تکرر ادرار به وضعیتی گفته میشود که فرد بیشتر از 7 یا 8 بار در روز نیاز به دفع ادرار دارد. این حالت ممکن است در هر کسی بروز پیدا کند اما زنان باردار، افراد بالای 70 سال و اشخاصی که به پروستات بزرگ شده مبتلا هستند، بیش از سایرین به آن دچار می‌شوند.
شایع‌ترین علت تکرر ادرار، ابتلا به عفونت ادراری است. با این حال عوامل دیگری همچون بروز مشکل در دستگاه ادراری، مثانه و لگن، استفاده از برخی داروها، شرایط اثرگذار بر مغز و سیستم اعصاب در کنار دیابت نیز باعث چنین مشکلی می‌شوند. اگر شما همراه با تکرر ادرار علائمی همچون سوزش، درد، مشاهدۀ خون و حتی تب و لرز دارید، باید برای تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید.
تکرر ادرار چیست و چه علائمی دارد؟
تقریباً همۀ ما می‌دانیم که تکرر ادرار چیست؟ این وضعیت که شامل احساس نیاز مداوم و غیرطبیعی به دفع ادرار است می‌تواند در طول شبانه روز رخ دهد و حتی باعث مختل شدن زندگی شود. بسیاری از افراد در برهه‌ای از زندگی خود بدون توجه به اینکه در چه سنی هستند و یا چه جنسیتی دارند این مشکل را تجربه می‌کنند. بیشتر مردم به صورت متوسط در هر روز بین 7 تا 8 بار نیاز به دفع ادرار دارند. با این حال اگر در شما این مقدار بیشتر شود تا جایی که در هر ساعت و یا حتی کمتر مجبور به دفع ادرار شوید، احتمالاً دچار تکرر ادرار شده‌اید.
تکرر ادرار در بسیاری از مواقع ممکن است طبیعی باشد. برای مثال وقتی که مایعات زیادی نوشیده‌اید یا داروهایی مصرف می‌کنند که چنین عارضه‌ای دارند. اما اگر برای شما سؤال است که تکرر ادرار در شب تا چه اندازه طبیعی است باید بگوییم که در دهه‌های 40 تا 50 زندگی یک بار در شب و بالاتر از 50 سال 2 و حتی 3 بار در شب احساس نیاز به دفع ادرار طبیعی است.
با این حال بیدار شدن بیش از حد معمول برای دفع ادرار نشانۀ بروز یک مشکل در سلامتی شماست. این وضعیت اگر مداوم باشد، در اصطلاح فرد مبتلا به شب ادراری دچار شده است. در بروز شب ادراری ممکن است علاوه بر مشکلات معمول، برخی شرایط جدی‌تر همچون نارسایی قلبی، اختلالات خواب و ورم در پاها باعث بروز چنین وضعیتی شوند.
علائم بروز تکرر ادرار
تکرر ادرار در زنان و مردان با نشانه‌های زیر همراه است:
- احساس درد همراه با ناراحتی حین دفع ادرار
- دفع ادرار به رنگ غیر معمول
- نشت ادرار
- داشتن مشکل در دفع ادرار
- داشتن میل شدید و مداوم به دفع ادرار
چه بیماری هایی باعث بروز تکرر ادرار میشود؟
اگر برای شما هم سؤال است که تکرر ادرار نشانۀ چیست باید بگوییم که این وضعیت ناخوشایند می‌تواند بر اثر طیف وسیعی از مشکلات مختلف از بیماری‌های شایع و قابل درمان تا اختلالات جدی‌تر رخ می‌دهد. در ادامه به ذکر این موارد می‌پردازیم:
هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH)
هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) به عنوان یک مشکل شایع در بزرگسالی است که با نام پروستات نیز شناخته میشود. پروستات به غده‌ای گفته میشود که در مردان کار تولید بخشی از مایع منی را بر عهده دارد. هرچه سن مردان افزایش پیدا کند، این غده ممکن است با افزایش اندازۀ خود منجر به بروز مشکل در سیستم ادراری بدن شود.
سرطان مثانه
سرطان مثانه نیز یکی از دلایل تکرر ادرار محسوب میشود، زیرا مثانه یک اندام عضلانی توخالی است که در قسمت پایین شکم قرار دارد و به عنوان محل ذخیرۀ ادرار شناخته میشود. این بیماری علاوه بر تکرر ادرار ممکن است خود را با علائمی همچون خون در ادرار یا هماچوری، ادرار دردناک و کمر درد نشان دهد.
سنگ مثانه
سنگ مثانه شامل توده‌های سختی از مواد معدنی رسوب کرده در مثانه هستند که معمولاً وقتی رخ می‌دهد که در تخلیۀ کامل مثانه به هر دلیلی مشکل دارید. اگرچه سنگ مثانۀ کوچک ممکن است بدون هیچ درمانی از بین برود، با این حال برخی از مبتلایان در کنار مصرف دارو حتی ممکن است نیاز به جراحی پیدا کنند. در شرایطی که سنگ مثانه باعث تحریک دیواۀ مثانه یا مسدود شدن جریان ادرار شود، ممکن است باعث بروز علائم مختلفی از جمله تکرر ادرار و سوزش شود.
سیستیت بینابینی (سندرم مثانۀ دردناک)
سیستیت بینابینی به وضعیتی گفته میشود که طی آن دیواره‌های مثانه ملتهب و تحریک پذیر می‌شوند. در چنین حالتی با وجود اینکه شاید مثانۀ شما پر نباشد هم مغزتان سیگنال‌هایی را مبتنی بر احساس نیاز به دفع ادرار دریافت کند. به همین دلیل ممکن است به طور مکرر به دستشویی رفتن نیاز پیدا کنید. علت این وضعیت هنوز مشخص نشده است، ضمن اینکه زنان را بیش از مردان دچار می‌کند.
عفونت کلیه
عفونت کلیه نیز از آن دست بیماری‌هایی است که می‌تواند با تحت تأثیر قرار دادن سیستم ادراری به عنوان علت درد مثانه و تکرر ادرار در زنان شناخته شود. این عفونت که اغلب از مثانه شروع و به یک یا هر دو کلیه سرایت می‌کند، با نام پیلونفریت نیز شناخته میشود. عفونت کلیه در صورت عدم درمان ممکن است به کلیه‌ها آسیب وارد کرده و یا حتی به سایر بخش‌های بدن نیز سرایت کند.
مثانۀ بیش فعال
مثانه بیش فعال (OAB) نیز مشکل رایجی است که خود را با احساس نیاز به دفع ادرار به شکل مداوم نشان می‌دهد. حسی که به دلیل بروز این وضعیت رخ می‌دهد گاهی به قدری ناگهانی و شدید است که کنترل داشتن روی دفع ادرار را دشوار می‌کند. به همین دلیل است که افراد مبتلا به مثانۀ بیش فعال ممکن است در طول شبانه روز مجبور به رفتن به دستشویی شوند. نکتۀ قابل توجه این است که مثانۀ بیش فعال حتی ممکن است بی اختیاری ادرار (وضعیتی که بدون کنترل داشتن روی مثانه، باعث نشت ادرار میشود) را در پی داشته باشد.
پروستاتیت (عفونت یا التهاب پروستات)
پروستاتیت نیز یکی دیگر از مشکلات مربوط به غدۀ پروستات است که می‌تواند علت تکرر ادرار باشد. این بیماری که اغلب با التهاب همراه است در برخی از موارد به دلیل عفونت باکتریایی ایجاد میشود. از انواع پروستاتیت که ممکن است علاوه بر تکرر ادرار منجر به ادرار دردناک، درد کشالۀ ران، اندام تناسلی یا ناحیۀ لگن شوند می‌توانیم به پروستاتیت حاد باکتریایی، پروستاتیت باکتریایی مزمن، پروستاتیت مزمن (سندرم درد مزمن لگن) و پروستاتیت التهابی بدون علامت اشاره کنیم.
تنگی مجرای ادرار
تنگی مجرای ادرار (Urethral stricture) به شرایطی اطلاق میشود که طی آن لوله‌ای که ادرار را از طریق مثانه به خارج از بدن منتقل می‌کند، باریک و تنگ شده باشد. این وضعیت می‌تواند مشکلات متعددی را برای سیستم ادراری به وجود بیاورد که یکی از آن‌ها تکرر ادرار است. آسیب به لگن، مجرای ادرار یا ناحیۀ تناسلی، جراحی هر یک از این بخش‌ها، عفونت‌ها، بیماری‌های التهابی مقاربتی و تومورها از جمله عواملی هستند که می‌توانند باعث فشرده شدن مجرای ادرار و تنگی آن شوند.
عفونت دستگاه ادراری
میل شدید به ادرار کردن که از بین نمی‌رود می‌تواند نشانه‌ای از عفونت دستگاه ادراری باشد. این عفونت که می‌تواند در هر قسمتی از سیستم ادراری از جمله کلیه‌ها، حالب‌ها، مثانه و مجاری ادراری رخ دهد به دلیل ساختار آناتومی بدن زنان، بیشتر این گروه از افراد را درگیر می‌کند. در واقع کوتاه بودن این مجاری در زنان مسیر را برای ورود باکتری‌ها به مثانه کوتاه‌تر می‌کند. تکرر ادرار تنها یکی از علائم چنین وضعیتی است.
بی اختیاری ادرار
یکی دیگر از مشکلات شایع دستگاه ادراری، بی اختیاری ادرار است که به آن، از دست دادن کنترل مثانه نیز می‌گویند. برای افرادی که با بی اختیاری ادرار مواجه هستند این وضعیت حتی می‌تواند شرم آور باشد، زیرا شدت نشت ادرار گاهی به قدری است که لباس فرد حتی حین سرفه و عطسه به ادرار آلوده میشود. اگرچه چنین وضعیتی می‌تواند با بالا رفتن سن تشدید شود، با این حال ممکن است افراد مختلف خصوصاً زنان را بیشتر درگیر کند. چنین وضعیتی نیز از جمله دلایل تکرر ادرار در نظر گرفته شده است.
علاوه بر مواردی که نام بردیم، برخی از عوامل دیگر از جمله دیورتیک‌ها، افتادگی قدامی واژن، دیابت‌های نوع 1 و 2، واژینیت، نوشیدن الکل یا کافئین و پرتودرمانی‌هایی که قسمت‌های پایین شکم یا لگن را تحت تأثیر قرار می‌دهند، می‌توانند منجر به بروز تکرر ادرار شوند. علاوه بر این بارداری نیز می‌تواند منجر به بروز احساس فشار در مثانه و تکرر ادرار شود. این حالت در سه ماهۀ اول و سوم بیشتر بروز پیدا می‌کند.
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
برای درمان تکرر ادرار باید به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
در صورتی که هیچ دلیل واضحی (مانند نوشیدن مایعات زیاد، الکل یا کافئین) برای تکرر ادرار شما وجود ندارد، این مشکل باعث مختل شدن خواب یا فعالیت روزانۀ شما شده است یا همراه با این وضعیت علائم دیگری نیز دارید، باید حتماً برای معاینه به پزشک متخصص اورولوژی مراجعه کنید. از جمله علائم همراه با تکرر ادرار می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- مشاهدۀ خون در ادرار
- تب
- غیر قابل کنترل شدن مثانه
- مشکل در دفع ادرار یا تخلیۀ مثانه
- ادرار قرمز یا قهوه‌ای تیره
- داشتن درد در پهلو، کشالۀ ران و یا پایین شکم
- درد حین دفع ادرار
داروهایی که برای درمان تکرر ادرار تجویز می‌شوند؟
اگرچه تکرر ادرار مشکلی ناخوشایند است اما این بیماری در بیشتر موارد به سرعت قابل درمان است. درمان این وضعیت به علت اصلی آن برمی‌گردد و ممکن است شامل مصرف انواع آنتی بیوتیک‌ها (برای رفع عفونت، مدیریت دیابت، مشکلات پروستات یا بیماری‌های دیگر)، انواع فیزیوتراپی کف لگن برای مثانۀ بیش فعال و تجویز تمرینات کگل (تمرینات کف لگن برای تقویت عضلات لگن به منظور رفع نشت ادرار) باشد. در ادامه به برخی دیگر از این روش‌های درمانی می‌پردازیم:
- آنتی‌بیوتیک‌ها: برای درمان عفونت‌های ادراری
- داروهای ضد اسپاسم: برای کاهش انقباضات غیر ارادی مثانه
- داروهای آلفا بلوکر: برای شل کردن عضلات پروستات (در مردان)
- جراحی: در موارد شدید و در زمان عدم تأثیر سایر درمان‌ها
البته شما با برخی از راهکارهای خانگی نیز می‌توانید تکرر ادرار را در شرایطی که هیچ عامل زمینه‌ای علت آن نیست کنترل کنید:
- مصرف مایعات خصوصاً در شب را محدود کنید.
- مصرف نوشیدنی‌های حاوی الکل یا کافئین را کاهش دهید.
- در شرایط اضافه وزن، برای کم کردن وزن خود اقدام کنید. این تغییر می‌تواند از فشار روی مثانه بکاهد.
- برای جلوگیری از نشت ادرار، از پد محافظتی در لباس زیر استفاده کنید.
تشخیص بیماری تکرر ادرار
اگر احساس می‌کنید که بیش از حد معمول به دستشویی می‌روید، ممکن است دچار تکرر ادرار شده باشید. در واقع در شرایطی که بیش از 8 بار در طول روز و بیش از 2 بار در طول شب نیاز به ادرار کردن پیدا کردید و این موضوع زندگی روزمرۀ شما را تحت تأثیر قرار داده است، احتمالاً پزشک تشخیص می‌دهد که به تکرر ادرار مبتلا شده‌اید. البته علائم دیگری نیز وجود دارند که به تشخیص دقیق‌تر این وضعیت کمک می‌کنند. در شرایطی که تکرر ادرار شما مداومت پیدا کرد یا با سایر علائم ذکر شده همراه بود باید برای بررسی پزشکی اقدام کنید.
پزشک با انجام معاینات بالینی و تجویز آزمایشات لازم از جمله آزمایش ادرار (برای بررسی وجود عفونت، خون یا سایر مواد غیر طبیعی در ادرار)، سونوگرافی (برای بررسی اندازه و شکل مثانه و کلیه‌ها) و در مواقع لزوم سیستوسکوپی (بررسی داخل مثانه با دوربین)، علت این بیماری را تشخیص و درمان لازم را تجویز می‌کند.
نکات مهم در مورد تکرر ادرار
- تکرر ادرار زمانی رخ می‌دهد که بیش از حد معمول خصوصاً در شب‌ها نیاز به دفع ادرار داشته باشید.
- از دیگر علائم تکرر ادرار می‌توانیم احساس فوریت برای ادرار، مشاهدۀ خون در ادرار، سوزش یا درد حین ادرار و درد در ناحیۀ شکم و پهلوها را نام ببریم.
- عفونت دستگاه ادراری، بارداری، مصرف برخی داروها، بزرگی پروستات، مثانۀ بیش فعال و سنگ کلیه یا مثانه تنها برخی از علل تکرر ادرار هستند.
- شما هم با تکرر ادرار مواجه هستید؟ پیشنهاد می‌کنیم برای رفع مشکل خود بدون خروج از خانه تنها با چند کلیک از پزشکان هرلایف مشاورۀ تخصصی دریافت کنید.
پرسش‌های پرتکرار
اگر بیش از حد معمول خصوصاً در شب نیاز به دفع ادرار دارید، این مشکل زندگی شما را متل کرده و یا سایر علائم مربوط به دستگاه ادراری را مشاهده می‌کنید، باید برای بررسی دقیق به پزشک مراجعه کنید.
در بی اختیاری ادرار فرد کنترلی روی دفع ادرار خود ندارد به طوری که حتی با یک عطسه یا سرفه با نشت ادرار مواجه میشود. تکرر ادرار به معنی نیاز مکرر به دفع ادرار است و بی اختیاری ادرار می‌تواند یکی از دلایل چنین وضعیتی باشد.
درمان تکرر ادرار به علت اصلی آن بستگی دارد و هیچ راه سریع و قطعی برای همه افراد وجود ندارد. هر فرد با توجه به شرایط خود، نیاز به درمان متفاوتی دارد. اما اگر این وضعیت به دلیل یک بیماری نباشد، با مصرف مناسب مایعات و انجام تمرینات کف لگن قابل کنترل خواهد بود.
منابع:
