گل مژه نوعی عفونت کوچک و اما دردناک در ناحیۀ پلک است که اغلب به دلیل مسدود شدن غدد چربی اطراف مژه‌ها به وجود می‌آید. عامل اصلی بروز این عفونت باکتری استافیلوکوک است. عدم رعایت بهداشت چشم در کنار مواردی همچون استفاده از لوازم آرایشی آلوده عوامل بروز این عارضه هستند.
از عوارض گل مژه می‌توانیم به درد و ناراحتی در ناحیۀ پلک، قرمزی و تورم پلک، حساسیت به نور و در برخی از موارد نادر حتی گسترش عفونت به نواحی عمقی پلک اشاره کنیم. این عارضه با استفاده از شستشوی منظم پلک‌ها و استفاده از کمپرس گرم در موارد خفیف و یا استفاده از داروهایی همچون پماد آنتی بیوتیک و قطرۀ چشمی در موارد شدیدتر درمان می‌شود. در این مقاله از مجله هرلایف به معرفی این بیماری و بررسی دلایل بروز آن می‌پردازیم.
گل مژه چشم چیست؟
گل مژه (Stye) به یک تودۀ قرمز کوچک و دردناک روی پلک گفته می‌شود که از نظر ظاهری شبیه به جوش است. این عارضه به ندرت نشانۀ یک مشکل جدی محسوب می‌شود، اما اغلب تا زمانی که بهبود پیدا کند، دردناک خواهد بود. گل مژه در بیشتر موارد فقط یک چشم را درگیر می‌کند، با این حال حتی ممکن است به شکل همزمان در پلک هر دو چشم بروز پیدا کند.
از لحاظ ظاهری، گل مژه با چرک پر می‌شود و اگرچه در بیشتر موارد قسمت بیرونی پلک را درگیر می‌کند، اما گاهی نیز می‌تواند باعث عفونی شدن پلک داخلی شود. معمولاً گل مژه به صورت خود به خود بعد از گذشت چند روز بهبود پیدا می‌کند که البته حتی در چنین شرایطی باید با برخی راهکارها درد و ناراحتی ناشی از این عارضه را کاهش دهید.
چرا گل مژه میزنیم
علت ایجاد گل مژه بروز عفونت در غدد چربی پلک است. یک باکتری به نام استافیلوکوک (staphylococcus) مسئول بروز این عارضه شناسایی شده است. از عوامل خطر گل مژه می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- لمس کردن چشم‌ها با دستان آلوده (شسته نشده)
- خوابیدن با آرایش چشم
- قرار دادن لنز در چشم بدون ضدعفونی کردن و یا شستن دست‌ها
- ابتلا به روزاسه (بیماری پوستی با نشانه‌های قرمزی در صورت)
- ابتلا به بلفاریت (التهاب مزمن در لبۀ پلک)
- استفاده از لوازم آرایشی قدیمی یا تاریخ مصرف گذشته
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان عمومی
علائم گل مژه
گل مژه‌ها رواج بسیاری زیادی دارند. این عارضه در بین بزرگسالان بیش از کودکان دیده می‌شود، زیرا غدد روغنی در بزرگسالان غلیظ‌تر از غدد روغنی در کودکان است، به همین دلیل بیشتر مستعد انسداد خواهند بود. علامت اصلی بروز گل مژه، وجود یک برجستگی کوچک قرمز و دردناک است که در امتداد پلک نزدیک به مژه ایجاد شده است. از سایر علائم این عارضه می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم.
- تورم پلک
- احساس درد یا خارش
- حساسیت به نور
- ترشح از چشم یا ریزش اشک از آن
- احساس خراش در چشم
- احساس وجود جسم خارجی در چشم
- پوسته پوسته شدن بخش امتداد پلک
عوارض گل مژه
از عوارض گل مژه می‌توانیم به بروز مشکلات زیبایی و حتی اختلال موقت در بینایی اشاره کنیم. همچنین در برخی موارد نادر این عارضه ممکن است منجر به عفونت بافت‌های اطراف چشم شود. از طرف دیگر در صورتی که بهداشت چشم به صورت روزانه رعایت نشود، احتمال عود گل مژه پلک پایین و بالا وجود دارد. دو مورد از عوارض شایع گل مژه را در ادامه بررسی می‌کنیم.
شالازیون (کیست میبومین)
شالازیون که گاهی با نام کیست میبومین نیز شناخته می‌شود زمانی رخ می‌دهد که یکی از غدد چربی موجود در پلک مسدود شود. در ادامه به تفاوت این عارضه با گل مژه برای تشخیص و درمان می‌پردازیم؛ با این حال زمانی که گل مژه به شکلی طولانی داخل پلک را درگیر کند، می‌تواند به شالازیون تبدیل شود. این کیست اغلب بدون درد است اما در صورتی که عفونی شود دردناک و ملتهب خواهد شد. در این شرایط پزشک متخصص چشم یا عمومی احتمالاً برای شما آنتی بیوتیک تجویز می‌کند.
سلولیت پره سپتال
اگر عفونت ناشی از گل مژه به بافت‌های اطراف چشم گسترش پیدا کند، می‌تواند منجر به بروز عارضه‌ای به نام سلولیت پره سپتال شود که البته بیشتر کودکان زیر 10 سال را درگیر می‌کند. این عارضه که با نام سلولیت دور چشم نیز شناخته می‌شود، شامل بروز قرمزی و ورم در لایه‌های اطراف چشم و پلک‌هاست که درد چشم را نیز به همراه دارد.
گاهی سلولیت پره سپتال ممکن است باعث بروز تب و در موارد شدید حتی منجر به کاهش بینایی نیز شود. این عفونت نیاز به درمان فوری با آنتی بیوتیک مطابق با تجویز پزشک دارد. بنابراین در صورت مشاهدۀ علائم مربوط به آن باید سریع به پزشک مراجعه کنید.
انواع گل مژه
گل مژه از نظر محل ایجاد به دو دسته متفاوت تقسیم می‌شود که در ادامه به معرفی آن‌ها می‌پردازیم.
گل مژه خارجی
این نوع گل مژه همانطور که از نامش پیداست، در بخش بیرونی پلک بالا یا پایین ایجاد می‌شود. این سری از انواع گل مژه رایج‌تر از نوع دیگر هستند. بروز عفونت در فولیکول مژه اغلب عاملی برای ایجاد گل مژه خارجی است.
گل مژه داخلی
گل مژه داخلی روی هر کدام از پلک‌های داخلی ایجاد می‌شود. بروز عفونت در غدۀ داخلی پلک دقیقاً جایی که باعث تولید روغن‌هایی برای مرطوب نگه داشتن چشم می‌شود، عاملی برای بروز این نوع گل مژه است.
ترکیدن گل مژه
برخی از افراد برای رفع سریع گل مژه اقدام به ترکاندن آن می‌کنند که باید بگوییم به هیچ عنوان نباید چنین کاری را انجام داد؛ زیرا ممکن است منجر به گسترش عفونت شده و حتی عوارض دیگری را نیز ایجاد کند. درمان بیماری اغلب به صورت خود به خودی و یا راهکارهای خانگی (مانند تمیز کردن چشم با آب جوشیدۀ سرد برای بیرون آوردن چرک) امکان پذیر است اما در صورت ادامه دار بودن علائم تنها باید به پزشک مراجعه کرد.
نحوه تشخیص گل مژه
اگرچه گل مژه معمولاً با درمان‌های خانگی خود به خود بهبود پیدا می‌کند، اما برخی از نمونه‌ها دیرتر از بین می‌روند که در این شرایط نیاز به بررسی پزشکی دارند. پزشک با بررسی پلک، برجستگی مورد نظر را معاینه می‌کند و در مورد علائمی که دارید سؤالاتی را از شما می‌پرسد. به طور کل این عارضه از طریق معاینۀ چشم قابل تشخیص است.
درمان گل مژه
گل مژه در بیشتر موارد به صورت خود به خودی بعد از چند روز از بین می‌رود، با این حال برای درمان سریع‌تر و داشتن احساسی بهتر ناشی از کاهش درد و تورم می‌توانید برخی از راهکارهای درمانی پزشکی یا درمان‌های خود مراقبتی خانگی را در دستور کار قرار دهید.
درمان خانگی
برای تسکین گل مژه در خانه، کارهای زیر را انجام دهید:
- کمپرس گرم: یک پارچۀ تمیز را در آب گرم خیس کنید و روی چشم بگذارید. 10 تا 15 دقیقه نگه دارید و این کار را چند بار در روز تکرار کنید. کمپرس گرم باعث می‌شود چرک گل مژه نرم شده و راحت‌تر تخلیه شود.
- تمیز کردن پلک: با محلول ملایم شامپو بچه و آب، پلک را تمیز کنید. از دستمال مرطوب مخصوص چشم هم می‌توانید استفاده کنید.
نکته: گل مژه را دستکاری نکنید، پلک را دست نزنید و به خصوص نمالید، آرایش نکنید و از لنز استفاده نکنید تا خوب شود.
درمان کلینیکی، سریع ترین راه درمان گل مژه
اگر بعد از گذشت 48 ساعت مراقبت از خود در خانه، گل مژه شما بهبود نیافت و درد و تورم همچنان ادامه داشت، حتماً به پزشک چشم پزشک مراجعه کنید. چشم پزشک ممکن است برای درمان گل مژه، یکی از روش‌های زیر را توصیه کند:
- پماد یا قطره آنتی‌بیوتیک: پزشک ممکن است پمادی برای استفاده روی پلک یا قطرۀ چشمی آنتی بیوتیک تجویز کند. پمادهای آنتی‌بیوتیک مانند اریترومایسین یا کلرامفنیکل چشمی اغلب به عنوان بهترین پماد گل مژه شناخته می‌شوند که معمولاً در درمان این عارضه نقش دارند. از پمادهای تتراسایکلین و سیپروفلوکساسین نیز می‌توان برای درمان گل مژه پلک بالا یا پایین بهره برد.
- آنتی بیوتیک خوراکی: در صورتی که عفونت به اطراف چشم گسترش پیدا کرده باشد یا بعد از برش برای تخلیه گل مژه داخلی، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کند.
- تزریق استروئید: برای کاهش تورم پلک، پزشک ممکن است استروئید را مستقیماً به گل مژه تزریق کند.
درمان گل مژه با طب سنتی
یکی از مواد طبیعی برای تسریع روند بهبودی گل مژه که بر اساس اطلاعات مندرج در سایت مای کلیولند کلینیک توسط برخی از دانشمندان هم تأیید شده، چای سبز است. چای سبز با خواص آنتی اکسیدانی و ضد باکتریایی خود می‌تواند دیوارۀ سلولی باکتری گل مژه را بشکند و باعث از بین رفتن آن شود. البته تمامی متخصصان به استفاده از چای سبز برای رفع گل مژه اعتقاد ندارد، با این حال تحقیقات نشان می‌دهند که این ماده آسیبی برای چشم به دنبال ندارد، بنابراین می‌توانید آن را امتحان کنید.
از چای سبز به شکل گرم استفاده کرده و چشم خود را با آن شستشو دهید یا به شکل یک کمپرس گرم (چای سبز کیسه‌ای) از آن استفاده کنید.
جراحی برای گل مژه
جراحی نیز یک روش کلینیکی برای درمان گل مژه است با این حال به صورت جداگانه به آن می‌پردازیم. در برخی از موارد خصوصاً در زمان ماندگاری گل مژه پزشک ممکن است جراحی را برای درمان آن تجویز کند. در چنین شرایطی از یک برش کوچک برای تخلیۀ گل مژه در مطب همراه با بی حسی موضعی استفاده می‌کند. این عمل به طور کل یک جراحی بزرگ نیست و به شکلی سرپایی انجام می‌شود. مدت زمان جراحی ممکن است بین 15 تا 20 دقیقه طول بکشد.
این نوع جراحی اغلب نیازی به بخیه ندارد. از سری مراقبت‌های بعد از جراحی باید به مصرف آنتی بیوتیک و قطرۀ چشمی، عدم استفاده از لنز تماسی، خاراندن و دست زدن به چشم تا یک هفته اشاره کنیم. همچنین باید تا زمان خوب شدن جای جراحی از ورود آب به چشم یا آرایش کردن آن خودداری کنید. هزینۀ عمل گل مژه به دلیل راحت بودن آن بالا نیست و از پزشکی به پزشک دیگر متغیر خواهد بود.
راه‌های پیشگیری از گل مژه چشم
اگر در مورد ابتلا به این عارضه نگران هستید و یا قبلاً به گل مژه مبتلا بوده‌اید بهتر است با نکات مهم برای پیشگیری از ابتلا به آن آشنا باشید. در ادامه به ذکر این موارد می‌پردازیم.
- چندین بار در روز، به خصوص قبل از دست زدن به چشم‌ها، دست‌های خود را با ضد عفونی کنندۀ الکلی تمیز کنید.
- از مالیدن چشم‌ها با دست خودداری کنید.
- لوازم آرایشی قدیمی را دور بریزید.
- لوازم آرایشی خود را با دیگران به اشتراک نگذارید.
- از خوابیدن با آرایش چشم خودداری کنید.
- قبل از دست زدن به لنزها، دست‌های خود را به خوبی بشویید.
- طبق دستور پزشک، لنزهای خود را به طور مرتب ضدعفونی کنید.
- در صورت ابتلا به گل مژه در گذشته، برای پیشگیری از عود مجدد به طور منظم از کمپرس گرم استفاده کنید.
- در صورت ابتلا به بلفاریت، دقیقاً طبق دستور پزشک، چشم‌های خود را مراقبت کنید.
تفاوت گل مژه با شالازیون
گل مژه و شالازیون هر دو می‌توانند به دلیل مسدود شدن غدد چربی ایجاد شوند با این تفاوت که شالازیون یک کیست برجسته است که در قسمت داخلی پلک ظاهر می‌شود و اغلب بدون درد است. این در حالی است که گل مژه حالتی جوش مانند دارد و از نظر ظاهری کوچک‌تر است. از طرفی، گل مژه حالتی دردناک دارد و اغلب در بیرون پلک بالا یا پایین نزدیک مژه رشد می‌کند. شالازیون امکان دارد تا چند هفته طول بکشد، این در حالی است که گل مژه عمر کوتاه‌تری دارد. با این حال گل مژه در موارد محدودی قابلیت سرایت دارد و در صورت عدم درمان می‌تواند به شالازیون هم تبدیل شود.
تمام نکاتی که در مورد گل مژه باید بدانید
- گل مژه به یک برآمدگی قرمز رنگ و چرکی در پلک گفته می‌شود که به دلیل عفونت و باکتری ایجاد می‌شود.
- این برآمدگی جوش مانند خطرناک نیست اما ممکن است تا زمان بهبودی دردناک باشد.
- گل مژه در بیشتر موارد چند روز پس از بروز خود به خود بهبود پیدا می‌کند، اما برای تسریع روند بهبودی استفاده از کمپرس آب گرم، شستشوی پلک‌ها با آب ولرم و شامپوی بچه و در موارد شدیدتر، استفاده از داروهایی همچون پماد آنتی بیوتیک توصیه می‌شود.
- تجربۀ شما از ابتلا به گل مژه و درمان آن چیست؟ برای شما این امکان وجود دارد تا علاوه بر ثبت نظر خود در این زمینه، با سایر کاربران اپلیکیشن هرلایف همراه شوید و از قابلیت‌های فوق العادۀ این برنامه همچون تماس مستقیم با پزشکان و استفاده از تجربیات دیگر کاربران استفاده کنید.
پرسش‌های پرتکرار
گل مژه به دلیل مسدود شدن غدد چربی پلک و ورود یک نوع باکتری خاص به چشم ایجاد می‌شود که می‌تواند ناشی از مالیدن دستان آلوده به چشم، آرایش چشم با مواد بی کیفیت یا تاریخ مصرف گذشته و مواردی از این دست باشد.
بهترین درمان استفاده از کمپرس آب گرم و شستشوی پلک با شامپوی بچه است. همچنین استفاده از چای سبز کیسه‌ای ممکن است به درمان گل مژه کمک کند.
منابع:
