پروژسترون یکی از دو هورمون اصلی در بدن زنان محسوب می‌شود. نقش این هورمون در آماده کردن بدن برای انجام لقاح و البته تنظیم کردن زمان پریود شدن بسیار مهم است. در صورتی که به هر دلیلی به دکتر مراجعه کرده و تحت درمان با پروژسترون قرار گرفته‌اید، حتماً باید با نکات مهم درباره شیاف پروژسترون و پریود شدن آگاه باشید. در این مطلب از هرلایف علاوه بر بررسی نقش پروژسترون در بدن زنان و رفع مشکلات با این نوع هورمون، به تأثیر اثربخشی شیاف بر چرخه قاعدگی می‌پردازیم.
پروژسترون چیست؟
قبل از بررسی رابطه شیاف پروژسترون و پریود شدن، بهتر است کمی درباره این ماده بیشتر بدانیم. پروژسترون یکی از هورمون‌های اصلی بدن زنان است که بسیاری از افراد آن را با نام هورمون بارداری می‌شناسند. این هورمون زنانه تمام عیار، مسئول بسیاری از عملکرد‌های بدن زنان است که از جمله آن‌ها می‌توانیم به حفظ میل جنسی، بهبود فرآیند پریود شدن و آماده کردن بدن خانم‌ها برای بارداری اشاره کنیم.
ترشح هورمون پروژسترون از طریق تخمدان‌ها، جفت (در صورت باردار بودن) و غدد فوق کلیوی اتفاق می‌افتد. این هورمون با عملکرد بهینه خود منجر به ریزش دیواره رحم شده و در نتیجه تحریک بدن برای پریود شدن را در پی دارد.
شیاف پروژسترون برای چه مواردی استفاده می‌شود؟
شیاف پروژسترون از جمله داروهایی است که به صورت واژینال استفاده می‌شود و همانطور که از نام آن پیداست، حاوی مقادیری هورمون پروژسترون است. این هورمون در هر زمانی برای بدن ضروری است و در دوران بارداری از رشد رحم حمایت کرده و مانع از انقباضات رحمی خواهد شد. از سوی دیگر این شیاف‌ها برای افرادی که مشغول به پیگیری درمان‌های باروری هستند، لازم هستند، زیرا درمان‌های ناباروری سطح پروژسترون بدن را کاهش می‌دهند.
این پروژسترون مصنوعی که بیش از ۴۰ سال است در درمان مشکلات متعدد در زنان استفاده می‌شود، کاربردهای دیگری نیز دارد. برای مثال در بیشتر موارد زمانی که طول چرخه قاعدگی نامنظم است (چرخه‌های طولانی یا حذف یک یا چند چرخه قاعدگی) یا زمان‌هایی که با وجود چرخه منظم، تخمک گذاری انجام نمی‌شود، در واقع سطح این هورمون در بدن کم شده یا به طور کل از بین رفته است. در چنین مواقعی خانم دکتر استعمال شیاف پروژسترون را تجویز می‌کند. در این شرایط است که بحث رابطه شیاف پروژسترون و پریود شدن مطرح خواهد شد. به طور کلی از تأثیرات شیاف پروژسترون در بدن زنان می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- کمک به غلیظ شدن مخاط دهانه رحم برای پیشگیری از انتقال باکتری‌های مضر به آن
- کمک به حفظ پوشش رحم در دوران بارداری
- کمک به تحریک غدد در دوران شیردهی
- کمک به پریود منظم
- حمایت از تخمک بارور شده با کمک به ضخیم کردن دیواره رحم
- پیشگیری از بروز انقباضات در رحم در دوران بارداری
- کمک به حفظ جنین و پیشگیری از سقط آن
تأثیر شیاف پروژسترون بر چرخۀ قاعدگی و تغییرات هورمون پروژسترون
هورمون پروژسترون به عنوان یک عامل متعادل کننده در پریود شدن محسوب می‌شود و مسئول کنترل این جریان است. ما در چرخه قاعدگی با ۳ مرحله مختلف رو به رو هستیم که سطح هورمون پروژسترون هم در آن‌ها متفاوت خواهد بود، به این صورت که گاهی سیر کاهشی و گاهی افزایشی به خود می‌گیرد. همین تغییرات سطح پروژسترون در بدن خانم است که سیگنال‌های ریزش دیواره این عضو را به رحم منتقل می‌کند تا در زمان مناسب قاعدگی آغاز شود.
قبل از اینکه تخمک گذاری شروع شود، سطح پروژسترون در بدن کم است، اما زمانی که این فرآیند شروع شود، سطح پروژسترون به حدی در بدن افزایش می‌یابد که از آن به عنوان هورمون غالب یاد می‌کنند. در صورتی که تخمک توسط اسپرم در این دوران بارور نشود، دوباره روند کاهشی سطح پروژسترون آغاز می‌شود و قاعدگی رخ خواهد داد. با این اوصاف اگر سطح این هورمون کارآمد آن طور که لازم است، بالا یا پایین نرود، می‌تواند منظم بودن پریودها و حتی مقدار خونریزی در این دوران را تحت تأثیر قرار دهد و از سوی دیگر حتی مشکلات باروری را به دنبال داشته باشد.
چند روز بعد از قطع شیاف پروژسترون پریود می‌شویم؟
در رابطه با مصرف شیاف پروژسترون و پریود شدن، زمان بروز قاعدگی برای بسیاری از افراد اهمیت دارد. در حالت عادی بعد از قطع مصرف دارو، بیمار باید منتظر بروز قاعدگی باشد که این فرآیند بسته به بدن فرد می‌تواند بین ۳ تا ۷ روز بعد از مصرف آخرین شیاف باشد. این دارو در زمانی که آن را مصرف می‌کنید، باعث کنترل خونریزی می‌شود، اما بعد از استفاده به مرور بدن را آماده ریزش دیواره رحم و بعد از آن بروز قاعدگی می‌کند.
در صورت مصرف پروژسترون، معمولاً نباید شاهد خونریزی پریود باشید. البته ممکن است لکه بینی گهگاهی را تجربه کنید. این لکه بینی بسته به میزان مصرف دارو حتی ممکن است تا چند ماه ادامه دار باشد. نکته مهم در مصرف این دارو سبک تر کردن قاعدگی است که در برخی از افراد اتفاق می‌افتد. به همین دلیل شاید بعد از مصرف این هورمون، سطح خونریزی کمتری را به نسبت ماه‌های قبل تجربه کنید.
اگر بعد از استفاده از پروژسترون پریود نشدم چه اتفاقی می افتد؟
در این شرایط اگر مطمئن هستید که بارداری رخ نداده است، باید حتماً آزمایشات پزشکی بیشتری را برای تشخیص مشکل خود و علت آن انجام دهید. در حالت عادی اگر حتی بعد از مصرف این هورمون، قاعدگی بروز پیدا نکند، احتمالاً دلیل اصلی آن به کافی نبودن میزان تولید استروژن در بدن برمی‌گردد. اما اینکه علت چیست و چگونه باید آن را برطرف کرد، به جواب آزمایشات شما و تشخیص پزشک متخصص زنان بستگی دارد.
اثرات جانبی مصرف شیاف پروژسترون
اثرات جانبی و عوارض شیاف پروژسترون بسته به شخص و دوز مصرفی آن می‌تواند متفاوت باشد. به طور کلی بسیاری از افرادی که این دارو را استفاده می‌کنند، با عوارض جانبی جدی یا خاصی مواجه نمی‌شوند. اما برخی از شایع‌ترین این عوارض شامل نفخ معده، درد شکم، افزایش تحریک پذیری، حساس شدن سینه‌ها، نوسانات خلقی، حالت تهوع، خواب آلودگی و ایجاد ناراحتی در ناحیه واژن می‌شوند. عوارض مصرف این دارو، اثرات کوتاه مدتی دارند. در صورت طولانی و ماندگار شدن هر یک از این عوارض، باید با دکتر خود مشورت کنید.
همانطور که گفتیم با مصرف شیاف واژینال، بیمار دچار عارضه جدی نمی‌شود، اما گاهی ممکن است عوارضی از قبیل خونریزی غیرمعمول واژینال، ایجاد توده در سینه، ورم مچ پا، تغییرات شدید خلقی مثل افسردگی و زرد شدن ملتحمۀ چشم یا پوست رخ دهند. در چنین شرایطی باید با مشورت با دکتر خیلی زود کمک‌های پزشکی دریافت کرد.
نحوه مصرف شیاف پروژسترون
برای مصرف شیاف پروژسترون، قبل از شروع باید دستان خود را تمیز بشویید، سپس یک عدد از شیاف را درون اپلیکاتور قرار دهید و بعد انتهای اپلیکاتور را بگیرید. در این مرحله باید در موقعیت قرار بگیرید. به این منظور هم می‌توانید ایستاده و هم به صورت درازکش دارو را استعمال کنید. پیشنهاد ما این است که به پشت دراز بکشید و زانوهای خود را خم کنید. حال اپلیکاتور را تا جایی که احساس راحتی دارید، درون واژن قرار دهید و در نهایت پیستون اپلیکاتور را فشار دهید تا شیاف درون واژن شما قرار بگیرد.
نکته مهم در استفاده از اپلیکاتور، یکبار مصرف بودن یا قابلیت استفاده مجدد آن است. در صورتی که می‌توانید دوباره از آن استفاده کنید، بهتر است اپلیکاتور را با آب گرم و صابون تمیز بشویید و برای استفاده بعدی در جای مناسب نگهداری کنید. در غیر این صورت بلافاصله اپلیکاتور یکبار مصرف را دور بیندازید.
نکات مهم در رابطه با شیاف پروژسترون و پریود شدن
اگر از شیاف پروژسترون برای پریود شدن خود استفاده می‌کنید، باید علاوه بر پیروی از دستورالعمل‌های ارائه شده توسط پزشک متخصص، برخی از نکات مهم را نیز در این زمینه در نظر بگیرید که از جمله آن‌ها می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- در صورتی که به پروژسترون حساسیت دارید، قبل از استفاده این موضوع را با دکتر در میان بگذارید. در حالت معمول این دارو می‌تواند شامل مواد غیرفعالی باشد که ممکن است واکنش‌های آلرژیک یا سایر مشکلات سلامتی را در پی داشته باشند.
- قبل از استفاده از شیاف پروژسترون، حتماً سابقه پزشکی یا بیماری خود مثل احتمال لخته شدن خون را با خانم دکتر در میان بگذارید.
- شیاف‌ها از جمله داروهای با احتمال نشتی هستند، بنابراین نه تنها بهتر است هنگام خواب از آن‌ها استفاده کنید، بلکه در زمان استفاده از یک پد بهداشتی برای جلوگیری از انتقال نشتی به سایر قسمت‌های بدن استفاده کنید.
- از این دارو به صورت همزمان با سایر داروهای واژینال استفاده نکنید. مگر اینکه در شرایط خاص این دستورالعمل از سوی دکتر شما تأیید شده باشد.
- به صورت خودسرانه مصرف شیاف پروژسترون را متوقف نکنید یا دوز آن را تغییر ندهید.
- به دلیل ایجاد حس خواب آلودگی با شیاف پروژسترون، سعی کنید در حین استفاده، کاری را که به هوشیاری کامل نیاز دارد انجام ندهید.
- شیاف پروژسترون را در دمای اتاق یا جای خنک (برای جلوگیری از ذوب شدن) نگهداری کنید.
- هورمون پروژسترون از طریق شیر مادر به کودک منتقل می‌شود، بنابراین در صورت استفاده همزمان در شیردهی، این موضوع را با دکتر خود در میان بگذارید.
- استفاده از شیاف پروژسترون در دوره قاعدگی بلامانع است.
- هنگام استفاده از شیاف از تامپون استفاده نکنید، زیرا ممکن است دارو را جذب کرده و عملکرد آن را مختل کند.
نتیجه گیری
- شیاف پروژسترون و پریود شدن با هم رابطه مستقیمی دارند، به طوری که کاهش یا افزایش این هورمون در بروز قاعدگی یا ایجاد مشکل در این فرآیند مؤثر است.
- از پروژسترون بیش از هر چیز به منظور حفظ حاملگی استفاده می‌شود. اما این دارو برای کنترل خونریزی‌های نامنظم دوران قاعدگی و یا خونریزی‌های غیر طبیعی نیز کاربرد دارد.
- انواع مختلفی از اشکال هورمون پروژسترون وجود دارند که علاوه بر آمپول پروژسترون، یکی از پرکاربرد‌ترین آن‌ها تجویز این دارو به شکل شیاف است.
- لیست عوارض جانبی مصرف پروژسترون به شکل آمپول یا شیاف یا هر شکل دیگری طولانی است و شامل مشکلات معده، حالت تهوع، گیجی، خواب آلودگی و نوسانات خلقی می‌شوند، اما اغلب افراد اثرات جانبی زیادی را تجربه نمی‌کنند.
- برای اطلاع دقیق از مصرف شیاف پروژسترون و پریود شدن باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.
منابع:
