رژیم غذایی آندومتریوز؛ مناسب‌ترین برنامۀ غذایی چیست؟

رژیم غذایی آندومتریوز یکی از درمان‌های مکمل مناسب برای بیمارانی است که به دلیل رشد سلول‌های مشابه آندومتر در خارج از رحم با خونریزی‌های سنگین، دردهای شدید یا بی نظمی قاعدگی مواجه هستند. مصرف غذاهای حاوی چربی‌ ترانس مانند گوشت قرمز، مواد دارای گلوتن مانند گندم و جو یا نوشیدنی‌های کافئین دار، احتمال ابتلای خانم‌ها را به آندومتریوز افزایش می‌دهند.

برنامۀ غذایی حاوی میوه و سبزیجات، مرغ، ماهی و دانه‌ها به خانم‌های مبتلا به اندومتریوز کمک می‌کند که روند درمان را بهبود دهند. با توجه به اهمیت برنامۀ غذایی مناسب برای مبتلایان به اندومتریوز، این مطلب هرلایف دربارۀ برنامۀ غذایی مناسب این بیماران صحبت خواهد کرد.

علائم اندومتریوز

بیماری اندومتریوز هنگامی به وجود می‌آید که سلول‌های مشابه پوشش داخلی رحم (اندومتر) در فضای خارج از رحم رشد می‌کنند. رشد سلول‌های مشابه آندومتر در محیط لگن، اطراف بافت‌های همبند لگن، اندام‌های مختلف دستگاه تناسلی و سایر اندام‌های درون لگن با علائمی همراه می‌شود. این علائم عبارتند از:

• درد شکم و لگن: اغلب برجسته‌ترین علامت، به ویژه در دوران قاعدگی درد شکم و لگن است. ممکن است این درد همزمان با سندرم پیش از قاعدگی (PMS) شروع شود و تا چند روز پس از آن ادامه یابد.
• عادت ماهانه‌های دردناک: دردهای خونریزی پریود برای بیماران مبتلا به آندومتریوز می‌توانند شدیدتر از گرفتگی‌های قاعدگی باشند و ممکن است در طول زمان بدتر هم بشوند.
• داشتن رابطۀ جنسی دردناک: درد در حین یا بعد از رابطۀ جنسی هنگام ابتلا به آندومتریوز امری شایع است.
• درد هنگام دفع ادرار یا مدفوع: هنگام کار کردن روده و فعالیت مثانه و مجاری ادراری، درد رخ می‌دهد. دردناک بودن دفع ادرار یا مدفوع معمولاً در طول قاعدگی حس می‌شوند.
• خونریزی‌های سنگین یا نامنظم قاعدگی: خونریزی قاعدگی ممکن است سنگین‌تر از حد معمول باشد. گاهی نیز در حد لکه بینی یا خونریزی خفیف بین دوره‌هاست.

عوامل تشدید کننده اندومتریوز

خانم‌های مبتلا به اندومتریوز در طول زندگی تجاربی دارند که ممکن است علائم بیماری آنها را تشدید کنند. این عوامل عبارتند از:

• تغییرات هورمونی
• التهاب
• بیماری‌های عفونی
• استرس
• عادت ماهانه
• تغذیه
• اختلالات خواب
• فعالیت‌های بدنی سنگین
• عوامل محیطی
• چسبندگی در اندام‌های لگن و وجود بافت اسکار

برای اندومتریوز چی بخوریم؟

رژیم غذایی یکی از مهم‌ترین عواملی است که بر سبک زندگی خانم‌ها و بهبود بیماری‌های مختلف آنها تأثیر دارد. هنگامی که خانم‌ها بیماری آندومتریوز دارند، باید از خوردن بعضی از خوراکی‌ها اجتناب کنند. در حالی که مصرف بعضی مواد مغذی می‌تواند نیاز آنها را به مواد معدنی، ویتامین‌ها، پروتئین و سایر مواد غذایی رفع کند.

در ادامه توضیح بیشتری دربارۀ رژیم غذایی آندومتر ارائه خواهیم داد.

رژیم غذایی مناسب برای بیماران اندومتریوز

رژیم غذایی آندومتر در چه حالت مناسب بیماران است؟ کدام مواد غذایی در رژیم غذایی در کنار سایر روش‌های درمانی به خانم‌های مبتلا به اندومتریوز کمک می‌کند؟ این سؤال‌ها را می‌توانیم با ارائۀ رژیم غذایی آندومتریوز در ادامه پاسخ دهیم.

غذاهای ضد التهابی

• سبزیجات برگی همچون اسفناج، کلم و آروگولا (روکولا): این سبزیجات به کاهش التهاب کمک چشم‌گیری می‌کنند.
• انواع توت: زغال اخته، تمشک و توت فرنگی غنی از آنتی اکسیدان هستند.
• خوراکی‌های حاوی امگا ۳: در انواع ماهی مانند سالمون، ساردین، دانۀ کتان، دانۀ چیا و گردو امگا ۳ به وفور یافت می‌شود. امگا ۳ می‌تواند به کاهش التهاب و درد کمک کنند.

غذاهای سرشار از فیبر

• غلات: برنج قهوه‌ای، کینوا و جو در هضم بهتر غذا نقش دارند و با کاهش سطح استروژن به برقراری تعادل هورمونی کمک می‌کنند.
• سبزیجات: کلم بروکلی، گل کلم، کلم بروکسل و هویج در کاهش چشمگیر سطح استروژن نقش دارند.

چربی‌های سالم

• آووکادو: حاوی چربی‌های ضد التهابی است که به برقراری تعادل هورمونی می‌کند.
• روغن زیتون: خوراکی غنی از چربی‌های غیر اشباع بوده و دارای خواص ضد التهابی است.

پروتئین‌های گیاهی

• حبوبات: عدس، نخود و لوبیا، پروتئین و فیبر مورد نیاز بدن را فراهم می‌کنند. بنابراین از سلامت گوارشی و کاهش التهاب حمایت می‌کنند.
• آجیل و دانه: بادام، گردو، بذر کتان و تخم شربتی منابع عالی پروتئین و چربی‌های سالم هستند.

ادویه‌ها

• زردچوبه: ادویۀ پرکاربردی که حاوی آنتی اکسیدان کورکومین بوده و به همین دلیل خاصیت ضد التهابی قوی دارد.
• زنجبیل: با خواص ضد التهابی و تسکین دهندگی درد، در کاهش دردهایی که بیماران مبتلا آندومتریوز تجربه می‌کنند، نقش مهمی ایفا می‌کند.

پرهیز غذایی اندومتریوز: چه غذاهایی را نخوریم؟

برخی از غذاها می‌توانند علائم اندومتریوز را با افزایش التهاب، عدم تعادل هورمونی یا افزایش مشکلات گوارشی تشدید کنند. پزشکان متخصص زنان و متخصصان تغذیه توصیه می‌کنند که خانم‌ها از مصرف این غذاها بپرهیزند.

غذاهای فرآوری شده

غذاهای فرآوری شده از جمله انواع سوسیس و کالباس، فست فود و غذاهای کنسرو شده، اغلب حاوی میزان قابل توجهی از چربی‌های ناسالم، قند و مواد افزودنی مصنوعی هستند. مصرف مداوم این غذاها می‌تواند التهاب اندام‌های لگن را افزایش دهد.

گوشت قرمز

گوشت قرمز، به ویژه گوشت‌های فرآوری شده یا چرب، ممکن است سطح استروژن را افزایش داده و التهاب را افزایش دهد.

محصولات لبنی

لبنیات حاوی چربی‌های اشباع شده هستند که ممکن است التهاب را افزایش داده و علائم اندومتریوز را بدتر کنند. برخی از افراد مبتلا به آندومتریوز گاهی به لاکتوز حساسیت دارند که نفخ و مشکلات گوارشی را تشدید می‌کند.

گلوتن

گلوتن در خوراکی‌هایی مانند نان، ماکارونی و غلات وجود دارد. بسیاری از خانم‌های مبتلا به اندومتریوز پس از کاهش یا حذف مواد غذایی حاوی گلوتن، بهبود علائم را تجربه کرده‌اند. گلوتن می‌تواند التهاب و علائم حساسیت را ایجاد کند. 

کافئین

مصرف زیاد کافئین می‌تواند سطح استروژن را افزایش داده و به عدم تعادل هورمونی کمک کند. در نتیجه علائم اندومتریوز نیز تشدید می‌شوند. این خوراکی‌ها مانند چای، قهوه و شکلات می‌توانند اضطراب و استرس را به وجود بیاورند و دردهای شکم، کمر و لگن را تشدید کنند.

چربی‌های ترانس

چربی‌های ترانس در غذاهایی مانند فست فودها، مارگارین و غذاهای سرخ کردنی به مقدار زیادی وجود دارند. خاصیت التهابی بسیار بالای خوراکی‌های حاوی چربی ترانس اثر منفی بر سلامت و درمان بیماران اندومتریوز می‌گذارد. در ضمن، می‌تواند بر تعادل هورمونی تأثیر منفی داشته باشد. 

قند تصفیه شده

قند تصفیه شده می‌تواند سطح قند خون را افزایش داده و موجب افزایش التهاب و عدم تعادل هورمونی شود. همچنین مصرف این خوراکی می‌تواند منجر به خستگی و نفخ شود و علائم اندومتریوز را تشدید کند.

سویا

سویا حاوی فیتواستروژن‌ها یا همان استروژن‌های غذایی هستند که می‌توانند استروژن را در بدن کم کنند. به ترتیب سویا و غذاهای حاوی این خوراکی می‌توانند سطح هورمون استروژن را تحت تأثیر قرار داده و علائم اندومتریوز را تشدید کنند.

غذاهای فودمپ

به بعضی از مواد غذایی مانند پیاز، سیر، برخی از میوه‌ها (مانند سیب و گلابی) و برخی غلات (مانند گندم) فودمپ (FODMAP) می‌گویند. غذاهای با فودمپ بالا می‌توانند باعث نفخ، افزایش اسهال و یبوست و سایر ناراحتی‌های گوارشی شوند. به این ترتیب می‌توانند علائم اندومتریوز را به خصوص در مبتلایان به سندرم رودۀ تحریک پذیر (BS) بدتر کنند.

آیا لبنیات آندومتریوز را بدتر می کند؟

مواد لبنی مانند شیر، ماست، کره، دوغ و پنیر به دلیل چربی‌های اشباعی که دارند، میزان التهاب بافت‌ها را افزایش می‌دهند. از طرفی عدم تعادل هورمونی را تشدید می‌کنند. به همین دلیل باعث بدتر شدن علائم اندومتریوز می‌شوند.

تأثیر مکمل ها بر اندومتریوز

مکمل‌ها می‌توانند بر اندومتریوز اثرات مثبت و منفی داشته باشند. برای مثال ویتامین دی، امگا ۳، منیزیوم، زینک، پروبیوتیک‌ها و ملاتونین اثر مثبت بر علائم اندومتریوز دارند. این خوراکی‌ها باعث کاهش انقباضات رحمی شده، خاصیت ضد التهابی داشته، دردهای خونریزی قاعدگی و گرفتگی عضلات را کاهش داده و در نهایت علائم بیماری اندومتریوز را رفع می‌کنند.

مصرف زیاد مکمل آهن باعث تشدید التهاب اندام‌ها و افزایش درد و گرفتگی عضلات می‌شود. از طرفی استروژن‌های خوراکی که در موادی مانند سویا وجود دارند، با افزایش سطح استروژن باعث تشدید عدم تعادل هورمونی و علائم اندومتریوز می‌شوند.

باورهای غلط و حقایق علمی

• گیاهخواری اندومتریوز را درمان می‌کند: رژیم‌های گیاهی ممکن است به کاهش التهاب و بهبود سلامت کلی کمک کنند، اما اندومتریوز را درمان نمی‌کنند.
• رژیم‌های غذایی بدون گلوتن برای همه زنان مبتلا به آندومتریوز ضروری است: بر خلاف این باور، مصرف غذاهای بدون گلوتن، گاهی تأثیر چشمگیر بر کاهش علائم اندومتریوز ندارد.
• باید از مصرف لبنیات به طور کامل اجتناب شود: مصرف لبنیات برای سلامتی خانم‌ها لازم است. در ضمن، تأثیر آن روی بعضی از مبتلایان به اندومتریوز زیاد نیست.
• اندومتریوز نیاز به حذف غذا از رژیم دارد: اما رژیم‌های غذایی سخت می‌توانند منجر به کمبود مواد مغذی شوند و حفظ یک برنامۀ غذایی سالم و پایدار را دشوارتر کنند.

نکات مهم دربارۀ رژیم غذایی آندومتریوز

• رژیم غذایی آندومتریوز یکی از روش‌های مناسب برای بیمارانی است که به اندومتریوز مبتلا هستند.
• سبزیجات برگی، دانه‌ها، انواع توت، غلات، ماهی، روغن زیتون و حبوبات برای رژیم غذایی آندومتریوز مناسب هستند.
• غذاهای فرآوری شده، گوشت قرمز، لبنیات، گلوتن، کافئین، چربی ترانس، سویا و غذاهای فودمپ برای اندومتریوز خوب نیستند.
• شما با قابلیت کلینیک آنلاین هرلایف و استفاده از مشاورۀ متنی پزشک زنان و متخصص تغذیه می‌توانید بهترین رژیم غذایی آندومتریوز را دریافت کنید.

پرسش‌های پرتکرار