یکی از مشکلاتی که عدم تعادل هورمونی در زنان به وجود می‌آورد، پرمویی است که به آن هیرسوتیسم (Hirsutism) نیز می‌گویند. این اختلال بیشتر در صورت و قفسه سینه و زیر شکم خانم‌ها ظاهر می‌شود. علل ابتلای خانم‌ها به این مشکل می‌توانند سندرم تخمدان پلی کیستیک، هایپرپلازی مادرزادی آدرنال و سندرم کوشینگ باشند.
برای تشخیص پرمویی و علل آن، روش‌های مختلفی از جمله سونوگرافی و آزمایش‌های هورمونی کاربرد دارند. اما داروهای متنوعی مانند قرص اسپیرونولاکتون برای پرمویی تجویز می‌شوند، رفع موهای زائد و بعضی از روش‌های درمان خانگی نیز مفید هستند. شما برای کسب اطلاعات بیشتر دربارۀ هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان، می‌توانید ادامۀ این مطلب را مطالعه نمایید. در ضمن، امکان کسب اطلاع در این زمینه به کمک مشاوره با متخصص پوست و مو در کلینیک هرلایف برای شما وجود دارد.
هیرسوتیسم یا پرمویی زنان چیست؟
هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان (Hirsutism) یکی از انواع بیماری‌هایی است که زنان به آن مبتلا می‌شوند. در چنین شرایطی موهای زائد ضخیم و تیره در نواحی مختلفی از بدن مانند پشت لب، روی چانه، روی قفسۀ سینه، زیر شکم و کمر به چشم می‌خورند. این بیماری غالباً به دلیل عدم تعادل هورمونی و افزایش سطح هورمون آندروژن نسبت به حالت معمول در زنان به وجود می‌آید.
علائم پرمویی در زنان
بانوانی که به عارضۀ پرمویی یا هیرسوتیسم مبتلا شده‌اند، علائمی را مشاهده می‌کنند. این علائم به پزشک متخصص پوست و مو کمک می‌کند که به اختلال (Hirsutism) پی ببرد. در نتیجه درمان را با تجویز داروهای پوست و مو شروع می‌کند. گاهی نیز بیماران را به متخصص زنان معرفی می‌کند تا درمان عدم تعادل هورمونی را رفع کند و به این واسطه بیماری پرمویی نیز درمان شود.
ظاهر شدن موهای ضخیم و سیاه
اولین و مهم‌ترین علامتی که خانم‌ها را از وجود عارضۀ پرمویی آگاه می‌کند، ظاهر شدن و رشد موهای ضخیم و سیاه در نواحی مختلف بدن است. این موهای زائد پشت لب‌ها، روی چانه، زیر شکم، روی قفسۀ سینه و کمر و بالای دست و پاها ظاهر می‌شوند.
جوش و آکنه
از رایج‌ترین علائمی که خانم‌ها هنگام تغییرات و عدم تعادل هورمونی تجربه می‌کنند، جوش و آکنه‌هایی هستند که بیشتر روی پوست صورت به چشم می‌آیند. در حقیقت، بر هم خوردن تعادل میان هورمون‌های جنسی زنانه و هورمون مردانۀ آندروژن و افزایش سطح کورتیزول باعث ایجاد تغییراتی در عملکرد سلول‌های پوستی و تولید بیشتر سبوم و جمع شدن آنها در منافذ پوستی می‌شوند.
افزایش چربی پوست
عدم تعادل هورمونی و تغییراتی که در سطح هورمون‌ها رخ می‌دهند، با ایجاد تغییراتی در پوست همراه هستند. این تغییرات باعث می‌شوند که پوست خشکی کمتری نسبت به قبل داشته باشد.
کلفت شدن صدا در زنان
هنگامی که سطح هورمون آندروژن و تستوسترون در زنان از حد معمول بالاتر می‌رود، مشخصه‌های مردانۀ مختلفی در آنها ظاهر می‌شوند. کلفت شدن صدا نیز یکی از این ویژگی‌های مردانه است که در بعضی از زنان مبتلا به پرمویی یا هیرسوتیسم مشاهده می‌شود. این مسئله در حدی است که تشخیص مردانه یا زنان بودن صدا کاری دشوار خواهد بود.
ریزش یا نازک شدن موها
خانم‌های مبتلا به هیرسوتیسم، با اینکه متوجه افزایش موهای زائد خود در قسمت‌های گوناگون بدن می‌شوند، مسئلۀ دیگری را تجربه می‌کنند. این موضوع نازک شدن و ریزش موی سر است. خانم‌هایی که در آنها غدد فوق کلیه به درستی عمل نمی‌کنند و سطح هورمون آندروژن بالاتر از حد معمول است، با مشکل نازک شدن و ریزش مو مواجه هستند. به نحوی که الگوی طاسی مردانه در آنها مشاهده خواهد شد.
قاعدگی نامنظم
عدم تعادل هورمونی عامل به وجود آورندۀ مشکلات هورمونی و اختلال در عملکرد تخمدان‌ها و رحم است. خانم‌هایی که به سندرم تخمدان پلی کیستیک مبتلا می‌شوند، علائم مختلفی را تجربه می‌کنند. از آنها می‌توان به تأخیر و بی نظمی قاعدگی اشاره کرد.
افزایش سایز سینه‌ها
نشانۀ دیگری که در اثر بر هم خوردن تعادل هورمون‌ها قابل مشاهده است، افزایش سایز سینه‌هاست. در این حالت خانم‌ها با مراجعه به پزشک زنان و ارائۀ شرح حال خود، می‌توانند مشکل هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان را درمان کنند.
علل ابتلا به هیرسوتیسم
علل مختلفی وجود دارند که هیرسوتیسم از عوارض آنها به حساب می‌آید. در حقیقت، عدم تعادل هورمونی در قالب بیماری‌هایی ظاهر می‌شود که در گروه اختلالات هورمونی قرار دارند. این بیماری‌ها شامل موارد زیر هستند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یا تنبلی تخمدان به علل مختلف از جمله افزایش سطح هورمون آندروژن در خانم‌ها به وجود می‌آید. در این بیماری تخمدان‌ها عملکرد طبیعی ندارند و روند تخمک گذاری با تأخیر و بی نظم انجام می‌شود.
اختلالات عملکرد غدد فوق کلیه
بیماری دیگری که در اثر عدم تعادل هورمونی به وجود می‌آید، سندرم هیپرپلازی مادرزادی آدرنال (CAH) است. نقص در آنزیم‌هایی که مراحل بیوشیمیایی تولید هورمون کورتیزول را پیش می‌برند، باعث ایجاد این سندرم می‌شود. از سوی دیگر شکل گیری تومور در غدد فوق کلیه باعث افزایش سطح هورمون آندروژن در خانم‌ها می‌شود. از عارضۀ این تودۀ سلولی پرمویی است.
سندروم کوشینگ
یکی از اختلالات نادری که در اثر عدم تعادل هورمونی و در مدت زمان طولانی به وجود می‌آید، سندرم کوشینگ (Cushing Syndrome) است. این سندرم هنگامی به وجود می‌آید که سطح هورمون کورتیزول طولانی مدت در خون خانم‌ها بالاست. عملکرد نادرست غدد فوق کلیه و ترشح زیاد هورمون کورتیزول، با عوارضی از جمله هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان همراه خواهند بود.
مقاومت نسبت به انسولین
انسولین هورمون مهم دیگری است که توسط غدۀ پانکراس تولید می‌شود. هنگامی که سلول‌های بدن نسبت به انسولین خون پاسخ نمی‌دهند، بیماری مقاومت به انسولین به وجود می‌آید. این موضوع تخمدان‌ها را به تولید آندروژن بیشتر تحریک می‌کند. در نتیجه عدم تعادل هورمونی تشدید می‌شود و عارضۀ آن پرمویی خواهد بود. اطلاعات بیشتر را در مطلب مقاومت به انسولین در تخمدان پلی کیستیک بخوانید.
هایپرتکوزیس تخمدان
هایپرتکوزیس (Ovarian hyperthecosis-OHT) نوعی اختلال نادر در تخمدان به حساب می‌آید که همراه با تولید زیاد آندروژن (Hyperandrogenism) و مقاومت به انسولین همراه است. خانم‌های یائسه بیشتر به این اختلال مبتلا می‌شوند. این اختلال با تشدید عارضۀ مقاومت به انسولین، پرمویی، چاقی و افزایش تودۀ عضلانی همراه است.
مصرف داروهای مختلف
داروهای متنوعی که خانم‌ها برای درمان بیماری‌های زنان مانند آندومتریوز، آدنومیوز، تخمدان پلی کیستیک و درمان تشنج مصرف می‌کنند، می‌توانند تعادل میان هورمون‌های تولید شده در خون را بر هم بزنند. در نتیجه عوارض مختلف آن مانند پرمویی و بی نظمی قاعدگی بروز می‌کنند.
تومور
رشد توده‌های سلولی در تخمدان و غدد فوق کلیه باعث ابتلای خانم‌ها به سرطان و ترشح بیشتر هورمون آندروژن در آنها می‌شود. به این واسطه مشخصات مردانه از جمله پرمویی در این بیماران بیشتر دیده می‌شوند.
روش‌های تشخیص هیرسوتیسم زنان
پزشکان متخصص پوست و مو و زنان برای اینکه بتوانند عارضۀ هیرسوتیسم را تشخیص دهند، از راهکارهای گوناگونی استفاده می‌کنند. این راهکارها به شرح زیر هستند.
بررسی پروندۀ پزشکی
هنگامی که خانم‌ها به پزشک معالج شرح حال می‌دهند، باید به بیماری‌هایی که مبتلا هستند و داروهایی که برای درمان آنها مصرف می‌کنند، اشاره داشته باشند. علاوه بر این، پزشکان الگوی رشد موهای خانم‌ها، برنامۀ قاعدگی و نظم آن، شرایط پوست و وجود جوش و آکنه را بررسی می‌کنند. دقت همه جانبه به علائمی که در بیماران ظاهر شده‌اند، می‌تواند به تشخیص نوع بیماری کمک کند. البته سن فرد و سابقۀ خانوادگی ابتلا به عارضۀ هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان هم عوامل مهمی در پروندۀ پزشکی به حساب می‌آیند.
معاینات فیزیکی
در گام بعدی، پزشک با مشاهدۀ آکنه و جوش، توجه به موهای ضخیم و سیاه نواحی مختلف بدن و سایر علائم ظاهری می‌تواند شواهد را کامل کرده و در تشخیص خود مطمئن‌تر شود.
انجام تست‌های هورمونی زنان
این امکان برای خانم‌ها وجود دارد که با انجام آزمایش‌های هورمونی از سطح هورمون‌های مختلف خود مطلع شوند. سطح این هورمون‌ها با تست خون به راحتی قابل تعیین است. جواب این آزمایش‌ها به پزشک در تشخیص عارضۀ پرمویی زنان کمک می‌کند. از جمله تست‌های هورمونی که زنان باید انجام دهند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- تستوسترون: سطح بالای تستوسترون می‌تواند باعث ایجاد عدم تعادل هورمونی و سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) شود که شایع‌ترین علل هیرسوتیسم هستند.
- دهیدرواپی آندروسترون سولفات (DHEA-S): سطح بالای دی هیدرواپی آندروسترون منجر به اختلالات غدد فوق کلیه می‌شود.
- هورمون های (LH) و (FSH): انجام این آزمایش برای ارزیابی عملکرد تخمدان کاربرد دارد.
روش‌های تشخیصی تصویربرداری
روش‌های دیگری که برای تشخیص عارضۀ هیرسوتیسم قابل اتکا هستند، شامل سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی می‌شوند. با کمک این روش‌ها، تصاویری از تخمدان، غدد فوق کلیه و سایر اندام‌ها به دست پزشکان می‌رسد و نتایج متنی آنها می‌توانند در تشخیص مفید باشند.
تشخیص بیماری‌ها
پزشک معالج با بررسی علائم و تشخیص بیماری‌هایی مانند (PCOS)، تومورهای تخمدان و غدد فوق کلیه و سندرم کوشینگ می‌توانند پرمویی را از عوارض این بیماری‌ها در نظر بگیرند و به این واسطه، با درمان این بیماری‌ها، مشکل هیرسوتیسم را هم حل کنند.
درمان هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان
درمان هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان با کمک داروهای مختلف، درمان‌های خانگی و لیزر موهای زائد امکان پذیر است. در ادامه توضیحی بیشتری دربارۀ هر یک از راهکارها ارائه خواهیم داد.
درمان دارویی
شما می‌توانید داروهای تجویزی پزشک متخصص زنان و همچنین متخصص پوست و مو را طبق برنامۀ دارویی مصرف کنید تا علل به وجود آورندۀ این بیماری‌ها را درمان کنید. این داروها عبارتند از:
- قرص‌های هورمونی پیشگیری از بارداری: این داروها به تعدیل سطح آندروژن، برقراری تعادل هورمون‌ها و تنظیم قاعدگی کمک می‌کنند. در حالی که عارضۀ هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان نیز تا حدودی در درمان خواهد شد.
- داروهای سرکوب کننده آندروژن: داروهایی مانند اسپیرونولاکتون، فیناستراید و فلوتامید می‌توانند با مهار تولید آندروژن، برخی از علل خفیف پرمویی را در زنان رفع کنند. آنها باعث کاهش رشد موهای زائد می‌شوند.
- داروهای استروئیدی با دوز پایین: با کمک این داروها، اگر اختلال عملکرد در غدد فوق کلیه باشد، عملکرد غدد فوق کلیه تصحیح می‌شوند. به این ترتیب، تعادل هورمونی بهبود یافته و سطح هورمون آندروژن خون نسبت به سایر هورمون‌ها کاهش می‌یابد.
- داروهای کاهندۀ انسولین: داروهایی مانند متفورمین یا پیوگلیتازون (pioglitazone) به کاهش سطح انسولین خون کمک می‌کنند.
- آگونیست‌های آزاد کننده‌های هورمون گنادوتروپین (GnRH): مصرف این دارو به کاهش تولید آندروژن از تخمدان‌ها کمک می‌کند.
- کرم‌های پوست: کرم‌هایی مانند افلورنیتین به خانم‌ها در کاهش آکنه و جوش‌های پوستشان، به خصوص در پوست آنها کمک خواهد کرد.
لیزر موهای زائد
راهکار دیگری که به خانم‌ها پیشنهاد می‌دهیم، پیدا کردن مرکز زیبایی معتبر و قابل اطمینان است. آنها می‌توانند برای رفع موهای زائد ناشی از هیرسوتیسم اقدامات لازم را انجام دهند. البته باید توجه داشته باشید که لیزر موهای زائد در کنار دارو درمانی می‌تواند مؤثر باشد. زیرا لیزر به تنهایی رشد موهای زائد را کاهش می‌دهد. اما اگر تعادل هورمونی برقرار نباشد، رشد مجدد موهای زائد کاهش قابل توجهی نخواهد داشت.
باید به این نکته توجه کنید که موهای زائد حاصل از هیرسوتیسم به لیزر قوی‌تری نسبت به حالت عادی نیاز دارند. در نتیجه، ممکن است لیزر موهای زائد به عملکرد تخمدان‌ها و تخمک گذاری بیماران آسیب وارد کند.
درمان‌های خانگی
خانم‌ها می‌توانند از روش‌های مختلفی مانند بند انداختن، موم انداختن، استفاده از وکس یا پودرهای موبر برای رفع موهای زائد بهره مند شوند. این در حالی است که انواع چای‌ها و دمنوش‌ها در برقراری تعادل هورمونی مؤثر هستند.
انواع داروهای گیاهی که برخی معتقدند مؤثر هستند عبارتند از:
- چای سبز
- دمنوش گیاه پنج انگشت
- جوشاندۀ رازیانه
- بادام و گردو
- چاشنی مرزنجوش
- مخلوط شیرین بیان و چای سفید
- چای قارچ ریشی
- ریشۀ شیرین بیان
زنان چطور از هیرسوتیسم پیشگیری کنند؟
برای اینکه خانم‌ها بتوانند از ابتلا به هیرسوتیسم یا پرمویی جلوگیری کنند، بهتر است داروهایی را که احتمالاً بر عملکرد غدد مختلف از جمله غدد فوق کلیه اثر دارند، به پزشک معالج خود اطلاع دهند. دکتر می‌تواند با تغییر داروها یا تغییر در برنامۀ دارویی، از احتمال ابتلا خانم‌ها به پرمویی بکاهد. در ضمن بهتر است که بیماری‌هایی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک را نادیده نگرفت.
فراموش نکنید که چکاپ دوره‌ای زنان به شما خانم‌ها کمک می‌کند که از شرایط جسمانی خود مطلع شوید. در صورت لزوم، برنامۀ دارویی و سبک زندگی را در جهت کاهش احتمال ابتلا به هیرسوتیسم تغییر دهید.
باورهای نادرست و حقایق علمی دربارۀ هیرسوتیسم
دربارۀ هیرسوتیسم باورهایی وجود دارند که حقایق علمی آنها را نقض کرده‌اند. در ادامه به چند مورد از آنها اشاره خواهیم کرد.
پرمویی یکی از مشکلات زیبایی به حساب می‌آید.
در حالی که رشد بیش از حد مو می‌تواند نگرانی‌های زیبایی شناختی ایجاد کند، هیرسوتیسم اغلب با شرایط پزشکی مهمی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، اختلالات غدد فوق کلیه یا سایر اختلالات هورمونی که نیاز به توجه دارند، مرتبط است.
تمام مبتلایان به هیرسوتیسم، مشکل (PCOS) دارند.
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) یک علت شایع هیرسوتیسم است، اما تنها علت آن نیست. سایر شرایط مانند سندرم کوشینگ، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال یا حتی داروهای خاص می‌توانند منجر به هیرسوتیسم شوند.
روش‌های اصلاح سنتی باعث رشد و افزایش ضخامت موهای زائد می‌شوند
استفاده از تیغ اصلاح یا هر روش اصلاح سنتی مانند موم یا وکس انداختن نمی‌تواند اثر دائمی بر ضخامت و رشد موهای زائد داشته باشد.
رژیم غذایی تأثیری بر پرمویی زنان ندارد.
در حالی که رژیم غذایی به تنهایی باعث هیرسوتیسم نمی‌شود، تغییرات شیوه زندگی مانند کاهش وزن و رژیم غذایی سالم می‌توانند عدم تعادل هورمونی را در شرایطی مانند (PCOS) بهبود بخشند. به نحوی که کاهش وزن و مصرف غذاهای مقوی شدت هیرسوتیسم را کاهش می‌دهند.
راهنمای مراجعه به پزشک
هنگامی که شما خانم‌ها با مشکل پرمویی مواجه می‌شوید، باید به علائمی که همراه آن تجربه می‌کنید، توجه داشته باشید. در صورت مشاهدۀ علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک، پریود نامنظم و مشکلات زنان باید به پزشک زنان و زایمان مراجعه کنید. در حالی که علائم پوست و مو همراه با هیرسوتیسم را می‌توانید با پزشک پوست و مو نیز مطرح کنید. اگر نیاز باشد، به پزشک زنان نیز مراجعه خواهید کرد.
شما برای اینکه سریع و آسان با پزشکان متخصص زنان و پوست و مو مشورت کنید، می‌توانید از کلینیک آنلاین هرلایف بهره مند شوید.
هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان، علائم و علل
- هیرسوتیسم یا پرمویی در زنان (Hirsutism) عارضه‌ای است که در آن شرایط موهای زائد ضخیم و تیره در نواحی مختلفی از بدن مانند پشت لب، روی چانه، روی قفسۀ سینه، زیر شکم و کمر ایجاد شده و رشد می‌کنند.
- ظاهر شدن موهای ضخیم و سیاه، جوش و آکنه، افزایش چربی پوست، کلفت شدن صدا در زنان، قاعدگی نامنظم و افزایش سایز سینه‌ها از علائم عارضۀ هیرسوتیسم هستند.
- سندرم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات عملکرد غدد فوق کلیه، سندروم کوشینگ، مقاومت نسبت به انسولین، مصرف داروهای مختلف و تومور از علل ابتلا به هیرسوتیسم هستند.
- شما می‌توانید با مراجعه به کلینیک هرلایف، با پزشک متخصص زنان و پوست و موی مورد نظر خود مشورت کنید. در حالی که امکان مطالعۀ مقالات علمی و مفید در حوزۀ سلامت زنان برای شما وجود دارد.
پرسش‌های پرتکرار
سندرم تخمدان پلی کیستیک، اختلالات عملکرد غدد فوق کلیه، سندروم کوشینگ، مقاومت نسبت به انسولین، مصرف داروهای مختلف و تومور از علل ابتلا به هیرسوتیسم هستند.
ظاهر شدن موهای ضخیم و سیاه، جوش و آکنه، افزایش چربی پوست، کلفت شدن صدا در زنان، قاعدگی نامنظم و افزایش سایز سینه‌ها از علائم عارضۀ هیرسوتیسم هستند.
متخصص پوست و مو و متخصص زنان می‌توانند در درمان هیرسوتیسم شما را راهنمایی کنند.
منابع:
