افسردگی و اضطراب برای خانم‌ها واژه‌های آشنایی هستند. اگرچه در کیف بسیاری از خانم‌ها داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب پیدا می‌شود، اما ابتدا باید این بیماری‌ها و اشکال آن را بشناسید و سپس در صورت ابتلا به آنها با مراجعه به پزشک متخصص، برای درمان آنها اقدام کنید. در این مطلب دکتر امیر صدری (سردبیر پزشکی هرلایف) عوامل و اثرات افسردگی و اضطراب در زنان را بررسی کرده و نکاتی را برای مراقبت بیشتر خانم‌ها در برابر این بیماری پیشنهاد داده‌اند.
افسردگی دقیقا چیست و از کجا می‌آید؟
افسردگی و اضطراب کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهند؛ این شامل جسم، خلق‌وخو و ذهن فرد هم می‌شود. با این اوصاف، افسردگی بیش از احساسِ غمی گذرا یا ناراحتی است و البته که نشانه ضعف شخصی هم نیست. درک این نکته بسیار مهم است که افسردگی در واقع یک بیماری است و درست مانند هر بیماری دیگری، افسردگی هم نیاز به درمان تخصصی خودش را دارد.
در حالی‌که هیچ دلیل مشخصی برای آن وجود ندارد؛ اما افسردگی با عدم‌تعادل شیمیایی در مغز مرتبط است. علاوه بر این، عوامل محیطی، مسائل تاثیرگذار بر سلامت روان، بیماری‌های جسمی و برخی موارد ژنتیکی هم می‌توانند در ایجاد افسردگی زنان و مردان نقش داشته باشند.
چرا افسردگی زنان مسئله مهمی است؟
زنان یک‌ونیم تا سه‌برابر بیشتر از مردان دچار علائم و نشانه‌های افسردگی هستند. این به این معنی است که زنان حدود دو برابر بیشتر از مردان در معرض ابتلا به افسردگی هستند، بسیاری از عوامل هورمونی و استرس‌های بالقوه اضافی ممکن است دلیل این میزان افزایش در ابتلای زنان به افسردگی باشند.
زنان به طور خاص در زمان تغییرات هورمونی بدنشان مانند مقاطع بلوغ، یائسگی، بارداری و نیز دوران پس از زایمانشان در معرض خطر افسردگی هستند.
به عنوان مثال، بسیاری از زنان پس از تولد نوزادشان در معرض خطر بیشتر ابتلا به افسردگی قرار دارند. در این شرایط، زنان علاوه بر مسئولیت مضاعف مراقبت از نوزاد خود، تغییرات هورمونی و فیزیکی را نیز تجربه می‌کنند. در برخی از زنان، این عوامل می‌تواند منجر به افسردگی پس از زایمان (PPD) شود. در واقع، از هر ۵ زن ۱ نفر این حالت را تجربه می‌کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
البته حالت گذرای غصه و غم در این مقطع خیلی نگران‌کننده نیست و آنچه اصطلاحا به آن «Baby Blues» (حالتی از افسردگی در تازه‌مادران که شدت کمتری از افسردگی پس از زایمان دارد.) گفته می‌شود در تازه مادران رایج است و معمولاً یک یا دو هفته بیشتر طول نمی‌کشد. اما یک دوره افسردگی کامل و طولانی‌مدت اصلا عادی نیست و حتما نیاز به درمان و کمک گرفتن از متخصصان دارد. افسردگی زنان پس از زایمان که درمان نشود، می‌تواند عوارض و عواقب شدیدی برای مادر، کودک و کل خانواده داشته باشد. درمان ممکن است شامل مشاوره با روانشناس، استفاده از داروی تجویز شده توسط روانپزشک یا ترکیبی از هر دو راه باشد. اگر شما یا عزیزتان علائم افسردگی را تجربه می‌کنید، لازم است از روش‌های حرفه‌ای و علمی برای بهبود حالتان استفاده کنید، برای مثال صحبت با پزشک زنان خودتان و در صورت نیاز ارجاع به یک روانپزشک، اولین قدمی است که باید بردارید.
نکته:
این که در اثر یک اتفاق ناگوار غمگین شوید، یا این که گاه بی‌حوصله و ناراحت باشید طبیعی است. افسردگی اساسی، تقریبا یعنی شما حداقل دو هفته در شرایط و حالات مختلف احساس غم و ناراحتی مداوم داشته باشید و از انجام کارهایی که قبلا دوست داشتید لذت نبرید. لطفا خودتان برای خودتان تشخیص افسردگی نگذارید. خوددرمانی هم ممنوع است.
افسردگی چطور خود را نشان می‌دهد؟
بدون درمان مناسب، علائم افسردگی و اضطراب در زنان اساسی ممکن است هفته ها، ماه ها یا حتی سال ها طول بکشد. این علائم می تواند شامل موارد زیر باشد:
- غم و اندوه مداوم و احساس افسردگی
- از دست دادن علاقه به فعالیت‌هایی که قبلاً از آنها لذت می‌بردند
- ناتوانی در تجربه شادی
- کاهش اشتها
- کاهش یا افزایش وزن
- بی‌خوابی و خواب بد
- انرژی کم.
- تمایل جنسی کم
- قدرت تمرکز ضعیف‌شده
- احساس گناه، ناامیدی، بی ارزشی
- در موارد شدید، افکار خودکشی
نکته: یک علامت خاص در مورد افسردگی زنان پس از زایمان، احساس نگرانی بیش از حد و وسواس‌گونه در خصوص سلامتی نوزاد است.
نکته:
این که می‌گویند افسردگی درمان نمی‌شود خودش افسرده‌کننده است. افسردگی قابل درمان یا قابل مدیریت است و کمک گرفتن از متخصصان روانپزشکی و روانشناسی قطعا حال شما را بهتر خواهد کرد
اضطراب چیست و از کجا می‌آید؟
اضطراب بخشی طبیعی از سیستم دفاعی بدن است. در واقع، اضطراب معمولی می‌تواند برای انسان مفید باشد؛ زیرا بدن شما را از یک تهدید آگاه می‌کند. در این حالت، احساسات فرد اغلب می‌تواند از یک احساس مبهم نگرانی تا علائم فیزیکی آشکار مانند ضربان قلب بالا و تپش قلب متغیر باشد. اما زمانی که فردی دارای اختلال اضطرابی است، پاسخ‌های او می‌تواند در زمان‌های نامناسبی که هیچ تهدید آشکاری وجود ندارد، رخ دهد.
نکته:
اگر با دیدن فیلم ترسناک مضطرب می‌شوید یا رانندگی پرخطر دیگران شما را نگران می‌کند بدانید که یک فرد عادی هستید. فقط زمانی اضطراب می‌تواند به یک مسئله جدی و بیماری تبدیل شود که موجب اختلال در زندگی روزمره باشد، یا کنترل آن سخت باشد و برای ماه‌های متوالی رخ دهد. در برخی از اختلالات اضطرابی، اضطراب بسیار نامتناسب با تهدیدی است که باعث آن می‌شود. مثلا دیدن یک حیوان کوچک باعث بیهوش شدن واقعی فرد شود. اگر هم اضطراب حتی زمانی که یک تهدید یا محرک واضح وجود نداشته باشد، رخ دهد هم باشد به اختلالات اضطراب شک داشت.
اختلالات اضطرابی معمولاً نوعی الگوی ابتلای ژنتیکی دارد و در خانواده‌های افراد مبتلا بیشتر از جمعیت عادی دیده می‌شود. این اختلال هم مثل افسردگی بیشتر در زنان و افراد جوان دیده می‌شود. با این حال، هیچ سن، نژاد یا جنسیت خاصی نیست که از اختلالات اضطرابی مصون باشد.
آیا اضطراب به درمان نیاز دارد؟
اما خبر خوب این است که می‌توان افسردگی و اضطراب در زنان را درمان کرد. لازم است با پزشک خود صحبت کنید تا اول هرگونه مشکل و بیماری جسمی را که ممکن است باعث علائم اضطراب شود بررسی کند. اگر اختلال اضطرابی برای شما تشخیص داده شد، باید با مراجعه به متخصص به دنبال درمان باشید. درست مانند افسردگی، اضطراب نیز یک بیماری است و می‌تواند به‌خوبی به درمان پاسخ دهد. بیشتر انواع اختلالات اضطرابی به گفتگو درمانی (مشاوره) و درمان دارویی پاسخ می‌دهند. شما می‌توانید با مشاوره با پزشک خودتان یا متخصص زنان خودتان یک مشاور روانشناس یا یک روانپزشک با تجربه برای حل مشکل خود بیابید.
نکته:
پروپرانولول و کلردیازپوکساید و اعضای خانواده‌های این داروها نه نقل هستند نه نبات، مصرف هر دارویی عارضه دارد. برای مثال در یک مورد خانمی بخاطر اینکه احساس کرده است اضطراب در حال آمدن است دو قرص پراپرونولول نوش جان کرده و چند دقیقه بعد از خسارت چند ده میلیون تومانی تصادف اتومبیل بخاطر افت فشار خون اضطراب واقعی را تجربه کرده است.
برای مقابله با اضطراب چه کنیم؟
در کنار مراجعه به پزشک می‌توانید برای مقابله با اضطراب، به این توصیه‌ها عمل کنید:
- به خاطر داشته باشید که شما نمی‌توانید همه‌چیز این جهان را کنترل کنید. آنچه را که در محیط شما آزاردهنده است و می‌توانید آنها را تغییر دهید، برا تغییر آن اقدام کنید ولی بگذارید بقیه مسیر خود را طی کنند.
- ورزش کنید. این یک راه عالی برای کاهش تنش و کمک به احساس آرامش در بدن است.
- از کافئین و نیکوتین دوری کنید. اینها می‌توانند علائم اضطراب را بدتر کنند.
- هوشیار بمانید. از الکل یا مواد مخدر یا حتی داروهای تجویز نشده توسط پزشک استفاده نکنید. آنها فقط در درازمدت اوضاع را بدتر می‌کنند.
- درباره اختلالات اضطرابی بیشتر بدانید. از منابع آنلاین و کتاب‌های مفیدی که در دسترس هستند استفاده کنید.
- شیوه‌های مدیریت استرس را امتحان کنید. روش‌هایی مانند مدیتیشن را امتحان کنید.
- با دیگران صحبت کنید. در مورد پیوستن به گروه‌های افراد مشابه خودتان به صورت آنلاین یا حضوری فکر کنید.
- کمک بگیرید. اگر نمی‌توانید علائم خودتان را با روش‌های بالا مدیریت کنید یا کاهش دهید، حتما از روانشناسان و روانپزشکان حرفه‌ای برای حل مشکلات خودتان کمک بگیرید.