اگرچه تستوسترون یک هورمون مردانه است، با این حال زنان نیز به مقدار کمتری از آن نیاز دارند تا جایی که حتی کمبود تستوسترون می‌تواند مشکلاتی مثل کاهش میل جنسی، پریودهای نامنظم و تحلیل استخوان را برای آنها در پی داشته باشد.
آزمایش تستوسترون با بررسی سطح این هورمون در بدن، به تشخیص علت بروز برخی مشکلات در زنان کمک می‌کند. برای مثال خانم‌هایی که با مشکل رشد غیر طبیعی موهای زائد در بدن یا صورت، طاسی یا ریزش مو در سر با الگوی مردانه، قاعدگی‌های نامنظم یا قطع قاعدگی، ناباروری و تغییر در صدا مواجه هستند، ممکن است به تشخیص پزشک متخصص زنان به انجام این آزمایش نیاز داشته باشند.
آزمایش هورمون تستوسترون چیست؟
آزمایش تستوسترون میزان این هورمون موجود در خون را اندازه گیری می‌کند. تستوسترون به عنوان یک هورمون جنسی مردانه است که البته به میزان کمتری در بدن زنان نیز ترشح می‌شود. دو بخش مجزا در بدن زنان در تولید این هورمون نقش دارند. اولین قسمت تخمدان‌ها هستند که وظیفۀ اصلی آنها تولید تخمک است. قسمت دیگر، غدد فوق کلیوی هستند که به عنوان اندام‌هایی کاربردی در بالای هر کلیه قرار دارند و چند هورمون مجزا را تولید می‌کنند.
این هورمون در مردان نقش‌های زیادی دارد، اما در بدن زنان به رشد استخوان‌ها، داشتن اندام‌های سالم و ماهیچه‌های قوی‌تر کمک می‌کند. هورمون تستوسترون به اشکال مختلفی مثل تستوسترون آزاد و تام یعنی تستوسترون متصل به پروتئین در خون وجود دارد که بسته به تشخیص پزشک ممکن است برای آگاهی از برخی مشکلات سلامتی مورد آزمایش قرار گیرد.
چرا آزمایش تستوسترون در زنان انجام می‌شود؟
آزمایش تستوسترون در زنان نشان می‌دهد که این هورمون بیشتر یا کمتر از میزان طبیعی در بدن وجود دارد. البته سطح نرمال تستوسترون در زنان بسته به سن افراد متفاوت است. این آزمایش به تشخیص پزشک ممکن است برای هر یک از مشکلات زیر در زنان تجویز شود:
- مشکلات باروری
- میل جنسی کم
- پریود نامنظم
- عدم قاعدگی
- خشکی واژن
- پوکی استخوان یا استخوان‌های ضعیف
انواع آزمایش تستوسترون
سه نوع آزمایش خون هستند که سطح تستوسترون در زنان را اندازه گیری می‌کنند. در ادامه این سه نوع را بررسی می‌کنیم:
- آزمایش (A total testosterone test): تست توتال، کل تستوسترون‌های موجود یعنی تستوسترون آزاد و تام (نمونه‌های متصل به پروتئین‌ها) را اندازه گیری می‌کند. این آزمایش رایج‌ترین تست برای اندازه گیری هورمون تستوسترون است.
- آزمایش (A free testosterone test): این تست فقط شکل فعال (آزاد) تستوسترون را اندازه گیری می‌کند. اگرچه به نسبت نوع اول رواج کمتری دارد، با این حال ممکن است در برخی شرایط پزشکی تجویز شود.
- آزمایش (A bioavailable testosterone test): این تست سطح تستوسترون آزاد و یک تستوسترون متصل به پروتئین خون به نام آلبومین را می‌سنجد. این آزمایش نیز اغلب تجویز نمی‌شود، اما در برخی مواقع ممکن است به تشخیص پزشک انجام شود.
روش‌های انجام آزمایش تستوسترون
بهترین و رایج‌ترین روش انجام آزمایش تستوسترون، گرفتن نمونۀ خون است. در برخی از مواقع آزمایش بزاق می‌تواند جایگزین شود، با این حال نتایج چندین مطالعۀ معتبر نشان داده‌اند که در صورت استفاده از آزمایش بزاق، به آزمایشات تکمیلی برای اطمینان از دقیق بودن نتایج نیاز است.
تفسیر جواب آزمایش تستوسترون در زنان
میزان تستوسترون در زنان بسته به سن و شرایطی که فرد در آن قرار دارد متفاوت است. حتی مقادیر نرمال ممکن است از یک آزمایشگاه به آزمایشگاه دیگر کمی متفاوت باشد. به همین دلیل تفسیر دقیق نتایج باید با کمک پزشک متخصص زنان انجام شود. با این حال در ادامه به طور کلی مقادیر نرمال هورمون تستوسترون را در زنان به تفکیک شرایط گوناگون بیان می‌کنیم.
- میزان تستوسترون در زمان قاعدگی: بین ۱۵ تا ۷۰ نانوگرم در دسی لیتر
- میزان تستوسترون در زمان بارداری: بین ۱۰ تا ۴۰ نانوگرم در دسی لیتر
- میزان تستوسترون در زمان شیردهی: بین ۱۰ تا ۵۰ نانوگرم در دسی لیتر
علاوه بر موارد بالا، مقدار تستوسترون ممکن است در طول روز، بسته به سن، فعالیت بدنی، استرس و حتی تغذیه متغیر باشد. سطح پایین تستوسترون در زنان ممکن است به دلیل یک اختلال فوق کلیوی، اختلال در غدۀ هیپوفیز و یا یک اختلال تخمدانی ایجاد شده باشد.
این در حالی است که سطح بالای هورمون تستوسترون در زنان ممکن است نشان دهندۀ سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)، اختلال در غدۀ هیپوفیز، سرطان تخمدان یا یک اختلال در غدۀ آدرنال باشد. البته اگر سن شما بالاست، کمبود این هورمون تا حدی طبیعی خواهد بود. در نهایت همه چیز به تشخیص پزشک شما بستگی دارد.
توصیه‌ها و نکات مهم برای آمادگی قبل از آزمایش تستوسترون
معمولاً قبل از انجام آزمایش تستوسترون نیاز به انجام کار خاصی ندارید. با این حال از آنجایی که سطح این هورمون در طول روز کاهش پیدا می‌کند، توصیه می‌شود که آزمایش خود را صبح زود انجام دهید. بهترین زمان ۷ تا ۱۰ صبح است.
در صورت مصرف دارو، حتماً قبل از انجام آزمایش این موضوع را با پزشک خود در میان بگذارید، زیرا برخی داروها ممکن است نتیجۀ تست را تحت تأثیر قرار دهند. در این شرایط شاید پزشک توصیه کند که قبل از انجام آزمایش، مصرف آنها را به طور موقت قطع کنید. در نهایت بهتر است قبل از انجام تمرینات ورزشی سنگین خودداری کنید.
مراکز و هزینه انجام آزمایش تستوسترون
آزمایش سطح تستوسترون معمولاً در آزمایشگاه‌های پزشکی و مراکز بهداشتی انجام می‌شود. در این آزمایش خون از فرد نمونه برداری شده و سطح هورمون تستوسترون سنجیده می‌شود. برخی از کلینیک‌های پزشکی نیز ممکن است نسبت به انجام این آزمایش اقدام کنند.
هزینۀ این تست بسته به عوامل متعدد از جمله مکان زندگی، نوع آزمایشگاه و نوع آزمایش متغیر باشد. البته، نوع بیمه نیز می‌تواند در هزینۀ نهایی تأثیر داشته باشد. برای انتخاب بهترین محل انجام آزمایش همراه با بهترین هزینه، می‌توانید از راهنمایی پزشک خود کمک بگیرید.
علائم خطر و راهنمای مشاوره با پزشک
اگر شما هم هر یک از علائم خطر تغییرات در هورمون تستوسترون را مشاهده کردید، با مراجعه به پزشک غدد یا پزشک متخصص زنان می‌توانید با سنجش میزان تستوسترون موجود در خون، مشکل خود را علت یابی کنید. از علائم این مشکل می‌توانیم به تغییرات در قاعدگی، مشکلات جنسی، تغییر در صدا، رشد مو یا ریزش آن اشاره کنیم.
تستوسترون و سلامت زنان: ارتباطی که نمی‌شناسید
- تستوسترون به عنوان هورمون مردانه شناخته می‌شود، با این حال مقدار کمی از آن در بدن زنان نیز وجود دارد. آزمایش تستوسترون به بررسی سطح این هورمون می‌پردازد.
- سطح غیر طبیعی تستوسترون می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات مختلفی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک، تومورهای تخمدان یا مشکلات غدد فوق کلیوی باشد. اما از آزمایش این هورمون برای بررسی علل ناباروری و ارزیابی علائمی مثل رشد موهای زائد، الگوی طاسی مردان یا تغییر صدا در زنان نیز استفاده می‌شود.
- محدودۀ طبیعی تستوسترون در زنان متفاوت است و به عوامل مختلفی مانند سن و شرایط پزشکی بستگی دارد.
- اگر برای شما هم سؤال است که به این آزمایش نیاز دارید یا خیر، می‌توانید از مشاورۀ پزشکان هرلایف در این زمینه کمک بگیرید.
پرسش‌های پرتکرار
از این آزمایش برای تشخیص برخی اختلالات هورمونی، علل ناباروری، اثربخشی برخی درمان‌ها و علائمی مثل رشد موهای زائد، آکنه و تغییرات صدا در زنان استفاده می‌شود.
چندین عامل در بروز این حالت دخیل هستند که از جملۀ آنها می‌توانیم به سندرم تخمدان پلی کیستیک، تومورهای تخمدان، تومورهای غدد فوق کلیوی و برخی داروها اشاره کنیم.
خیر سطح طبیعی این هورمون بسته به عوامل مختلف مثل سن، چرخۀ قاعدگی و شرایط پزشکی متفاوت است.
منابع:
