پریود نامنظم چیست و چگونه درمان می‌شود؟

نگرانی و دغدغه بسیاری از زنان پریود نامنظم است. این نگرانی طبیعی است چون ربط مستقیمی با سلامت جسمی و روحی دارد. اگرچه تجربه پریود نامنظم برای هر خانم می‌تواند متفاوت باشد اما اگر خانم‌ها آگاهی لازم را به دست آورده باشند، بیشتر می‌توانند به قاعدگی نامنظم و اهمیتش پی ببرند
طبیعی است که چرخه قاعدگی خانم‌ها در سنین مختلف کمی از نظر طول دوره، متفاوت باشد و در نتیجه پریودهای نامنظم داشته باشند. البته برخی از دلایل دیگر نیز وجود دارند که روی این چرخه تأثیر می‌گذارند و باعث نامنظم شدن دوره می‌شوند. این دلایل بیشتر شامل استرس، مصرف برخی از داروها و شرایط مختلف سلامت جسمی است. با توجه به اینکه نامنظمی پریود در طولانی‌ مدت می‌تواند عوارض بدی به‌ همراه داشته باشد، باید هر چه سریع‌تر برای تشخیص و درمان اقدام شود. در این مقاله از هرلایف به بررسی دلایل نامنظم شدن پریودها، عوارض و روش‌های درمانی آن می‌پردازیم.

قاعدگی نامنظم به چه معناست؟

پریود نامنظم یکی از اختلالات چرخه قاعدگی است. به صورت کلی زمانی پریود نامنظم است که طول مدت چرخه که طول چرخه پریود (فاصله شروع دو پریود) به طور ناگهانی در زمان همیشگی خود اتفاق نیفتد. پریود ‌شدن معمولا از سن بلوغ، یعنی بین ۱۰ تا ۱۶سالگی، شروع می‌شود و تا یائسگی که بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی است ادامه دارد.بیشتر خانم‌ها بعد از اینکه دوران بلوغ را می‌گذرانند، پریودهای پنج تا هفت روزه را، به طور میانگین هر ۲۸ روز یکبار تجربه می‌کنند. در توضیح قاعدگی نامنظم می‌توان گفت که چرخه‌های قاعدگی طبیعی می‌توانند بین ۲۱ تا ۳۸ روز متغیر باشند. اما اگر چرخه قاعدگی فردی کوتاه‌تر از ۲۴ روز یا طولانی‌تر از ۳۸ روز باشد، یا طول آن به‌ طور قابل‌ توجهی از ماهی به ماه دیگر متفاوت باشد، می‌توان گفت که دوره‌ها نامنظم هستند. پزشکان به این الگوی نامنظم «Oligomenorrhea» می‌گویند.
بسیاری از عوامل می‌توانند بر نظم پریود، تاثیر بگذارند. این عوامل شامل استرس، برخی داروها و شرایط سلامت روحی و جسمی هستند. بنابراین مواردی از این دست باعث نامنظمی پریود می‌شوند. با این وجود، همیشه نمی‌توان گفت که اگر طول چرخه پریود ماهانه زنان از ماهی به ماه دیگر متفاوت باشد، مشکلی در کار است. هنگامی که خانم‌ها در دوران بلوغ، دوران شیردهی یا نزدیک شدن به دوره یائسگی قرار دارند، متغیر بودن طول چرخه پریود، امری طبیعی است. 

نمونه‌هایی از پریود نامنظم

• دوره‌هایی کمتر از ۲۱ روز و یا بیشتر از ۳۸ روز
• از دست دادن ۳ یا چند دوره متوالی
• جریان قاعدگی بسیار شدیدتر یا سبک‌تر از حد معمول
• دوره‌های طولانی‌تر از ۷ روز
• دوره‌هایی با درد شدید، گرفتگی عضلات و حالت تهوع یا استفراغ
• خونریزی یا لکه‌بینی بین قاعدگی، بعد یائسگی یا بعد از رابطه جنسی
• پُر شدن یک یا چند تامپون یا نوار بهداشتی در عرض یک ساعت

نگاهی به انواع  اختلالات قاعدگی نامنظم

چرخه قاعدگی ما زنان ممکن است همیشه قابل پیش‌بینی نباشد و اشکالی هم ندارد. طبیعی است که تغییرات جزئی در طول چرخه قاعدگی داشته باشیم یا پریود کمی سنگین‌تر یا سبک‌تر از پریود قبلی‌مان باشد. قاعدگی نامنظم اتفاق عجیبی نیست و لازم نیست دقیقا در روز مدنظر پریود شویم تا بتوانیم بگوییم پریود طبیعی است.  اما با در نظر گرفتن موارد فوق بهتر و دقیق‌تر می‌توانیم پریود نامنظم را کنترل کنیم.

بعضی از اختلالات چرخه قاعدگی باعث قطع کامل یا منقطع شدن پریود و قاعدگی نامنظم یا درد و ناراحتی می‌شوند. شاید بعضی از ما زیاد به این موضوع توجه نمی‌کنیم اما این تغییرات لازم است همیشه به پزشک گفته شود، چون می توانند نشانه‌ای از یک بیماری پنهان باشند و در طولانی‌مدت سلامتی را تهدید کنند.

• آمنوره (Amenorrhea): وضعیتی است که پریود شدن کاملا متوقف می‌شود. پریود نشدن به مدت ۹۰ روز یا بیشتر غیرطبیعی است مگر اینکه باردار، شیرده یا یائسه باشیم. اگر پریود در سن ۱۵ یا ۱۶ سالگی یا در عرض سه سال پس از رشد سینه‌ها شروع نشده باشد، این هم ممکن است آمنوره باشد.
• الیگومنوره (Oligomenorrhea): در این وضعیت پریود به ندرت اتفاق می‌افتد. شاید بین دو پریود ۳۸ روز فاصله باشد یا ۶ تا ۸ پریود در سال اتفاق بیفتد. به این معنی که فاصله روز خونریزی در شروع چرخه تا آغاز خونریزی در شروع چرخه بعدی از ۳۸ روز بیشتر شود و یا این فاصله آنقدر زیاد باشد که در طول سال فقط ۶ یا ۸ بار پریود را تجربه کنیم.
• دیسمنوره (Dysmenorrhea): اگرچه مقداری درد و ناراحتی در زمان پریود طبیعی است اما اصطلاحی پریودهای دردناک و دردهای شدید از جمله اختلالات چرخه قاعدگی است که پریود نامنظم به حساب می‌آید.
• خونریزی غیر‌طبیعی رحمی: خونریزی غیرطبیعی رحمی، خونریزی بین دو پریود، خونریزی طولانی مدت یا بسیار سنگین است و در دسته قاعدگی نامنظم قرار می‌گیرد.

علائم پریود نامنظم چیست؟

حتی اگر روز شروع خونریزی از یک چرخه قاعدگی تا چرخه بعد کمی متفاوت باشد باز هم نمی‌گوییم پریود نامنظم شده است. اما موارد دیگری که می‌توانند در دسته‌بندی قاعدگی نامنظم قرار بگیرند عبارتند از:

• سه بار پشت سر هم پریود نشدن یا بیشتر از سه بار
• خونریزی بسیار شدیدتر یا سبک‌تر از حد معمول
• پریودهایی که بیش از ۱۰ روز طول می‌کشند.
• • اختلاف میان چرخه‌های قاعدگی بیشتر از ۹ روز باشد پریود نامنظم است. برای مثال، یک چرخه ۲۸ روزه باشد، چرخه بعدی ۳۷ روزه و دوباره چرخه قاعدگی بعد از ۲۹ روز باشد.
• پریودهایی که با درد شدید، گرفتگی عضلات، حالت تهوع یا استفراغ همراه است.
• اگر تعویض تامپون یا نواربهداشتی یک یا چند بار در یک ساعت باشد.
• خونریزی یا لکه‌بینی بین دو پریود
• خونریزی بعد از برقراری رابطه جنسی

ثبت پریود و علائم مختلفی که در چرخه پریود تجربه می‌کنید به شما کمک می‌کند تا گزارش دقیقی از پریود خود داشته باشید و به پزشک ارائه کنید همچنین به شما کمک می‌کند تغییرات پریود خود را بهتر درک کنید.

چه چیزی باعث نامنظمی پریود می‌شود؟

طبیعی است که چرخه قاعدگی برخی از خانم‌ها کمی از نظر طول متفاوت باشد که نتیجۀ آن نامنظمی پریود است. پریودهای نامنظم یا الیگومنوره می‌تواند به دلایل زیادی رخ دهد که بسیاری از آن‌ها به سطح هورمون ها در بدن زنان مربوط می‌شود. استروژن، پروژسترون و هورمونی که محرک فولیکول است از جمله هورمون‌های اصلی تنظیم‌کننده چرخه قاعدگی هستند. اگر چیزی سبب شود این هورمون‌ها از حالت عادی خود خارج شوند، پریودها از روال منظم خود خارج شده و کمتر از ۲۴ روز یا بیشتر از ۳۸ روز طول می‌کشند.

پریودهای نامنظم گاهی شایع هستند و نمی‌توان گفت که اولین پریود نامنظم باعث ایجاد نگرانی شدید در بانوان می‌شود. خانم‌ها بعد از چند سال، دیگر با بدن خود آشنا شده و می‌دانند که اگر این نامنظمی پریود ادامه‌دار باشد، باید نگران بروز بیماری یا مشکلی در سلامتی خود باشند. در چنین شرایطی است که باید به پزشک متخصص یا مرکز درمانی مراجعه کنند. چون ممکن است پریودهای نامنظم نشانه یک بیماری زمینه‌ای باشد. عوامل زیادی باعث نامنظم شدن سیکل پریود و ایجاد تغییرات در دوره‌ آن می‌شوند. از جمله این علل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

توقف پیشگیری از بارداری

مانند شروع پیشگیری از بارداری، هنگامی که خانمی استفاده از روش‌های ضدبارداری یا کنترل بارداری را متوقف می‌کند، این موضوع می‌تواند منجر به پریودهای نامنظم شود. در هر صورت این مشکل زمان‌بر بوده و ممکن است تا چرخۀ هورمونی بدن دوباره مانند قبل شود، کمی زمان ببرد.

به‌طور معمول، خانم‌ها ۲ تا ۴ هفته پس از قطع قرص‌های ضدبارداری دچار خونریزی‌های نامنظم یا نامنظمی پریود می‌شوند. خونریزی بعدی آن‌ها، پریود خواهد بود. این تغییرات حتی ممکن است تا ۳ ماه نیز به‌طول انجامد و خانم‌ها یک الگوی منظم نداشته باشند. خانم‌هایی که قبل از شروع کنترل بارداری هورمونی قاعدگی نامنظم داشتند، ممکن است پس از قطع استفاده از آن دوباره به چرخه نامنظم برگردند. در این شرایط ممکن است خانم‌ها به درمان نیاز داشته باشند. این اختلالات گاهی طبیعی است و گاهی نیازمند آزمایش و بررسی خواهد بود.

یک بیماری مزمن مانند سلیاک

برخی از مشکلات سلامت مزمن، به‌ویژه بیماری سلیاک و دیابت، گاهی اوقات منجر به بی‌نظمی قاعدگی می‌شوند. بیماری سلیاک یک بیماری خود ایمنی است که بر سیستم گوارش تاثیر می‌گذارد. زمانی‌ که افراد مبتلا به سلیاک، گلوتن مصرف می‌کنند، سیستم ایمنی بدن آن‌ها با حمله به پوشش روده کوچک واکنش نشان می‌دهد. 

هنگامی که روده کوچک آسیب ببیند، توانایی بدن برای جذب مواد مغذی مختل خواهد شد. این موضوع می‌تواند منجر به سوءتغذیه شده که بر تولید طبیعی هورمون در بدن تاثیر می‌گذارد که یکی از عوارض آن، بی‌نظمی قاعدگی خواهد بود.

تغییرات هورمونی

در دوران بلوغ، بدن دختران دستخوش تغییرات قابل‌ توجهی می‌شود. این تغییرات ممکن است چندین سال طول بکشد تا هورمون‌هایی که دوره‌های پریود را تنظیم می‌کنند، به یک الگوی ثابت و منظم تبدیل شوند. تجربه این نامنظمی پریود جای نگرانی ندارد چون بدن دختران در حال تغییر است. 

• این موضوع می‌تواند با خونریزی‌های متغیر و دوره متفاوت بین هر پریود همراه باشد. این موارد علائم هیچ بیماری زمینه‌ای یا نگران‌ کننده‌ای نیستند و این روند طبیعی بدن زنان است.
• پریودهای نامنظم یا الیگومنوره می‌تواند بعد از زایمان و در دوران شیردهی تا زمانی که هورمون‌ها بعد از بچه‌ دار شدن به حالت قبلی برگردند باعث توقف در پریود نیز شود. پزشکان به این حالت آمنوره شیردهی می‌گویند.
• پریودها در دوران پیش از یائسگی، که اولین مرحله از یائسگی است نیز نامنظم می‌شوند. در این دوره، سطح هورمون‌ها کاهش پیدا می‌کنند. دوره‌های پریود بیشتر و بیشتر از یکدیگر دور می‌شوند تا زمانی که پریود فرد به‌ صورت کامل متوقف شود. 

این اتفاق یک روال طبیعی در بدن خانم‌هاست. خانم‌ها با دانلود برنامه‌های دنبال‌ کننده فرایند پریود، باروری و … می‌توانند خیلی راحت‌تر برای شروع این دوره آماده شوند.

شروع پیشگیری از بارداری

کنترل بارداری هورمونی که با مصرف قرص انجام می‌شود با توقف تخمک‌ گذاری همراه خواهد بود. این بدان مفهوم است که فرد در مرحله استفاده از این داروها، پریود واقعی ندارد. در این شرایط فرد با مصرف قرص‌های ضدبارداری یا پیشگیری از بارداری که پزشک تجویز کرده است، مانع بارداری ناخواسته خواهد شد. در مقابل، هستند خانم‌هایی که اصلا پریود نمی‌شوند در حالی که برخی دیگر ممکن است دچار خونریزی‌های شدید شوند.

هنگامی که خانمی برای اولین بار قرص و دیگر روش‌های ضدبارداری مانند دستگاه هورمونی داخل رحم را شروع می‌کند، ممکن است در چند ماه اول خونریزی نامنظم یا نامنظمی پریود داشته باشد. پریودها ممکن است با گذشت زمان منظم‌تر شده یا حتی به‌طور کامل متوقف شوند.

آمنوره

آمنوره زمانی است که قاعدگی یک خانم برای ۶ ماه یا بیشتر متوقف شده باشد. این موضوع در دوران بارداری امری طبیعی است اما می‌تواند نشانه یک بیماری زمینه‌ای مانند موارد مختلف باشد. مشکلاتی که بر سیستم هورمونی تاثیر می‌گذارند می‌تواند شامل یک تومور نیز باشد، پس باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.

ورزش شدید و سنگین

ورزش شدید و سنگین می‌تواند منجر به پریودهای نامنظم شود. این موضوع بیشتر در کسانی دیده می‌شود که چندین ساعت در روز تمرین می‌کنند. چون در ورزش‌های شدید بیشتر از آنچه دریافت کرده‌اید کالری می‌سوزانید، بدن با تغییراتی مواجه می‌شود که یکی از عوارض آن نامنظم شدن پریود است.

وقتی کالری زیادی می‌سوزانید، بدن شما انرژی کافی برای کار کردن تمام سیستم‌هایش ندارد. تمرینات شدیدتر می‌تواند ترشح هورمونی را افزایش داده و می‌تواند بر قاعدگی تاثیر بگذارد. معمولا وقتی شدت تمرین را کاهش می‌دهید یا کالری دریافتی خود را افزایش می‌دهید، پریودها به‌ حالت عادی برمی‌گردند.  

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)

سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS) وضعیتی است که در آن کیسه‌های کوچک پُر از مایع به‌نام کیست در تخمدان ها خانم‌ها شکل می‌گیرد. این سندرم باعث افزایش سطح تستوسترون می‌شود که می‌تواند از تخمک‌ گذاری و قاعدگی فرد جلوگیری کند یا آن را به تاخیر اندازد.

اختلالات اشتها یا کاهش شدید وزن

بی‌ اشتهایی عصبی، پرخوری عصبی و اختلال پرخوری از جمله مواردی است که می‌تواند باعث نامنظمی پریود شود. اگر خانمی کاهش وزن شدید را تجربه کرده باشد، این احتمال وجود دارد که دچار پریودهای نامنظم شود. اختلالات اشتها نشانه‌هایی دارد که باید به دقت ردیابی شده و برای درمان نیز اقدام شود. از جمله نشانه‌های این اختلالات که باعث تاخیر در پریودی و پریودهای نامنظم می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• محدودیت شدید غذا یا کالری دریافتی
• حذف بی‌رویه گروه‌های غذایی از رژیم غذایی مانند کربوهیدرات‌ها
• روزه‌ گرفتن و به‌ دنبال آن پرخوری
• خوردن مقدار زیادی غذا با وجود گرسنه نبودن
• ورزش‌های بیش‌ از حد و سنگین

اندومتریوز

اندومتریوز وضعیتی است که در آن سلول‌هایی که معمولا در داخل رحم رشد می‌کنند، خارج از این محیط شروع به رشد خواهند کرد. این سلول‌ها پوشش داخلی رحم را تشکیل می‌دهد و با هر سیکل پریودی، ضخیم شده و ریزش می‌کنند. هنگامی که این سلول‌ها در جای دیگری رشد کنند، این ضخیم شدن و ریزش چرخه‌ای، باعث درد قابل توجهی خواهد شد. از جمله علائم اندومتریوز می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• دوره‌های سنگین
• عبور لخته‌های خونی بزرگ
• خونریزی بین قاعدگی
• مشکلات باردار شدن و ناباروری

بیماری تیروئید

تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که بر متابولیسم، ضربان قلب و سایر عملکردهای اساسی تاثیر گذاشته و باعث بروز مشکل می‌شود. این موضوع باعث تاخیر در پریود شده و همچنین روی کنترل زمان تخمک‌گذاری و پریود تاثیر می‌گذارد که منجر به نامنظمی پریود خواهد شد.

افرادی که مبتلا به اختلال پُرکاری تیروئید هستند، بیش‌ از حد هورمون تیروئید تولید می‌کنند. این در حالی است که افراد با مشکل کم‌ کاری تیروئید به‌ اندازه کافی هورمون تیروئید تولید نمی‌کنند. این مشکلات عامل اصلی در پریودهای نامنظم یا همان نامنظم شدن پریود خواهد بود.

بیماری تیروئید می‌تواند پریودها را سنگین یا سبک کرده و باعث تغییر در تکرار آن‌ها شود. بزرگ‌ترین مشکلی که این بیماری ایجاد می‌کند، توقف فرایند تخمک‌ گذاری است که مرحله‌ای مهم در طول زندگی بانوان است.

اختلالات در عملکرد هیپوتالاموس و هیپوفیز

عملکرد صحیح هیپوتالاموس و غده هیپوفیز بر هورمون‌های ما و روند تخمک گذاری، تغییر ضخامت دیوارۀ داخلی رحم و خونریزی پریود تأثیر می‌گذارند و می‌توانند منجر به پریود نامنظم شود. افزایش سطح هورمون پرولاکتین که غده هیپوفیز تولید می‌کند نیز می‌تواند در پریود تغییر ایجاد کند.

نارسایی اولیه تخمدان

این وضعیت معمولا در زنان زیر ۴۰ سال رخ می‌دهد و تخمدان‌ها آنها آنطور که باید عمل نمی‌کنند و این موضوع می‌تواند باعث پریود نامنظم شود. البته در طول درمان سرطان با شیمی‌ درمانی و پرتو درمانی یا در صورت داشتن بعضی مشکلات مرتبط با سیستم ایمنی نیز ممکن است چنین چیزی پیش بیاید.

اختلالات خونریزی

اگر خونریزی مدام بیشتر شود یا لخته‌شدن خون از قبل بیشتر باشد یا اندازه لخته‌ها بزرگ باشند، خونریزی پریود بیش از اندازه قبل باشد، اختلالی در پریود وجود دارد و باید با پزشک مشورت شود.

سرطان رحم یا سرطان تخمدان

این مورد کاملا باید با معاینه پزشک و انجام آزمایش‌های لازم بررسی شود اما بعضی از سرطان‌ها مثل سرطان رحم یا تخمدان می‌توانند باعث اختلال در چرخه قاعدگی و تغییر در پریود، مثل خونریزی خیلی بیشتر از حد معمول یا قطع کامل پریود شوند.

بیماری التهابی لگن

بیماری التهابی لگن (PID-Pelvic inflammatory disease) یک عفونت باکتریایی است که روی دستگاه تناسلی زنان تاثیر می‌گذارد. بیشتر وقت‌ها معمولا یک عفونت مقاربتی درمان‌نشده باعث بروز این بیماری می‌شود. باکتری‌ها وارد واژن می‌شوند و به رحم و دستگاه تناسلی سرایت می‌کنند. علائم بیماری التهابی لگن شامل ترشحات شدید واژن با بوی نامطبوع، پریود نامنظم و درد لگن است.

شیردهی و بارداری

اولین و مهم‌ترین دلیل نامنظم ‌شدن و قطع پریود شیردهی یا بارداری است. در زمان شیردهی، هورمون پرولاکتین که غده هیپوفیز آن را تولید می‌کند، باعث ترشح شیر در پستان مادر می‌شود. همزمان همین هورمون از پریود مادر جلوگیری می‌کند. در کنار این موضوع شیردهی مدام سطح پرولاکتین را بالا نگه می‌دارد. بنابراین هر چه دوران شیردهی طولانی‌تر شود، یا پریود نمی‌شویم یا قاعدگی نامنظم خواهیم داشت. بارداری هم یکی دیگر از دلایل قطع پریود است اما زمانی که پریود عقب می‌افتد، خوب است که مطمئن شویم این موضوع به‌خاطر اشتباه در محاسبه چرخه قاعدگی نباشد، بعد می‌توانیم از بیبی چک استفاده کنیم و برای اطمینان بیشتر تست بارداری بدهیم و با پزشک مشورت کنیم.

دیابت کنترل نشده

زنان مبتلا به دیابت به دلیل اختلالات هورمونی بیشتر در معرض خطر ابتلا به انواع اختلالات پریود هستند. زنان مبتلا به دیابت نوع ۲ بیشتر در معرض چاقی و ابتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک هستند. در نتیجه ممکن است پریودهای نامنظم را هم تجربه کنند.

پری منوپر

پری منوپوز به معنای دوران حوالی یائسگی است یعنی زمانی که بدن ما زنان دیگر به طور طبیعی به سمت ناباروی دائم یا یائسگی می‌رود. دوران پری‌منوپوز از سنین مختلفی شروع می‌شود اما معمولا بین ۴۵ تا ۵۵ سالگی است. میزان هورمون استروژن در این سنین و در طول دوره پری‌مونوپوز کم می‌شود. در نتیجه نه فقط تخمک‌گذاری غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌شود، بلکه فاصله پریودها هم تغییر می‌کند و یا شاید بعضی از ماه‌ها پریود اتفاق نیفتد و قاعدگی نامنظم شود.

فیبروم رحمی

به رشد بیش از اندازه بافت رحم زنان در سنین باروری فیبروم رحمی می‌گویند. فیبروم انواع مختلفی دارد و درست مثل کیست‌های تخمدانی فیبروم‌ها هم با تاثیر روی عملکرد استروژن و پروژسترون، تعادل آن‌ها را به هم می‌ریزند. این موضوع می‌تواند باعث اختلال در چرخه قاعدگی، پریود نامنظم یا حتی پریود نشدن شود.

استرس و اضطراب

استرس و اضطراب شدید، تولید هورمون گنادوتروپین (Gonadotropin) یا GnRH را مختل می‌کند. این هورمون مسئول تنظیم تخمک‌گذاری و چرخه قاعدگی است. استرس روانی و جسمی هر دو باعث اختلال در تولید این هورمون و پریود نامنظم می‌شوند.

عوارض نامنظمی پریود چیست؟

پریودهای نامنظم معمولا خطرناک نیستند، با این حال، بی‌نظمی مداوم یا طولانی‌مدت ممکن است خطراتی به‌همراه داشته باشد که در ادامه بررسی خواهند شد.

• کم‌خونی ناشی از فقر آهن: خون حاوی آهن است و اگر قاعدگی‌های سنگین یا مکرر داشته باشید، ممکن است خون زیادی از دست بدهید که باعث کمبود آهن خواهد شد.
• ناباروری: پریودهای نامنظم می‌تواند ناشی از عدم تخمک‌ گذاری باشد، یعنی درست زمانی‌که بدن تخمک آزاد نمی‌کند. این موضوع می‌تواند به‌ مفهوم بروز مشکل در باردار شدن فرد باشد.
• پوکی استخوان: تخمک‌ گذاری منبع استروژن است که به قوی نگه داشتن استخوان‌ها کمک خواهد کرد. اگر فردی اغلب تخمک‌ گذاری نکند، ممکن است به‌ دلیل داشتن استروژن کمتر در معرض خطر بیشتری برای پوکی استخوان باشد.
• بیماری‌های قلبی و عروقی: به‌ طور مشابه، کمبود استروژن می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش دهد.
• هیپرپلازی آندومتر: اگر خانمی بدون اقدام برای درمان برای مدت طولانی پریودهای نامنظم داشته باشد، ممکن است خطر هیپرپلازی آندومتر افزایش پیدا کند، یعنی زمانی‌که پوشش رحم به‌طور غیرعادی ضخیم می‌شود. این امر خطر ابتلا به سرطان آندومتر را افزایش خواهد داد.

پریود نامنظم چگونه تشخیص داده می‌شود؟

اگر تغییراتی را در چرخه قاعدگی خود احساس می‌کنیم، اولین قدم این است که به دقت وضعیت چرخه و پریود را بررسی کنیم. می‌توانیم تاریخ شروع و پایان پریود را جایی بنویسیم. به علائم، میزان خونریزی یا میزان درد و خونریزی همراه با لخته‌های بسیار بزرگ توجه کنیم. بعد از رفتن به پزشک زنان حتما برای شروع لازم است موارد بالا را برای تشخیص قاعدگی نامنظم به او بگوییم. سپس پزشک یک سری معاینات، از جمله معاینه لگنی انجام می‌دهد. احتمالا یک سری عکس‌برداری و آزمایش هم خواهد نوشت، از جمله:

• سونوگرافی لگن: سونوگرافی می‌تواند پریود نامنظم ناشی از فیبروم رحم، پولیپ یا کیست تخمدان را تشخیص دهد…
• نمونه‌برداری از آندومتر: در صورت لزوم نمونه‌ای از پوشش داخلی رحم برداشته می‌شود تا احتمال ابتلا به مسائلی مثل آندومتریوز که یکی از دلایل قاعدگی نامنظم است بررسی شود. در بخش‌های بعدی درباره آندومتریوز بیشتر می‌خوانیم.
• هیستروسکوپی: با این روش پزشک داخل رحم را برای تشخیص و درمان علل خونریزی غیرطبیعی بررسی می‌کند.
• پاپ اسمیر: با تست پاپ اسمیر می می‌شود وجود انواع عفونت یا سلول‌های سرطانی دهانه رحم را بررسی کرد. چون عفونت و پریود نامنظم با هم در ارتباط هستند این تست یکی از روش‌های تشخیصی بسیار مهم است.
• آزمایش خون: با آزمایش خون کم‌خونی، مشکلات انعقادی و عملکرد تیروئید بررسی می‌شود. فقر آهن می‌تواند یکی از دلایل قاعدگی نامنظم باشد. عملکرد تیروئید هم بر ترشح هورمون‌ها و تنظیم قاعدگی موثر است. در صورتی که پریود نامنظم با خونریزی شدید همراه باشد بررسی مشکلات انعقادی خون هم ضروری است.

دارو درمانی پریودهای نامنظم

دارو درمانی اغلب اولین راهکار درمان پریود نامنظم است. بسته به شرایطی که تجربه می‌کنیم و طبق تجویز پزشک هر کدام از گروه‌های دارویی زیر را برای دارو درمانی پریودهای نامنظم می‌توان استفاده کرد.

مصرف داروهای کنترل بارداری

خونریزی نامنظم یا شدید ناشی از سندروم تخمدان پلی‌کیستیک، فیبروم رحم، اندومتریوز یا شرایط پزشکی دیگر شاید با مصرف داروهای پیشگیری از بارداری کنترل شوند. این قرص‌ها به تنظیم چرخه قاعدگی هم کمک می‌کنند. این داروها می‌توانند قرص‌های ضدبارداری هورمونی ترکیبی باشند، یا داروهای ضد بارداری فقط حاوی هورمون پروژسترون. هر دو نوع به شکل‌های مختلفی مثل قرص، حلقه واژینال و تزریقی وجود دارند. استفاده از آی‌یو‌دی هورمونی یا همان دستگاه داخل رحمی IUD (Intrauterine device) هورمونی هم موثر است.

داروهای ضدخونریزی

برخی از داروهای ضدخونریزی را می‌توانیم برای خونریزی سنگین در پریود نامنظم طبق دستور پزشک مصرف کنیم. معمولا یک قرص را در شروع پریود مصرف می‌کنیم تا خونریزی را تحت کنترل دربیاوریم.

مصرف مکمل‌های ویتامین دی

نتایج یک تحقیق در سال ۲۰۱۵ که در مجله بیولوژی تولید مثل و غدد درون ریز (Reproductive Biology and Endocrinology) منتشر شد، نشان داد که سطوح پایین ویتامین دی با قاعدگی نامنظم ارتباط دارد و مصرف ویتامین D ممکن است به تنظیم آن کمک کند. ویتامین D در بعضی غذاها مثل شیر و محصولات لبنی دیگر و غلات وجود دارد. می‌توانیم ویتامین D را از نور خورشید هم دریافت کنیم و مصرف مکمل‌های ویتامین D تحت نظر پزشک بسیار موثر است.

هورمون درمانی

گفتیم که سندروم تخمدان پلی‌ کیستیک از دلایل پریود نامنظم است. در این شرایط هورمون درمانی می‌تواند کمک کند. این کار پریود را به افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک القا می‌کند. استفاده از داروهای ضد بارداری ترکیبی هم در درمان قاعدگی نامنظم موثر است.

استفاده از داروهای کاهنده هورمون‌های جنسی

این داروها با کاهش استروژن و پروژسترون، اندازه فیبروم‌های رحمی را کوچک می‌کنند. یکی از دلایل خونریزی سنگین در پریود نامنظم فیبروم‌ها هستند و با کوچک شدنشان خونریزی شدید کنترل می‌شود.

داروهای کنترل‌ کننده قند خون

این داروها می‌توانند با کنترل قند خون، احتمال چاقی و به هم خوردن تعادل هورمونی و در نتیجه ابتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک را کم کنند.

مصرف داروهای مربوط به تیروئید

داروهای تیروئید، کم‌کاری، پرکاری و سایر اختلالات مربوط به آن را تحت درمان قرار می‌دهند. این اختلالات هم یکی از دلایل پریود نامنظم هستند.

در چه مواقعی باید به پزشک متخصص زنان مراجعه کرد؟

اگر پریود دردناک یا نامنظم باشد یا هر یک از علائم زیر را داشته باشیم، بهتر است به پزشک متخصص زنان مراجعه کنیم:

• درد شدید و گرفتگی در زمان پریود یا در طول چرخه قاعدگی
• خونریزی شدید و متفاوت با زمان‌های دیگر و تعویض هر ساعتِ نوار بهداشتی
• داشتن ترشحات بدبو از واژن
• امتداد پریود بیش از ۷ روز
• خونریزی واژینال یا لکه‌بینی در فاصله دو پریود یا بعد از یائسگی
• پریودهای بسیار نامنظم بعد از داشتن چرخه قاعدگی منظم
• حالت تهوع یا استفراغ در طول پریود
• داشتن علائم عفونت‌های باکتریایی مثل تب، استفراغ، اسهال، غش یا سرگیجه
• احتمال بارداری

درمان‌های خانگی بی‌ نظمی پریود چیست؟

علاوه بر درمان‌های دارویی و پزشکی، در خانه هم می‌توانیم کارهایی مثل یوگا، تمرینات ورزشی و تغییر در سبک زندگی و الگوهای روزمره انجام دهیم و به بهبود وضعیت پریود نامنظم کمک کنیم.

یوگا و تاثیر آن بر قاعدگی نامنظم

تحقیقی با عنوان تاثیر یوگا نیدرا بر ناهنجاری‌های قاعدگی زنان در سنین باروری که در سال ۲۰۱۳ در مجله طب جایگزین و مکمل (The Journal of Alternative and Complementary Medicine) منتشر شد، پس از بررسی ۱۲۶ شرکت‌کننده در تحقیق در نتایج پایانی نشان داد که ۳۵ تا ۴۰ دقیقه یوگا و ۵ روز در هفته به مدت ۶ ماه، سطح هورمون‌های مرتبط با قاعدگی نامنظم را کم می‌کند. همچنین یوگا درد پریود و علائم احساسی مرتبط مثل افسردگی و اضطراب را کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی را در زنان مبتلا به دیسمنوره بهتر می‌کند. در این مقاله اشاره کردیم که دیسمنوره وضعیتی است که باعث درد شدید قبل و در طول دوره پریود می‌شود.

کاهش یا افزایش وزن و حفظ وزن سالم

تغییر در وزن روی پریود تاثیر می‌گذارد. اگر اضافه وزن داریم کاهش وزن به تنظیم پریود کمک می‌کند. از طرف دیگر، کاهش شدید وزن یا کمبود وزن هم می‌تواند باعث پریود نامنظم شود. به همین دلیل حفظ وزن متوسط مهم است. اگر اضافه وزن داشته باشیم، هر چه اندازه این وزن بالاتر باشد احتمال تجربه قاعدگی نامنظم و خونریزی و درد شدید بیشتر است چون سلول‌های چربی روی هورمون‌ها و انسولین تاثیر می‌گذارند.

انجام تمرینات ورزشی برای تنظیم قاعدگی نامنظم

ورزش علاوه بر فایده‌های فراوان برای سلامتی می‌تواند به تنظیم پریود هم کمک کند. ورزش برای رسیدن به وزن متوسط بسیار مفید است و معمولا به عنوان بخشی از برنامه درمانی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک توصیه می‌شود. یک کارآزمایی بالینی با عنوان «آیا ورزش درمان موثری برای دیسمنوره است» که در سال ۲۰۲۱ در گروه پزشکی خانواده و جامعه دانشگاه میسوری (University of Missouri) انجام شد نشان می‌دهد که ورزش در کاهش شدت و مدت درد مرتبط به دیسمنوره بسیار موثر است.

ایجاد تغییر در سبک زندگی

داشتن روال منظم در زندگی بسیار در تنظیم چرخه پریود موثر است. روال منظم زندگی به این معناست که سعی کنیم یک رژیم غذایی متعادل داشته باشیم. برای حفظ وزن سالم به طور منظم ورزش کنیم، با تمرین‌های تنفسی و مدیتیشن استرس خود را مدیریت کنیم و کاهش دهیم، کافی و به‌موقع بخوابیم و حتما سیگار را ترک کنیم.

درمان گیاهی قاعدگی نامنظم

استفاده از درمان‌های گیاهی را هم می‌توان به عنوان بخشی از مسیر درمان پریود نامنظم در نظر گرفت. یادمان باشد حتی استفاده از درمان‌های گیاهی هم باید به اندازه باشد.

• زنجبیل بیشتری مصرف کنیم

زنجبیل به عنوان یک درمان خانگی برای درمان پریودهای نامنظم استفاده می‌شود. به نظر می‌رسد که این گیاه فایده‌های دیگری هم در رابطه با پریود دارد که مهم‌ترین آن تسکین درد است. طبق گزارشی پژوهشی که در مجله تحقیقات گیاه‌درمانی (Phytotherapy Research) در سال ۲۰۱۵ منتشر شد، مصرف زنجبیل به مدت ۷ روز قبل از پریود علائم خلقی، فیزیکی و رفتاری سندرم پیش از قاعدگی (Premenstrual syndrome) یا PMS را کم می‌کند. در سال ۲۰۱۸ یک کارآزمایی بالینی در دانشگاه علوم پزشکی بابل انجام شد، نشان داد که مصرف ۲۰۰ میلی‌گرم زنجبیل در هر شش ساعت برای تسکین درد مبتلایان به دیسمنوره موثر است.

• دارچین را فراموش نکنیم

طبق شواهد اولیه در گزارش تحقیق کوچکی که در سال ۲۰۱۴ در مجله زنان و زایمان آمریکا (American Journal of Obstetrics & Gynecolog) منتشر شد، دارچین به تنظیم چرخه‌های قاعدگی کمک می‌کند و حتی می‌تواند یک گزینه درمانی موثر برای زنان مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک باشد. این گیاه خوش‌عطر که به عنوان ادویه در خانه بیشتر ما ایرانی‌ها پیدا می‌شود، درد و خونریزی پریود را کاهش و حالت تهوع و استفراغ مرتبط با دیسمنوره را هم تسکین می‌دهد. بنابراین دارچین را به طور کلی می‌توان به عنوان یک کمک کننده به درمان طبیعی ایمن و موثر برای زنان جوان مبتلا به دیسمنوره در نظر گرفت.

آیا پریود نامنظم باعث نازایی می‌شود؟

اختلالات هورمونی، عملکرد نادرست تخمدان‌ها و رحم در وقوع پریود نامنظم مؤثر هستند. به این معنی که علل معرفی شده، باعث بر هم زدن روند طبیعی سیکل قاعدگی می‌شوند. فازهای فولیکولی، تخمک گذاری، لوتئال و پریود در موقع مناسب انجام نمی‌شوند. به همین ترتیب، خانم‌ها نمی‌توانند زمان دقیق تخمک گذاری را پی ببرند و برای بارداری اقدام کنند. در نتیجه احتمال بارداری کاهش می‌یابد.

توصیه‌هایی برای درمان نامنظمی پریود که باید به آن‌ها توجه کنید

پریودهای نامنظم می‌تواند به یک دارو یا وضعیت سلامتی مربوط باشد. پریودهای نامنظم در کنار علائم دیگری مانند درد در لگن نیز رخ می‌دهد، البته در برخی موارد ممکن است فرد باردار باشد. اگر علت زمینه‌ای وجود داشته باشد، پزشک با معاینه و انجام آزمایش آن را تشخیص داده و برای درمان، دارو تجویز خواهد کرد. 

توجه کنید که روش درمان به علت بی‌نظمی پریود بستگی دارد. اما در ادامه توصیه‌هایی آمده که به درمان کمک خواهند کرد. در هر صورت باید با یک متخصص مشورت کنید.

رسیدن به وزن مناسب

کمبود چربی بدن یا لاغری بیش‌از اندازه و داشتن چربی اضافی بدن می‌تواند بر قاعدگی تاثیر گذارد. برای برخی از افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک و فیبروم که وزن بالاتری دارند، کاهش وزن می‌تواند سطح انسولین را کاهش دهد. حفظ وزن به کاهش سطح تستوسترون و افزایش احتمال تخمک‌گذاری کمک خواهد کرد.

تغذیه درمانی و بهبود سبک زندگی

اگر فردی بخواهد وزن کم کرده یا وزن خود را افزایش دهد یا بیماری زمینه‌ای داشته باشد که بر تغذیه او تاثیر می‌گذارد، ممکن است نیاز به تغذیه درمانی و بهبود سبک زندگی داشته باشد. برای این کار می‌توانید از یک متخصص تغذیه کمک بگیرید.

حفظ سلامت روان

اگر پریودهای نامنظم یا نامنظمی پریود با استرس، اضطراب، افسردگی یا اختلال خوردن غذا همراه باشد، پزشک متخصص ممکن است داروهای لازم را تجویز کند.

داروها

بسته به علت زمینه‌ای نامنظم شدن پریود، افرادی که پریودهای نامنظم دارند ممکن است از داروهای خاصی استفاده کنند که پزشک آن‌ها را تجویز کرده است. برای مثال پزشک ممکن است برای افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی‌کیستیک برخی از داروهای اولیه را تجویز کند تا با درمان این بیماری مشکل پریودهای نامنظم نیز برطرف شود.

پریودهای نامنظم چه تاثیری بر بارداری دارند؟

قاعدگی نامنظم گاهی اوقات می‌تواند باردار شدن را دشوارتر کند، زیرا زمان تخمک‌گذاری فرد نیز ممکن است نامنظم باشد. افرادی که پریود نمی‌شوند ممکن است ماه‌هایی هم تخمک‌گذاری نداشته باشند. بااین‌حال این مشکل به‌آن معنا نیست که بارداری غیرممکن است. ردیابی زمانی‌که فرد در حال تخمک‌گذاری است می‌تواند کمک بزرگی باشد. بنابراین دوره‌های پریودی خود را ردیابی کرده و آن را یادداشت کنید یا از اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید. باید الگوها را بررسی کنید تا بتوانید اطلاعات لازم را در اختیار پزشک قرار دهید.

با نظارت بر مخاط دهانه رحم می‌توانید نزدیک شدن به دوره تخمک‌گذاری را بررسی کنید. در این دوره مخاط دهانه رحم افزایش پیدا کرده، لغزنده، شفاف و کشدار می‌شود. یکی دیگر از روش‌ها، استفاده از کیت‌های پیش‌بینی تخمک‌گذاری است.

تمامی این روش‌ها باید زیرنظر پزشک متخصص انجام شود تا علاوه‌بر تعیین علت دقیق نامنظمی پریود، روش درمانی مناسب نیز انتخاب شود.

نامنظمی پریود و درمان آن

• پریودهای نامنظم و تغییرات دوره‌ای در طول چرخه، طبیعی است. با این حال اگر برخی از خانم‌ها به‌طور منظم چرخه‌های بسیار کوتاه یا طولانی داشته باشند، ممکن است بر چرخه قاعدگی آن‌ها تاثیر گذاشته و نامنظمی پریود را منجر شود.
• دلایل موقت این بی‌نظمی می‌تواند شامل استرس، تغییرات طبیعی هورمونی و شروع یا توقف روش‌های کنترل بارداری باشند. 
• همان‌طور که در این مقاله مطالعه کردید، بی‌نظمی‌های مکرر پریود می‌تواند عوارض زیادی داشته باشد، بنابراین اگر این بی‌نظمی‌ها طولانی و ادامه‌دار بودند، باید هر چه سریع‌تر با پزشک متخصص ملاقات کنید.
• داشتن یک پریود نامنظم بر کیفیت زندگی‌مان تاثیر می‌گذارد. یادمان باشد هر زمان که تغییر قابل توجهی در چرخه قاعدگی مشاهده کردیم، باید با پزشک صحبت کنیم. بسیاری از علل پریودهای نامنظم قابل درمان یا حتی پیشگیری هستند.
• علاوه بر صحبت با پزشک، تغییرات مورد نیاز در سبک زندگی مثل ترک سیگار یا شروع یک برنامه ورزشی ملایم را نباید فراموش کنیم. این تغییرات و بعضی از و درمان‌های خانگی به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کنند.
• یادمان باشد که حتما خونسردی خود را حفظ کنیم و برای مشکلی که داریم در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنیم. شما برای مراجعۀ سریع و آسان به پزشک می‌توانید از ویژگی کلینیک آنلاین اپلیکیشن هرلایف استفاده کنید. مشاورۀ متنی کلینیک فرصت رفع دغدغه‌ها و نگرانی‌ها را برای شما فراهم می‌آورد.

پرسش‌های پرتکرار