رژیم کتوژنیک چه تاثیری بر سندرم تخمدان پلی کیستیک دارد؟

رژیم کتوژنیک یکی از محبوب‌ترین رژیم‌های دنیا به حساب می‌آید. مواد غذایی پرچربی و کم کربوهیدرات در این رژیم قرار دارند. همین موضوع بر تأمین انرژی و پروتئین مورد نیاز بدن، بدون اینکه نیازی به خوراکی‌های شیرین باشد، تأکید دارد.

رعایت رژیم کتوژنیک باعث کاهش وزن و بهبود تعادل هورمونی می‌شود. به این واسطه خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) می‌توانند با پیروی از این رژیم غذایی تا حد چشمگیری علائم بیماری را کاهش دهند. در ادامه به معرفی تأثیرات مثبت و منفی رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک می‌پردازیم.

سندرم تخمدان پلی کیستیک و علائم آن

سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) هنگامی به وجود می‌آید که تخمدان‌ها بیشتر از حد مجاز هورمون آندروژن تولید کنند. بالا رفتن سطح هورمون آندروژن که به عنوان هورمون مردانه شناخته می‌شود، باعث بر هم زدن تعادل سطح هورمون‌ها می‌شود. به این ترتیب، فعالیت تخمدان‌ها از روال طبیعی خارج می‌شود و فرآیند تخمک گذاری با تأخیر و خونریزی پریود نیز نامنظم خواهد بود.

علائمی که خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک یا همان تنبلی تخمدان تجربه می‌کنند، عبارتند از:

• خونریزی قاعدگی نامنظم
• ناباروری
• رشد موهای زائد
• خستگی و ضعف
• دردهای شکم و لگن
• افزایش جوش و آکنه
• مقاومت به انسولین
• افزایش وزن و دشواری رژیم گرفتن
• پرمویی یا هیرسوتیسم
• نوسانات خلقی

تأثیر رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک

ابتلای ۸ تا ۱۳ درصد از خانم‌های دارای قدرت باروری در سطح جهان به سندرم تخمدان پلی کیستیک تشخیص داده شده است. در حالی که این بیماری راهکار قطعی برای درمان ندارد، تنها باید علائم بیماری را کنترل کرد. از طرفی، یکی از علائمی که خانم‌های مبتلا به (PCOS) تجربه می‌کنند، چاقی است. اگرچه رژیم گرفتن برای این افراد و مدیریت وزن کاری دشوار است. اما رژیم کتوژنیک چگونه می‌تواند این علامت مهم سندرم تخمدان پلی کیستیک را کاهش دهد؟

پژوهشکده‌ها و مؤسسات سلامت زنان در کشورهای مختلف دربارۀ تأثیر رژیم کتوژنیک بر درمان سندرم تخمدان پلی کیستیک مطالعاتی را انجام داده‌اند. این مطالعات نشان داده‌اند که پیروی از رژیم کم کربوهیدرات کتوژنیک با کاهش قابل توجه وزن زنان در طی ۴۵ روز همراه بوده است. در حالی که کاهش وزن تنها یکی از علائمی بود که در خانم‌های مبتلا به تنبلی تخمدان به چشم می‌آمد. سایر تأثیرات رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک به شرح زیر هستند.

رفع مقاومت به انسولین

اولین تأثیر قابل توجه رژیم کتوژنیک بر بدن خانم‌های مبتلا به (PCOS)، تنظیم حساسیت بدن به انسولین موجود در خون است. با کاهش سطح قند خون، نیاز بدن به انسولین هم کاهش پیدا می‌کند. با برقراری تعادل میان قند خون و هورمون انسولین، حساسیت بدن به این هورمون نیز تنظیم می‌شود.

چندین مطالعه که روی گروه‌های چهارده یا دوازده نفرۀ زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک در طی ۱۲ هفته انجام شده‌اند، برقراری تعادل میان قند خون و انسولین و همچنین کاهش مقاومت بدن نسبت به انسولین را نشان داده‌اند.

کاهش وزن

خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، افزایش وزن را تجربه می‌کنند. این در حالی است که مدیریت و کاهش وزن هم برای آنها کاری بسیار دشوار است. اما پیروی از رژیم کتوژنیک و کاهش مصرف مواد حاوی کربوهیدرات به این خانم‌ها نیز کمک می‌کند که کاهش وزن را تجربه کنند.

کاهش وزن در برقراری تعادل هورمون‌ها، کاهش تولید آندروژن، بهبود عملکرد تخمدان‌ها و تنظیم برنامۀ قاعدگی اثر دارد. به همین واسطه رژیم کتوژنیک به کاهش علائم تنبلی تخمدان کمک می‌کند.

برقراری تعادل هورمونی

می‌توان گفت که برقراری تعادل هورمونی مهم‌ترین تأثیری است که پیروی از برنامۀ غذایی بر سلامت زنان مبتلا به (PCOS) دارد. در حقیقت، کاهش مصرف مواد حاوی کربوهیدرات و تأمین عناصر مورد نیاز از غذاهای پرچربی به بهبود عملکرد غدد مختلف کمک می‌کند. به همین دلیل با کاهش ترشح آندروژن و تنظیم تولید استروژن، پروژسترون و سایر هورمون‌های مؤثر بر عملکرد تخمدان‌ها، علائم مختلف بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک کاهش پیدا خواهند کرد.

تنظیم چرخۀ قاعدگی

هنگامی که عملکرد تخمدان‌ها بهبود پیدا می‌کند و تخمک گذاری به موقع انجام می‌شود، انتظار می‌رود که در صورت باردار نشدن خانم‌ها، برنامۀ خونریزی پریود نیز منظم شود. با این اوصاف، خانم‌ها می‌توانند به راحتی تقویم قاعدگی خود را طراحی کرده و از زمان خونریزی پریود و تخمک گذاری مطلع شوند. این در حالی است که با منظم شدن برنامۀ چرخۀ قاعدگی، آگاهی بیشتری دربارۀ علائمی به دست می‌آید که در فازهای مختلف یک سیکل قاعدگی تجربه می‌شوند.

افزایش احتمال بارداری

مشکلی که خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک تجربه می‌کنند، دشوار بودن تشخیص زمان تخمک گذاری و به دنبال آن روزهایی است که احتمال بارداری آنها بیشتر است. هنگامی که تخمدان‌ها یا غدد فوق کلیه آندروژن کافی ترشح می‌کنند، تعادل میان قند خون و انسولین وجود دارد، تخمک گذاری نیز بدون مشکل و در زمان مشخص انجام می‌شود. با منظم شدن برنامۀ تخمک گذاری، خانم‌ها راحت‌تر می‌توانند روزهایی را تعیین کنند که احتمال باروری آنها بیشتر است.

کاهش التهاب

یکی از مشکلاتی که خانم‌ها در صورت ابتلا به (PCOS) تجربه می‌‌کنند، التهاب بافت‌های بدن است. آن هم به دلیل مقاومت بدن نسبت به انسولین خون رخ می‌دهد. اما رژیم کتوژنیک به گونه‌ای طراحی شده که خاصیت ضد التهابی قابل توجهی دارد. بنابراین با برطرف کردن مشکل مقاومت به انسولین، مشکل التهاب را نیز به مقدار قابل توجهی رفع می‌کند.

طبق گزارشی که سایت مدیکال نیوز تودی (Medicalnewstoday) منتشر کرده است، ۳۵ تا ۸۰ درصد از خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، با مسئلۀ مقاومت به انسولین مواجه هستند. همین درصد از خانم‌ها نیز به دلیل التهاب بافت‌های بدن، با چالش‌های دیگری دست و پنجه نرم می‌کنند. اما با پیروی از رژیم کتوژنیک تا حد زیادی مشکلات مقاومت به انسولین و التهاب بدن کاسته خواهد شد.

عوارض جانبی رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک

همانطور که توضیح دادیم، رژیم کتوژنیک برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) مزایایی دارد. اما پیروی از آن عوارضی برای سلامتی خانم‌ها دارد که باید پیش از آغاز استفاده از آن در نظر گرفته شوند.

کمبود بعضی از مواد مغذی

هنگامی که خانم‌ها از رژیم کتوژنیک پیروی می‌کنند، مستلزم به نادیده گرفتن گروهی از مواد غذایی هستند. همین موضوع باعث می‌شود که جذب مواد مختلفی از جمله منیزیوم، کلسیم، پتاسیم، ویتامین (B) و ویتامین (C) کاهش پیدا کند. کمبود این مواد در بدن خانم‌های مبتلا به (PCOS) می‌تواند چالش‌هایی به همراه داشته باشد. برای مثال دردهای قاعدگی را بیشتر حس می‌کنند، سیستم ایمنی بدن آن تا حدی ضعیف شده و احتمال ابتلای آنها به بیماری‌های عفونی از جمله بیماری‌های عفونی مقاربتی افزایش می‌یابد.

بروز مشکلات گوارشی

غذاهای فیبردار مانند سبزیجات و میوه‌ها در رژیم کتوژنیک به مقدار کمی دیده می‌شوند. دریافت مواد غذایی فیبردار مورد نیاز بدن باعث می‌شود که خانم‌ها از نظر روده‌ای با مشکلاتی مانند یبوست و نفخ رو به رو شوند. ابتلا به یبوست یا تشدید آن در خانم‌های مبتلا به (PCOS) امری آزار دهنده است. در چنین حالتی، خانم‌ها مجبور به تغییر رژیم غذایی یا استفاده از داروهای گیاهی یا شیمیایی مانند سی لاکس می‌شوند. اگرچه مصرف جوشاندۀ برگ سنا و خوردن غذاهایی مانند ماست، کره و پنیر نیز تا حدی به رفع یبوست کمک می‌کنند.

افزایش کلسترول

رژیم کتوژنیک از سری رژیم‌های پرچربی به حساب می‌آید. به این ترتیب می‌توان غذاهایی را در برنامۀ غذایی کتوژنیک مشاهده کرد که سطح کلسترول خون را افزایش می‌دهند. این موضوع باعث بالا بردن فشار خون، افزایش احتمال گرفتگی عروق قلبی و سکتۀ قلبی می‌شود. در نتیجه خانم‌هایی که با هدف کاهش علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک، به انتخاب رژیم کتوژنیک دست می‌زنند، باید به چربی خون و وضعیت سلامت قلب و عروق خود توجه داشته باشند.

آنها باید با پزشک زنان معالج، این موضوع را در میان بگذارند و با صلاحدید و تحت نظر او، برنامۀ رژیم غذایی را مورد استفاده قرار دهند.

عدم تعادل هورمونی موقت

در همان ابتدا که خانم‌های مبتلا به تخمدان پلی کیستیک، از رژیم کتوژنیک پیروی می‌کنند، به دلیل کاهش آنی مصرف کربوهیدرات با کاهش سریع تولید آندروژن رو به رو می‌شوند. عدم تعادل هورمونی آنی که آنها در همان آغاز پیروی از برنامۀ غذایی کتوژنیک تجربه می‌کنند، می‌تواند بی نظمی و تأخیر در خونریزی پریود را تشدید کند. اما به تدریج که بدن با رژیم هماهنگ می‌شود، تعادل میان ترشح هورمون‌ها نیز برقرار می‌گردد.

افت قند خون

کاهش میزان مواد کربوهیدراتی که وارد بدن می‌شوند، می‌تواند میزان ترشح انسولین را نیز کاهش دهد. اما افت قند خون، به ویژه در افراد دیابتی با مشکلات بسیاری مانند غش کردن، ضعف و به کما رفتن همراه است. به همین دلیل، توصیه می‌شود که خانم‌ها تحت نظارت پزشک زنان برنامۀ رژیم کتوژنیک را رعایت کنند.

تجربۀ (Keto Flu)

خانم‌های مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک، در طول مدت پیروی از رژیم کتوژنیک با علائمی مانند سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و خستگی مواجه می‌شوند. ایجاد این علائم به خاطر فرآیند سوخت و سازی است که در بدن اتفاق می‌افتد. اما گاهی می‌تواند آزار دهنده باشد.

نوسانات خلقی

اثر برقراری تعادل هورمونی را می‌توان بر سلامت روان و نوسانات خلقی مشاهده کرد. به این معنی که تنظیم ترشح هورمون‌های مختلف، بر عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز اثر دارد. میزان هورمون‌های مختلف از جمله نور اپی نفرین، سروتونین، دوپامین، (FSH) و (LH) که از مغز ترشح می‌شوند، می‌توانند باعث بروز نوسانات خلقی شوند. هنگامی که تعادل هورمونی در طولانی مدت باقی بماند، این نوسانات خلقی نیز به حداقل می‌رسند.

تأثیر رژیم کتوژنیک بر سندرم تخمدان پلی کیستیک

• خونریزی قاعدگی نامنظم، ناباروری، خستگی و ضعف، دردهای شکم و لگن، ایجاد جوش و آکنه، مقاومت به انسولین و نوسانات خلقی از علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک هستند.
• با کاهش سطح قند خون، نیاز بدن به انسولین هم کاهش پیدا می‌کند. با برقراری تعادل میان قند خون و هورمون انسولین، علائم مختلف (PCOS) کاهش چشمگیر پیدا می‌کنند.
• کاهش وزن در برقراری تعادل هورمون‌ها، کاهش تولید آندروژن، بهبود عملکرد تخمدان‌ها و تنظیم برنامۀ قاعدگی اثر دارد.
• رژیم کتوژنیک به گونه‌ای طراحی شده که خاصیت ضد التهابی قابل توجهی دارد. بنابراین با برطرف کردن مشکل مقاومت به انسولین، مشکل التهاب نیز به مقدار قابل توجهی رفع می‌شود.
• کمبود بعضی از مواد مغذی، عدم تعادل هورمونی در ابتدای پیروی از رژیم، بروز مشکلات گوارشی، افزایش کلسترول و نوسانات خلقی از عوارض جانبی پیروی از رژیم کتوژنیک هستند.
• شما برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقالات وبلاگ هرلایف را مطالعه کنید. در ضمن امکان استفاده از کلینیک آنلاین هرلایف برای شما وجود دارد.