اگزما چیست و چگونه درمان میشود؟ مؤثرترین روش‌های درمان اگزما

اگزما چیست و چگونه درمان میشود؟ این سؤالی است که بسیاری از خانم‌ها و آقایان می‌پرسند. بیماری اگزما در گروه شایع‌ترین بیماری‌های پوستی قرار دارد. شایع‌ترین علائم آن خارش، التهاب، پوست پوسته شدن و خشکی پوست هستند.

برای درمان علائم بیماری مزمن اگزما، کرم‌ها، پمادها، فتوتراپی و داروهای خوراکی مؤثر هستند. کرم اگزاسین، پماد یا کرم الیدل، قرص فکسوفنادین، داروی سیتریزین و داروهای کورتون تجویز می‌شوند. در ادامۀ این مطلب به معرفی بیماری اگزما و روش‌های درمانی مؤثر آن می‌پردازیم.

آیا اگزما واگیردار است؟

اگر می‌خواهید بدانید اگزما چیست و چگونه درمان میشود؟ باید بدانید اگزما (eczema) یا آتوپیک درماتیت یک بیماری التهابی پوستی مربوط به سیستم ایمنی بدن و اختلال عملکرد طبیعی پوست است. این بیماری پوستی به دلیل عوامل عفونی به وجود نمی‌آید. در حقیقت می‌توان گفت که اگزما در درجۀ اول متأثر از مجموعۀ عوامل ژنتیکی و محیطی است. به این ترتیب، می‌توانیم بگوییم که اگزما بیماری واگیرداری نیست. به این معنی که از طریق تماس فیزیکی، به اشتراک گذاری لوازم شخصی یا مقاربت جنسی با کسی که اگزما دارد، شیوع نمی‌یابد.

مبتلایان به اگزما در معرض ابتلا به عفونت هستند

اگرچه اگزما بیماری عفونی به حساب نمی‌آید، اما مبتلایان به این بیماری پوستی ممکن است در خطر ابتلا به عفونت‌های پوستی مکرر قرار داشته باشند. اگر فرد مبتلا به اگزما دچار عفونت در منطقۀ اگزما شود، شدت یافتن علائم بیماری را تجربه می‌کند. در حالی که بیماری عفونی خود را به افراد دیگر منتقل می‌کند. البته درمان و مراقبت مناسب می‌تواند مانع از بروز عفونت در افراد مبتلا به اگزما شود.

چه کسانی مستعد ابتلا به اگزما هستند؟

عوامل مختلفی باعث ابتلای خانم‌ها و آقایان به آتوپیک درماتیت در سنین مختلف حتی کودکی می‌شوند. ضعف سیستم ایمنی، مشکلات ژنتیکی، فشارهای عصبی و عاطفی و عوامل محیطی از این دسته عوامل هستند. در ادامه توضیح بیشتری دربارۀ آنها ارائه خواهیم داد.

مشکلات سیستم ایمنی

در افرادی که اگزما دارند، سیستم ایمنی بدن بیش از حد به محرک‌های کوچک یا عوامل حساسیت زای محیطی واکنش نشان می‌دهد. افرادی که به بیماری‌های مختلف مانند ایدز، دیابت و نارسایی کلیه مبتلا هستند یا به بیماری‌هایی مانند هپاتیت و مولتیپل میلوم مبتلا شده‌اند، بیشتر در خطر ابتلا به اگزما قرار دارند.

اختلالات ژنتیکی

اگر سابقۀ اگزما یا درماتیت (بیماری‌های پوستی) در خانوادۀ فردی وجود داشته باشد، احتمال ابتلای او به اگزما بیشتر از افرادی بدون سابقۀ خانوادگی در مورد این بیماری است. در ضمن، فردی که سابقۀ آسم، تب یونجه یا سایر آلرژی‌ها را دارد، بیشتر مستعد ابتلا به اگزماست. از طرفی، آلرژن‌های رایج شامل گردۀ گل، موهای حیوانات خانگی یا غذاهایی حاوی مواد آلرژی زا، باعث بروز علائم آلرژیک در بدن می‌شوند. گاهی یک جهش ژنتیکی نیز می‌تواند باعث ایجاد اختلال در عملکرد طبیعی پوست شود.

عوامل محیطی

در محیط زندگی افراد مستعد ابتلا به اگزما، چیزهای زیادی وجود دارند که می‌توانند پوست آنها را تحریک کنند. برخی از این عوامل شامل قرار گرفتن در معرض دود، آلاینده‌های هوا، پارچه‌هایی مانند پشم و برخی از محصولات مراقبت از پوست هستند.

سلامت روان

سلامت روان می‌تواند بر سلامت پوست هر فرد تأثیر بگذارد و باعث بروز علائم اگزما شود. استرس، اضطراب یا افسردگی شدید باعث ایجاد علائم اگزما در بعضی از خانم‌ها و آقایان و همچنین تشدید علائم در بیماران می‌شوند.

راه‌های درمان اگزما

با توجه به علائم مزمنی که بیماری اگزما دارد و اینکه اگزما با عوامل مختلف از جمله عوامل محیطی و استرس تشدید می‌شود، روش‌های درمانی دارویی، خانگی و طب سنتی موجود مورد استفاده قرار گرفته‌اند. در ادامه به توضیح این روش‌های درمانی می‌پردازیم.

درمان دارویی

درمان دارویی اولین راهکاری است که متخصصان پوست و مو برای درمان اگزما انتخاب می‌کنند. این روش درمان شامل:

کورتیکواستروئیدهای موضعی

هیدروکورتیزون، بتامتازون، تریامسینولون و کلوبتازول از داروهای گروه کورتون هستند. این داروها برای بیمارانی توصیه می‌شوند که علائم متوسط تا خیلی شدید آتوپیک درماتیت دارند. مصرف آنها التهاب و خارش را کاهش می‌دهد. اما در طولانی مدت، ممکن است اثرات جانبی قابل توجهی روی سلامتی داشته باشند.

 مهار کننده‌های موضعی کلسینورین (TCIs)

تاکرولیموس (پروتوپیک) و پماد الیدل نمونه‌هایی از مهارکننده‌های موضعی کلسینورین هستند. این داروها برای کاهش التهاب، به ویژه در صورت و گردن گزینه‌های مناسبی به حساب می‌آیند.

مهارکننده‌های (PDE4) موضعی

کریسابورول (اوکریسا) دارویی جدید برای درمان اگزما به شمار می‌رود که با ممانعت از عملکرد بعضی از آنزیم‌های خاص، التهابات پوستی را کاهش می‌دهد و البته برای اگزمای نسبتاً شدید مناسب است.

داروهای خوراکی

برای مواردی که علائم اگزما شدیدتر باشند، به ویژه اگر درمان‎های موضعی پاسخگو نباشند، داروهای خوراکی تجویز می‌شوند.

• کورتیکواستروئیدهایی مانند پردنیزولون زمانی که علائم بیماری تشدید می‌شوند، گزینه‌های مناسبی به حساب می‌آیند.
• آنتی هیستامین‌هایی همچون فکسوفنادین و سیتریزین از داروهای خوراکی مناسب برای کاهش التهابات پوستی به شمار می‌روند.
• سرکوب کننده‌های سیستم ایمنی خوراکی از جمله سیکلوسپورین، متوترکسات، آزاتیوپرین و مایکوفنولات موفتیل در مواردی که سیستم ایمنی باعث تشدید علائم اگزما می‌شوند، آن را سرکوب می‌کنند.
• مهار کننده‌های جانوس کیناز مانند ابروکیتینیب یا رینوک، تولید آنزیم (Janus Kinase) را مهار کرده و میزان التهابات پوستی را کاهش می‌دهند.

درمان‌های زیستی (Biologic)

یکی دیگر از روش‌های درمانی برای بیمارانی است که علائم بسیار شدید اگزما را تجربه می‌کنند. داروی دوپیکسنت یا همان دوپیلوماب با مهار تأثیرات پروتئین‌هایی به نام سیتوکین‌ها که سیستم ایمنی می‌سازد، التهاب را کاهش و سد پوستی (Barrier Skin) را بهبود می‌دهند.

فتوتراپی

در مواردی که درمان‌های موضعی اثر نمی‌کنند، ممکن است از فتوتراپی با ماوراء بنفش (UVB) استفاده شود. این درمان التهابات را کاهش می‌دهد و به بهبودی پوست کمک می‌کند. این روش معمولاً در یک مرکز درمانی و چند بار در هفته تجویز می‌شود. در حالی که به دلیل احتمال آسیب دیدگی پوستی نیاز به نظارت حرفه‌ای دارد.

آنتی بیوتیک‌ها و ضد قارچ‌ها

آنتی بیوتیک‌های موضعی یا خوراکی در صورت وجود عفونت باکتریایی ثانویه تجویز می‌شوند. اما در مورد اگزما به دلیل خراشیدن و پوست آسیب دیده، استفاده از آن شایع است. در ضمن، در صورت مشکوک بودن به عفونت قارچی ممکن است درمان‌های ضد قارچی برای رفع علائم اگزما انتخاب شوند.

مرطوب کننده‌ها

در صورتی که بیمار مبتلا به اگزما پوست خشک و آسیب پذیری داشته باشد، ممکن است که پزشک متخصص پوست استفاده از لباس‌های مرطوب را توصیه کند. در چنین شرایطی، پزشک استفاده از مرطوب کننده‌ها و بانداژهای مرطوب را پیشنهاد می‌دهد.

درمان‌های خانگی

گاهی بیماران با تغییر سبک زندگی و استفاده از روش‌های خانگی برای درمان اگزما، علائم این بیماری را تا حد زیادی کاهش می‌دهند. این روش‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

مرطوب نگه داشتن پوست

مرطوب نگه داشتن پوست برای مدیریت علائم اگزما ضروری است. استفاده از یک مرطوب کننده یا بهترین پماد برای اگزمای پوستی (حداقل دو بار در روز) برای جلوگیری از خشکی و حفظ سد دفاعی پوست راهکار مفیدی است. سرامید، شی باتر و گلیسیرین بهترین مرطوب کننده‌های خانگی هستند.

حمام بلغور جو دوسر

بلغور جو دوسر اثر تسکین دهندگی و ضد التهابی دارد. به همین دلیل، شما با حل کردن پودر جو دوسر در حمام آب ولرم، می‌توانید از خواص آن استفاده کنید. بنابراین، ۱۵ تا ۲۰ دقیقه ماندن در آن به کاهش التهابات آتوپیک درماتیت کمک می‌کند.

روغن نارگیل

روغن نارگیل یک نرم کنندۀ طبیعی و دارای خواص ضد باکتری است که به کاهش عفونت‌های مرتبط با اگزما کمک می‌کند. باید روغن نارگیل را به نواحی زخم شده و آسیب دیده مالید تا اثر ضد التهابی و مرطوب کنندگی آن به کاهش علائم کمک کند.

سرکۀ سیب

سرکۀ سیب رقیق شده به تنظیم سطح اسیدیته (pH) کمک می‌کند. کافی است کمی سرکۀ سیب و آب را ترکیب کرده و با گوش پاک کن روی نواحی ملتهب و زخم بمالید.

آلوئه ورا

آلوئه ورا یکی از گیاهانی است که ژل آن می‌تواند به رفع التهاب، التیام زخم‌ها و ترمیم پوست کمک کند. استفاده از آن بعد از تجویز پزشک به بیماران مبتلا به اگزما توصیه می‌شود.

کمپرس سرد

یکی از روش‌هایی که تورم و التهابات پوستی را تسکین می‌دهد، کمپرس سرد است. کافی است که ۱۰ الی ۱۵ دقیقه، نواحی ملتهب را سرد نگه دارید. به مرور این روش اثر التیام بخشی مناسبی خواهد داشت.

مواد شویندۀ مناسب

مواد شوینده‌ای که پوست را تحریک نمی‌کنند، به کاهش التهاب و رفع زخم‌ها و آسیب دیدگی‌های پوستی کمک می‌کنند. استفادۀ زیاد از صابون، پوست را خشک و آسیب پذیرتر می‌کند. در حالی که با استفاده از مواد شویندۀ نرم و روغن‌ها یا کرم‌های مرطوب کننده می‌توان پوست را تسکین داد.

پیروی از رژیم غذایی مناسب

باید از مصرف موادی که باعث ایجاد التهاب و بروز حساسیت در بدن می‌شوند، اجتناب کرد. تغییر رژیم غذایی و مصرف بعضی از دمنوش‌ها مانند دمنوش بادرنجبویه و دمنوش بابونه شاید در کاهش علائم اگزما مؤثر هستند.

پروبیوتیک‌ها

خوراکی‌های حاوی پروبیوتیک‌ها مانند ماست پروبیوتیک، پنیر کاتیج، دوغ و کیمچی با تقویت سیستم ایمنی می‌توانند علائم اگزما را کاهش دهند.

درمان‌های مبتنی بر طب سنتی

منابع مبتنی بر طب سنتی نیز بر این اصل تأکید دارند که با کاهش مصرف خوراکی‌هایی با طبع گرم می‌توان علائم اگزما را کنترل کرد. لعاب گیاه اسفرزه، آب پنیر، ماءالشعیر، گل سرشور و حجامت از راهکارهایی هستند که طب سنتی برای کاهش علائم اگزما پیشنهاد می‌کنند.

پیشگیری از اگزما

با اینکه عوامل ژنتیکی در ابتلا به اگزما مؤثر هستند، اما شما با مدیریت کردن عوامل مؤثر دیگر، می‌توانید تا حد زیادی به کاهش احتمال ابتلا به بیماری اگزما کمک کنید. این راهکارها شامل موارد زیر هستند:

• استفادۀ منظم از مرطوب کننده: مرطوب کردن روزانه یکی از مهم‌ترین مراحل جلوگیری از اگزماست. مرطوب کننده‌ها به بازگرداندن و حفظ سد دفاعی پوستی، با حفظ رطوبت و کاهش اثر تحریک کننده‌های پوستی کمک می‌کنند.
• عدم استفاده از مواد شوینده و لوازم بهداشتی تحریک کننده: بسیاری از صابون‌ها، مواد شوینده، عطرها و لوازم آرایشی حاوی مواد شیمیایی هستند که می‌توانند پوست را تحریک کنند.
• کنترل مواد آلرژی زا: باید توجه داشته باشید که از مواد شوینده تحریک کننده، لوازم بهداشتی معطر و مواد غذایی آلرژی زای کمتری استفاده کنید.
• مدیریت استرس: افرادی که از مدیتیشن، یوگا و تمرین تنفس استفاده می‌کنند، یا سعی می‌کنند که از فشارهای عصبی و اخبارهای استرس زا دور باشند، تأثیر عامل استرس را بر ابتلا به اگزما کاهش می‌دهند.
• مراقبت از بهداشت و سلامت پوست: با شستشوی منظم و خشک کردن پوست و دور بودن از آلاینده‌های محیطی می‌توان از ابتلا به اگزما پیشگیری کرد.

عوارض اگزما

اگزما می‌تواند منجر به عوارض متعددی شود، به خصوص اگر به درستی مدیریت نشود. این عوارض اغلب به دلیل خارش مداوم، خاراندن زخم‌ها یا ابتلا به عفونت‌های مختلف ایجاد می‌شوند. 

ابتلا به بیماری‌های عفونی

افرادی که به اگزما مبتلا هستند، به دلیل اختلال در عملکرد سیستم ایمنی و آسیب دیدگی‌های پوست، سریع‌تر به عفونت موضعی مبتلا می‌شوند. از مهم‌ترین علائمی که در بیماران اگزمایی مبتلا به عفونت مشاهده می‌شوند، می‌توان به افزایش التهاب، قرمزی و تورم پوست و همچنین افزایش میزان پوست پوسته شدن و خارش پوست اشاره کرد.

ضخیم شدن پوست

بر خلاف آن چیزی که بعضی از افراد فکر می‌کنند، خاراندن زخم‌ها یا کندن پوسته‌های روی پوست باعث تحریک شدن نواحی آسیب دیده و ضخیم شدن پوست می‌شوند. اگر علائم بیماری اگزما نادیده گرفته شوند، بیماران با مشکل ضخیم شدن پوست مواجه خواهند شد.

مشکلات خواب

خارش شدید در شب، می‌تواند منجر به بی‌خوابی یا اختلال در خواب شود. این موضوع می‌تواند بر سلامت کلی، خلق و خو و تمرکز بیماران، به ویژه در کودکان تأثیر بگذارد.

ابتلا به درماتیت تماسی

افراد مبتلا به اگزما بیشتر مستعد ابتلا به درماتیت تماسی هستند. درماتیت تماسی هنگامی رخ می‌دهد که پوست به آلرژن‌ها یا محرک‌های خاص واکنش نشان می‌دهد و منجر به التهاب و خارش بیشتر می‌شود.

تغييرات رنگى

اگزما می‎تواند باعث ایجاد هایپرپیگمانتاسیون (مناطق تیره پوست) یا هیپوپیگمانتاسیون (مناطق روشن) شود. این تغییرات اغلب موقتی هستند، اما می‌توانند پس از اینکه علائم شدت می‌گیرند، طولانی مدت باقی بمانند.

زخم شدن

خاراندن مکرر یا عفونت‌های درمان نشده ممکن است منجر به بروز زخم‌های دائمی شوند. به خصوص اگر اگزما در مناطق حساس یا نازک پوست رخ دهد.

اگزما هرپتیکوم

اگزما هرپتیکوم (Eczema Herpeticum) یک عارضۀ نادر اما جدی ناشی از عفونت ویروس هرپس سیمپلکس است که با تاول‌های دردناک، تب و گاهی مشکلات بینایی (در صورت گسترش در نزدیکی چشم) تشخیص داده می‌شود. این بیماری نیز نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد.

آسم و آلرژی

افراد مبتلا به اگزما بیشتر در خطر ابتلا به آسم، آلرژی غذایی، یا التهاب مخاط بینی آلرژیک قرار دارند. آسم می‌تواند تنفس را دشوار کرده و با بروز علائم آلرژیک با چالش‌های متعددی همراه باشد.

باورهای نادرست و حقایق علمی

چندین باور اشتباه رایج در مورد اگزما وجود دارند. درک این باورهای نادرست می‌تواند به مدیریت و درمان بهتر این شرایط کمک کند.

اگزما مسری است

اگزما مسری نیست، بلکه یک بیماری التهابی مزمن پوستی محسوب می‌شود که اغلب مربوط به ژنتیک، سیستم ایمنی بدن یا عوامل محیطی است. شما نمی‌توانید اگزما را از شخص دیگری با لمس کردن پوست خود و یا رابطۀ جنسی با آنها بگیرید.

اگزما به دلیل عدم رعایت بهداشت ایجاد می‌شود

اگزما به خاطر رعایت نکردن بهداشت به وجود نمی‌آید. اما اگر فردی به اگزما مبتلا باشد و در نظافت شخصی به رعایت نکات بهداشتی توجه نکند، احتمال تشدید علائم او وجود دارد. برای مثال اگر از صابون‌هایی با مواد حساسیت زا استفاده کند یا بعد از خشک کردن پوست خود، آن را مرطوب نگه ندارد، آزار دهندگی علائم افزایش می‌یابد.

اگزما فقط پوست خشک است

در حالی که پوست خشک از علائم اگزماست، اما نشانه‌های دیگری باید وجود داشته باشند که اگزما با قطعیت تشخیص داده شود. اگزما می‌تواند باعث خارش شدید، التهاب، لکه‌های قرمز یا تیره، پوست ضخیم و گاهی تاول شود. این یک بیماری پیچیده است که با اختلال عملکرد سیستم ایمنی و مشکلات پوستی مرتبط است.

رژیم غذایی علت اصلی اگزماست

در حالی که برخی از غذاها می‌توانند باعث بروز اگزما در بعضی افراد شوند، اما رژیم غذایی علت اصلی ابتلا به این بیماری نیست. محرک‌ها از فردی به فرد دیگر متفاوت اثر می‌کنند و می‌توانند شامل عوامل محیطی، استرس، آلرژن‌ها و موارد دیگر باشند. با این وجود، تغییرات رژیم غذایی ممکن است به بعضی از بیماران کمک کنند، اما آنها یک راه حل جهانی به حساب نمی‌آیند.

اگزما فقط روی پوست تأثیر می‌گذارد

اگزما می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر سلامت روان و کیفیت زندگی داشته باشد. افراد مبتلا به اگزما اغلب با اختلالات خواب به دلیل خارش، اضطراب اجتماعی و احساس ناامیدی یا خجالت مواجه می‌شوند. همین تجارب می‌توانند منجر به بروز چالش‌های عاطفی شوند.

اگزما در زنان

اگزما می‌تواند زنان را همچون مردان تحت تأثیر قرار دهد. اما زنان ممکن است به دلیل عواملی مانند تغییرات هورمونی، بارداری و لوازم آرایشی، چالش‌ها و محرک‌های خاصی را در ارتباط با شرایط خود تجربه کنند.

• چرخۀ قاعدگی: بسیاری از زنان متوجه این موضوع می‌شوند که اگزما در زمان خاصی از چرخۀ قاعدگی، به ویژه در شرایط PMS ، تشدید می‌شود. 
• بارداری: در دوران بارداری، برخی از زنان ممکن است تغییراتی در اگزمای خود تجربه کنند. برای برخی، اگزما به دلیل تغییرات سیستم ایمنی بدن در دوران بارداری بهبود می‌یابد، در حالی که گاهی بدتر نیز می‌شود. تغییرات هورمونی می‌توانند باعث تشدید یا بهبودی شوند.
• یائسگی: در طول یائسگی، نوسانات هورمونی ممکن است باعث خشک شدن پوست شوند که اگزما را تشدید می‌کند. کاهش استروژن بر توانایی پوست در حفظ رطوبت تأثیر می‌گذارد و مدیریت شرایط را سخت‌تر می‌کند.
• شستن مکرر دست‌ها: خانم‌ها به دلیل کارهای منزل، مراقبت از فرزند یا شرایط کاری و گاهی وسواس، گاهی ملزم به شستن مکرر دست‌های خود هستند. همین موضوع باعث تشدید علائم آنها می‌شود.
• استرس: عموماً زنان نسبت به مردان، بیشتر در معرض استرس و فشارهای عصبی زندگی شخصی و کاری هستند، به همین دلیل، استرس باعث تشدید علائم آنها می‌شود.

موارد خطرناک و راهنمای مراجعه به پزشک

اگزما بیماری پوستی شایعی است که علائم آن تحت تأثیر شرایط مختلفی تشدید شده و گاهی به راحتی قابل مدیریت نیستند. به همین دلیل توصیه می‌شود که بیماران تحت نظارت مداوم پزشک متخصص پوست و مو، از انواع کرم و پماد برای اگزما استفاده کنند.

نکاتی دربارۀ بهترین روش‌های درمان اگزما

• اگزما (eczema) یا آتوپیک درماتیت یک بیماری التهابی پوستی مربوط به سیستم ایمنی بدن و اختلال عملکرد طبیعی پوست است. این بیماری متأثر از مجموعۀ عوامل ژنتیکی و محیطی به وجود می‌آید.
•  ضعف سیستم ایمنی، مشکلات ژنتیکی، فشارهای عصبی و عاطفی و عوامل محیطی از عوامل به وجود آورندۀ اگزما هستند.
• هیدروکورتیزون، بتامتازون، تریامسینولون، فکسوفنادین، سیتریزین، کلوبتازول، پماد الیدل و کریسابورول از بهترین قرص‌ها برای اگزما هستند.
• مرطوب نگه داشتن پوست، حمام بلغور جو دوسر، روغن نارگیل، سرکۀ سیب، کمپرس سرد، مواد شویندۀ مناسب، پیروی از رژیم غذایی مناسب و مصرف پروبیوتیک‌ها از بهترین روش‌های درمان این بیماری هستند.
• ابتلا به بیماری‌های عفونی، ضخیم شدن پوست، مشکلات خواب، ابتلا به درماتیت تماسی، زخم شدن و اگزما هرپتیکوم از عوارض اگزما هستند.
• شما برای مشاورۀ آنلاین سریع و آسان با متخصص پوست، می‌توانید از کلینیک هرلایف بهره مند شوید.

پرسش‌های پرتکرار