عفونت مثانه که به عنوان سیستیت (cystitis) هم شناخته می‌شود، نوعی شایع از عفونت ادراری (UTI) است. این عفونت زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها، اغلب اشریشیا کلی (E. coli)، وارد مجرای ادرار شوند و به داخل مثانه می‌روند. وجود این باکتری‌ها و تکثیر آنها باعث التهاب و عفونت می‌شوند.
تکرر ادرار، سوزش و درد هنگام دفع ادرار، احساس درد لگن و تب خفیف از علائم عفونت ادراری هستند. در حالی که مصرف آنتی بیوتیک‌ها، رعایت بهداشت فردی و همچنین بهداشت در مقاربت جنسی به رفع عفونت ادراری کمک می‌کنند. در ادامۀ این مطلب همراه ما باشید تا اطلاعات کامل‌تری دربارۀ عفونت ادراری مثانه و روش‌های درمان آن به دست آورید.
عفونت مثانه یا سیستیت در زنان بیشتر از مردان رخ می‌دهد و بیشتر ناشی از رابطۀ جنسی ناایمن یا عدم رعایت بهداشت و به خصوص شستشوی نامناسب اتفاق می‌افتد. تکرر ادرار، سوزش ادرار، تغییر رنگ و کدر شدن ادرار و همچنین درد زیر شکم از اصلی‌ترین علائم این بیماری به حساب می‌آیند.
عفونت ادراری
عفونت مثانه نوعی عفونت ادراری (UTI) است که مثانه را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که باکتری‌ها، معمولاً اشرشیاکلی (E. coli)، وارد مجرای ادرار می‌شوند. این باکتری‌ها به مثانه می‌روند و شروع به رشد می‌کنند. همین مسئله باعث التهاب و تحریک پوشش مثانه می‌شود که به نام سیستیت شناخته می‌شوند.
علائم عفونت ادرار
خانم‌ها و آقایانی که عفونت مثانه دارند، فارغ از سن آنها، علائمی را تجربه می‌کنند و شرح آنها به پزشک متخصص عفونی، متخصص زنان یا اورولوژیست در تشخیص بیماری بسیار کمک کننده است. این علائم عبارتند از:
- تکرر ادرار: احساس نیاز به ادرار کردن یکی از علائم عفونت مثانه است. حتی اگر میزان کمی ادرار دفع شود.
- درد یا سوزش در هنگام ادرار: این اختلال که تحت نام دیسوریا شناخته می‌شود، یکی از شایع‌ترین علائم عفونت ادراری است.
- حجم کم ادرار: با وجود احساس نیاز به ادرار کردن، ممکن است حجم کمی از ادرار دفع شود.
- ادرار ابری، کدر و بوی ناخوشایند: ادرار ممکن است کدر به نظر برسد یا بوی ناخوشایندی داشته باشد.
- خون در ادرار: در برخی موارد، ادرار ممکن است به دلیل وجود خون، صورتی، قرمز یا قهوه‌ای به نظر برسد.
- احساس فشار در پایین لگن: بیمار احساس درد یا ناراحتی در ناحیۀ پایین شکم یا لگن دارد.
- کمردرد: برخی از افراد درد خفیف کمر را تجربه می‌کنند که می‌تواند نشانه‌ای از گسترش عفونت باشد.
- احساس خستگی یا ضعف: خستگی یا ناراحتی عمومی می‌تواند در اثر عفونت مثانه رخ دهد. زیرا سیستم ایمنی در حال مقابله با عوامل عفونی است.
- تب خفیف: تب خفیف ممکن است به دلیل عفونت مثانه وجود داشته باشد. در حالی که تب بالاتر عموماً به دلیل عفونت کلیه رخ می‌دهد.
علل ابتلا به عفونت ادراری
برای آگاهی از علل ابتلا به عفونت ادراری می‌توانید از راهنمای موجود در جدول زیر کمک بگیرید:
| گروه بیماران | توضیحات | علل |
|---|---|---|
| زنان | زنان به دلیل تفاوت‌های ساختاری بدن بیشتر از مردان در معرض عفونت مثانه هستند. مجرای ادرار کوتاه‌تر است و نزدیک مقعد قرار دارد. در نتیجه ورود باکتری‌ها به دستگاه ادراری آسان‌تر رخ می‌دهد. | ارتباط جنسی: ممکن است باکتری‌ها در طول مقاربت جنسی به مجرای ادرار منتقل شوند.بهداشت نامناسب: پاک کردن از پشت به جلو پس از اجابت مزاج می‌تواند باکتری‌ها را انتقال دهد.تغییرات هورمونی: در دوران بارداری یا یائسگی، تغییرات در سطح استروژن گاهی پوشش دستگاه ادراری را تضعیف می‌کنند و حساسیت را افزایش می‌دهند.استفاده از داروهای ضد بارداری: اسپرم‌کش‌ها، دیافراگم‌ها یا کاندوم‌های بدون روان کننده‌ها می‌توانند مجرای ادراری را ملتهب کنند.احتباس ادرار: تخلیۀ ناقص مثانه اجازه می‌دهد تا باکتری‌ها رشد کنند. |
| مردان | عفونت مثانه در مردان به دلیل طولانی بودن مجرای ادرار کمتر دیده می‌شود. همین امر رسیدن باکتری‌ها را به مثانه دشوار می‌کند. این عفونت اغلب با سایر شرایط پزشکی مرتبط است. | مشکلات پروستات: پروستات بزرگ شده (هیپرپلازی خوش خیم پروستات) می‌تواند جریان ادرار را مسدود کند و باعث حفظ و رشد باکتری‌ها شود.انسداد دستگاه ادراری: شرایطی مانند سنگ کلیه می‌توانند از جریان مناسب ادرار جلوگیری کنند.استفاده از کاتتر: کاتتریزاسیون و سوندگذاری طولانی مدت خطر عفونت را افزایش می‌دهد.فعالیت جنسی: اگرچه کمتر شایع است، اما باکتری‌ها می‌توانند در طول فعالیت جنسی وارد مجرای ادرار شوند.سیستم ایمنی ضعیف: شرایطی مانند دیابت احتمال عفونت مثانه را افزایش می‌دهد. |
| کودکان | عفونت مثانه در کودکان اغلب به علت ساختار بدن یا عوامل رفتاری رخ می‌دهد. | بهداشت نامناسب: کودکان ممکن است پس از اجابت مزاج خود را به درستی نشویند.نگه داشتن ادرار: تأخیر در دفع ادرار می‌تواند به باکتری‌ها اجازۀ رشد در مثانه بدهد.ریفلاکس وزیکورترال (VUR): وضعیتی است که ادرار از مثانه به سمت حالب به داخل مجاری و کلیه‌ها جریان می‌یابد و خطر عفونت را افزایش می‌دهد.یبوست: یبوست طولانی می‌تواند به مثانه فشار وارد کند و از تخلیۀ مناسب ادرار جلوگیری کند.اختلالات مادرزادی: مشکلات ساختاری در دستگاه ادراری کودکان را مستعد عفونت می‌کند. |
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان عمومی
نحوه تشخیص عفونت ادراری
پزشک متخصص عفونی یا اورولوژیست برای اینکه عفونت مثانه را به درستی و با اطمینان کامل تشخیص دهد، از چند راهکار مختلف استفاده می‌کند.
معاینۀ فیزیکی و دریافت شرح حال
پزشک متخصص عفونی یا متخصص کلیه و مجاری ادراری در مورد علائمی مانند تکرر ادرار، سوزش در هنگام ادرار، درد لگن و هرگونه تغییر در رنگ یا بوی ادرار سؤال می‌کند. از خانم‌ها و آقایان بزرگسال، سؤالاتی مربوط به فعالیت جنسی اخیر، بیماری‌های قبلی پرسیده می‌شوند. آنچه دربارۀ بیماران در رده‌های سنی مختلف اهمیت دارد، سابقۀ ابتلای آنها به بیماری عفونت ادراری و به ویژه عفونت مثانه است.
علاوه بر دریافت شرح حال و بررسی پروندۀ پزشکی، معاینۀ عمومی نیز برای بررسی حساسیت در قسمت پایین شکم یا ناحیۀ لگن انجام می‌شود. برای زنان، در صورت نیاز ممکن است معاینۀ لگن نیز انجام شود.
دریافت جواب نمونه ادرار
جواب نمونه ادرار به پزشک دربارۀ خون در ادرار، میزان گلبول‌های سفید و احتمال عفونت ادراری، وجود باکتری‌ها و همچنین حضور نیترات‌ها و لکوسیت استراز (آنزیم‌های مرتبط با عفونت باکتریایی) اطلاعات می‌دهد. کشت ادرار به تعیین نوع عامل عفونی و در نتیجه انتخاب بهترین آنتی بیوتیک کمک می‌کند.
روش‌های تصویربرداری
سونوگرافی شکم و لگن و همچنین سی تی اسکن از روش‌های کاربردی به حساب می‌آیند که به واسطۀ آنها پزشک متخصص عفونی یا اورولوژیست می‌تواند از وجود عفونت مثانه مطلع شود.
سیستوسکوپی
لوله‌ای نازک و انعطاف پذیر دارای یک دوربین (سیستوسکوپ) برای بررسی داخل مثانه استفاده می‌شود. این کار در صورتی انتخاب می‌گردد که عفونت‌های مکرر بدون علت مشخصی ادامه یابند.
انواع عفونت ادرار
| نوع عفونت ادراری | علت | علائم |
|---|---|---|
| عفونت باکتریایی (Cystitis) | بهداشت نامناسبعدم رعایت بهداشت جنسیتخلیه ناقص مثانه | تکرر ادراراحساس سوزش درد لگن ادرار کدر و بد بو |
| عفونت یا التهاب | عفونت بینابینی (Interstitial Cystitis) یا همان سندرم مثانه دردناکسیستیت شیمیایی (Chemical Cystitis)سیستیت تابشی (Radiation Cystitis) | درد مداوم لگن، تکرر ادرار و نیاز به تخلیۀ فوری ادرارسوزش و ناراحتی شبیه به عفونت باکتریاییادرار دردناک، تکرر ادرار و گاهی خون در ادرار |
| عفونت مکرر مثانه | عفونت درمان نشدهداشتن عفونت‌های متعدد مثانهسیستم ایمنی ضعیف شایع‌تر در زنان | سوزش ادرارتکرر ادرار |
| سیستیت هموراژیک (Hemorrhagic Cystitis) | عفونت شدید باکتریاییداروهای شیمی درمانی (به عنوان مثال، سیکلوفسفامید)پرتودرمانی | خون در ادرار سوزش ادرار تکرر ادرار |
| عفونت قارچی مثانه | سیستم ایمنی ضعیفقارچ کاندیدا | تکرر ادراراحساس سوزشادرار کدر و بد بو درد لگن |
| عفونت انگلی مثانه | عموماً انگل شیستوزوماعدم دسترسی به آب تمیز | خون در ادرارتکرر ادراردرد شکم و لگن |
چه کسانی در معرض عفونت ادراری هستند؟
مردان و زنان در خطر ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند. اما تأثیر عوامل مختلف در ابتلای هر کدام از این افراد به عفونت ادراری متفاوت است. در ضمن بعضی از خانم‌ها و آقایان بیشتر در خطر عفونت مثانه هستند.
خانم‌هایی که در خطر ابتلا به عفونت ادراری هستند
- باردار
- یائسه
- کاربران ابزارهای ضد بارداری
- خانم‌های دارای شریک جنسی متعدد
- خانم‌های بی توجه به مسائل بهداشتی
آقایانی که بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ادراری قرار دارند
- دارای مشکلات پروستات
- داشتن انسداد ادراری
- دارای سیستم ایمنی ضعیف
- دارای رابطۀ جنسی متعدد
- سن بالا
درمان عفونت ادراری
برای درمان عفونت مثانه چند راهکار وجود دارند، اگرچه استفاده از آنتی بیوتیک‌ها به عنوان مهم‌ترین روش درمانی شناخته می‌شود.
آنتی بیوتیک‌ها
پزشکان به طور معمول آنتی بیوتیک‌ها را برای از بین بردن باکتری‌هایی تجویز می‌کنند که باعث عفونت می‌شوند. نوع و مدت مصرف آنتی بیوتیک‌ها با توجه به شدت عفونت و سابقۀ پزشکی بیمار متفاوت هستند. رایج‌ترین آنتی بیوتیک‌ها برای درمان عفونت مثانه عبارتند از:
- سفالکسین
- نیتروفورانتوئین
- تری متوپریم/سولفامتوکسازول
- سیپروفلوکساسین
باید آنتی بیوتیک‌هایی که پزشک متخصص عفونی یا اورولوژیست تجویز کرده، را به طور کامل مصرف کرد. در ضمن، باید دورۀ مصرف را به طور کامل پشت سر گذاشت تا درمان به طور کامل نتیجه بدهد.
مسکن‌ها
برای اینکه دردهای شکم و لگن کاهش یابند، فنازوپیریدین و استامینوفن را تجویز می‌کنند.
نوشیدن آب زیاد
به افرادی که عفونت ادراری دارند، توصیه می‌شود که آب زیاد بنوشند تا به خروج عفونت از بدن کمک شود.
اصلاح سبک زندگی
توصیه می‌شود که از خوردن غذاها و نوشیدنی‌هایی که دستگاه ادراری را تحریک می‌کنند، خودداری کنید. در صورت نیاز به دفع ادرار، نباید خود را نگه دارید و از دفع آن پرهیز نکنید. در صورتی که شکم و لگن درد داشتید، از کیسۀ نمک گرم یا کیسۀ آب جوش استفاده کنید.
نکاتی برای پیشگیری از عفونت ادراری
برای اینکه از عفونت ادراری جلوگیری کنید، باید چند نکتۀ مهم را در نظر داشته باشید:
دارو
اگرچه سفالکسین و سیپروفلوکساسین در گروه قوی‌ترین آنتی بیوتیک‌ها هستند، اما باید از مصرف خودسرانۀ آنها اجتناب کنید.
روش‌های درمان خانگی و تغذیه
- بهداشت فردی و جنسی را رعایت کنید.
- به صورت آب فراوان روزانه بنوشید.
- از محصولات پروبیوتیک مانند کیمچی و ماست پروبیوتیک مصرف کنید.
- سیر میل کنید.
- خوراکی‌های حاوی ویتامین سی مانند پرتقال، کیوی و توت فرنگی میل کنید.
- خیار و هندوانه به منظور افزایش میزان مایعات مصرفی بخورید.
طب سنتی و رژیم غذایی
- دمنوش گل بابونه: دارای خاصیت ضد التهابی و مسکن
- عرق خارشتر: با هدف پاکسازی مجاری ادراری و مثانه
- بذر کتان: مسکن و دارای خاصیت ضد التهابی
- چای گزنه: مدر و ضد باکتری
- زیرۀ سیاه: کاهش التهاب و بهبود عملکرد مثانه
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
هنگامی که متوجه علائم عفونت ادراری مانند سوزش و درد هنگام دفع ادرار می‌شوید و اگر علائمی مانند تکرر ادرار، نیاز به دفع فوری ادرار و همچنین درد شکم و لگن را طولانی مدت تجربه می‌کنید، حتماً با پزشک متخصص کلیه و مجاری ادراری یا متخصص عفونی مشورت کنید. برای مشورت سریع و آسان می‌توانید از خدمات آنلاین کلینیک اپلیکیشن هرلایف بهره مند شوید.
عفونت مثانه، علائم و درمان آن
- هنگامی که عوامل عفونی از جمله باکتری، انگل یا قارچ در مثانه وارد شده و تکثیر شوند، عفونت مثانه شکل می‌گیرد.
- تکرر ادرار، درد و سوزش ادرار، مشاهدۀ خون در ادرار، درد شکم و لگن، تب خفیف و نیاز فوری به دفع ادرار از جمله علائم عفونت مثانه هستند.
- ساختار بدن خانم‌ها و نزدیکی خروجی ادرار و مقعد به هم، عدم رعایت بهداشت، فعالیت جنسی زیاد، بیماری‌هایی مانند پروستات بزرگ، انسداد در دستگاه ادراری و سیستم ایمنی ضعیف باعث ابتلا به عفونت ادراری می‌شوند.
- برای درمان این بیماری عموماً آنتی بیوتیک‌های قوی تجویز می‌شوند. توصیه می‌شود آب زیادی نوشیده شده و با مصرف خوراکی‌های مختلف از جمله مرکبات سیستم ایمنی تقویت گردد.
- برای مشورت با پزشک متخصص می‌توانید از خدمات کلینیک آنلاین هرلایف بهره مند شوید. مطالعۀ سایر مقالات مجلۀ هرلایف نیز اطلاعات سودمندی در اختیار شما قرار می‌دهند.
پرسش‌های پرتکرار
نیتروفورانتوئین، سیپروفلوکساسین، لووفلوکساسین و سفالکسین آنتی بیوتیک‌های قوی برای درمان عفونت ادراری هستند.
نوشیدن آب زیاد، مصرف دمنوش بابونه، خارشتر و چای گزنه و گرم گرفتن شکم و لگن در صورت درد داشتن بهترین روش‌های خانگی برای کاهش علائم و کمک به درمان عفونت مثانه هستند.
تکرر ادرار، احساس سوزش ادرار، ادرار کدر و بد بو، درد مداوم لگن، ادرار دردناک، خون در ادرار و درد شکم از علائم عفونت ادراری مثانه هستند.
منابع:
