویروس ایدز به جنین توضیح بدهیم:
مشورت با پزشک
برای خانم‌های باردار (HIV) مثبت بسیار مهم است که به طور منظم با پزشک متخصص زنان و متخصص عفونی در مراقبت از خود و جنین مشورت داشته باشد. پزشک متخصص خانم را در مورد بهترین روش درمان، از جمله گزینه‌های درمان، نظارت و برنامۀ زایمان مطلع می‌کند. این توضیحات برای به حداقل رساندن خطر انتقال ایدز به جنین، مناسب هستند.
مراقبت‌های قبل از زایمان
ویزیت‌های منظم قبل از تولد برای نظارت بر سلامت مادر و جنین ضروری هستند. پزشک زنان تمام عوارض را بررسی می‌کند و مسیری را پیش می‌گیرد که رشد مناسب را تضمین می‌کند. علاوه بر این، روش‌های درمانی را در صورت لزوم تعیین می‌کند. این در حالی است که مراقبت‌های اولیه و سازگار قبل از تولد نقش کلیدی در کاهش تأثیرات مخرب ایدز برای نوزاد دارند.
غربالگری نوزادان
پس از تولد، نوزاد تحت آزمایش قرار می‌گیرد تا وضعیت ابتلای او به ویروس اچ آی وی مشخص شود. آزمایش اولیه (معمولاً در همان هفته‌های اول زندگی) انجام می‌شود. به این ترتیب اگر نوزاد اچ آی وی مثبت باشد، درمان زودهنگام آغاز می‌شود. برای پیشگیری از ابتلای نوزادان متولد شده از مادران (HIV) مثبت، اغلب از روش (ART) استفاده می‌شود.
درمان دارویی
مادر باید درمان ضد رتروویروسی (ART) را در دوران بارداری تا زایمان آغاز کند یا ادامه دهد. شیوۀ (ART) به طور قابل توجهی بار ویروسی را کاهش می‌دهد. به این واسطه، تا حد زیادی خطر انتقال ویروس به کودک کاهش می‌یابد. برای پیشگیری از ابتلای نوزاد به ایدز پس از قرار گرفتن در معرض ویروس اچ آی وی، به احتمال زیاد داروهای ضد رتروویروسی مدت کوتاهی پس از تولد به او داده می‌شوند. به خصوص اگر بار ویروسی مادر زیاد باشد یا در دوران بارداری درمان کافی دریافت نکرده باشد.
عوارض داروهای درمان ایدز در دوران بارداری
درمان ضد رتروویروسی (ART) برای مدیریت ایدز در بارداری و جلوگیری از انتقال ویروس از مادر به نوزاد بسیار مهم است. اگرچه (ART) در دوران بارداری ایمن و مؤثر است، اما مانند تمام داروها، عوارض جانبی بالقوه برای مادر و کودک دارد. این عوارض برای مادر و فرزند عبارتند از:
عوارض داروهای درمان ایدز برای مادر
- مشکلات دستگاه گوارشی: تهوع، استفراغ و اسهال از عوارض جانبی شایع برخی از داروهای (ART)، به ویژه در مراحل اولیۀ درمان هستند.
- خستگی: برخی از داروهای (ART) مانند مهار کننده‌های پروتئاز، می‌توانند باعث احساس خستگی پایدار یا ضعف شوند.
- کم خونی: برخی از داروهای ضد رتروویروسی ممکن است باعث کاهش گلبول‌های قرمز خون شوند که منجر به خستگی، سرگیجه یا تنگی نفس می‌شوند.
- مسائل کبدی: برخی از داروهای درمان ایدز می‌توانند باعث مسمومیت کبدی (Hepatotoxicity) شوند. همین امر منجر به افزایش آنزیم‌های کبدی می‌شود.
- بثورات پوستی: این مشکل می‌تواند از عوارض جانبی برخی از داروهای ایدز و گاهی اوقات می‌تواند یک واکنش آلرژیک باشد. در حالت شدید، ممکن است نیاز به تغییر دارو باشد.
- افزایش خطر ابتلا به دیابت حاملگی: برخی مطالعات نشان می‌دهند که بعضی از داروهای ایدز ممکن است خطر ابتلا به دیابت بارداری را در دوران حاملگی افزایش دهند.
- سلامت استخوان: برخی از داروهای (ART) ممکن است باعث کاهش تراکم استخوان و افزایش خطر شکستگی می‌شوند.
عوارض داروهای درمان ایدز برای فرزند
- وزن کم هنگام تولد: استفاده از برخی داروهای (ART) ممکن است محدودیت رشد داخل رحمی (IUGR) و تولد نوزاد کم وزن را افزایش دهد.
- تولد زودرس: داروهای ضد ایدز ممکن است خطر ابتلا به زایمان زودرس در زنان را افزایش دهند، به ویژه اگر عوامل پیچیدۀ دیگری مانند سلامت مادر وجود داشته باشند.
زمان تشخیص ابتلای نوزاد به بیماری ایدز
آزمایش‌هایی وجود دارند که به پزشک زنان کمک می‌کنند که ابتلای نوزاد را به بیماری ایدز تشخیص دهند. این آزمایش‌ها عبارتند از:
- تست واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR)، از روز اول تا چهاردهم
- تکرار تست (PCR) در ماه اول تا دوم
- تست آنتی بادی در ماه‌های چهارم تا ششم
- تست تأیید در هجده ماهگی نوزاد
ایدز در بارداری و سلامت جنین
- تب مداوم، تعریق شبانه، خستگی شدید، کاهش وزن بدون دلیل مشخص، اسهال پایدار، تنگی نفس، برفک دهان، بثورات پوستی، عدم تمرکز، نوسانات خلقی از علائم ایدز در بارداری هستند.
- زمان مناسب برای انجام تست اچ آی وی در بارداری سه ماهۀ اول، سه ماهه سوم و در طول زایمان است.
- مشورت با پزشک، مراقبت‌های قبل و بعد از زایمان، غربالگری نوزادان و درمان دارویی از روش‌های پیشگیری از ایدز هستند.
- دو تست واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) و تست آنتی بادی برای تشخیص ابتلای نوزاد تا حدود 2 سالگی مؤثر هستند.
- از عوارض درمان دارویی برای مادر مشکلات گوارشی، مشکلات کبدی، کم خونی و مشکلات پوستی هستند.
- شما برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید از قابلیت‌های اپلیکیشن هرلایف برای مشورت با پزشکان متخصص و عمومی استفاده کنید.
پرسش‌های پرتکرار
با اینکه احتمال انتقال ویروس اچ آی وی از مادر به فرزند در زمان شیردهی کم است، اما توصیه می‌شود که مادر مبتلا به ایدز فرزند را با شیر خود تغذیه نکند.
بله این امکان وجود دارد، اما بارداری باید تحت نظر پزشک و انجام استراتژی‌های پیشگیری کنندۀ انتقال ویروس اچ آی وی به جنین انجام شود.
منابع:
