بهداشت زنانه موضوعی مهم برای تمام زندگی

یکی از اهداف مهم ما در زندگی، اهمیت به سلامتی و مراقبت از جسم خود است. این امر در گرو مراقبت از خود در حوزه‌های مختلف خواهد بود. یکی از این حیطه‌ها بهداشت فردی است. از طرفی رعایت بهداشت زنانه به دلیل بارداری و مسائل مربوط به پریود بسیار مهم است. آگاهی از مسائل بهداشتی و به کاربردن آن تضمین کننده سلامتی است. ضمن آرزوی تندرستی برای شما دعوت می‌کنیم تا انتهای این مقاله همراه ما باشید.

چرا بهداشت ‌زنانه در دوران پریود مهم است؟

یونیسف (UNICEF) بهداشت زنانه در پریود را به‌عنوان «مدیریت بهداشت پریود» تعریف می‌کند و پریود را با سلامتی، برابری جنسیتی، آموزش، توانمند‌سازی و حقوق انسانی پیوند می‌دهد. این عوامل توسط یونیسف به‌طور خلاصه به‌عنوان دسترسی به آموزش‌های لازم پیرامون پریود، دسترسی به خدمات بهداشتی، امکانات شست‌و‌شوی دست‌ها و تهیه محصولات موردنیاز، هنجارهای اجتماعی پیرامون پریود، دسترسی به دفع بهداشتی محصولات استفاده شده، معرفی شده است.  عدم دسترسی به مدیریت بهداشت پریود می‌تواند به‌طور قابل توجهی زندگی روزمره ما را تحت تاثیر قرار دهد. اما خبر خوب این است که دیگر جای نگرانی نیست! با رعایت نکاتی که در ادامه ذکر می‌کنیم می‌توانیم ضامن سلامتی خود باشیم.

اکنون که از چرایی اهمیت موضوع بهداشت زنانه آگاه شدیم، سراغ این می‌رویم که پریود از چه سنی شروع می‌شود و چه نکاتی را لازم است به فرزند نوجوان خود بگوییم تا او هم در کمال آرامش این مسیر را طی کند.

آغاز پریود در نوجوانی

معمولا، اولین پریود دختران در حدود ۱۲ سالگی اتفاق می‌افتد. البته به طور میانگین بازه سنی ۱۰ تا ۱۵ سالگی را برای شروع پریود در نظر می‌گیرند. البته بدن هر فرد با توجه ژنتیک و محل زندگی متفاوت است اما برخی از نشانه‌ها وجود دارند که می‌توان با توجه به آن‌ها فهمید که پریود به زودی آغاز خواهد شد:

1. معمولا دو سال قبل از شروع پریود سینه‌ها شروع به رشد می‌کنند.
2. نشانه دیگر، ترشحات واژن است. ممکن است این ترشحات را روی لباس زیر خود ببینید (یا احساس کنید). این ترشحات معمولا حدود ۶ ماه تا یک سال قبل از اینکه اولین پریود اتفاق بیفتد، شروع می‌شوند. 

اگر در این حدود سنی هستید، بهتر است از این موارد ترسی به دل راه ندهید. باید بدانید که این مسئله امری طبیعی است و با استفاده از پدهای بهداشتی روزانه می‌توانید بهداشت لباس زیر خود را رعایت کنید. پد‌های بهداشتی روزانه را می‌توانیم به آسانی از سوپر مارکت‌ها یا داروخانه‌ها تهیه کنیم.

پریود حدودا ۵ روز طول می‌کشد. اما این زمان می‌تواند کمتر یا بیشتر هم شود. این را هم بدانید که در چند سال اول پس از شروع پریود، ممکن است چرخه پریود به‌ طور منظم رخ ندهد. در ابتدا این طبیعی است. حدود ۲ تا ۳ سال پس از اولین پریود‌، هر ۴ تا ۵ هفته یک‌بار (حدود ۲۸روز) چرخه پریود از اول طی می‌شود.

پد، تامپون یا کاپ پریود؟

خوشبختانه این روزها تنوع محصولات مورد نیاز باعث راحتی و افزایش سطح کیفیت بهداشت زنانه شده است. بیشتر ما هنگام شروع پریود، از پدهای بهداشتی (نوار بهداشتی) استفاده می‌کنیم. پد‌ها از پنبه ساخته شده‌اند و دارای اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی هستند. آن‌ها نوارهای چسبنده‌ای دارند که به لباس زیر متصل می‌شوند. برخی پدها مناسب روز و برخی مناسب استفاده در شب هستند. پس با آرامش می‌توانیم شب‌ها بخوابیم و نگران لکه شدن روتختی نباشیم. همچنین این پدها را علاوه بر داروخانه‌ها یا سوپرمارکت‌ها، می‌توانیم از فروشگاه‌های آرایشی بهداشتی تهیه کنیم.

تامپون گزینه خوبی برای ورزشکاران یا شناگران است. نسبت به سایر محصولات، احساس رطوبت کمتری ایجاد می‌کند. اما شاید در ابتدا استفاده از آن کمی دشوار باشد. تامپون خون را جذب می‌کند. لازم است حواسمان باشد که بیش از ۸ ساعت از تامپون استفاده نکنیم. زیرا این امر می‌تواند خطر ابتلا به عفونت جدی به نام سندرم شوک سمی (Toxic shock syndrome) را افزایش دهد. 

البته بعضی از خانم‌ها کاپ پریود را ترجیح می‌دهیم. بیشتر کاپ‌های پریود از سیلیکون ساخته می‌شوند. پدهای بهداشتی برای افرادی که پریودشان تازه شروع شده است بهتر است. 

پدهای قابل تجزیه

تجزیه شدن مواد در محیط زیست، مسئله‌ای است که سال‌های زیادی، ذهن فعالان و محققان را به خود مشغول کرده است. آن‌ها موارد زیادی را برای استفاده و تجزیه سریع پیشنهاد می‌دهند. از جمله آن‌ها می‌توان پدهای بهداشتی سازگار با محیط زیست و قابل تجزیه را نام برد. البته برای این پدها، پاکت‌هایی نیز طراحی شده‌اند که می‌توان به‌راحتی از آن‌ها استفاده کرد و نگران تجزیه نشدن آن‌ها در محیط زیست نبود. 

نکاتی پیرامون چرخه پریود

1. ما در روزهای پریود سعی می‌کنیم از پد و تامپون به مدت طولانی استفاده نکنیم. برای ارتقا بهداشت جسمی خودمان بهتر است به مدت طولانی پد یا تامپون خود را نگه نداریم. هنگامی که خون پریود از بدن خارج می‌شود‌، به تدریج تجزیه خواهد شد. نگه داشتن پد مورد استفاده برای مدت زمان طولانی در نزدیکی ناحیه واژن و پوستمان، این ناحیه را در معرض عفونت باکتریایی و خارش قرار می‌دهد. به خصوص‌، تامپون نباید بیش از چهار تا شش ساعت در داخل بدن باقی بماند.
2. پد‌های استفاده شده را با خیال راحت دور بیندازیم. قبل از دور انداختن آن‌ها، بهتر است داخل کاغذ بپیچیم و داخل یک بسته پلاستیکی قرار دهیم. پدها و تامپون‌های استفاده شده میکروب‌ها و باکتری‌ها را حمل می‌کنند و در صورت ماندن می‌توانند بوی بدی را منتشر کرده و حشرات را به خود جذب کنند. اگر از کاپ پریود استفاده می‌کنیم، آن را روزی یک‌بار در آب گرم و مایع ضد عفونی کننده بشوییم تا کلیه میکروب‌ها از بین بروند. پس از تعویض پد، دستان خود را با صابون ضد باکتری به‌ خوبی می‌شوییم تا بهداشت زنانه به‌خوبی رعایت شود.
3. واژن خود را تمیز نگه ‌داریم. برای افزایش سطح بهداشت زنانه و جلوگیری از رشد باکتری‌ها در ناحیه تناسلی بهتر است، موهای زائد خود را اصلاح کنیم.
4. در حالی‌که اکثر زنان از داشتن رابطه جنسی در دوران پریود خود چشم‌پوشی می‌کنند، برخی این رابطه را تجربه می‌کنیم. با این‌حال، همسر ما باید از کاندوم استفاده کند تا از آلودگی هر دو شریک جلوگیری شود.  
5. به‌ قدر کافی استراحت کنیم و به خواب خود اهمیت دهیم. ممکن است در طول دوره پریود احساس خواب‌آلودگی داشته باشیم و حس کنیم کسل هستیم. اشکالی ندارد. این فقط روشی است که بدن ما با آن اعلام نیاز به استراحت را نشان می‌دهد. می‌توانیم چرت بزنیم، در رختخواب بمانیم و به طور کلی تمام کارهایی را انجام دهیم که وقت دیگری برای آن‌‌ها نداریم.
6. اگر سرحال نیستیم، می‌توانیم برای کاهش درد خود از کیسه آب‌گرم و مسکن استفاده کنیم. همچنین تجربه ذهن‌آگاهی و ریلکسیشن می‌تواند به آرامش ما در پریود کمک کند.

مراقبت از خود و بدنمان در روزهای پریود به آسودگی خاطر ما کمک خواهد کرد. همان‌گونه که سلامت روان بر سلامت جسمی و مراقبت از خود اثر می‌گذارد، سلامت جسمی هم به سلامت روان ما کمک خواهد کرد. این موضوع باعث سپری کردن روزهای پریود با رعایت نکات بهداشت زنانه و مهربانی با بدن خود به‌ عنوان نیروی اصلی انسان در پیش‌برد اهداف زندگی می‌شود.

بهداشت زیربغل

یکی از اولین تغییراتی که بدن شما با آن روبرو می‌شود، تعریق زیر‌بغل است. این موضوع اغلب در نه یا ده سالگی شروع می‌شود. با آگاهی از این‌ امر می‌توانید با خونسردی آن را مدیریت کنید. بهتر است به شما بگوییم که بعد از تمرین‌های ورزشی، ناحیه زیر‌بغل خود را بشوید و در زمان‌های دیگر از دئودورانت (Deodorant) یا اسپری خوشبو کننده استفاده کنید. بسته به میزان تعریق شما، ممکن است بخواهید یک ضد عرق مناسب انتخاب کنید. دئودورانت باکتری‌ها را کنترل کرده و عطر را به آن اضافه می‌کند، در حالی‌که ضد تعریق‌ها همچنین به کاهش تعریق کمک می‌کنند. همچنین استفاده از لباس‌های پنبه‌ای به بهداشت زیربغل شما کمک می‌کند.

یائسگی

یائسگی به آن دوره از زندگی هرکدام از ما اشاره دارد که پریودهایمان متوقف می‌شوند و تخمدان‌ها عملکرد تولید‌مثل خود را از دست می‌دهند. معمولا این اتفاق در سنین ۴۵ تا ۵۵ سالگی رخ می‌دهد، اما در چند مورد استثنایی ما ممکن است در ۴۰ سالگی یا زودتر یائسه شویم. این امر به عنوان یائسگی زودرس یا نارسایی زودرس تخمدان شناخته می‌شود.

یائسگی زمانی است که نشان دهنده پایان چرخه پریود است. این اتفاق پس از ۱۲ ماه بدون پریود بودن تشخیص داده می‌شود. یائسگی ممکن است در ۴۰ یا ۵۰ سالگی اتفاق بیفتد، طبق آماری که در وب سایت مایو کلینیک (mayoclinic) منتشر شده است میانگین سنی یائسگی در ایالات متحده ۵۱ سال است.

یائسگی تحت تاثیر هورمون‌ها قرار می‌گیرد یا به عبارت صحیح‌تر، با تغییر در سطح هورمون‌ها در طی سال‌های باروری، توانایی ما در تولید تخمک هر ماه با ترشح سه هورمون تولید مثل (استرادیول (Estradiol)، استروژن (Estrogen) و استریول (Estriol)) مرتبط است که در مجموع به عنوان استروژن نامیده می‌شوند. استروژن عمدتا توسط تخمدان‌ها تولید می‌شود، اگرچه مقادیر کمی نیز توسط غدد فوق کلیوی و جفت در زنان باردار ساخته می‌شود. این استروژن است که خصوصیات زنانه ما را در بلوغ تحریک می‌کند و چرخه تولیدمثل را کنترل می‌کند.

یائسگی یک فرآیند بیولوژیکی طبیعی است. اما علائم فیزیکی مانند گرگرفتگی و علائم احساسی یائسگی ممکن است خواب را مختل کند، انرژی را کاهش دهد یا بر سلامت عاطفی تاثیر بگذارد. درمان‌های مؤثر زیادی وجود دارند، از تنظیم سبک زندگی گرفته تا هورمون درمانی که به بهتر سپری کردن این دوران کمک می‌کند.

بهداشت دوران یائسگی

سبک سلامت زندگی می‌تواند اثرات یائسگی را به حداقل برساند و به تقویت قلب و استخوان کمک کند. بسیاری از ما احساس می‌کنیم که اکنون زمان مناسبی برای بررسی نحوه رفتار با بدن خود است. در اینجا چند نکته برای بررسی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.

ما یائسگی را از طرق مختلفی تجربه می‌کنیم. این مسئله کمک می‌کند به یاد داشته باشیم که بدن ما به طور چشمگیری تغییر می‌کند. برخی یائسگی بدون مشکلی دارند، اما بیشتر ما برخی علائم را از خفیف تا شدید تجربه می‌کنیم. اگر احساس می‌کنیم که به مشاوره‌های علمی نیاز داریم‌، مشاوره و پشتیبانی به‌طور گسترده در دسترس است. نکته مهم این است که از هرگونه تغییر مطلع باشیم و برای مشاوره با پزشک عمومی خود یا متخصص زنان و زایمان مشورت کنیم. 

مهم‌تر از همه‌، به خاطر داشته باشیم که سلامتی ما به عهده ما است و مسئولیت آن با ماست. ما در زمانی هستیم که بدن‌مان مستحق مراقبت‌های مهربانانه‌ای است. یائسگی برای هر کدام از ما یک تجربه شخصی است‌، نه فقط یک سیر طبیعی. برای بهبود شرایط خودمان در این دوران، خوب است که موارد زیر را به خاطر بسپاریم. 

۱-توجه به علائم یائسگی

گرگرفتگی رایج‌ترین علامت یائسگی است که از هر چهار نفر فرد یائسه در سه مورد اتفاق می‌افتد. علائم شایع دیگر شامل تعریق شبانه‌، بی‌خوابی، خشکی واژن، پوست تحریک شده، بی‌اختیاری ادرار مکرر و عفونت‌های ادراری، خلق پایین و کاهش علاقه به رابطه جنسی است. علائم از نظر مدت، شدت و تاثیری که بر روی ما خانم‌ها می‌گذارند، بسیار متفاوت هستند. با شناخت علائم بدن خود، می‌توانیم در بهداشت روانی‌مان کوشا باشیم. لازم نیست برای هر چیزی نگران بود. ضروری نیست که برای هر مسئله‌ای ناراحت شد. اما مهم است که شناخت‌مان را در این موارد بالا ببریم و به دنبال روش‌های خوبی برای به دست آوردن آرامش باشیم. 

تمام علائم رایج یائسگی با کاهش تولید استروژن در بدن همراه است. کمبود استروژن می‌تواند بسیاری از قسمت‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهد، از جمله در مغز باعث تغییر در احساس بهزیستی و پوستمان می‌شود و بر خاصیت ارتجاعی و ضخامت آن تاثیر می‌گذارد. لازم است که با تغذیه مناسب، در این مورد از خودمان مراقبت کنیم. 

یکی دیگر از نکات مهم بهداشت زنانه این است که معمولا این تغییرات بر قدرت و تراکم استخوان‌های ما تاثیر می‌گذارد و خطر ابتلا به بیماری پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. استخوان‌های ما برای حفظ قدرت و مقاومت در برابر شکستگی به استروژن نیاز دارند. با این حال، هیچ علامت مشخصی از پوکی استخوان وجود ندارد. اولین علامت معمولا شکستگی استخوان است. به همین دلیل پوکی استخوان را “اپیدمی خاموش” خوانده‌اند. لازم است که با علم بر این موضوع، قبل از شروع این دوران، مراقبت‌های لازم را در نظر داشته باشیم. 

۲-تغذیه در یائسگی

اشاره کردیم که یکی از ملزومات بهداشت زنانه در دوران یائسگی تغذیه است. تعادل مواد معدنی و آلی در رژیم غذایی و تامین نیازهای اساسی بدن در این دوران بسیار مهم است. در واقع بدن ما نیاز به مواد اساسی دارد تا در طی گذار به یائسگی، به خوبی از این مرحله، عبور کند. برخی نکات لازم در زیر یادآوری می‌شود که لازم است تمام آن‌ها را به عنوان مسائل مربوط به بهداشت زنانه در نظر داشته باشید. 

• تلاش کنیم به طور منظم غذا بخوریم. کنار گذاشتن وعده‌های غذایی، دست‌یابی به نیازهای تغذیه‌ای یا حفظ وزن سالم و همچنین حفظ بهداشت زنانه را دشوار می‌‌کند. حداقل ۵ وعده میوه و سبزیجات در روز برای آنتی اکسیدان‌های محافظ در برابر سرطان و بیماری‌های قلبی بخوریم و در هر وعده غذایی شامل کربوهیدرات کم گلیسمی (Low glycemic carbohydrates) شامل جو دوسر، ماکارونی و سایر غلات کامل مانند جو و گندم باشد. خوردن کربوهیدرات کم گلیسمی به کنترل وزن و تغییرات خلقی ما کمک می‌کند.
• هر روز مقداری از غذاهای سرشار از فیتواستروژن (Phytoestrogen) مانند شیر سویا، ماست و دسرها، حبوبات مانند نخود یا لوبیا، نان سویا و دانه‌های کتان و چیا ۲ تا ۳ وعده در روز بخوریم. چون می‌تواند به کاهش برافروختگی و کاهش کلسترول کمک کند. با قرار دادن این نکات در رژیم غذایی خود به بهداشت زنانه کمک شایانی خواهیم کرد.
• به رژیم غذایی خودمان دو یا سه وعده روزانه غذاهای لبنی کم‌چرب یا گزینه‌های سویا غنی شده با کلسیم را برای بالا نگه داشتن کلسیم دریافتی و حفظ تراکم استخوان اضافه کنیم.
• حداقل یک بار در هفته ماهی روغنی بخوریم و تلاش کنیم نمک و چربی اشباع شده را برای قلب سالم محدود کنیم.

• هنگام خرید به برچسب‌های پشت موادغذایی نگاه کنیم. آن‌ها به ما کمک می‌کنند غذاهای مناسب خود را بررسی کنیم، مقایسه کنیم و در نهایت آنچه را برای سلامتی‌مان مفید است، انتخاب کنیم. بهبود سبک زندگی با آگاهی و بینش، به ارتقا بهداشت زنانه ما کمک می‌کند.
• مراقب محرک‌هایی مانند کافئین (قهوه / چای) باشیم و البته سیگار نکشیم.
• فعالیت بدنی منظم و متوسط ​​داشته باشیم. پیاده‌روی، دوچرخه سواری و رقص بسیار عالی است. ۳۰ الی ۴۵ دقیقه در روز هدف ورزشی داشته باشیم، این برای کنترل وزن بسیار مهم است.
• وزن و فرم بدن را متناسب قد خود نگه داریم. همچنین سعی کنیم از سایز لباس معمول خود بالاتر نرویم.
• بهتر است روی یک ماده غذایی خاص یا مصرف مکمل‌ها تمرکز نکنیم. با رعایت اصول کلی رژیم غذایی متناسب با سن و وضعیتمان به سلامت خود کمک می‌کنیم.

پاپ اسمیر و ماموگرافی

یکی از اقدامات لازم برای ما خانم‌ها در راستای بهداشت زنانه، توجه به این است که حتما چک‌آپ‌های سالیانه خود را تحت نظر متخصص زنان و زایمان انجام دهیم. در واقع بهتر است قبل از شروع یائسگی، ارزیابی‌های لازم جهت بررسی سلامتی ما شروع شود. از جمله این اقدامات می‌توان به معاینات دوره‌ای و انجام تست «پاپ‌اسمیر» اشاره کرد. با توجه به سن یائسگی بهتر است طبق نظر پزشک خود سالیانه ماموگرافی شویم و او را از نتایج ارزیابی‌ها با خبر کنیم. از نتیجه تست پاپ اسمیر برای بررسی احتمالی خشکی واژن استفاده می‌شود.

درمان‌های مکمل و جایگزین

این موارد به یک انتخاب محبوب تبدیل شده و بسیاری از ما زنان از آن‌ها استفاده می‌کنیم، اگرچه تحقیقات علمی محدودی برای حمایت از تاثیر آن‌ها یا در واقع ایمنی آن‌ها انجام شده است. این نوع درمان‌ها ممکن است گاهی اوقات به علائم دردسرساز کمک کنند، اما بعید است تاثیر قابل توجهی بر قدرت استخوان، قلب یا رگ‌های خونی ما داشته باشند. انتخاب یک روش درمانی مکمل یا جایگزین می‌تواند یک چالش باشد. مواردی مانند: طب سوزنی، رایحه‌درمانی، درمان‌های گیاهی، هیپنوتیزم درمانی‌ و یوگا همه در یائسگی مفید بوده‌اند.

امر دیگری که در مبحث بهداشت زنانه بسیار مهم خواهد بود، استفاده از لباس زیر مناسب و تمیز است. تعویض سریع لباس زیر و استفاده از آن‌هایی که پنبه‌ای هستند، ضامن سلامتی پوست ماست که از هرگونه خارش یا عفونت جلوگیری می‌کند.

خشکی واژن

کاهش هورمون استروژن در دوره‌هایی قبل یا بعد یائسگی می‌تواند باعث خشکی واژن ما شود. یکی از دلایل آن نازک شدن لایه واژن حین رابطه جنسی است که ممکن است کمترین تماس با واژن باعث ناراحتی ما شود. ممکن است حین ورزش یا ایستادن و نشستن احساس خوبی نداشته باشیم. اما جای نگرانی نیست. ژل و شیاف‌هایی وجود دارد که می‌تواند رطوبت لازم را به واژن ما برگرداند. استراحت کافی و نوشیدن آب به مقدار کافی به رعایت بهداشت زنانه در این زمینه کمک می‌کند. فراموش نکنیم که از پزشک متخصص خود هم مشورت بگیریم.

برخی از ما باور داریم دوش گرفتن در پریود باعث عفونت می‌شود. این یک باور غلط است. هیچکدام از تحقیقات صورت گرفته این موضوع را اثبات نکرده‌اند. در عوض دوش گرفتن روزانه به بهداشت زنانه ما کمک می‌کند. همچنین برای گرفتگی عضلات زیر شکم در پریود مفید است و به کاهش درد ما کمک می‌کند و باعث از بین رفتن تعریق مانده بر پوست بدن می‌شود و بوی بدن را کاهش می‌دهد.

سخن آخر:

برای همه‌ی ما مهم است که سالم باشیم تا بتوانیم با آسودگی از بودن کنار خانواده لذت ببریم. یکی از حیطه‌های تسهیل‌کننده این امر رعایت بهداشت فردی است. با توجه به حساسیت‌های لازم بدن ما و دخترانمان، این موضوع برایمان اهمیت دو چندانی دارد. یکی از دوران‌ حساس ما، سنینی است که پریود رخ می‌دهد. پریود از سن بلوغ شروع شده و تا یائسگی ادامه دارد. پریود ما می‌تواند با رعایت نکات بهداشتی و استراحت کافی به آرامی سپری شود. در متن پیش رو سعی کردیم تا این مسئله را به طور کامل مورد بررسی قرار دهیم.