پریود همواره تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله رژیم غذایی قرار دارد. ویتامین ای نیز یکی از عناصری است که بر تغییرات هورمونی اثر دارد. اما تصورات رایج و باورهای نادرستی دربارۀ تأثیر ویتامین ای بر عقب افتادن پریود وجود دارند. به همین دلیل، شواهد و نظرات متخصصان در این مطلب از وبلاگ هرلایف دربارۀ ارتباط ویتامین ای و تأخیر در عادت ماهانه است.
عقب افتادن پریود تا چه حد به ویتامین ای وابسته است؟
شاید این سؤال برای شما هم پیش آمده باشد که ویتامین ای تا چه حد بر عقب افتادن پریود اثر دارد. در حقیقت ویتامین ای به عنوان عنصری مهم شناخته می‌شود که در ابعاد مختلف سلامت انسان را تحت الشعاع قرار می‌دهد. اما در مورد خانم‌ها این نقش زمانی پر رنگ‌تر می‌شود که موضوع تغییر و تنظیم سطح هورمون‌ها، سلامت قاعدگی و باروری به میان می‌آید.
البته شواهد علمی کافی دربارۀ تأثیر ویتامین (E) بر خونریزی پریود وجود ندارد. اما مطالعات و گزارشات موجود بر نقش غیر مستقیم این عنصر بر نظم پریود تأکید می‌کنند. علاوه بر این پژوهش‌های مختلفی که رابطۀ ویتامین ای و سلامت قاعدگی را بررسی می‌کنند، به این نکته اشاره دارند که خانم‌هایی که به طور منظم ویتامین مصرف می‌کنند، دردهای سندروم پیش از قاعدگی را کمتر حس می‌کنند.
پژوهش دربارۀ اثر ویتامین ای بر پریود
دکتر (Situmorang) و همکارانش پژوهشی روی ۳۰ خانم انجام دادند تا نقش ویتامین ای را روی مدیریت اختلالات قاعدگی بررسی کنند. در این مطالعه که طی آن جامعۀ پژوهش ۹۰ روز ویتامین ای مصرف کرده بودند، بیش از ۸۰ درصد، دردهای ناشی از اختلالات دیسمنوره را کمتر حس کردند. البته ۷۰ درصد از این افراد اعلام نمودند که خونریزی را با شدت کمتری تجربه کرده‌اند. در حالی که ۴۰ درصد نیز از رفع مشکل طولانی بودن پریود احساس رضایت داشتند.
درک قاعدگی و چرخه‌های آن
سیکل قاعدگی یک دورۀ تقریباً ۲۸ روزه است که دورۀ ۲ تا ۷ روزۀ ابتدایی آن که مقطع خونریزی است، عادت ماهانه نام دارد. این دورۀ حدوداً یک ماهه از چهار چرخۀ مجزا تشکیل شده که به نام‌های فاز قاعدگی (Menstrual phase)، فاز فولیکولی (Follicular phase)، فاز تخمک گذاری (Ovulation phase) و فاز لوتئال (Luteal phase) شناخته می‌شوند.
فاز قاعدگی
دوران قاعدگی که در بازۀ ۲ تا ۷ روزه خواهد بود، زمانی است که به دلیل رخ ندادن بارداری، دیوارۀ داخلی رحم ریزش دارد. در این حالت، سطح هورمون‌های استروژن و پروژسترون نیز کاهش می‌یابند. این فاز درون فاز فولیکولی قرار دارد.
فاز فولیکولی
فاز فولیکولی از اولین روز سیکل قاعدگی و همزمان با دورۀ عادت ماهانه آغاز می‌شود. این چرخه هنگام ورود خانم به مرحلۀ تخمک گذاری پایان می‌یابد. ترشح هورمون (FSH) توسط غدۀ هیپوفیز به شکل گیری این مرحله در حدود ۱۴ تا ۱۸ روز کمک می‌کند.
فاز تخمک گذاری
افزایش استروژن در پایان فاز فولیکولی باعث ترشح هورمون (LH) از غدۀ هیپوفیز می‌شود. این فرآیند با آزاد شدن تخمک بالغ از تخمدان صورت می‌گیرد. این مرحله عموماً حوالی روز چهاردهم (یکی دو روز زودتر با دیرتر) و به مدت ۲۴ ساعت خواهد بود.
فاز لوتئال
فاز لوتئال هنگامی رخ می‌دهد که افزایش سطح هورمون پروژسترون و مقداری استروژن با ضخیم شدن لایۀ داخلی رحم برای بارداری همراه است. این دوره ۱۱ تا ۱۷ روز طول می‌کشد.
عوامل مؤثر بر سلامت قاعدگی
سیکل قاعدگی و فازهای مختلف آن تحت تأثیر عوامل مختلفی هستند. مهم‌ترین عوامل استرس، رژیم غذایی و ورزش کردن هستند. پریود نامنظم و شدید شدن علائم سندروم پیش از قاعدگی یا دردهای دیسمنوره می‌توانند تحت تأثیر این عوامل باشند. اما موضوع خیلی نگران کننده‌ای نیست. تنها باید زودهنگام به پزشک مراجعه کرد تا علل مرتبط با این نوع مشکلات را رفع کرد.
رژیم غذایی
هنگامی که پزشک و متخصص تغذیه رژیم غذایی را بررسی می‌کنند، به این موضوع توجه دارند که مواد معدنی، پروتئین و ویتامین‌های مختلف بدن تأمین شوند. ویتامین ای نیز یکی از عناصر مهم و مؤثر بر سلامت خانم‌هاست که مصرف آن در ارتقای سیستم ایمنی بدن نقش مهمی ایفا می‌کند. تقویت سلامت جسمانی به نوبۀ خود بر سلامت قاعدگی بانوان و مخصوصاً رفع مشکل عقب افتادن پریود اثر دارد.
استرس
علاوه بر رژیم غذایی، استرس‌های کاری، تحصیلی و شخصی بخش مهمی از سبک زندگی مردم را تعیین می‌کنند. افزایش سطح استرس و افسردگی با تغییر در سطح هورمون‌هایی مانند سروتونین و دوپامین اثرگذار است. به همین دلیل ترشح هورمون استروژن کاهش یافته و فازهای مختلف سیکل قاعدگی متحمل تغییراتی می‌شوند.
ورزش
انجام منظم نرمش و ورزش‌های کششی، ایروبیک به ارتقای سلامت جسمانی خانم‌ها، بهبود سلامت روان و منظم‌تر شدن دوران قاعدگی آنها منجر می‌شود. هنگامی که خانم‌ها ورزش ایروبیک را به طور منظم انجام می‌دهند، متابولیسم هورمون استروژن روند درستی طی خواهد کرد. در نتیجه سطح این هورمون نسبت به پروژسترون متعادل‌تر شده و عملکرد دستگاه تناسلی شکل بهتری به خود می‌گیرد.
علاوه بر این، تمرین‌های بدنی مختلف و در سطح متعادل به تولید کورتیزول منجر شده و روی فاز قاعدگی و فولیکولی اثر می‌گذارند. به همین دلیل بسیاری از پزشکان بر انجام تمرین‌هایی مانند پلانک، طناب زدن و اسکوات تأکید دارند.
ویتامین ای و نقش آن در بدن
ویتامین ای به عنوان ویتامین محلول در چربی شناخته شده که در خوراکی‌هایی مختلفی وجود دارد. این خوراکی‌ها عبارتند از:
- آجیل‌ها (بادام، فندق، پسته و بادام زمینی)
- فلفل دلمه‌ای
- شلغم
- زیتون و روغن زیتون
- پاپریکا
- گوجه فرنگی
- سبزیجات (جعفری، اسفناج، چغندر و پونه کوهی)
- میوه‌ها (انبه و آووکادو)
- تخم مرغ
- ماهی
مصرف ویتامین ای روی عملکرد اندام‌هایی مانند مغز، چشم، پروستات، دستگاه تناسلی و پوست اثر قابل توجهی دارد. به افرادی که در معرض بیماری آلزایمر دارند، توصیه می‌شود که خوراکی‌های دارای ویتامین ای را در برنامۀ رژیم غذایی خود قرار دهند. خانم‌ها هم برای کاهش دردهای قاعدگی و رفع مشکل عقب افتادن پریود، ویتامین ای می‌خورند. به آقایان هم برای کاهش احتمال بروز بیماری‌های مرتبط با پروستات، مصرف ویتامین (E) توصیه می‌شود.
وضعیت سیستم ایمنی نیز تا حدودی به ویتامین (E) وابستگی بسیاری دارد. علاوه بر موارد مذکور، بعضی از اختلالات خونی مانند تالاسمی کمی تحت تأثیر سطح ویتامین ای در بدن قرار دارند. سطح پایین این ویتامین باعث کاهش ذخیرۀ آهن خون و در نتیجه بروز علائم کم خونی و تشدید علائم تالاسمی می‌شود. از طرفی، بر اساس مطالعات انجام شده، مصرف زیاد ویتامین ای شاید باعث رقیق شدن خون و افزایش احتمال سکتۀ مغزی می‌گردد.
توصیه می‌کنیم ویتامین ای (E) را طبق نظر پزشک و متخصص تغذیه مصرف نمایید تا برای درمان عقب افتادن پریود، کاهش دردهای عادت ماهانه یا سندروم پیش از قاعدگی و بهبود سلامت جسمانی از ابعاد دیگر بهترین تصمیم را اتخاذ کنید.
تأثیرات احتمالی ویتامین ای بر قاعدگی
پیش از این اشاره کردیم که مصرف ویتامین ای نه تنها باعث عقب افتادن پریود نمی‌شود، بلکه به کاهش دردهای سندروم پیش از قاعدگی و منظم شدن برنامه این سیکل کمک خواهد کرد. همچنان شواهد کافی وجود ندارند که ثابت کنند ویتامین ای مستقیماً بر منظم بودن پریود و دردهای قاعدگی اثر دارد.
این نظریه بیشتر بر پایۀ باورهای قدیمی باقی مانده است. اما آنچه در قرن بیست و یک مورد توجه پژوهشگران، پزشکان و سایر متخصصان حوزۀ سلامت قرار دارد، تأثیرات غیر مستقیمی هستند که این ویتامین محلول در چربی بر سلامت قاعدگی بانوان دارند. یافته‌های این مطالعات، تأثیر ویتامین (E) را بر سلامت جسمی، تنظیم ترشح انتقال دهنده‌های عصبی، ارتقای سیستم ایمنی و سلامت روان نشان داده‌اند. مواردی که به سهولت بر ترشح هورمون‌های جنسی و بهبود عملکرد دستگاه تناسلی تأثیر دارند.
عوامل مؤثر بر عقب افتادن پریود
بر خلاف آنچه مردم در ذهن داشته‌اند، یافته‌های علمی رابطۀ مستقیمی میان ویتامین ای و عقب افتادن پریود نشان نمی‌دهند. اما عواملی مانند استرس، رژیم غذایی، بارداری، تخمدان پلی کیستیک، کاهش یا افزایش وزن زیاد، نارسایی اولیۀ تخمدان (POI)، یائسگی زودرس، مشکلات تیروئید، ورزش شدید و مصرف داروهای مختلف بر عقب افتادن پریود اثر قابل توجهی دارند. در ادامه نگاهی به تأثیر چند مورد از این عوامل نگاهی خواهیم انداخت.
استرس
استرس یکی از اختلالات روانی به حساب می‌آید که بر عملکرد هیپوتالاموس اثر می‌گذارد. به این ترتیب ترشح هورمون‌های (FSH) و (LH) از هیپوفیز نیز دچار تغییراتی خواهند شد. با وجود این تغییرات، فازهای فولیکولی و تخمک گذاری از شرایط طبیعی و سالم خود فاصله می‌گیرند. بنابراین انتظار می‌رود که استرس بر عقب افتادن پریود نیز مؤثر باشد.
انجام ورزش‌های زیاد از حد
انجام ورزش‌های سنگین یا به مدت زمان طولانی می‌تواند عملکرد تخمدان‌ها و فاز تخمک گذاری را تحت الشعاع قرار دهد. این بخش مهم از سبک زندگی عموماً با رژیم‌های غذایی خاص و کاهش وزن قابل توجه همراه است. به این ترتیب انتظار می‌رود که باعث بی نظمی عادت ماهیانه شود.
مصرف داروهای مختلف
داروهایی که برای پیشگیری از بارداری، درمان افسردگی و سایر اختلالات روانی، شیمی درمانی و کورتیکواستروئیدها مورد استفاده قرار می‌گیرند، برنامۀ دوران قاعدگی را تغییر می‌دهند. این داروها بر ترشح هورمون‌های مختلف از جمله هورمون‌های جنسی اثر می‌گذارند. به همین دلیل خانم‌ها متوجه عقب افتادن پریود خود می‌شوند.
رژیم غذایی
اگر خانم‌ها تحت نظر متخصص تغذیه و پزشک معالج خود از انواع مواد غذایی سالم استفاده کنند، انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین و سایر عناصر مورد نیاز را جذب می‌کنند. اما عدم رعایت رژیم غذایی متعادل که به چاقی یا لاغری شدید منجر می‌شود، بر کاهش سطح عناصر مورد نیاز و تأخیر در پریود مؤثر است.
بارداری
بارداری مهم‌ترین دلیل برای عقب افتادن و قطع موقت پریود محسوب می‌شود. گاهی روش‌های پیشگیری از بارداری ناموفق خواهند بود و به این ترتیب بارداری ناخواسته اتفاق می‌افتد. اما با ورود به بارداری، عقب افتادن دورۀ عادت ماهانه یا لکه بینی در اوایل دوره، طبیعی هستند.
سلامت تخمدان و رحم
سلامت بافت‌های تشکیل دهندۀ دستگاه تناسلی بر سلامت قاعدگی اثر مستقیم دارند. در حقیقت اگر خانم‌ها در حال درمان تخمدان پلی کیستیک، نارسایی اولیۀ تخمدان، فیبروم رحم، اندومتریوز و مشکلات دیگری در این اندام‌ها باشند، احتمالاً تأخیر در پریود را نیز تجربه کنند. اگرچه تشدید علائم سندروم پیش از قاعدگی یا خونریزی و دردهای زمان قاعدگی را نمی‌توان بی ارتباط با مشکلات تخمدان، رحم و سایر بافت‌های دستگاه تناسلی دانست.
آنچه اهمیت دارد، مراجعۀ زودهنگام به پزشک بعد از مواجهه با عقب افتادن پریود است. به این ترتیب پزشک با معاینه‌های لازم و دریافت شرح حال خانم‌ها، علل عقب افتادن عادت ماهانه را تشخیص می‌دهد. سپس با پیگیری روند درمان، احتمال حل شدن این مشکل نیز وجود دارد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
مراجعه به پزشک متخصص و اجتناب از خود درمانی یا پشت گوش انداختن موضوع تأخیر در خونریزی پریود و علائم مرتبط با آن اهمیت بسیاری دارد. توصیۀ متخصصان مجموعۀ هرلایف نیز مراجعه به پزشک در صورت داشتن دردهای شدید در ناحیۀ لگن، خونریزی شدید و نامعمول، ترشحات و بوی غیر طبیعی واژن، تأخیرهای مداوم یا قاعدگی طولانی مدت است.
نتیجه گیری
- ویتامین ای روی عملکرد مغز، ترشح هورمون‌های (FSH) و (LH) و تغییر سطح هورمون‌های جنسی اثر دارد.
- یافته‌های علمی همچنان رابطۀ مستقیمی میان مصرف ویتامین (E) و عقب افتادن پریود نشان نداده‌اند.
- استرس، ورزش‌های سنگین و شدید، بارداری، مصرف داروها، رژیم غذایی و سلامت دستگاه تناسلی در تأخیر پریود و سایر علائم مانند خونریزی شدید، دردهای لگن و قاعدگی نامنظم و طولانی اثر دارند.
- شما برای دریافت تقویم پریود و بررسی سیکل قاعدگی، برنامه ریزی برای پریود در آینده، دریافت مشاوره از پزشکان و کسب اطلاعات بیشتر با مطالعۀ مقالات؛ می‌توانید اپلیکیشن هرلایف را نصب کنید.
پرسش‌های متداول
– مصرف ویتامین ای در دو تا سه روز قبل و بعد از قاعدگی به کاهش دردهای سندروم پیش از قاعدگی و دردهای دیسمنوره کمک بسیاری می‌کند.
– کمبود ویتامین ای بر سلامت بینایی، قدرت عضلات، بی حسی و گزگز کردن دست و پا، دردهای سندروم پیش از قاعدگی، ابتلا به بیماری‌های عفونی و بروز مشکلات در عملکرد دستگاه تناسلی اثر دارد. با مشاهدۀ چند مورد از این علائم و انجام آزمایش خون می‌توان به کمبود ویتامین ای پی برد.
– استرس، رژیم غذایی نامناسب، بارداری، تخمدان پلی کیستیک، فیبروم رحم، ورزش زیاد و سنگین، مصرف بعضی از داروها و افزایش یا کاهش وزن شدید بر عقب افتادن عادت ماهانه اثر دارند.
منابع:
