اختلالات تیروئید در بارداری (کم کاری و پرکاری) عارضه‌های شایع در این زمان هستند که در صورت عدم کنترل می‌توانند روی مادر و جنین تأثیرگذار باشند. در کم کاری تیروئید غدۀ تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند و علائم آن شامل خستگی، افزایش وزن، یبوست و حساسیت به سرما می‌شوند. در پرکاری، غدۀ تیروئید هورمون بیش از حد تولید می‌کند. علائم این اختلال نیز شامل کاهش وزن، تپش قلب، عصبانیت و تعریق زیاد می‌شوند.
هر دو اختلال قابل درمان هستند و معمولاً با دارو کنترل می‌شوند. درمان نکردن این اختلالات می‌تواند عوارضی مانند سقط جنین، زایمان زودرس و مشکلات رشد جنین را به دنبال داشته باشد. بنابراین، تشخیص و درمان به موقع بسیار مهم هستند.
اختلالات کم کاری و پرکاری تیروئید قبل یا پس از بارداری می‌توانند بر سلامت مادر و جنین تأثیر بگذارند. کم وزن بودن نوزاد، زایمان زودرس و اختلالات قلبی و تنفسی و سایر موارد از عوارض تیروئیدهای کم کار و پرکار درمان نشدۀ مادران باردار به شمار می‌روند.
اختلالات تیروئید در بارداری
اختلالات تیروئید در بارداری ممکن است قبل از اقدام به حاملگی وجود داشته یا با آغاز این دوران ایجاد شده باشند. اما به طور کلی، باردار بودن نمی‌تواند تغییری در علائم اختلالات تیروئید ایجاد کند. اختلال کم کاری تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) یکی از این اختلالات است که طی آن غدۀ تیروئید قادر به تولید هورمون کافی نیست. از سوی دیگر، پرکاری تیروئید (هیپرتیروئیدیسم) قرار دارد که منجر به تولید و ترشح بیش از حد هورمون می‌شود.
البته اگرچه اختلالات تیروئید در حاملگی بیشتر شامل کم کاری و پرکاری غدۀ تیروئید می‌شوند، اما شرایط دیگری نیز هستند که می‌توانند بر عملکرد تیروئید در حاملگی تأثیر داشته باشند. در ادامه این موارد را بررسی می‌کنیم:
- بیماری هاشیموتو: یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب غدۀ تیروئید و کم کاری آن می‌شود.
- بیماری گریوز: یک بیماری خود ایمنی است که باعث پرکاری تیروئید می‌شود.
- تیروئیدیت حاد: التهاب ناگهانی غدۀ تیروئید است که می‌تواند منجر به کم کاری یا پر کاری موقت شود.
- گواتر: بزرگ شدن غدۀ تیروئید است که می‌تواند باعث مشکلات تنفسی یا بلع شود.
میزان نرمال تیروئید در بارداری
میزان هورمون تیروئید در دوران حاملگی به دلیل تغییرات هورمونی طبیعی در این دوره، نسبت به دوران غیر بارداری متفاوت است. این میزان در هر سه ماهه بارداری نیز تغییر می‌کند.
سه ماهۀ اول
محدودۀ نرمال تیروئید بارداری در این زمان بین 0.1 تا 2.5 (mIU/L) در نظر گرفته می‌شود.
سه ماهۀ دوم
در این زمان اغلب محدودۀ نرمال سطح (TSH) بین 0.2 تا 3.0 (mIU/L) در نظر گرفته می‌شود.
سه ماهۀ سوم
در سه ماهۀ سوم نیز محدودۀ نرمال (TSH) تقریباً مشابه سه ماهۀ دوم و بین 0.3 تا 3.0 (mIU/L) است.
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
پرکاری تیروئید در حاملگی
شایع‌ترین علت پرکاری تیروئید در زنان یاردار بیماری خودایمنی گریوز است که حدود 0.2 درصد از زنان باردار را درگیر می‌کند. این بیماری باعث می‌شود غدۀ تیروئید بیش از حد هورمون تولید کند. علاوه بر گریوز، عوامل دیگری نیز می‌توانند باعث پرکاری تیروئید در دوران حاملگی شوند.
نکتۀ جالبی در این زمینه وجود دارد و آن هم این است که در برخی موارد، سطوح بسیار بالای هورمون (hCG) که در بیماری‌هایی مثل حاملگی با تهوع و استفراغ شدید یا هایپرمزیس گراویداروم دیده می‌شوند، ممکن است باعث نوعی پرکاری تیروئید موقت در اوایل بارداری شوند.
علائم تیروئید پرکار در بارداری
برخی از علائم پرکاری تیروئید، مانند تپش قلب تندتر، حساسیت به گرما و خستگی، به طور طبیعی در دوران بارداری نیز ممکن است رخ دهند. این امر تشخیص پرکاری تیروئید را در حاملگی دشوارتر می‌کند. با این حال وجود برخی دیگر از علائم همچون موارد زیر می‌توانند نشان دهندۀ پرکاری تیروئید باشند.
- ضربان قلب نامنظم
- لرزش دست‌ها
- کاهش وزن غیر عادی
تشخیص تیروئید پرکار در حاملگی
پزشک برای تشخیص دقیق پرکاری تیروئید در بارداری، علاوه بر بررسی علائم شما، آزمایش‌های خون مختلفی را درخواست خواهد کرد. این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا سطح هورمون‌های تیروئید را در خون شما اندازه‌گیری کند. همچنین، پزشک ممکن است به دنبال آنتی بادی‌های خاصی در خون شما باشد. این آنتی بادی‌ها نشان می‌دهند که آیا بیماری خودایمنی گریوز باعث پرکاری تیروئید شما شده است یا خیر.
عوارض تیروئید پرکار در بارداری
پرکاری تیروئید اگر در دوران حاملگی درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. این عوارض شامل موارد زیر می‌شوند:
عوارض برای مادر باردار
- سقط جنین
- زایمان زودرس
- پره اکلامپسی
- طوفان تیروئید
- نارسایی احتقانی قلب
عوارض برای نوزاد
- مشکلات رشد عصبی
- ضربان قلب سریع و به دنبال آن نارسایی قلبی
- رشد وزن کم
- تحریک پذیری
- بسته شدن زودهنگام فضای نرم در جمجمه نوزاد
درمان تیروئید پرکار در بارداری
معمولاً پرکاری خفیف تیروئید در بارداری به درمان نیاز ندارد، اگرچه اگر با استفراغ همراه باشد نیاز به رفع کم آبی بدن خواهید داشت. اگر پرکاری تیروئید شما در دوران حاملگی شدید باشد، پزشک معمولاً داروهای ضد تیروئید مانند پروپیل تیوراسیل (PTU) یا متی مازول را تجویز می‌کند. این داروها تولید هورمون‌های تیروئید را کاهش داده و از این طریق از انتقال بیش از حد این هورمون‌ها به جنین جلوگیری می‌کنند.
هر دو دارو دارای مزایا و معایب خاص خود هستند و پزشک با توجه به شرایط شما بهترین گزینه را انتخاب خواهد کرد. معمولاً در سه ماهۀ اول بارداری (PTU) تجویز می‌شود و پس از آن ممکن است به متی مازول تغییر داده شود. پزشک دوز دارو را طوری تنظیم می‌کند که هم پرکاری تیروئید شما کنترل شود و هم به جنین آسیبی نرسد.
کم کاری تیروئید در بارداری
شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید در زنان حامله بیماری خود ایمنی هاشیموتوست. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های تیروئید حمله کرده و باعث اختلال در عملکرد آن می‌شود. در ادامه بیشتر به بررسی این نوع اختلال تیروئید در بارداری می‌پردازیم:
| ویژگی | توضیحات |
|---|---|
| تعریف | وضعیتی که در آن غدۀ تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند. |
| علل شایع | بیماری هاشیموتو (حمله سیستم ایمنی به غده تیروئید)، کمبود ید، جراحی تیروئید، داروها، التهاب غدۀ تیروئید، عوامل ژنتیکی |
| علائم شایع | خستگی، افزایش وزن، حساسیت به سرما، یبوست، پوست خشک و موهای شکننده، ضعف عضلانی، افسردگی، کاهش حافظه، ورم صورت، قاعدگی نامنظم |
| تشخیص | آزمایش خون برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های تیروئید (TSH ،T4 و T3) |
خطرات کم کاری تیروئید برای مادر
اگر کم کاری تیروئید در بارداری درمان نشود، ممکن است منجر به بروز علائم زیر در مادر شود:
- افزایش خطرناک فشار خون در اواخر بارداری یا پره اکلامپسی
- زایمان زودرس
- کم خونی
- سقط جنین
- مرده زایی
- نارسایی احتقانی قلب (به ندرت)
عوارض کم کاری تیروئید بر جنین
کم کاری تیروئید در بارداری علاوه بر مادر ممکن است اثرات بدی نیز روی جنین داشته باشد که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:
- وزن کم حین تولد
- ضریب هوشی پایین
- ناراحتی تنفسی در نوزاد
- مشکلاتی در رشد طبیعی
آیا امکان بارداری با کم کاری تیروئید وجود دارد؟
بله، البته بین کم‌کاری تیروئید و مشکل در باروری خانم‌ها ارتباطی وجود دارد. وقتی تیروئید خوب کار نکند، هورمون‌های مهمی که برای باروری لازم هستند، به اندازه کافی تولید نمی‌شوند. این موضوع می‌تواند باعث اختلال در تخمک گذاری و در نتیجه کاهش شانس بارداری شود. علاوه بر این، برخی بیماری‌های زمینه‌ای که باعث کم کاری تیروئید می‌شوند، خودشان هم می‌توانند روی باروری تأثیر بگذارند. اما حتی در کم کاری تیروئید هم امکان بارداری هست.
کم کاری تیروئید و سقط جنین
رشد و نمو مغز جنین در مراحل اولیۀ بارداری به میزان کافی هورمون‌های تیروئیدی وابسته است. کم کاری تیروئید مادر می‌تواند منجر به کاهش سطح این هورمون‌ها در خون جنین شده و در نتیجه اختلالات رشد عصبی و افزایش خطر سقط جنین را به دنبال داشته باشد.
درمان کم کاری تیروئید در بارداری
کم کاری تیروئید معمولاً با جایگزین کردن هورمونی که غدۀ تیروئید شما دیگر قادر به تولید آن نیست، درمان می‌شود. پزشکان معمولاً لووتیروکسین را برای این منظور تجویز می‌کنند. لووتیروکسین در واقع همان هورمون (T4) است که به طور طبیعی توسط تیروئید تولید می‌شود و برای رشد و نمو جنین، به خصوص مغز او، بسیار مهم است. در کل، اگر کم کاری تیروئید شما خفیف باشد و علائم مشخصی نداشته باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند که به درمان خاصی نیاز ندارید.
خلاصۀ کم کاری و پرکاری تیروئید در بارداری
- از شایع‌ترین اختلالات تیروئید در بارداری می‌توانیم به کم کاری و پرکاری تیروئید اشاره کنیم. در حالت اول غدۀ تیروئید هورمون را به میزان لازم تولید نمی‌کند و در حالت دوم ترشح این هورمون بیش از حد است.
- کم کاری تیروئید می‌تواند منجر به زایمان زودرس، وزن کم کودک حین تولد، اختلالات رشد عصبی در جنین و افزایش خطر سقط جنین شود.
- پرکاری تیروئید در بارداری می‌تواند افزایش ضربان قلب، کاهش وزن، زایمان زودرس، عصبی بودن مادر و خطر سقط جنین را به دنبال داشته باشد.
- تشخیص زودهنگام و درمان مناسب اختلالات تیروئید در دوران بارداری بسیار مهم است. درمان معمولاً با دارو انجام می‌شود و هدف آن رساندن سطح هورمون‌های تیروئید به حد طبیعی است.
- زنان باردار مبتلا به اختلالات تیروئید باید تحت نظر پزشک متخصص باشند تا درمان به طور مرتب تنظیم شود و وضعیت جنین به شکل منظم بررسی شود. برای این کار می‌توانید از طریق کلینیک هرلایف به صورت مداوم وضعیت خود را چک و از پزشکان متخصص زنان مشاوره دریافت کنید.
پرسش‌های پرتکرار
در بارداری در سه ماهۀ اول شرایط طبیعی تیروئید 0.1 تا 2.5، در سه ماهۀ دوم 0.2 تا 3.0 و در سه ماهۀ سوم بارداری 0.3 تا 3.0 است.
از آنجایی که میزان نرمال تیروئید بسته به زمان‌های مختلف بارداری متغیر است، پاسخ دقیق نمی‌توان به آن داد. در کل، اگر سطح تیروئید شما در دوران بارداری به طور قابل توجهی از محدودۀ نرمال خارج شود، ممکن است نشان دهندۀ مشکل در تیروئید و برای مادر یا جنین خطرناک باشد.
منابع:
