چرخه‌ی پریود و تاثیرات آن بر پوست و مو

روزهای پریود و چند روز پیش از آن که همراه با تغییرات روحی و دردهای جسمی است به میزان کافی سخت هستند چه برسد به اضافه شدن تغییرات پوست و مو، گاهی حتی فکر کردن به تغییرات پوست و مو ما را به هم می‌ریزد.

با یافتن دلایل آن و راهکارهایی برای بهبود وضعیت جسمی و روحی خود می‌توانیم برخی از این دغدغه‌ها را رفع کنیم. یکی از بهترین کارها این است که سبک زندگی‌مان را با توجه به این مساله بهبود ببخشیم، داشتن آگاهی نسبت به اتفاقات بیولوژیک بدن، از جمله شناخت چرخه‌ پریود، می‌تواند کمک کند تا در طول ماه و روزهای پریود بهترین خودمان باشیم و آرامش روانی بیشتری را تجربه کنیم. 

در این مقاله ابتدا با چهار مرحله‌ی چرخه‌ پریود آشنا می‌شویم تا با شناخت تاثیر این مراحل، بهتر بتوانیم به زیبایی و سلامت پوست و مو خود توجه کنیم. سپس تجربه‌های احساسی گوناگون در چرخه‌ پریود و روزهای پریود را بررسی می‌کنیم و با هم می‌بینیم که آیا نامنظم شدن پریود فقط ناشی از تغییرات در چرخه‌ پریود است یا دلایل دیگری هم دارد. بعد از بررسی دلایل بروز جوش، جزئیات مربوط به روزهای مشخصی از چرخه‌ پریود را خواهیم شناخت و با اقدامات عملی لازم در این روزها آشنا خواهیم شد. سپس با نگاهی بر تاثیرات چرخه‌ پریود بر تغییرات مو، به پریود و خونریزی‌های شدید و ارتباط آن با ریزش مو می‌پردازیم. امیدواریم این مقاله بتواند جواب پرسش‌هایی باشد که ذهن بسیاری از ما زنان را به خودش مشغول می‌کند. 

چهار مرحله‌ی چرخه‌ پریود

پیش از هرچیز باید به خاطر داشته باشیم که چرخه‌ پریود می‌تواند از هر زن به زنی دیگر یا حتی از هر ماه به ماه دیگر متفاوت باشد و باز هم بتوان این چرخه را کاملا نرمال در نظر گرفت. اما به صورت کلی، مدت چرخه‌ پریود شما می‌تواند از سه هفته تا پنج هفته در نوسان باشد و این نوسان هیچ‌نوع زنگ خطری به حساب نیاید. 

چرخه‌ پریود چهار مرحله دارد

می‌گویند داشتن آگاهی می‌تواند باعث شود که فرد بتواند احساسات خود را کنترل کند و به دنبال راه‌حل‌های بهبود‌بخش باشد. این موضوع درباره‌ی پریود و شناخت چرخه‌ پریود می‌تواند درست باشد. به این معنی که اگر ما نسبت به این چرخه آگاهی داشته باشیم بهتر بتوانیم سبک زندگی خود را بسازیم. حالا بیایید با هم چهار مرحله‌ی چرخه‌ پریود را بیشتر بشناسیم. 

• مرحله‌ی پریود شدن:

این مرحله درست از لحظه‌ی شروع پریود آغاز می‌شود و اغلب تا پنج روز ادامه دارد. در این مرحله دیواره‌ی رحم تخریب شده و خون از مجرای واژن تخلیه می‌شود. احتمالا این برای خیلی از ما آشناترین مرحله است و حتما در طول مدت این اتفاق نوار بهداشتی،تامپون یا کاپ پریود همیشه همراهمان است.

• مرحله‌ی فولیکولار(Follicular phase):

پس از آن نوبت مرحله‌ی فولیکولار است که معمولا از روز ششم تا چهاردهم چرخه‌ پریود است. در این مرحله سطح استروژن بالا می‌رود و اندومتر ضخیم‌تر می‌شود. هورمون محرک فولیکول نیز افزایش پیدا کرده، فولیکول‌های تخمدان بالغ و آماده می‌شوند در بین روزهای دهم تا چهاردهم یک تخمک کاملا بالغ تولید کنند. 

• مرحله‌ی تخمک‌گذاری:

حدود روز چهاردهم این چرخه‌ ۲۸ روزه، سطح هورمونِ لوتئینی(Luteinizing hormone) یا LH افزایش می‌یابد و این موضوع باعث تخمک‌گذاری می‌شود. این یعنی یکی از فولیکول‌های بالغ رها شده و تخمک کاملا بالغ را در یکی از لوله‌های رحمی آزاد می‌کند.

• مرحله‌ی لوتئال (luteal phase):

مرحله‌ی چهارم، مرحله‌ی قبل از پریود یا لوتئال نامیده است که تقریبا چهارده روز طول می‌کشد. این مرحله زمانی است که بدن برای بارداری آماده می‌شود و شاخص مهمی برای باروری است. در این مرحله تخمک از طریق لوله‌ی رحمی به رحم می‌رود و در این فاز است که اگر اسپرم بتواند تخمک را بارور کند، بارداری صورت می‌‌گیرد. در غیر این صورت، مجددا با آغاز چرخه، سطح پروژسترون و استروژن (Progesterone and estrogen) کاهش می‌یابد و پوشش آندومتر (Endometrium) با آغاز پریود خارج می‌شود. 

همان‌طور که بالاتر نیز اشاره کردیم، اگر بدانیم در هر زمان از این چرخه چه اتفاقی برای بدن می‌افتد علاوه بر کنترل و نظارت بر زمان بارداری می‌توانیم تغییراتی را که در پوست و مو ظاهر می‌شود به خوبی درک کنیم و کمتر از دیدن این تغییرات برآشفته شویم. علاوه بر آن می‌توانیم با تغییر در سبک زندگی خودمان در این روزها حال‌وهوای خود را تغییر دهیم تا این تغییرات چندان آزاردهنده نباشند. در ادامه‌ی این مقاله حتما به بررسی بیشتر این موضوع با توجه به فازهای مختلف چرخه‌ پریود خواهیم پرداخت. 

چرخه‌ پریود و تجربه‌ی احساسات گوناگون

به‌طور متوسط، افرادی که در سنین پریود قرار دارند، سالانه میان ۱۱ تا ۱۳ چرخه‌ پریود را تجربه می‌کنند. البته تعداد چرخه‌های پریود در هر فرد می‌تواند متفاوت باشد. وضعیت جسمی و روحی‌ای که در آن قرار داریم، آنچه می‌خوریم و سبک زندگی عمومی ما، می‌تواند بر چرخه‌ی پریود و پیامدهای آن تاثیرگذار باشد. 

ما زنان گاهی حس می‌کنیم که هورمون‌ها بی‌رحمانه به آزارمان مشغولند. بله، درست خواندید. این فقط تصورات شما نیست. پشت این اتفاقی که برای بسیاری از ما می‌افتد، حقایق علمی نهفته است. دقیقه‌ای گریه می‌کنیم، لحظه‌ای احساس می‌کنیم درونمان آتشی روشن شده، دقایقی شاید حس شادی را تجربه کنیم و لحظه‌ای حتی ممکن است که نیاز جنسی شدیدی پیدا کنیم. بله، ما در طول چرخه‌ی پریود خود گاهی می‌توانیم مثل یک توپ، با انرژی‌ای که این دوران بر ما تحمیل می‌کند دائما از حسی به حس دیگر در حال چرخش باشیم. 

البته در این بین هستند کسانی که این مقدار تغییر حسی را در این دوران تجربه نمی‌کنند و باید گفت این وضعیت هم برای برخی از تیپ‌های بدنی عادی است و شاید هم از سبک زندگی متفاوت آن‌ها سرچشمه می‌گیرد. اما به طور کلی، نوسان هورمون‌ها در طول چرخه‌ی پریود نقش مهمی در پاسخ‌های بدنی ما دارد. این هورمون‌ها بر وضعیت عاطفی، اشتها، فرایندهای فکری و موارد دیگر تأثیر می‌گذارند.

درباره‌ی این تغییرات مطالعات زیادی انجام شده است. برخی از این مطالعات نشان می‌دهند که زنان در میانه‌ی چرخه‌ پریود معمولا از عزت‌نفس بالایی برخوردارند و کیفیت زندگی‌شان در بهترین حالت ممکن قرار دارد اما درست قبل از شروع پریود است که احساس اضطراب شدید، خشم و افسردگی قبل از پریود مشاهده می‌شود و حتی در این روزها ممکن است تغییر کیفیت پوست و مو نیز کاملا احساس شود. دیدن تغییرات پوست و مو می‌تواند احساس خشم و افسردگی را بیشتر کند.

البته باید به‌خاطر داشته باشیم که درست است که پریودهای نامنظم، ریزش مو یا به‌هم‌ریختگی پوست در طولانی مدت، می تواند نشان‌دهنده‌ی مساله‌ی مهمی مثل بارداری، یائسگی یا اختلال تخمدان پلی‌کیستیک باشد، اما همیشه هم این‌طور نیست. در این مقاله خواهیم دید که چطور می‌توانیم با نظارت بر چرخه‌ی پریود، سبک زندگی خود را به ویژه در زمینه‌ی بهداشت و زیبایی پوست و مو بهتر کنیم و تجربه‌ی خوشایند‌تری داشته باشیم.

آن‌چه که پوستمان تجربه می‌کند

سه هورمون استروژن، پروژسترون و تستوسترون(Testosterone)، در طول چرخه‌ پریود مدام در نوسان هستند. استروژن‌ بر ضخامت پوست، ایجاد چین‌و‌چروک و رطوبت آن تأثیر می‌گذارند که به حفظ تعادل تجمع مایعات روی پوست و یکپارچگی ساختاری آن کمک می‌کند. در طی چرخه‌ی پریود تولید استروژن در دو نقطه به بالاترین و پایین‌ترین میزان تولید خود می‌رسد که این موضوع دلیل اصلی ایجاد تغییرات گسترده در ظاهر پوست در طول این چرخه‌ی ۲۸ روزه است. بهتر است یادمان باشد که دانستن حالات زیست‌شناختی بدن به افزایش آگاهی کمک می‌کند و کیفیت زندگی روزمره را در زمان پریود بالاتر می‌برد.

به توضیح تغییرات هورمونی دوران پریود و تاثیر آن بر پوست برگردیم. افزایش پروژسترون در پایان چرخه باعث بستن منافذ و ایجاد چربی زیر سطح پوست می‌شود. در این زمان است که باید حواسمان را جمع کنیم و صورت‌مان تمیز نگه داریم. تستوسترون نیز اگرچه به اندازه‌ی پروژسترون افزایش پیدا نمی‌کند، اما در طی تخمک‌گذاری با بالارفتن آن پوست درخشان‌تر می‌شود. 

جوش و تغییرات پوستی در چرخه‌ی پریود

به دلیل داشتن مقادیر بالای تستوسترون در مرحله‌ی فولیکولی چرخه‌ی پریود، در این دوران بیشتر از هر وقت دیگری مستعد جوش هستیم. فیزیولوژی پوست در طی چرخه‌ی پریود تغییر می‌کند و تولید چربی پس از آزاد شدن استروژن بعد از تخمک‌گذاری بیشتر و در نتیجه چربی بیشتری روی پوست جمع و به‌هم‌ریختگی تعادل در پوست باعث به وجود آمدن جوش می‌شود. 

جوش چانه یکی از شایع‌ترین مواردی است که در چرخه‌ی پریود دیده می‌شود. چانه به ویژه به دلیل عملکرد ضعیف سد پوستی بسیار مستعد جوش است. به طور کلی، چانه و اطراف دهان به دلیل تراکم زیاد غدد چربی و عملکرد ضعیف سد پوستی، مستعد التهاب هستند. با دانستن این مطلب می‌توانید فیشال صورت (Facial face) خود را درست در زمان تخمک‌گذاری یا قبل از آن تنظیم کنید.فیشیال یک روش درمانی چند مرحله‌ای برای پوست صورت و گردن است که شامل مواردی مانند پاکسازی، لایه برداری، آبرسانی می شود. این زمانی است که غدد چربی مایعات بیشتری دارند و یک فیشال خوب می‌تواند به کاهش اثر انسداد منافذ و التهاب باکتریایی کمک کند. 

اکنون برای اینکه بتوانیم به بهبود حال پوستمان در طول چرخه‌ پریود کمک کنیم بیایید بررسی کنیم که در طول این چرخه چه اتفاقی برای پوست می‌افتد.

یک نقشه‌ی راه

اکنون بیایید با هم ​​چرخه‌ پریود را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کنیم تا درک بهتری از تاثیر این طوفان هورمونی بر روی پوست داشته باشیم و نحوه‌ی تغییر سبک رسیدگی به پوست را در این ۲۸ روز، بهتر درک کنیم تا پوست سالم و شاداب‌تری داشته باشیم. 

روز ۱: این روز اولین روز چرخه‌ی پریود است. در چنین روزی تمام هورمون‌ها در کمترین میزان خود هستند، پس به  این معنی است که پوست خشک خواهد شد و شاید مات به نظر برسد. سنگین‌ترین مرطوب‌کننده را باید برای این زمان بگذاریم. از کارهای دیگری که می‌شود کرد این است مقدار زیادی آب بنوشیم و دوش آب گرم را فراموش کنیم چرا که گرما باعث کم آبی بیشتر پوست می‌شود.

روزهای ۲ تا ۶: طی این روزها میزان پروژسترون و تستوسترون هنوز هم بسیار کم است اما استروژن آرام‌آرام افزایش پیدا می‌کند. البته تغییر عمده‌ای در پوست دیده نخواهد شد. روتین صبح و شب را جدی بگیریم و یادمان نرود که در این چند روز از چرخه‌ی پریود، پوست به توجه بیشتری نیاز دارد. می‌توانیم لایه‌بردار مورد علاقه‌مان را استفاده کنیم تا به رنگ پوستمان کمک کند. 

روزهای ۷ تا ۹: استروژن به صعود خودش ادامه می‌دهد و ظاهر پوست کمی بهتر می‌شود. حالا کم‌کم باید برای مهمانی‌رفتن آماده شویم!

روزهای ۱۰ تا ۱۳: استروژن به بالاترین میزان خود می‌رسد و تستوسترون هم افزایش می‌یابد. پوست با حفظ رطوبت بالا، ظاهر بهتری پیدا می‌کند. بهتر است در این روزها از یک مرطوب‌کننده‌ی معمولی یا سبک بزنیم و از زیبایی طبیعی صورت خود استفاده کنیم. چه چیزی بهتر از درخشش طبیعی پوست؟ در این روزها تا می‌توانیم باید سلفی بگیریم!

روز ۱۴: این روز، روز تخمک‌گذاری است و پوست هنوز هم باید از درخشش خوبی برخوردار باشد.

روزهای ۱۵ تا ۱۹: پس از تخمک گذاری، استروژن و تستوسترون کاهش پیدا می‌کنند و پروژسترون شروع به افزایش می‌کند. در این مرحله پوست کمی چرب می‌شود. به دلیل افزایش پروژسترون، منافذ پوست کاملا بسته و فشرده و پوست مستعد التهاب می‌شود. در این زمان مراقب باشیم با آرایش نخوابیم زیرا می‌تواند در زمان پریود دردسر بزرگی درست کند! در این چند روز هم پوست زیادی چرب می‌شود و خوب است که از یک مرطوب‌کننده‌ی سبک استفاده کنیم. 

روزهای ۲۰ تا ۲۴: پروژسترون به اوج خود می‌رسد و در این روزهاست که ممکن است سروکله‌ی جوش پریود پیدا شود. در این روزها بهتر است از محصولاتی استفاده کنیم که منافذ را باز نگه می‌دارد و با التهاب مقابله می‌کند. مشتقات ویتامین A مانند رتینول‌ها (Retinol) و رتینوئیدها (retinoids) به کاهش تولید چربی پوست کمک می‌کنند و منافذ را باز نگه می‌دارند. فرآورده‌های حاوی پراکسید بنزوئیل(Benzoyl peroxide) هم باعث از بین رفتن جوش‌های باکتری محوری می‌شوند که در طول نوسانات هورمونی تکثیر پیدا می‌کنند. یادمان باشد در این زمان از دست زدن به صورت خودداری کنیم و حتما بورس‌های آرایشی را تمیز نگه داریم و هر روز صبح و شب صورت را کاملا تمیز کنیم.

روزهای ۲۵ تا ۲۸: در این روزها هورمون‌های استروژن و پروژسترون کم‌کم شروع به کاهش می‌کنند. توی این روزها یک ماسک آبرسان حسابی به کار می‌آید چرا که پوست به شکل طبیعی شروع به از دست دادن رطوبت می‌کند.

اکنون که نسبت به روزهای چرخه‌ی پریود و آن‌چه که بر سر پوست می‌آید آگاهی پیدا کردیم، هر چند که شاید نشود آن جوش‌های اعصاب‌خورد‌کن روی چانه را کاملا از بین برد، اما حداقل می‌توانیم خودمان را با محصولاتی مناسب مسلح کنیم، محصولاتی که باید در روزهای مختلف ماه استفاده کنیم. 

چرخه‌ی پریود و تغییرات مو

اگرچه بیشترمان فکر می‌کنیم پوست بیشترین واکنش را در برابر تغییرات هورمونی چرخه‌ی پریود دارد، اما نوسانات هورمونی در طول این مدت می‌تواند به طور مستقیم و غیرمستقیم بر روی پوست سر و مو نیز تاثیر بگذارد.

حتما همه‌ی ما به درددل مادرهایی گوش کرده‌ایم که تازه بچه‌دار شده‌اند و از این موضوع در شکایت هستند که هر بار پس از دوش گرفتن چقدر مو از روکش چاه آب حمام خارج می‌کنند و نگران هستند که نکند این تغییرات هورمونی برای همیشه موهای زیبایشان را دچار آشفتگی کند. بسیاری از مادران جدید دارای لکه‌های طاسی هستند هر چند که باید به آن‌ها گفت نگران نباشید، خیلی زود همه چیز روبراه می‌شود. 

این موضوع نشان می‌دهد که تغییرات هورمونی چرخه‌ی پریود نیز تا چه اندازه بر موی ما تاثیر می‌گذارند. حالا باید ببینیم پریود و روند طی شده در چرخه‌‌ی پریود چه تغییراتی در موی ما ایجاد می‌کند.

داستان گیسوی پریشان

بالاتر هم گفتیم که دو هفته قبل از پریود شروع تخمک‌گذاری است و گفته می‌شود موها در این مدت در بهترین حالت خود به سر می‌برند. اما ماجرا از چه قرار است؟

ظاهرا سطح استروژن بالا و تستوسترون پایین با هم ترکیب شده و طره‌ی موهایمان جوری خیره‌کننده می‌شود که اگر هر جا برویم به قول حافظ شیرازی بعدش خواهیم شنید که:

دوش در حلقه‌ی ما قصه‌ی گیسوی تو بود        تا دل شب سخن از سلسله‌ی موی تو بود

قصه این است که تولید هورمون سازنده‌ی لوتئین‌(Lutein) با سوخت استروژن، چربی سر را کمتر می‌کند و این موضوع باعث نرمی و براق شدن مو می‌شود. اما در روزهای پایانی چرخه‌ی پریود، غدد چربی پوست سر ممکن است بیش از حد ترشح کنند و این موضوع باعث می‌شود که موهایمان بیش از حد چرب و رشته‌ای به نظر برسد. از طرفی هم با شروع چرخه‌ پریود، بسیاری از زنان از کدرشدن موهایشان گلایه می‌کنند و می‌گویند که همچنان فکر می‌کنند موهایشان چرب‌تر از حد معمول است. 

برخی از متخصصین پوست و مو نیز معتقدند که این باور غلط است و صحت علمی ندارد. چرخه‌ی پریود تاثیری بر روی موها نمی‌گذارد و این یک افسانه‌ی قدیمی است و حتی اگر در دوران پریود هم رنگ مو بگذارید نتیجه‌ی همیشگی را خواهید گرفت و حتی شاید چربی مو در این دوران بتواند از پوست لطیف سر در برابر مواد شیمیایی محافظت کند. 

ریزش مو در دوران پریود

همان‌طور که گفتیم در روزهای اولیه‌ی چرخه‌ی پریود، در حالی که سطح تستوسترون افزایش می‌یابد، سطح استروژن به کم‌ترین میزان خود می‌رسد. کاهش سطح استروژن، سطح آهن بدن را نیز کاهش می‌دهد و به همین دلیل است که در این روزها ممکن است بیش از حد معمول مو از دست بدهیم. بهتر است که در این روزها با موهای خود مهربان‌تر باشیم و از محکم بستن مو یا محکم شانه زدن آن پرهیز کنیم. البته در بسیاری از موارد هم خونریزی شدید در دراز مدت باعث کم‌پشتی و ریزش‌مو می‌شود.

خونریزی شدید در دوران پریود و ریزش مو

برخی از محققین معتقدند که میان خونریزی شدید در دوران پریود و ریزش مو ارتباط وجود دارد. توجیه این ارتباط یک جمله‌ی ساده است: خونریزی شدید باعث کم‌خونی می‌شود. اما باید به‌خاطر داشته باشیم که این نوع کم‌خونی به آهستگی و با گذشت زمان ایجاد می‌شود. 

از آنجا که کم خونی بدن را تحت فشار قرار می‌دهد، عملکردهایی که از نظر بدن کم‌اهمیت‌تر به نظر می‌رسند، مانند چرخه‌ رشد مو، ضربه‌ی بزرگی می‌خورند. یعنی خونریزی شدید باعث کم خونی مزمن می‌شود و این موضوع به نوبه‌ی خودش می‌تواند باعث ریزش مو شود و شاید مکمل آهن بتواند کمک کند. البته برای تشخیص دلیل ریزش مو حتما معاینات بالینی نیز لازم است و مصرف مکمل آهن باید زیر نظر پزشک باشد. 

سخن پایانی

حالا که نگاهمان نسبت به تغییرات طول چرخه‌ی پریود تغییر کرد، می‌توانیم کمتر به خودمان سخت بگیریم. مهم‌ترین نکته این است که در روزهای پریود با خود مهربان‌تر باشیم و سعی کنیم که تجربه‌ی نه چندان مطلوب همیشگی را به فرصتی تبدیل کنیم که در آن بتوانیم بدن خود را بیشتر دوست داشته باشیم. رسیدگی به پوست و مو در طول این دوران می‌تواند به افزایش این حسِ خوشایند کمک کند. حتما در هر زمان از چرخه‌ پریود روتین مناسبی برای پوست و موی خود داشته باشیم و از طبیعت و زیبایی خود لذت ببریم.