پسوریازیس (Psoriasis) بیماری خود ایمنی مزمنی است که پوست را درگیر می‌کند و با لکه‌های ضخیم و پوسته شدن پوست همراه است. این پچ پوستی تغییر شکل یافته که به عنوان پلاک شناخته می‌شود، می‌تواند قرمز و همچنین دارای خارش و التهاب باشد.
بیماران پسوریازیس به طور معمول در مناطقی مانند پوست سر، آرنج، زانو و پایین کمر این علائم را مشاهده می‌کنند. اگرچه ممکن است در هر جایی از بدن پلاک‌ها ظاهر شوند. کورتیکواستروئیدها، ویتامین دی، فتوتراپی و داروهایی مانند متوترکسات و سیکلوسپورین از جمله روش‌های درمان این بیماری پوستی به حساب می‌آیند.
پسوریازیس نوعی بیماری پوستی – سیستمیک است که بیشتر یک بیماری خودایمنی محسوب شده که در آن تسریع تولید سلول‌های پوستی باعث ایجاد پلاک روی پوست و پوسته شدن و ایجاد لکه‌های پوستی می‌شود.
پسوریازیس چیست؟
پسوریازیس که به اسم صدفک یا صدف پوستی هم شناخته می‌شود، نوعی بیماری پوستی مزمن خود ایمنی است که باعث تجمع سریع سلول‌های پوست می‌شود. افراد مبتلا به پسوریازیس شاهد پوسته پوسته شدن، قرمزی و التهاب پوست خود هستند. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که سیستم ایمنی به اشتباه روند تولید سلول‌های پوست را تسریع می‌کند.
شایع‌ترین نوع این بیماری خود ایمنی همان صدفک پلاک است که به صورت پچ‌های پوستی بزرگ و پوسته پوسته ظاهر می‌شود. در ضمن، اغلب با خارش و درد همراه هستند. پسوریازیس می‌تواند هر بخشی از بدن، از جمله پوست سر، آرنج، زانو و ناخن را تحت تأثیر قرار دهد. در حالی که علت دقیق آن ناشناخته است، اغلب عواملی مانند استرس، عفونت، آسیب یا داروهای خاصی آن را تشدید می‌کنند.
اگرچه هیچ روش درمانی خاصی برای صدف پوستی وجود ندارد، اما درمان‌هایی مانند درمان موضعی، فتوتراپی و داروهای سیستمیک می‌توانند به مدیریت علائم و بهبود کیفیت زندگی این گروه از بیماران کمک کنند.
انواع پسوریازیس
بیماری صدفک به دلیل علل ابتلا و همچنین علائمی که روی پوست مبتلایان ظاهر می‌شوند، انواع مختلفی دارد.
پلاک (Plaque Psoriasis)
شایع‌ترین نوع بیماری صدفک به اسم پسوریازیس پلاک (Plaque Psoriasis) شناخته می‌شود. 80 الی 90 درصد بیماران مبتلا به صدفک به این نوع از بیماری مبتلا هستند. شما می‌توانید علائم این بیماری پوستی را روی پوست سر، آرنج، زانوها و پایین کمر مبتلایان مشاهده کنید. تکه‌های پوستی برآمده و قرمز پوشیده از فلس‌های نقره‌ای – سفید از جمله علائم این نوع از پسوریازیس به حساب می‌آیند. این پلاک‌ها اغلب با خارش و درد همراه هستند. اما می‌توانند ترک خورده یا خونریزی کنند.
گوتات (Guttate Psoriasis)
پسوریازیس گوتات (Guttate Psoriasis) نوع دیگری از صدفک است که مبتلایان از کودکی و یا اوایل بزرگسالی علائم آن را مشاهده می‌کنند. این بیماری عموماً با ابتلا به بیماری‌های عفونی آغاز می‌شود. در حالی که علائم آن عموماً لکه‌های قرمز کوچک و قطره‌ای شکل روی پوست هستند. باید توجه داشته باشید که ضخامت این لکه‌ها معمولاً به اندازۀ پچ‌های پوستی نوع پلاک نیستند. در ضمن، آنها را روی پوست سر، پاها و زانوها مشاهده می‌کنید.
معکوس (Inverse Psoriasis)
شما می‌توانید نوع معکوس پسوریازیس (Inverse Psoriasis) را معمولاً در چین و چروک‌های پوست مشاهده کنید. قسمت‌هایی که پوست دچار ساییدگی شده است. در حقیقت پچ‌های قرمز صاف و براق در صدفک معکوس به چشم می‌آیند که ممکن است به دلیل اصطکاک و رطوبت، با احساس درد یا تحریک پذیری بالا همراه باشند. البته باید توجه داشته باشید که زیر پستان‌ها، اطراف کشالۀ ران و پایین باسن مکان‌هایی هستند که پسوریازیس معکوس شکل می‌گیرد. در حالی که بیماری در اثر عرق کردن و عفونت قارچی تشدید می‌شود.
پوسچولار (Pustular Psoriasis)
نوع وخیم و البته نادر بیماری پسوریازیس، پوسچولار (Pustular Psoriasis) است. مشخصۀ اصلی این بیماری جوش‌های ریز چرکی است. در حالی که پوست دست و پاهای بیماران قرمز و ملتهب بوده و ترک خورده و پوسته پوسته به نظر می‌رسند. در ضمن، پوسچولار می‌تواند با تب و لرز و خستگی هم همراه باشد.
اریترودرمیک (Erythrodermic Psoriasis)
نوع دیگری از بیماری صدف پوستی به اسم (Erythrodermic Psoriasis) وجود دارد که آمار مبتلایان به این بیماری بسیار کم است. این نوع از بیماری نسبت به انواع دیگر بسیار شدیدتر بوده و به درمان سریع نیاز دارد. در پسوریازیس اریترودرمیک شما می‌توانید علائمی مانند قرمزی گسترده، پوسته پوسته شدن و ریختن پچ‌های بزرگ پوستی را مشاهده کنید که باعث خارش شدید، سوزش و درد می‌شوند.
ناخن (Nail Psoriasis)
همانطور که از نام این نوع از پسوریازیس برمی‌آید، علائم پوستی در ناخن‌های دست و پای بیماران ظاهر می‌شوند. اما باید توجه داشت که غالباً با سایر انواع بیماری پوستی پسوریازیس رخ می‌دهد. بیماران در این حالت مفاصل متورم، سفت و دردناک نیز مشاهده می‌کنند. به نحوی که در صورت عدم درمان این بیماری منجر به آسیب دائمی مفصل خواهد شد.
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
علت پسوریازیس
علت دقیق پسوریازیس کاملاً مشخص نیست، اما مجموعه‌ای از عوامل ژنتیکی، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و عوامل محیطی در به وجود آمدن آن دخالت دارند.
اختلال در عملکرد سیستم ایمنی
بیماری پوستی پسوریازیس نوعی بیماری خود ایمنی به حساب می‌آید. به همین دلیل، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی از اولین مواردی است که برای تشخیص مورد بررسی قرار می‌گیرد. این اختلال باعث تولید بیش از حد سلول‌های پوست می‌شود.
می‌توان گفت که در این بیماری سیستم ایمنی بدن روند تولید سلول‌های پوست را تسریع می‌کند و روند زندگی هر سلول را از حدود 28 روز به 3 الی 4 روز کاهش می‌دهد. این امر منجر به ایجاد سلول‌های پوستی روی سطح می‌شود و پلاک و فلس را تشکیل می‌دهد. از طرفی دیگر، حملۀ سیستم ایمنی باعث التهاب پوستی و ظاهر شدن قرمزی، تورم و ناراحتی‌های مرتبط با آن می‌شود.
محرک‌ها
بعضی از عوامل هستند که مسبب یا تشدید کنندۀ بیماری پسوریازیس به حساب می‌آیند. برای مثال عفونت استرپتوکوکی و ایدز، استرس‌های جسمی و عاطفی، تغییرات هورمونی، زخم‌های پوستی، آب و هوا، بعضی از داروها و سبک زندگی نه تنها بستر را برای اختلال عملکردی سیستم ایمنی فراهم می‌کنند، بلکه باعث تشدید علائم بیماران می‌شوند.
عوامل ژنتیکی و ارثی
محققان چندین ژن مرتبط با پسوریازیس مانند ژن (HLA-Cw6) را شناسایی کرده‌اند که در تنظیم سیستم ایمنی بدن و صحت عملکرد آن نقش دارند. از طرفی اگر یکی از والدین مبتلا به بیماری خود ایمنی پسوریازیس باشد، 10 درصد احتمال ابتلای فرزند به آن بیماری وجود دارد. اما اگر هر دو والد این بیماری را داشته باشند، احتمال اینکه فرزندان نیز مبتلا شوند، 50 درصد خواهد بود.
عوامل محیطی
خانم‌ها و آقایانی که در معرض آلودگی‌های محیطی، مواد شیمیایی و عوامل حساسیت زا قرار دارند، بیشتر در خطر ابتلا به صدفک یا همان بیماری پسوریازیس قرار دارند.
میکروبیوم روده
مطالعاتی که در سال‌های اخیر انجام شده‌اند، ارتباط میان میکروبیوم روده و ابتلا به پسوریازیس را نشان داده‌اند. در حقیقت بر هم خوردن نظم و ترکیب میکروبیوم روده که عدم تعادل باکتری‌های روده است، بر صحت عملکرد دستگاه ایمنی بدن اثر منفی دارد. در نتیجۀ اختلالات سیستم ایمنی، ممکن است که افراد دچار پسوریازیس شوند.
علائم پسوریازیس
علائم بیماری پسوریازیس بسته به نوع و شدت بیماری می‌توانند متفاوت باشند. اما شایع‌ترین آنها شامل نشانه‌های پوستی و سیستمیک هستند.
نشانه‌های پوستی صدفک
مهم‌ترین علائمی که بیماران در ابتلا به پسوریازیس مشاهده می‌کنند، تغییراتی است که در پوست آنها رخ می‌دهد و به صورت پلاک بروز پیدا می‌کنند. پلاک‌ها لکه‌های ضخیم و برجستۀ سفید – نقره‌ای در سطح پوست هستند. از طرفی، فرد متوجه رنگ قرمز، صورتی، بنفش، خاکستری و قهوه‌ای تیرۀ پلاک‌های پوستی همراه با احساس خارش، سوزش، بثورات پوستی و خشکی در پوست خود می‌شود.
علائم مرتبط با ناخن
بیماری پسوریازیس ناخن می‌تواند علائمی را روی ناخن‌ها به همراه داشته باشد. بیماران گاهی متوجه فرورفتگی‌های کوچک روی ناخن‌های خود می‌شوند. از طرفی ممکن است که نقطه‌های سفید، قهوه‌ای و زرد رنگ روی ناخن‌ها به چشم بخورند. تغییر شکل ناخن‌ها علامت دیگری است که می‌توان در هنگام ابتلا به صدفک مشاهده کرد. ضخیم شدن یا فرورفتگی ناخن‌ها از جملۀ این علائم به شمار می‌روند. اگرچه ممکن است که ناخن‌های بیماران از بستر خود جدا شده و بیفتند. به این حالت اونیکولیز (Onycholysis) می‌گویند.
علائم مفصلی
در افرادی که به نوعی بیماری مشابه پسوریازیس به اسم آرتریت پسوریاتیک مبتلا می‌شوند، علائم مفصلی شایع است. شاید با خودتان بگویید که این بیماری مفصلی چه ارتباطی با (Psoriasis) دارد. اما بهتر است بدانید که بیماری‌های پوستی، به ویژه پسوریازیس ناخن با ابتلا به آرتریت پسوریاتیک در ارتباط هستند. مفاصل دردناک و متورم، انگشتان متورم دست و پا و التهاب نخاع از علائم مفصلی به حساب می‌آیند.
نشانه‌های عمومی بیماری
بیماران مبتلا به صدفک، فارغ از اینکه به کدام نوع از این بیماری پوستی مبتلا شده باشند، با خستگی، تب و لرز و همچنین قرمزی گستردۀ پوست مواجه می‌شوند.
درمان پسوریازیس
درمان پسوریازیس با هدف کاهش التهاب، کاهش سرعت تولید سلول‌های پوست و مدیریت علائمی مانند خارش و پوسته پوسته شدن صورت می‌گیرد. انتخاب روش درمان نیز به شدت بیماری، نوع (Psoriasis) و سلامت کلی بیمار بستگی دارد.
درمان موضعی
- کورتیکواستروئیدها: کرم‌ها یا پمادهای ضد التهابی مختلفی وجود دارند که قرمزی، خارش و پوسته پوسته شدن را کاهش می‌دهند. آنها معمولاً برای پسوریازیس خفیف تا متوسط استفاده می‌شوند. اما باید با احتیاط استفاده شوند تا با عوارض جانبی مختلفی مانند نازک شدن پوست همراه نباشند.
- ویتامین دی: ویتامین دی رشد سلول‌های پوست و پوسته پوسته شدن را کاهش می‌دهد.
- قطران زغال سنگ: کاهش خارش و التهاب با استفاده از قطران و به خصوص برای پسوریازیس سر امکان پذیر است.
- اسید سالیسیلیک: به نرم کردن پوست کمک می‌کند که اغلب در ترکیب با سایر روش‌های درمانی استفاده می‌شود.
- مهار کننده‌های کلسینورین: داروهایی مانند تاکرولیموس و پیمکرولیموس، برای بخش‌های حساس بدن مانند صورت یا واژن استفاده می‌شود. پسوریازیس تناسلی با این دارو تا حدی تسکین می‌یابد.
- مرطوب کننده‌ها و نرم کننده‌ها: پوست را هیدراته نگه دارید و خشکی و ترک خوردگی را کاهش دهید.
فتوتراپی
- درمان با اشعۀ خفیف (UVB): پوست در معرض دوزهای کنترل شدۀ نور ماوراء بنفش (UVB) قرار می‌گیرد که باعث کاهش رشد سلول‌های پوست می‌شود.
- درمان (PUVA): در این روش، دارویی به نام (psoralen) با قرار گرفتن در معرض نور (UVA) روی پوست اثر می‌کند. این روش معمولاً برای انواع وخیم پسوریازیس استفاده می‌شود.
- لیزر درمانی (Excimer): مناطق خاصی از پسوریازیس را با نور (UVB) متمرکز مورد هدف قرار می‌دهد.
داروهای سیستمیک
- متوترکسات: سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کند و تولید سلول‌های پوست را کاهش می‌دهد.
- سیکلوسپورین: یکی دیگر از سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی است که برای پسوریازیس شدید مؤثر است.
- آسیترتین: نوعی رتینوئید خوراکی است که به عادی سازی تولید سلول‌های پوست کمک می‌کند.
- داروهای بیولوژیک: با هدف قرار دادن بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی بدن فعالیت درمانی را انجام می‌دهند. این داروها شامل آدالیمومب، اتانرسپت و سکوکینوماب هستند.
اصلاح سبک زندگی
برای اینکه بتوانید سبک زندگی سالمی داشته باشید، بهتر است از رژیم غذایی مناسبی پیروی کنید. در ضمن شما باید مرطوب کننده‌های مناسب را مورد استفاده قرار دهید و سعی کنید از استرس، سیگار، عوامل شیمیایی و آلودگی‌های محیطی دور بمانید.
رژیم غذایی مناسب بیماران پسوریازیس
افرادی که به بیماری پوستی پسوریازیس مبتلا هستند با رعایت رژیم غذایی می‌توانند تا حدودی مانع از تأثیر آلرژن‌ها بر علائم پوستی خود شوند. مواد غذایی زیر در رژیم غذایی مفید هستند:
- ضد التهابی: ماهی، روغن زیتون، بادام، گردو و آووکادو
- میوه و سبزیجات: سبزیجات برگ دار، هویج، سیب زمینی، کدو تنبل و بروکلی
- غلات و حبوبات: برنج قهوه‌ای، غلات و جو پرک
- ویتامین دی: تخم مرغ، شیر بادام، قارچ
- آنتی اکسیدان: شکلات تلخ و چای سبز
- پروبیوتیک: ماست پروبیوتیک، کیمچی و دوغ کفیر
- نوشیدن مایع و آب کافی
غذاهای ممنوعه برای بیماران پسوریازیس
- غذاهای فرآوری شده و سریع
- میان وعده‌ها و نوشیدنی‌های شیرین
- گوشت قرمز و فرآوری شده
- لبنیات (در صورت اثرگذاری منفی)
- گلوتن (در صورت تأثیرات منفی)
- نوشیدنی‌های الکلی
نکات مهم دربارۀ بیماری صدفک یا پسوریازیس
- پسوریازیس نوعی بیماری خودایمنی است که باعث تسریع تولید سلول‌های پوستی می‌شود. این بیماری باعث پوسته شدن و ایجاد لکه‌ها و پچ‌های پوستی می‌شود.
- انواع مختلف آن شامل پلاک، گوتات، معکوس، ناخنی، پوسچولار و اریترودرمیک می‌شوند.
- اختلال در عملکرد سیستم ایمنی، محرک‌ها، عوامل محیطی و میکروبیوم روده در ابتلا به این بیماری اثر دارند.
- درمان‌های موضعی، فتوتراپی، اصلاح سبک زندگی و داروهای سیستمیک برای درمان پسوریازیس مؤثر هستند.
- شما برای دریافت مشاورۀ متخصص پوست می‌توانید از کلینیک آنلاین هرلایف استفاده کنید. در ضمن، مطالعۀ سایر مقالات بلاگ هرلایف، اطلاعات مفیدی به شما ارائه می‌دهند.
پرسش‌های پرتکرار
لکه‌های ضخیم و برجستۀ سفید – نقره‌ای، خارش، سوزش، بثورات پوستی، خشکی پوست، نقطه‌های سفید، قهوه‌ای و زرد رنگ روی ناخن‌ها، خستگی، تب و لرز و همچنین قرمزی گستردۀ پوست از علائم صدفک هستند.
داروهای سیستمیک، داروهای موضعی، فتوتراپی و اصلاح سبک زندگی برای درمان مفید هستند.
منابع:
