علل مختلفی از جمله محل زندگی، سیگار کشیدن، ابتلا به بیماری‌های مختلف و نقص‌های ژنتیکی باعث ابتلای مردمی از سنین مختلف به بیماری غلظت خون میشوند. با اینکه پزشکان معتقدند که ارتباطی میان غلظت خون و پریود نشدن یا تأخیر در پریود شدن وجود ندارد، اما همچنان برای خانم‌ها، ارتباط «پریود نشدن و غلظت خون» سؤال برانگیز است. موضوعی که در این مطلب بررسی خواهد شد.
بیماری غلظت خون در زنان
مهم‌ترین فاکتوری که میزان غلظت خون را تحت تأثیر قرار می‌دهد، میزان هموگلوبین است. علل مختلفی باعث بروز غلظت خون در خانم‌ها و آقایان میشوند. آنچه اهمیت دارد، توجه به این نکته است که غلظت خون گاهی ارثی است و مبتلایان معمولاً در سنین ۴۰ تا ۶۰ سال قرار دارند. آمار ابتلای مردان به این نوع از غلظت خون، بیشتر از زنان است. نوع دیگری از غلظت خون، با کمبود اکسیژن و آنمی همراه است. این بیماری را می‌توان در خانم‌ها بیشتر مشاهده کرد. در ادامه انواع غلظت خون و تأثیر آنها را بر قاعدگی بیشتر توضیح می‌دهیم.
انواع غلظت خون و روش‌های درمان
هنگامی که پریود نشدن و غلظت خون را بررسی می‌کنند، نکات مختلفی مورد توجه قرار می‌گیرند که در زمان خونریزی پریود هم مشاهده میشوند. افزایش غلظت خون که به آن عموماً اریتروسیتوز (erythrocytosis) نیز گفته می‌شود، گاهی به خاطر سطح اکسیژن خون رخ می‌دهد که می‌تواند متأثر از کم خونی نیز باشد.
آنچه به عنوان غلظت خون توضیح داده شد، می‌تواند به طور غیر مستقیم با پریود در ارتباط باشد. به نحوی که کمبود اکسیژن و کم خونی در غلظت و قوام خون پریود مؤثر هستند. در حالی که می‌توانند یکی از علل ابتلای زنان به غلظت خون (اریتروسیتوز) هم باشند. این عوامل در کنار سایر عناصر مانند تغییرات هورمونی، ضخامت دیوارۀ رحم و داروهای مصرفی بر غلظت و قوام خون عادت ماهانه اثر دارند. با توجه به تأثیری که غلظت خون بر عملکرد اندام‌های مختلف دارد، نباید آن را نادیده گرفت.
عوامل مؤثر در ابتلا به غلظت خون
علاوه بر کمبود اکسیژن که با آنمی هم ارتباط دارد، عوامل دیگری را می‌توان نام برد که ابتلا به آنها می‌تواند زمینه را برای بیماری غلظت خون فراهم کند. این عوامل عموماً مشکلات قلبی مادرزادی، استرس، پلی سیتمی اولیه، تومورهای کلیه، مشکلات تنفسی مثل آمفیزم و فیبروز ریوی، قرار گرفتن در معرض کربن مونوکسید، آپنۀ خواب و زندگی در ارتفاعات بسیار بالا هستند. هستند.
انواع غلظت خون
افزایش میزان گلبول‌های قرمز خون و سطح هموگلوبین با نام پلی سیتمی (Polycythemia) نیز شناخته می‌شود. البته باید گفت در واقع اریتروسیتوز خود نوعی از پلی سیتمی به حساب می‌آید.
این بیماری باعث بروز مشکلاتی در اندام‌هایی مانند کلیه، قلب، دستگاه تنفسی و مشکلات فشار خون می‌شود. در بروز این اختلال و بیماری‌های مرتبط با آن، انواع غلظت خون مؤثر هستند. انواع غلظت خون عبارتند از:
پلی سیتمی اولیه
نوعی بیماری غلظت خون است که علت بروز آن به خاطر اختلال در مغز استخوان است. علت رخ دادن این مشکل همچنان ناشناخته است. اما تولید بیش از حد معمول سلول‌های بنیادی در مغز استخوان باعث افزایش غلظت خون می‌شود. خصوصیت اصلی پلی سیتمی اولیه بالا بودن هماتوکریت است و احتمال بروز نوعی سرطان خون در مبتلایان به این بیماری نیز وجود دارد.
پلی سیتمی ثانویه
تولید بیش از حد گلبول‌های قرمز به دلیل سطح بالای اریتروپویتین، باعث بروز بیماری غلظت خون ثانویه می‌شود. سلول‌های بنیادی تغییر یافته باعث تولید اریتروپویتین میشوند. اریتروپویتین نیز هورمونی است که کار تقسیم سلول‌های خونی را انجام می‌دهد. این تقسیم سلول‌های خونی برای بیماران قلبی یا کسانی مفید است که با کمبود اکسیژن خون در بافت‌ها مواجه میشوند.
پلی سیتمی نسبی
نوع دیگری از غلظت خون به اسم پلی سیتمی نسبی شناخته می‌شود. هنگامی که افزایش هماتوکریت به خاطر افزایش حجم گلبول‌های قرمز و کاهش نسبی پلاسمای خون به وجود می‌آید، بیمار دچار پلی سیتمی نسبی شده است. این افراد بیشتر در معرض ایجاد لختۀ خون در بافت‌های مختلف (آمبولی) قرار دارند.
از کجا بدانیم غلظت خون داریم؟
برای اینکه بتوانید از ابتلا به غلظت خون آگاه شوید، باید دقت داشته باشید که با وجود این بیماری علائم مختلفی را تجربه می‌کنید. با مشاهدۀ این علائم باید به پزشک مراجعه کنید تا از آسیب‌های جدی جلوگیری کنید.
این علائم عبارتند از:
- سردرد
- تاری دید
- سرگیجۀ ناشی از حجم کم خون
- ترومبوز وریدی (تشکیل شدن لختۀ خون در دیواره عروق خونی)
- خونریزی از بینی
- تنگی نفس
- درد مفاصل
- خارش پوست
- خونریزی گوارشی
- کبودی
- خستگی
- بی حسی یا گزگز دست و پا
- بزرگی طحال
چه ارتباطی میان غلظت خون و پریود نشدن وجود دارد؟
غلظت خون بالا باعث بالا رفتن هماتوکریت و همچنین افزایش میزان گلبول‌های قرمز می‌شود. در چنین حالتی، مشکلی برای برنامۀ پریود خانم‌ها به وجود نمی‌آید. به این معنی که برنامۀ خونریزی پریود تحت تأثیر بالا بودن هماتوکریت قرار نمی‌گیرد. به خصوص که در چنین شرایطی ذخیرۀ آهن خون خانم‌ها در حد کافی وجود دارد. اگرچه نباید فراموش کرد که در این شرایط احتمالاً خونریزی‌ها شدیدتر میشوند.
اگر هماتوکریت و ذخیرۀ آهن خون کمتر از حد معمول باشند، غلظت خون پایین می‌آید. این فرآیند باعث تشدید کم خونی می‌شود. کم خونی در خانم‌ها تنظیم هورمون‌های جنسی را بر هم می‌زند. به همین دلیل متوجه میشوند که برنامۀ پریود آنها گاهی نامنظم است. این اتفاق برای افرادی که غلظت خون پایین‌تری دارند، به دفعات بیشتری رخ می‌دهد.
قاعدگی طبیعی چه ویژگی هایی دارد؟
قاعدگی طبیعی یک دورۀ حدوداً ۲۸ روزه است که خونریزی پریود، ۳ تا ۷ روز آغازین آن را تشکیل می‌دهد. در طی آن دیوارۀ رحم می‌ریزد و به صورت خون و ترشحات از واژن خارج می‌شود. تخمدان‌ها از همان روزهای ابتدایی قاعدگی فاز فولیکولی را طی می‌کنند. در این دوره سطح هورمون استروژن افزایش می‌یابد و ترشح هورمون (FSH) در روند طبیعی تشکیل تخمک اثرگذار است.
تأثیر غلظت خون بر علائم قاعدگی
سیکل حدوداً ۲۸ روزۀ قاعدگی با تغییرات هورمونی همراه است همین موضوع باعث می‌شود که خانم‌ها در بخشی از ماه، علائم سندروم پیش از قاعدگی (PMS) و در هفتۀ ابتدایی هر سیکل، خونریزی پریود را تجربه کنند. خانم‌هایی که از بیماری غلظت خون رنج می‌برند، میزان گلبول قرمز بیشتری در خون دارند. در زمان پریود نیز با علائم زیر بیشتر مواجه میشوند:
- تأخیر در پریود
- سردرد
- سرگیجه
- تاری دید
- خستگی
- درد شکم
- ضعف
- نوسانات خلقی
- ورم اندام‌های سینه و باسن
- تغییر در اشتها
- سفت شدن بافت سینه
- جوش و آکنه
این علائم تحت تأثیر رژیم غذایی، استرس، بیماری‌های مختلف و عوامل دیگر شدت می‌گیرند. گاهی نیز این علائم کاهش می‌یابند که خود باعث بهبود کیفیت زندگی خانم‌ها میشوند.
دربارۀ تأثیر بیماری غلظت خون بر سلامت قاعدگی پژوهش‌های مختلفی انجام شده است. این بیماری بر شدت خونریزی در زمان پریود و مشاهدۀ لخته‌های خون بیشتر اثر دارد. اما همچنان پژوهشی نتوانسته تأثیر پلی سیتمی را بر پریود نشدن و ناباروری به اثبات برساند. به همین دلیل باید منتظر نتایج پژوهش‌هایی بود که ارتباط «پریود نشدن و غلظت خون» را در آینده نشان می‌دهند.
تأثیر غلظت خون بر کاهش یا افزایش خونریزی پریود
با توجه به اینکه غلظت خون بالا، با افزایش میزان گلبول‌های قرمز و هموگلوبین همراه است، می‌توان انتظار داشت میزان خونریزی پریود از نظر شدت و حجم آن افزایش یابد. اما اگر غلظت خون کمتر از حد معمول باشد، مبتلایان با کم خونی مواجه هستند و همین باعث کاهش شدت و حجم خونریزی پریود می‌شود.
سایر عواملی که بر کاهش و افزایش خونریزی پریود مؤثر هستند، عبارتند از:
- استرس
- روش‌های پیشگیری از بارداری
- بارداری
- شیردهی
- تخمدان پلی کیستیک
- بیماری‌های تیروئید
- سن
- بیماری‌های مختلف
- سقط جنین
تأثیر داروهای غلظت خون بر پریود
«استفاده از داروها» به عنوان عاملی به حساب می‌آید که باعث ایجاد تغییراتی در ترشح هورمون‌ها می‌گردد. مصرف داروها گاهی با تغییر در تولید انتقال دهنده‌های عصبی مغز و انتقال پیام‌های مختلف به اندام‌های گوناگون از جمله دستگاه تناسلی زنان همراه است.
گاهی داروها هورمونی هستند و با تنظیم سطح استروژن و پروژسترون، عملکرد اندام‌های تناسلی را تحت الشعاع قرار می‌دهند. از طرفی داروهایی هستند که برای درمان بیماری‌هایی مانند غلظت خون، فشار خون، بیماری‌های عفونی و سایر بیماری‌ها به کار می‌روند. این داروها نیز می‌توانند تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر عواملی داشته باشند که در چرخۀ قاعدگی نقش دارند.
با افزایش سطح هورمون پروژسترون، لایۀ آندومتر (دیوارۀ داخلی رحم) ضخیم می‌شود. اگر تخمک آزاد شده از تخمدان، بارور نشود، سطح هورمون استروژن و پروژسترون کاهش یافته و رحم پیام‌هایی مبنی بر رخ ندادن بارداری دریافت می‌کند. به همین دلیل دیوارۀ رحم در آغاز سیکل جدید قاعدگی شروع به ریزش و نازک شدن، می‌کند. این فرآیند خونریزی پریود را در پی خواهد داشت.
نکات کلیدی در خصوص غلظت خون زنان
- غلظت خون به معنای افزایش میزان سلول‌های خونی در جریان خون است که با افزایش هموگلوبین همراه است.
- وجود لختۀ خون در قاعدگی امری طبیعی است، اما اگر لخته‌های خون بزرگ‌تر از حد معمول باشند، باید به پزشک مراجعه کرد.
- غلظت خون ممکن است باعث افزایش شدت خونریزی پریود و مشاهدۀ لخته‌های خون بیشتر هنگام پریود می‌شود.
- نمی‌توان با اطمینان گفت که ارتباط دقیق میان پریود نشدن و غلظت خون وجود دارد.
- شما برای اینکه اطلاعات بیشتری دربارۀ خونریزی پریود و سلامت قاعدگی به دست آورید، می‌توانید اپلیکیشن هرلایف را نصب کرده و از مقالات وبلاگ آن استفاده کنید. امکان استفاده از خدمات پزشکی این برنامه نیز برای شما وجود دارد.
زمان مراجعه به پزشک برای مشکلات خونریزی قاعدگی
هنگامی که علائم سندروم پیش از قاعدگی آزار دهنده میشوند یا خونریزی پریود شدید، طولانی و حتی نامنظم می‌شود، بهتر است به پزشک مراجعه کرد. خونریزی شدید و طولانی مدت، خونریزی دردناک، لکه بینی در فاصلۀ میان دو پریود، بی نظمی پریود و مواردی از این دست می‌توانند تنلگرهایی برای خانم‌ها باشند که به پزشک مراجعه کنند.
سؤالات متداول
زیاد بودن غلظت خون، افزایش هماتوکریت و کم شدن میزان ذخیرۀ آهن را به دنبال دارد. همین موضوع باعث تشدید کم خونی می‌شود. در ضمن بی نظمی و تأخیر پریود را به همراه دارد.
پایین بودن غلظت خون با کم شدن میزان هماتوکریت و کاهش ذخیرۀ آهن اثر می‌گذارد. بر هم خوردن تعادل این عوامل بر عملکرد صحیح هورمون‌های جنسی اثر می‌گذارد.
خیر. خروج لخته‌های خون از واژن در عادت ماهانه طبیعی است. اما اگر این لخته‌ها بزرگ‌تر از ۲.۵ سانتی متر باشند، بهتر است با پزشک مشورت کرد.
داروهای کاهندۀ غلظت خون، به تنظیم سطح هموگلوبین می‌پردازند. تنظیم میزان هموگلوبین باعث متعادل شدن عواملی مانند هماتوکریت و ذخیرۀ آهن می‌شود. به این ترتیب، برنامۀ خونریزی پریود بهبود خواهد یافت.
منابع:
