سرماخوردگی در بارداری یکی از شایع‌ترین اتفاقاتی است که مادران تجربه می‌کنند. مهم‌ترین علت آن را هم به تمرکز سیستم ایمنی بدن در تغذیه و محافظت از جنین نسبت می‌دهند. اگر سرماخوردگی در طی نه ماه حاملگی شدید نبوده و درمان به موقع صورت گیرد، جنین اذیت نمی‌شود.
با توجه به اینکه سلامت مادر باردار و فرزند او اهمیت دارد، لازم است که علل ابتلا به سرماخوردگی را به خوبی بدانید تا از تجربۀ آن پیشگیری کنید. علاوه بر این، شما این امکان را دارید که با کسب اطلاع از انواع روش‌های درمان، از سلامت خود و جنین، تحت نظر پزشک متخصص زنان مراقبت کنید.
سرماخوردگی در بارداری
سرماخوردگی در طول بارداری یکی از اتفاقاتی است که خانم‌های باردار تجربه می‌کنند. در این شرایط خانم‌ها احتمالاً با سرفه، آبریزش بینی و در کنار آن سردرد خفیف و کمی تب مواجه شوند.
تاثیر بارداری روی سیستم ایمنی بدن
بارداری اثر ویژه‌ای بر سیستم ایمنی دارد. در واقع چنین شرایطی به طور کامل سیستم ایمنی را تضعیف نمی‌کند، اما عملکرد آن را تغییر می‌دهد تا از مادر و جنین در حال رشد محافظت کند. این فرآیند را مدولاسیون ایمنی می‌نامند. مراحل تأثیرگذاری بارداری عبارتند از:
- ایمنی سرکوب شده: بخش‌های خاصی از سیستم ایمنی بدن سرکوب میشوند تا بدن از حمله به رویان جلوگیری کند. شاید به این دلیل که از نظر ژنتیکی با ژنتیک مادر فرق دارد و ممکن است به عنوان بافتی خارجی شناخته شود.
- تقویت انتخابی: سایر جنبه‌های سیستم ایمنی فعال باقی می‌مانند یا حتی قوی‌تر میشوند. این اتفاقات باعث میشوند که سیستم ایمنی از مادر و کودک در برابر عفونت محافظت کند.
- افزایش حساسیت: به دلیل تنظیم عملکرد سیستم ایمنی، زنان باردار ممکن است بیشتر به برخی از عفونت‌ها مانند سرماخوردگی یا آنفولانزا مبتلا شوند.
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
علائم سرماخوردگی در بارداری
علائم سرماخوردگی در دوران بارداری مشابه علائم خانم‌هایی است که در شرایطی غیر از بارداری سرما خورده‌اند. با این حال به دلیل تغییرات فیزیکی و سرکوب دستگاه ایمنی که در دوران بارداری رخ می‌دهد، علائم می‌توانند شدیدتر شوند.
علائم سرماخوردگی زنان باردار
خانم‌های باردار در صورت سرماخوردگی علائمی را تجربه می‌کنند که عبارتند از:
- آبریزش یا گرفتگی بینی: ناشی از افزایش جریان خون و احتقان بینی است که در دوران بارداری به صورت شایع تجربه می‌شود.
- عطسه: اغلب به علت تحریک بینی مکرر رخ می‌دهد.
- گلودرد: به دلیل استفاده از قطره پس از بینی یا تحریک ویروسی تجربه می‌شود.
- سرفه: سرفۀ خشک بر اثر تحریک گلو یا وجود مخاط پشت حلقی به وجود می‌آید.
- تب خفیف: به طور معمول تب با درجۀ پایین رخ می‌دهد.
- خستگی: در دوران بارداری به دلیل افزایش تقاضای انرژی بیشتر است.
- بدن درد: احساس دردی است که می‌تواند در دوران بارداری شدیدتر شود.
- سردرد: ناشی از احتقان یا کم آبی بدن است.
علائم هشدار دهندۀ سرماخوردگی
- تب بالا: تب بالاتر از 38 درجۀ سانتی گراد ممکن است به مراقبت پزشکی نیاز داشته باشد.
- علائم شدید: مشکلات تنفسی، درد قفسۀ سینه یا سرفۀ مداوم که فشار زیادی به شکم وارد می‌کند.
- بیماری طولانی مدت: علائمی که بیش از 10 روز ادامه دارند یا بدتر میشوند، باید با پزشک مطرح شوند.
- کاهش حرکت نوزاد: هرگونه تغییر نامعمول در حرکت جنین باید با یک تماس فوری با پزشک زنان در میان گذاشته شود.
علت سرماخوردگی در بارداری
زنان باردار ممکن است به دلیل تغییراتی در سیستم ایمنی بدن خود کمی بیشتر مستعد ابتلا به سرماخوردگی باشند. سرماخوردگی دوران بارداری توسط ویروس‌های معمولی ایجاد می‌شود. ویروس‌هایی مانند راینوویروس‌ها که دستگاه تنفسی فوقانی را آلوده می‌کنند.
سیستم ایمنی ضعیف
در دوران بارداری، سیستم ایمنی بدن تنظیم می‌شود تا بدن از پس زدن رویان جلوگیری کند. این موضوع می‌تواند مادر را بیشتر در معرض عفونت‌هایی از جمله ویروس‌های سرماخوردگی قرار دهد.
قرار گرفتن در معرض ویروس‌ها
ویروس‌های سرماخوردگی بسیار مسری هستند و اگر خانم‌ها در محیط آلوده به این ویروس‌ها حضور داشته باشند، احتمالاً دچار سرماخوردگی میشوند. در حقیقت، لمس یک سطح آلوده و سپس صورت خانم باردار، تنفس در هوای حاوی آلوده به ویروس (به دلیل سرفه و عطسۀ فرد سرماخورده) و بودن در اطراف کسی که سرماخوردگی دارد، به بیمار شدن خانم‌های باردار ختم خواهند شد.
عوامل محیطی
حضور در محیط‌های شلوغ مانند انواع مجالس و مهمانی‌ها و همچنین مکان‌های عمومی پرتردد، امکان سرماخوردگی خانم‌های باردار را افزایش می‌دهد. تغییرات فصلی و به ویژه سرد شدن هوا، می‌تواند دلیل دیگری برای سرماخوردگی خانم‌های باردار باشد.
کمبود مواد مغذی
با توجه به ضعیف بودن سیستم ایمنی خانم‌های باردار، نیاز بدن این گروه از بانوان به مواد مغذی بسیار افزایش می‌یابد. به همین دلیل، خانم‌هایی که ویتامین ث کافی دریافت نمی‌کنند و آب کافی نمی‌نوشند، بیشتر در خطر ابتلا به سرماخوردگی قرار دارند.
بهترین داروی سرماخوردگی در بارداری
هنگام درمان سرماخوردگی در دوران بارداری، اولویت با داروهایی است که برای خانم باردار و جنین بی خطر هستند. همیشه قبل از شروع هرگونه دارو با پزشک زنان خود مشورت کنید.
داروها
از میان داروهای مخصوص سرماخوردگی، سراغ داروهایی می‌رویم که در دوران بارداری قابل تجویز هستند. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- استامینوفن دارویی ایمن برای کاهش تب، سردرد و درد بدن است. البته باید دستورالعمل مصرف را با دقت مطالعه کنید.
- اسپری بینی سالین، محلولی آب نمکی است که برای تسکین احتقان بینی تجویز می‌شود و بی خطر است.
- شربت دکسترومتورفان ساده برای سرفه‌های خشک در دوزهای متوسط ایمن است.
- عسل: یک درمان طبیعی برای تسکین گلو درد و سرفه است. البته در صورت ابتلا به دیابت بارداری باید از مصرف عسل اجتناب کنید.
طب سنتی
برای درمان سرماخوردگی می‌توان از دستورالعمل‌های طب سنتی نیز استفاده کرد تا خانم حامله شرایط بهتری داشته باشد. چند نمونه از این روش درمانی عبارتند از:
- مخلوط عسل، آب لیموی تازه و آب گرم ترکیب مهمی است. زیرا عسل گلو را تسکین می‌دهد، در حالی که لیمو ویتامین ث مورد نیاز بدن را نیز تأمین می‌کند.
- چای زنجبیل به کاهش التهاب کمک می‌کند. در ضمن، گلو درد و احتقان بینی را تسکین می‌دهد.
- شیر زردچوبه در طب سنتی اهمیت بسیاری دارد. زردچوبه به دلیل خواص ضد التهابی و تقویت ایمنی آن شناخته شده است.
- استنشاق بخار با روغن‌های گیاهی گرفتگی بینی را پاک می‌کند و دستگاه تنفسی را تسکین می‌دهد.
- غرغرۀ آب نمک گلو درد را تسکین داده و باکتری‌ها را در دهان می‌کشد.
- چای بابونه گرفتگی بینی را کم می‌کند، استرس را کاهش داده و خواب را بهتر می‌کند.
- عسل و سیاه دانه باعث تقویت سیستم ایمنی و رفع علائم سرماخوردگی میشوند.
درمان خانگی
علاوه بر روش‌های درمان دارویی و طب سنتی، شما می‌توانید با چند راهکار ساده در منزل، علائم سرماخوردگی را در زمان بارداری کنترل و رفع کنید. در حقیقت، مدیریت سرماخوردگی در دوران بارداری با داروهای خانگی راهی ایمن و مؤثر برای کاهش علائم در حین محافظت از مادر و نوزاد به حساب می‌آید. چند مورد از این روش‌ها عبارتند از:
- نوشیدن و غرغره کردن آب برای نازک ماندن مخاط پشت حلقی و همچنین رفع نیاز بدن به آب لازم است. شما می‌توانید دمنوش و چای بابونه و زنجبیل بنوشید.
- اسپری مایع نمکی سالین برای رفع احتقان بینی بدون دارو مؤثر است.
- استنشاق بخور برای رفع تورم و احتقان سینوس‌ها بسیار مفید خواهد بود. بخور جوش شیرین و همچنین بخور آویشن در این زمینه کاربردی هستند.
- استراحت کردن به شما کمک می‌کند که خستگی بدن را رفع کرده و علائم سردرد کاهش یابد.
- مصرف انواع دمنوش‌هایی که برای دوران بارداری مناسب هستند، خوردن مرکبات و سایر خوراکی‌های حاوی ویتامین ث و همچنین ترکیب عسل و آب گرم را نباید فراموش کرد.
آیا سرماخوردگی در بارداری به جنین آسیب می زند؟
در بیشتر موارد سرماخوردگی مادر باردار به جنین آسیبی وارد نمی‌کند. زیرا مایع آمنیوتیک و سیستم ایمنی مادر از جنین مراقبت می‌کنند. اما اگر تب بالا باشد، مادر آب کافی ننوشد، استرس داشته و به سلامت بدن خود اهمیت ندهد، جنین نیز تحت تأثیر چنین شرایطی قرار خواهد گرفت.
چه داروهایی در بارداری توصیه نمی‌شود؟
برخی از داروهایی که معمولاً برای درمان سرماخوردگی استفاده میشوند، در دوران بارداری منع استفاده دارند. زیرا ممکن است برای جنین در حال رشد خطرناک باشند. از جملۀ این داروها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- دکونژستان مانند سودوافدرین و فنیل افرین: بیشتر خطر در سه ماهۀ اول بارداری، همراه با کاهش جریان خون به جفت و آسیب دیدن جنین
- مسکن‌های ضد التهابی غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ناپروکسن: در سه ماهۀ اول همراه با خطر زایمان زودرس
- سرکوب کننده‌های سرماخوردگی مانند دکسترومتورفان: کم خطر، احتمال وجود خطر در سه ماهۀ اول بارداری
- بعضی از آنتی هیستامین‌ها مانند لوراتادین: به دلیل ایجاد خواب آلودگی مادر در شرایط نامناسب
- شربت‌های کدئین دار: دارای اثر افسردگی تنفسی در جنین
پیشگیری از سرماخوردگی در بارداری
برای اینکه از سرماخوردگی در بارداری جلوگیری کنید، بهتر است تغذیۀ خود را به نحوی بهبود دهید که سیستم ایمنی بدن در شرایط مناسب باشد. از حضور در محیط‌هایی که احتمال سرماخوردگی وجود دارد، بپرهیزید. علاوه بر این، بهتر است در کنار افراد سرماخورده قرار نگیرید. در کنار این راهکارها باید علاوه بر ورزش منظم و مدیریت استرس، استراحت کافی نیز داشته باشید. این امکان وجود دارد که با تزریق واکسن آنفولانزای مناسب بارداری هم تا حدی از سرماخوردگی و آنفولانزا در این نه ماه مصون بمانید.
عوارض سرماخوردگی در بارداری
سرماخوردگی در دوران بارداری معمولاً خفیف است و عوارض جدی برای مادر یا نوزاد ندارد. با این حال، اگر به درستی مدیریت نشود یا پیشرفت کند، احتمالاً عوارضی را به همراه دارد. برای مثال:
سرکوب ایمنی مرتبط با بارداری می‌تواند مبارزه با عفونت‌ها را برای بدن سخت‌تر کند. به این ترتیب زمان بهبودی طولانی‌تر می‌شود. در ضمن، اگر درمان به موقع انجام نشود، احتمال بروز سینوزیت، عفونت گوشی و برونشیت هم وجود خواهد داشت. اگر جنین تحت تأثیر سرماخوردگی باشد، امکان کمبود اکسیژن دریافتی و افزایش احتمال زایمان زودرس وجود دارند.
سرماخوردگی در بارداری و روش‌های درمان
- مهم‌ترین علت سرماخوردگی در بارداری تمرکز سیستم ایمنی بدن روی تغذیه و محافظت از جنین است. در نتیجه احتمال ابتلا به عفونت‌ها در مادر بیشتر می‌شود.
- علائم آن آبریزش یا گرفتگی بینی، عطسه، گلودرد، سرفه، تب خفیف، خستگی، بدن درد و سردرد هستند. با این حال به جنین آسیبی نمی‌رسد، زیرا مایع آمنیوتیک و سیستم ایمنی مادر مراقب اوست.
- برای درمان آن استامینوفن، اسپری بینی سالین، شربت دکسترومتورفان ساده، ترکیب عسل، آب لیموی تازه و آب گرم، چای زنجبیل، غرغرۀ آب نمک و چای بابونه تجویز میشوند.
- شما برای مشورت با پزشک متخصص می‌توانید از خدمات کلینیک و همچنین برای تهیۀ لوازم بهداشتی و دارویی می‌توانید از فروشگاه اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید.
پرسش‌های پرتکرار
استامینوفن، شربت دکسترومتورفان ساده و اسپری بینی سالین از جمله داروهای مجاز در بارداری هستند.
خیر. زیرا سیستم ایمنی مادر و مایع آمنیوتیک مراقبت سلامتی جنین هستند. اما اگر مادر در درمان سهل انگاری کند، احتمال زایمان زودرس و کمبود اکسیژن دریافتی جنین وجود دارند.
نوشیدن آب کافی و دمنوش بابونه یا دمنوش زنجبیل از یک سو و بخور جوش شیرین یا آویشن از سوی دیگر در رفع علائم سرماخوردگی بارداری مؤثر هستند.
منابع:
