به نظر شما برای داشتن رحم سالم چه باید کرد؟ خانم‌ها در سیکل قاعدگی خود باید به نکاتی توجه داشته باشند که سلامت دستگاه تناسلی خود را حفظ کنند. این نکات بیشتر از هر چیزی به بهبود سبک زندگی بانوان وابسته هستند.
برای مثال بهداشت فردی و جنسی را رعایت کنید، رژیم غذایی سالمی داشته باشید، رابطۀ جنسی محافظت شده داشته و سلامت رحم، واژن و تخمدان‌های خود را به صورت دوره‌ای بررسی کنید.
نشانه‌های سلامت رحم
پیش از آنکه دربارۀ راهکارهایی صحبت کنیم که با کمک آنها می‌توانید رحم خود را سلامت نگه دارید، نشانه‌هایی را دربارۀ «رحم سالم» ذکر خواهیم کرد. در حقیقت شما می‌توانید به چند نکتۀ مهم دقت کنید و با کمک آنها متوجه شوید که رحم سالمی دارید یا نه.
- خونریزی‌های شدید و دردناک پریود ندارید.
- در فاصلۀ میان دو پریود، خونریزی یا لکه بینی ندارید.
- با مشکل تکرر ادرار یا ادرار فوریتی اذیت نمی‌شوید.
- سوزش، خارش و درد هنگام دفع ادرار احساس نمی‌کنید.
- درد شکمی یا کمر درد ندارید.
اگر علائم فوق را در سیکل‌های قاعدگی تجربه نمی‌کنید، می‌توانیم بگوییم که احتمالاً از خصوصیات رحم سالم بهره مند شده‌اید. البته توصیه می‌کنیم که به صورت دوره‌ای به پزشک متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید تا با معاینات لگن و اگر لازم بود با معاینه‌ای همچون فرآیند هیستروسکوپی (Hysteroscopy) از سلامت رحم خود مطمئن شوید.
سلامت واژن و ترشحات واژنی
شما هنگامی از سلامتی رحم خود آسوده خاطر خواهید شد که واژن و تخمدان‌های سالم نیز داشته باشید. واژن کانال متصل به دهانۀ رحم بوده و شما با علائم مختلف و همچنین ترشحات واژنی متوجه سلامت این بافت از دستگاه تناسلی خواهید شد.
یکی از نکات مهم برای سلامت واژن، حفظ اسیدیتی محیط آن است برای همین باید در انتخاب شوینده‌ها و صابون ها نهایت دقت را داشته باشید.
تفاوت واژن سالم و ناسالم چیست؟
برای اینکه به تفاوت واژن سالم و ناسالم بهتر پی ببرید، در ادامه به بررسی ظاهر بیرونی، ساختار داخلی و ترشحات واژن می‌پردازیم.
ظاهر بیرونی واژن
بخش خارجی واژن به اسم فرج (Valve) شناخته می‌شود. فرج از لب‌های بزرگ (بخش بیرونی) و لب‌های کوچک (بخش درونی) تشکیل شده است. ظاهر این لب‌ها در خانم‌های مختلف از نظر اندازه و شکل متفاوت و طبیعی است. البته رنگ فرج نیز در افراد مختلف تحت تأثیر ژنتیک و تغییرات هورمونی فرق دارد.
ساختار داخلی واژن
قسمت داخلی واژن از اهمیت بالایی برخوردار است. در واقع کانال واژن عملکردهای متعددی از جمله تسهیل رابطۀ جنسی، زایمان و خونریزی قاعدگی را بر عهده دارد. طول آن در خانم‌های بزرگسال ۶ تا ۷.۵ سانتی متر است. البته تحریکات جنسی، طول کانال را تا دو برابر افزایش می‌دهند.
طول کانال واژن در خانم‌های مختلف تحت تأثیر سن، ژنتیک، ماهیچه‌های کف لگن، بارداری و فرزندآوری متفاوت است. در ضمن موضوع نگران کننده‌ای به حساب نمی‌آید.
ترشحات واژنی
ترشحات واژنی در رحم، دهانۀ رحم و واژن تشکیل می‌شوند. اما مرحلۀ آخر حضور آنها در بدن واژن است. این ترشحات که در صورت سلامت خانم‌ها شفاف هستند، در فازهای مختلف سیکل قاعدگی نیز شرایط مختلفی دارند.
ترشح واژن ناسالم چگونه است؟
ترشحات واژن در حالت سلامت بدون بو، شفاف، سفید یا کمی زرد و در زمان تخمک گذاری دارای ویژگی کشسانی هستند. این ترشحات علاوه بر تنظیم سطح اسیدیتۀ واژن و تسهیل زایمان، به نرم و روان کردن واژن و فرج کمک می‌کنند. در حالی که خروج مایع و سلول‌های قدیمی در پاکسازی واژن نقش مهمی دارد. این ترشحات هنگام تخمک گذاری بافتی رقیق دارند. در حالی که این مایع پس از تخمک گذاری بافتی غلیظ‌تر خواهد داشت.
هنگامی که واژن سالم نیست، خانم‌ها متوجه تغییر رنگ در ترشحات واژن خواهند شد. عمدتاً تغییرات زیر مشاهده می‌شوند.
رنگ زرد و سبز ترشحات واژنی
رنگ زرد، سبز یا خاکستری تیره ترشحات واژنی نشانۀ بیماری‌های عفونی از جمله عفونت‌های قارچی، بیماری‌های عفونی باکتریایی و بیماری‌های عفونی ویروسی است. عفونت سوزاک و کلامیدیا، بیماری‌های زگیل تناسلی و تبخال تناسلی و عفونت مخمری واژن باعث خاکستری، زرد یا سبز شدن رنگ ترشحات واژن می‌شوند.
رنگ قرمز یا قهوه‌ای ترشحات واژنی
رنگ قرمز یا قهوه‌ای ترشحات واژن به خانم‌ها دربارۀ بی نظمی قاعدگی اطلاع می‌دهد. گاهی نیز خانم‌هایی که باردار شده‌اند، ترشحات واژنی خود را خونی یا قهوه‌ای می‌بینند. اما باید توجه داشت که اگر خانم مطمئن باشد باردار نیست و برنامۀ قاعدگی منظمی دارد، ترشحات قرمز یا قهوه‌ای می‌توانند نشانۀ مشکلی در دستگاه تناسلی به حساب بیایند.
ترشحات سفید و شفاف
هنگامی که ترشحات واژن سفید و شفاف بوده و غلظت آن هم با توجه به مراحل سیکل قاعدگی باشد، می‌توان گفت که واژن سالم است. اما اگر ترشحات سفید، غلیظ و همراه با خارش و سوزش باشند، احتمال وجود بیماری‌های مختلف را باید انتظار داشت.
انواع عفونت و بیماری‌های واژن
همانطور که پیش از این اشاره شد، بیماری‌های مختلفی وجود دارند که هر کدام بر عملکرد واژن و ترشحات واژنی اثر دارد. این بیماری‌ها در اکثر مواقع عفونت‌هایی هستند که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود.
عفونت قارچی (Yeast infection)
بیماری عفونی مقاربتی گاهی از نوع قارچی است. کاندیدا آلبیکانس (Candida albicans) یکی از این بیماری‌ها به حساب می‌آید. ترشحات سفید و در عین حال غلیظ‌تر از حالت طبیعی و اغلب بد بو را می‌توان نشانۀ مهمی از رشد قارچ در واژن در نظر گرفت. در کنار تغییر در ترشحات، خانم‌ها ممکن است سوزش، خارش، تورم و دردناک بودن رابطۀ جنسی را نیز مشاهده کنند.
تریکومونیازیس (Trichomoniasis)
بیماری دیگری که واژن خانم‌ها و ترشحات این بافت را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بیماری عفونی مقاربتی تریکومونیازیس (Trichomoniasis) است. عامل به وجود آورندۀ بیماری یک انگل است و باعث سبز یا زرد شدن ترشحات واژن می‌شود. آنتی بیوتیک‌ها نیز برای درمان این بیماری تجویز می‌شوند.
واژینوز باکتریال (Bacterial vaginosis)
بیماری‌های باکتریایی هم از عوامل بر هم زنندۀ سلامت واژن هستند. واژینوز باکتریال (Bacterial vaginosis) یکی از این بیماری‌ها به حساب می‌آید. ترشحات واژینوز باکتریال نیز به رنگ سفید یا قهوه‌ای دیده می‌شوند.
سوزاک و کلامیدیا (Gonorrhea and chlamydia)
بیماری‌های سوزاک و کلامیدیا، دو بیماری باکتریایی هستند که در اثر رابطۀ جنسی به راحتی منتقل می‌شوند. ترشحات سوزاک و کلامیدیا به رنگ سبز یا زرد هستند. در حالی که کلامیدیا باعث بروز بوی بد نیز در ترشحات واژن می‌شود. در حالی که هنگام ابتلا به سوزاک، ترشحات بافتی نازک‌تر و غلیظ‌تر خواهند داشت. این بیماری عموماً باعث احساس سوزش و درد خواهد شد.
چرا داشتن واژن سالم اهمیت دارد؟
واژن سالم در سلامت قاعدگی نقش مهمی ایفا می‌کند. نرم و روان بودن کانال واژن، احساس مطلوبی را برای خانم‌ها و شریک جنسی آنها رقم می‌زند. در حالی که سلامت فرج، احساس آرامشی را به هنگام حرکت کردن، ورزش، دفع ادرار و آمیزش جنسی به وجود می‌آورد. در مورد خانم‌هایی که در شرایط زایمان قرار دارند، زایمان طبیعی هنگام سلامت واژن آسان‌تر و بدون مشکلات ناشی از واژن ناسالم انجام می‌شود. بنابراین می‌توان عملکرد سالم واژن را در سلامت کلی دستگاه تناسلی و بدن مشاهده کرد.
برای داشتن رحم سالم چه باید کرد؟
اکنون که با ویژگی‌های رحم و واژن سالم آشنا شدید، می‌توانیم به راهکارهایی اشاره کنیم که شما با کمک آنها می‌توانید سلامت رحم خود را حفظ کنید یا در صورت نیاز آن را ارتقا دهید.
رژیم غذایی مناسب
اولین عاملی که می‌توان گفت در همه حال و بیشتر از سایر راهکارها بر سلامت رحم، واژن و کل دستگاه تناسلی اثر دارد، رژیم غذایی سالم است. پیروی از برنامه‌ای که در آن مواد غذایی سالم وجود دارند و پاسخگوی نیاز بدن به ویتامین‌ها، مواد معدنی، پروتئین‌ها، کربوهیدرات و اسیدهای چرب غیر اشباع هستند، به سلامت رحم شما کمک می‌کند. پرهیز از نوشیدنی‌های الکلی، انواع خوراکی‌های مضر مانند پفک و چیپس و یا خوراکی‌های شیرین مانند کیک و بیسکویت به جای خوراکی‌های سالم بیشترین آسیب را به رحم شما می‌زنند.
رعایت بهداشت فردی و جنسی
یکی از عواملی که سلامت رحم و دهانۀ رحم را آسیب می‌زند، عامل عفونت است. بیماری‌های عفونی مقاربتی مانند زگیل تناسلی، سوزاک، کلامیدیا، تبخال تناسلی به راحتی به خانم‌ها منتقل می‌شوند. بافت رحم نیز به سهولت آسیب می‌بیند. به نحوی که اگر خانم‌ها دیر هنگام متوجه بیماری عفونی خود شوند یا با تأخیر برای درمان آن اقدام کنند، شاید به سرطان دهانۀ رحم، سرطان رحم یا حتی سرطان بافت واژن مبتلا شوند.
ورزش کردن
خانم‌ها برای اینکه از سلامت رحم خود مراقبت کنند، باید نرمش‌های مختلف را در برنامۀ روزانۀ خود قرار دهند. ورزش کگل و سایر ورزش‌هایی که برای تقویت لگن استفاده می‌شوند، می‌توانند بافت عضلانی رحم را نیز تقویت کنند. علاوه بر این، دویدن روزانه می‌تواند در سلامت این اندام و سایر اعضای بدن نقش داشته باشد. در عین حال، یوگا به تمرکز بر سلامت جسم و روان و تلاش برای تقویت آنها کمک می‌کند.
مدیریت استرس
استرس یکی از عوامل مخرب رحم به حساب می‌آید. این عامل با تأثیر بر ترشح هورمون‌های جنسی بر عملکرد اندام‌های مختلف اثر می‌گذارد. در حالی که یادگیری روش‌های کنترل خشم، مدیریت استرس و تلاش برای افزایش آرامش می‌توانند سلامتی رحم را ارتقا داده و در سطح بالایی نگه دارند.
استفاده از مکمل‌های غذایی
آهن، امگا ۳، اسید فولیک، زینک، ویتامین دی و مولتی ویتامین‌ها از جمله مکمل‌های غذایی مفیدی هستند که خانم‌ها می‌توانند در برنامۀ غذایی خود قرار دهند. البته بهتر است که مصرف این مکمل‌ها تحت نظر پزشک و متخصص تغذیه باشد تا عملکرد اندام‌های دیگر مختل نشود.
البته نباید دمنوش‌ها را فراموش کرد. دمنوش‌های مختلفی مانند دمنوش جعفری، دمنوش زعفران و دارچین، دمنوش بابونه، دمنوش رازیانه و سایر دمنوش‌ها در تأمین مواد معدنی و ویتامین‌ها نقش مهمی ایفا می‌کنند.
کاهش مصرف مواد کافئین دار
نوشیدنی‌های کافئین دار یکی از خوراکی‌هایی هستند که در برنامۀ روزانۀ بسیاری از خانم‌ها قرار دارند. طبق پژوهش دکتر رزماری حکیم و همکارانش در سال ۱۹۹۸، نشان داد که احتمال بارداری خانم‌هایی که کمتر از یک فنجان قهوه در روز می‌نوشند، بیشتر از خانم‌هایی است که روزانه بیشتر از یک فنجان قهوه می‌نوشند.
البته این پژوهش مصرف نوشیدنی الکلی و نوشیدنی کافئین دار را با هم در نظر گرفته بود. اما آنچه که در این مطلب اهمیت دارد، تأثیر کافئین زیاد بر باروری خانم‌هاست. در ضمن مصرف کافئین می‌تواند بیماری فیبروم رحم را حادتر کند. به همین دلیل میزان کافئین مصرفی را در روز باید در نظر داشت.
سیگار نکشیدن
مطالعات متعددی تأثیر سیگار کشیدن را بر باروری خانم‌ها بررسی کرده‌اند. این پژوهش‌ها نشان داده‌اند خانم‌هایی که سیگار می‌کشند یا در معرض دود سیگار هستند، نسبت به افرادی که چنین شرایطی ندارند، احتمال بارداری کمتری دارند.
علاوه بر کاهش باروری، افزایش سقط جنین، زایمان زودرس و آسیب دیدن جنین از عوارض مواد موجود در سیگار یا دود آن هستند. این در حالی است که پژوهشی در سال ۲۰۰۷ نشان داده که نه تنها باروری طبیعی، بلکه موفقیت در لقاح مصنوعی (IVF) نیز تحت تأثیر مخرب مواد مضر سیگار قرار دارد.
نکات مهم برای داشتن رحم سالم
- رحم سالم فاقد خونریزی‌های شدید و دردناک، خونریزی یا لکه بینی میان دو پریود و مشکل تکرر ادرار یا ادرار فوریتی است.
- خانم‌هایی که رحم سالم دارند. سوزش، خارش، درد شکمی و درد هنگام ادرار کردن را تجربه نمی‌کنند.
- ترشحات واژن در حالت سالم بدون بو، شفاف، سفید یا کمی زرد و در زمان تخمک گذاری دارای ویژگی کشسانی هستند. در صورت ابتلا به بیماری‌های عفونی رنگ آن ممکن است سبز، زرد و خاکستری شود. غلظت آن نیز تغییر خواهد کرد.
- واژن سالم در سلامت قاعدگی و بهبود شرایط زایمان طبیعی نقش مهمی ایفا می‌کند. نرم و روان بودن کانال واژن، رابطۀ جنسی مطلوبی را برای خانم‌ها و شریک جنسی آنها رقم می‌زند.
- داشتن رژیم غذایی سالم، مصرف مکمل‌های غذایی، سیگار نکشیدن، ورزش کردن، مصرف نکردن کافئین زیاد و رعایت بهداشت فردی و جنسی به شما در حفظ و ارتقای بهداشت سلامت رحم کمک می‌کنند.
پرسش‌های پرتکرار درباره سلامت رحم
معاینات لگن و سونوگرافی واژینال برای بررسی سلامت واژن کاربرد دارند.
ترشحات خونی و قهوه‌ای رنگ، ترشحات سفید و غلیظ‌تر از حد طبیعی و ترشحات سبز، زرد یا خاکستری رنگ که بدبو هستند.
رحمی که خونریزی شدید و زیاد در زمان پریود نداشته باشد، خانم مشکلات سوزش، خارش، دردناک بودن آمیزش جنسی و کمردرد را تجربه نکند و لکه بینی در میان دو پریود اتفاق نیفتند. این موارد خصوصیات رحم سالم هستند.
ماهی، تخم مرغ، عناب، هویج، غلات و حبوبات، میوه‌هایی مانند توت فرنگی، آووکادو و انجیر، سبزیجاتی مانند هویج، اسفناج و جعفری از جمله خوراکی‌های مؤثر در سلامت رحم هستند.
منابع:
