خونریزی از مقعد یکی از مشکلات دردناکی است که خانم‌ها یا آقایان آن را به دلایل مختلفی تجربه می‌کنند. بعضی از مشکلاتی که با خونریزی از ناحیۀ مقعد همراه هستند، خفیف و در بعضی موارد نیاز به بررسی و مراقبت پزشک دارند.
بواسیر، یبوست مزمن، شقاق، کولیت، زخم معده، پولیپ و اختلالات عملکرد روده از مهم‌ترین علل مهم خونریزی از بافت مقعد به حساب می‌آیند. در همین زمان، درمان دارویی، تغییر رژیم غذایی و جراحی از روش‌های درمان این مشکل گوارشی به حساب می‌آیند. در ادامه همراه ما باشید تا توضیحات بیشتری دربارۀ خونریزی مقعد، علل و همچنین درمان آن به دست آورید.
خونریزی از مقعد عموماً ناشی از بواسیر یا شقاق مقعد است و با اقدامات طبی یا جراحی قابل درمان خواهد بود. اما با این وجود باید هر نوع خونریزی و تغییر رنگ مدفوع را در بیش از یکی دو روز، کاملاً جدی گرفت و به متخصص جراحی مراجعه کرد.
علائم خونریزی مقعد
خونریزی مقعدی (Rectal bleeding) به عبور خون از مقعد اشاره دارد که اغلب در مدفوع، روی دستمال توالت یا در توالت مشاهده می‌شود. شدت خونریزی از مسیر مقعد می‌تواند از خفیف تا شدید باشد. در حالی که این بیماری با علائم دیگری همراه است که این علائم نیز با توجه به علل به وجود آورندۀ خونریزی مقعدی متفاوت هستند.
مشاهدۀ خون
مهم‌ترین علامتی که شما هنگام بروز مشکل خونریزی از مقعد مشاهده می‌کنید، خون است. خون در مدفوع، دستمال توالت یا توالت دیده می‌شود. اگرچه گاهی خون پنهان در مدفوع هم از علائم برخی از بیماری‌ها مانند سرطان کولون و پولیپ روده به حساب می‌آیند.
احساس درد و ناراحتی
بعضی از علل به وجود آورندۀ خونریزی از مقعد مانند زخم معده، شقاق، بواسیر و سرطان روده با درد و احساس ناراحتی نیز همراه هستند. البته درد هنگام اجابت مزاج و همچنین احساس درد و سوزش در ناحیۀ مقعد نیز وجود دارند.
خارش ناحیۀ مقعد
گاهی افرادی که خونریزی مقعد دارند، در همان ناحیۀ هم خارش را احساس می‌کنند. این بافت نسبت به حالت معمول تحریک پذیرتر است و برای بیماران کلافه کننده می‌شود.
احساس توده و ورم کردن
اگر بافت مقعد ورم کند، فرد هنگام نشستن، خارش و سوزش متوجه این ورم کردن و همچنین گاهی متوجه تودۀ کوچکی ناشی از تورم و التهاب می‌شود. گاهی هم ممکن است فرد احساس خروج چیزی از مقعد خود داشته باشد.
تغییر در رنگ مدفوع
اگر مشکلات گوارشی مانند زخم معده، پولیپ و التهاب روده باعث ایجاد خونریزی از مقعد شوند، به دلیل اختلال در عملکرد دستگاه گوارش رنگ مدفوع تیره‌تر یا روشن‌تر از حالت طبیعی خواهد شد.
وجود مخاط خونی
گاهی مخاطی که بر اثر حرکات روده از آن خارج می‌شود با خون همراه است که خود نشانۀ خونریزی از رکتوم و مقعد است.
تغییر در حرکات روده
به دلیل اختلال در عملکرد روده (با توجه به علت بروز خونریزی مقعدی)، بیماران ممکن است دچار یبوست یا اسهال هنگام اجابت مزاج باشند.
انواع و علل خونریزی مقعدی
همانطور که گفتیم، خونریزی وقتی از قسمت مقعد رخ می‌دهد، با دلایل مختلفی در ارتباط است. پزشک با تشخیص علت رخ دادن خونریزی در مقعد، می‌تواند مسیر درمانی مناسب را انتخاب کند.
| علل | توضیحات | علائم |
|---|---|---|
| بواسیر | رگ‌های خونی متورم و ملتهب در رکتوم یا مقعد مشاهده می‌شوند. | خون قرمز روشن در طول یا بعد از حرکات رودهخارش، درد یا تورم در اطراف مقعد |
| یبوست | مدفوع سخت و خشک که عبور آن دشوار بوده و می‌تواند باعث ایجاد درد هنگام دفع شود. | درد و سوزش هنگام اجابت مزاجخونریزی مقعدیشکم دردنیاز به فشار وارد کردن به روده برای خروج مدفوع |
| شقاق | برش‌های کوچکی در پوشش مقعد که اغلب به دلیل عبور مدفوع خشک به وجود می‌آید. | درد در طول یا بعد از حرکات رودهخون قرمز روشن روی دستمال توالت یا مدفوع احساس ناراحتی سوزش هنگام اجابت مزاج |
| دیورتیکول | کیسه‌های کوچک (دیورتیکول) که در دیوارۀ روده بزرگ تشکیل می‌شوند و گاهی اوقات خونریزی می‌کنند. | خونریزی ناگهانی و بدون درد به دفعات زیاد |
| کرون یا کولیت | کرون یا کولیت از انواع بیماری‌های التهابی روده هستند. | اسهال مزمندرد شکمخونریزی رکتوم به دلیل التهاب دستگاه گوارش |
| پولیپ | رشد سلول‌های غیرسرطانی در رودۀ بزرگ و رکتوم باعث پولیپ می‌شود. | خونریزی مقعددردهای شکمیاختلال در عملکرد روده (یبوست و اسهال) |
| سرطان | سرطان رودۀ بزرگ و رکتوم می‌تواند با خونریزی مقعدی همراه باشد. | خون در مدفوعکاهش وزن غیر قابل توضیحاسهال یا یبوستخستگی |
| اختلال روده | التهاب روده و سندرم رودۀ تحریک پذیر از عوامل اختلال عملکرد روده هستند. | نفخاسهالیبوستحالت تهوعخونریزی مقعدی |
| زخم معده | زخم‌های موجود در پوشش معده یا رودۀ کوچک عموماً ناشی از عفونت، مصرف بیش از حد اسید یا دارو هستند. | مشاهدۀ خون در مدفوعتیره شدن رنگ مدفوع |
| آنژیودیسپالازی | رگ‌های خونی دستگاه گوارش به شکلی غیرطبیعی رشد می‌کنند. | خونریزی مقعدیاحساس درد |
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان عمومی
راه‌های تشخیص علت خونریزی از مقعد
با توجه به اینکه علل مختلفی باعث بروز خونریزی فرد از ناحیۀ مقعد می‌شوند، راه‌های تشخیص باید به دقت به کار گرفته شوند تا علت اصلی پیدا شده و راه درمان مناسب مورد استفاده قرار گیرد. روش‌های تشخیص خونریزی مقعدی عبارتند از:
معاینۀ فیزیکی
پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش باید به بررسی علائمی بپردازد که بیماران در شرح حال خود ذکر می‌کنند. کسب اطلاع دربارۀ درد شکم، حالت تهوع، خستگی، اختلال عملکرد روده (یبوست و اسهال)، رنگ مدفوع و مواردی از این قبیل در معاینۀ فیزیکی کمک کننده هستند.
اگر بیمار دارای سابقۀ خانوادگی در ابتلا به بیماری‌ها و علل به وجود آورندۀ خونریزی رکتوم باشد، پزشک داخلی به آن توجه می‌کند. گاهی نیز شقاق یا هموروئید مورد مشاهدۀ پزشک قرار می‌گیرند یا لمس می‌شوند تا شرایط آنها بهتر گردد.
انجام تست‌های تشخیصی
- آندوسکوپی: لوله‌ای کوچک و سبک به داخل مقعد وارد می‌شود تا بواسیر یا شقاق را بررسی کند.
- سیگموئیدوسکوپی: لوله‌ای انعطاف پذیر و دارای دوربین برای بررسی رکتوم و پایین رودۀ بزرگ استفاده می‌شود. برای تشخیص پولیپ، زخم یا التهاب کاربرد دارد.
- کولونوسکوپی: لوله‌ای بلند و انعطاف پذیر با دوربین، کل رودۀ بزرگ و رکتوم را بررسی می‌کند. از آن برای تشخیص پولیپ، سرطان روده بزرگ و بیماری التهابی روده استفاده می‌شود.
- بیوپسی: ممکن است برای بررسی دقیق‌تر علل خونریزی از بافت مقعد بیوپسی انجام می‌شود.
- سی تی اسکن یا ام آر آی: تصاویر دقیقی از شکم و رودۀ بزرگ را برای تشخیص التهاب، تومورها یا بیماری دیورتیکولی در اختیار پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص گوارش قرار می‌دهد.
- باریوم انما: یک رنگ کنتراست (باریوم) برای تصویربرداری اشعه ایکس از رودۀ بزرگ، وارد رکتوم می‌کنند و سپس تصاویر رودۀ بزرگ دریافت می‌شوند.
- انجام تست خون: برای بررسی عناصر مختلف صورت می‌گیرد.
- نمونه مدفوع: برای بررسی خون پنهان در مدفوع و همچنین اطمینان از نبود عفونت در مدفوع انجام می‌شود.
درمان خونریزی از بافت مقعد
اکنون نوبت به آن رسیده تا درمان مشکل خونریزی بیمار را از ناحیۀ مقعد بررسی کنیم. هرچند درمان خونریزی رکتوم به علت، شدت و محل آن بستگی دارد.
درمان خانگی
اگر خونریزیرخ داده از ناحیۀ مقعد بیمار محدود باشد، گاهی با درمان‌های خانگی هم می‌توان مشکل را رفع کرد. البته توجه داشته باشید که این کار فقط با نظر پزشک جراح امکان پذیر است.
اگر می‌پرسید درمان خانگی خونریزی مقعدی چیست، باید بگوییم شما باید:
- غذاهای غنی از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل را برای نرم کردن مدفوع مصرف کنید.
- مکمل‌های فیبر را نیز در نظر بگیرید.
- روزانه حداقل 8 لیوان آب بنوشید تا از یبوست جلوگیری کنید.
- ناحیۀ مقعد را در آب گرم به مدت 10-15 دقیقه، 2-3 بار در روز خیس بگذارید تا درد و التهاب کاهش یابند.
- از کرم‌ها و پمادها برای تسکین درد و سوزش مقعد استفاده کنید.
- هنگامی که واقعاٌ نیاز به اجابت مزاج دارید، برای آن اقدام کنید. فشار آوردن به روده‌ها و رکتوم احتمال خونریزی مقعدی را بیشتر می‌کند.
درمان علل خونریزی مقعدی
برای درمان هموروئید، شقاق، التهاب روده، پولیپ، التهاب و سرطان روده باید راهکارهای مناسب را به کار ببرید. برای مثال:
- جراحی هموروئید: این جراحی (هموروئیدکتومی) ممکن است برای موارد شدید یا مزمن مورد نیاز باشد.
- درمان‌های موضعی: در درمان شقاق، پماد نیتروگلیسیرین یا مسدود کننده‌های کانال کلسیم به آرامش اسفنکتر مقعد کمک می‌کند.
- آنتی بیوتیک‌ها یا داروهای ضد انگل: در صورت تأیید عفونت‌های باکتریایی یا انگلی داروهای مناسب مانند آنتی بیوتیک‌ها تجویز می‌شوند.
- نوشیدن آب کافی: برای رفع کمبود آب بدن به خاطر اسهال باید آب کافی بنوشید.
- داروهای ضد التهابی: مصرف داروهای ضد التهابی مانند مزالازین و کورتیکواستروئیدها برای درمان التهاب روده کاربرد دارند.
- تغییر برنامۀ رژیم غذایی: با توجه به علت خون آمدن از مقعد باید از رژیم غذایی مناسبی را پیروی کنید.
- برداشتن پولیپ: در طول کولونوسکوپی، پولیپ‌ها برداشته می‌شوند تا از رشد آنها جلوگیری و دلیل خونریزی مقعدی رفع شود.
- درمان سرطان: جراحی، شیمی درمانی و پرتودرمانی بسته به مرحلۀ سرطان گزینه‌های دیگر هستند.
عوارض خونریزی از ناحیۀ مقعد
خونریزی رکتوم بسته به شدت، مدت زمان آن و علت اصلی به وجود آورنده می‌تواند منجر به عوارض متعددی شود. در حالی که علل جزئی مانند هموروئید با درمان حل می‌شوند، خونریزی مداوم یا شدید مقعد می‌تواند مشکلات سلامتی قابل توجهی بر جای بگذارد.
- کم خونی
- شوک هیپوولمیک (فقط در صورت خونریزی شدید)
- عفونت
- انسداد روده
- تشدید علت خونریزی از مقعد
- سوء تغذیه
- آبسه یا فیستول
- چالش‌های احساسی
چه زمانی خطرناکه و به پزشک مراجعه کنیم؟
خونریزی مقعدی را نباید دست کم گرفت. زیرا ممکن است بیماری به وجود آورندۀ آن عوارض جبران ناپذیری به دنبال داشته باشد. اما اگر خونریزی شدید و مداوم شد، رنگ مدفوع سیاه، خونریزی همراه با تب و بیمار دچار کاهش وزن غیر قابل توضیح شد، باید به پزشک داخلی یا فوق تخصص گوارش مراجعه کرد.
چند نکتۀ مهم دربارۀ خونریزی از مقعد
- خونریزی رخ داده از ناخیۀ مقعد یکی از مشکلات گاهی دردناک است که به دلیل بواسیر، یبوست مزمن، شقاق، کولیت، زخم معده، پولیپ و اختلالات عملکرد روده رخ می‌دهد.
- علائم آن مشاهدۀ خون، احساس درد و ناراحتی، خارش ناحیۀ مقعد، احساس توده و ورم کردن، تغییر در رنگ مدفوع، وجود مخاط خونی و تغییر در حرکات روده هستند.
- جراحی، آنتی بیوتیک‌ها یا داروهای ضد انگل، داروهای ضد التهابی، تغییر برنامۀ رژیم غذایی و درمان سرطان از روش‌های درمان خونریزی از ناحیۀ مقعد هستند.
- شما برای مشورت با پزشک متخصص داخلی یا هر متخصص دیگری می‌توانید از خدمات کلینیک آنلاین اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید. مطالعۀ سایر مقالات وبلاگ هرلایف نیز اطلاعات مفیدی در حوزۀ سلامت زنان در اختیار شما می‌گذارد.
پرسش‌های پرتکرار
عموماً خونریزی بدون درد از ناحیۀ مقعد ناشی از پولیپ رودۀ بزرگ، هموروئید داخلی، شقاق، دیورتیکولوز، آنژیودیسپلازی و التهاب روده است.
نوشیدن آب کافی، مصرف غذاهای حاوی فیبر و غذاهایی ضد التهاب، وان آب گرم و استفاده از کرم‌ها و پمادها برای درمان خانگی مناسب هستند.
منابع:
