هر آنچه باید درباره آزمایش پاپ اسمیر و مراحل انجام آن بدانید!

آزمایش پاپ اسمیر یک ابزار غربالگری نجات‌بخش برای سرطان دهانۀ رحم و برخی از سویه‌های ویروس HPV است. این آزمایش، سلول‌های غیرطبیعی دهانۀ رحم را قبل از اینکه شانس سرطانی شدن پیدا کنند، شناسایی خواهد کرد. بیش از ۹۵ درصد مواقع، خانم‌هایی که برای درمان سلول‌های پیش سرطانی اقدام کرده‌اند، دیگر به سرطان دهانه رحم مبتلا نشده‌اند. 

با توجه‌ به افزایش آمار ابتلا به سرطان دهانۀ رحم در زنان ایرانی، در این مقاله از بلاگ هرلایف به بررسی بهترین زمان انجام تست پاپ اسمیر، نتایج آزمایش و پاسخ به برخی از متداول‌ترین سؤالات شما می‌پردازیم.

آزمایش پاپ اسمیر چیست؟

نمونه‌برداری از سلول‌های دهانۀ رحم که به آن تست پاپ اسمیر (Pap Smear) گفته می‌شود، روشی برای غربالگری سرطان دهانۀ رحم است. این آزمایش به‌ نام یک پزشک آمریکایی «دکتر جورج پاپانیکولائو» نام‌گذاری شده است.

در تست پاپ اسمیر سلول‌های غیرطبیعی دهانۀ رحم را قبل از سرطانی شدن بررسی می‌کنند. پزشک متخصص زنان، اغلب آزمایش‌های ویروس (HPV) را در طول آزمایش پاپ اسمیر نیز انجام می‌دهد تا احتمال ابتلا به ویروس (HPV) که یکی از دلایل اصلی ابتلا به سرطان دهانۀ رحم است نیز بررسی شود. نتیجه نامشخص یا غیرطبیعی تست پاپ اسمیر می‌تواند نشانه‌ای از عفونت یا مشکل دیگری مانند سرطان باشد.

چرا تست پاپ اسمیر انجام می‌شود؟

همان‌طور که اشاره شد، تست Pap Smear برای غربالگری سرطان دهانۀ رحم انجام می‌شود. در این آزمایش، سلول‌های غیرطبیعی در دهانۀ رحم بررسی خواهند شد تا پتانسیل سرطانی‌ شدن یا سرطانی بودن آن‌ها تشخیص داده شود. در طول این تست، پزشک متخصص زنان، سلول‌های دهانۀ رحم را با دستگاه تست پاپ اسمیر برداشته و زیر میکروسکوپ آزمایشگاه برای تشخیص علائم سرطان بررسی می‌کند. این آزمایش نه‌ تنها برای تشخیص زودهنگام سرطان دهانۀ رحم که برای تشخیص عفونت و التهاب‌های خاص نیز انجام خواهد شد.

دهانه رحم کجاست؟

دهانۀ رحم یا سرویکس (Cervix) یک بافت استوانه‌ای در قسمت پایینی رحم است که به کانال واژن متصل می‌شود. اسپرم از طریق کانال واژن و دهانۀ رحم، وارد رحم می‌شود تا تخمک آزاد شده از تخمدان را بارور کند. در دوران بارداری، دهانۀ رحم بسته می‌شود تا جنین در رحم بماند. اما در زمان زایمان، دهانۀ رحم باز می‌شود. زمانی‌ که فرد باردار نباشد، دهانۀ رحم مخاطی تولید می‌کند تا از بدن در برابر باکتری‌هایی که عامل عفونت هستند، محافظت کند.

چه کسانی به تست پاپ اسمیر نیاز دارند؟

تمامی خانم‌ها از سن ۲۱ سالگی تا ۶۵ سالگی باید آزمایش پاپ اسمیر و از سن ۳۰ سالگی آزمایش ویروس (HPV) را انجام دهند.

هر چند وقت یکبار باید تست پاپ اسمیر انجام شود؟

از سن ۲۱ سالگی تا ۶۵ سالگی، هر ۳ سال یک‌بار باید تست پاپ اسمیر انجام شود. افراد می‌توانند آزمایش پاپ اسمیر خود را با آزمایش ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) هم‌زمان انجام دهند که از سن ۳۰ سالگی شروع می‌شود. اگر همراه با پاپ اسمیر، تست (HPV) نیز انجام دهید، در عوض می‌توانید هر ۵ سال یک‌بار آزمایش شوید. ویروس (HPV) یکی از شایع‌ترین عفونت‌های مقاربتی (STIs) است که با سرطان دهانۀ رحم مرتبط بوده و باید به‌صورت منظم آزمایش شود. اینکه هر چند وقت یک‌بار به تست پاپ اسمیر نیاز دارید به عوامل زیادی از جمله موارد زیر بستگی دارد.

• سن
• سابقه بیماری
• نتایج آخرین آزمایش پاپ اسمیر
• ابتلا به ویروس (HPV)

جدول سن تست پاپ اسمیر

اکثر خانم‌ها بعد از ۶۵ سالگی دیگر نیازی به انجام تست پاپ اسمیر نخواهند داشت. در جدول زیر سن انجام و تناوب یا فرکانس انجام تست پاپ اسمیر در سال‌های مختلف آمده است.

عوامل تعیین‌کننده زمان انجام تست پاپ اسمیر

اگر نگرانی‌های سلامتی خاصی داشته باشید، پزشک متخصص زنان ممکن است انجام تست پاپ اسمیر با فاصله زمانی کوتاه‌تر را توصیه کند تا نتایج به‌ صورت دوره‌ای بررسی شود. این عوامل علاوه‌ بر کوتاه‌تر کردن فرکانس‌های انجام تست پاپ اسمیر می‌تواند باعث توصیه به انجام تست برای خانم‌های بالای ۶۵ سال نیز شود. برخی از این نگرانی‌ها به شرح زیر هستند.

• ابتلا به سرطان دهانۀ رحم یا تحت درمان این سرطان بودن
• سلول‌های پیش‌سرطانی در تست پاپ اسمیر قبلی
• ابتلا به ویروس (HPV)
• ابتلا به ویروس نقص سیستم ایمنی (HIV) یا نقص ایمنی ناشی از بیماری و شیمی‌درمانی
• قرار گرفتن در معرض دی اتیل استیل بسترول (DES) قبل از تولد (به‌ دلیل افزایش خطر ابتلا به سرطان دهانۀ رحم با قرار گرفتن در معرض این دارو)

چطور برای آزمایش پاپ اسمیر آماده شوید؟

برخی از کارهایی که در روز قبل از انجام تست پاپ اسمیر انجام می‌دهید می‌تواند روی نتایج این تست تأثیر داشته باشد. برای اینکه نتیجه آزمایش دقیق‌تر باشد، باید اقدامات زیر را انجام دهید.

• ۲ روز قبل از تست پاپ اسمیر رابطه جنسی واژینال نداشته باشید.
• حداقل ۲ روز قبل از آزمایش پاپ اسمیر از تامپون، کرم واژینال یا دارو، فوم یا ژل و دیگر محصولات ضدبارداری، روان‌کننده و غیره استفاده نکنید.
• برای انجام تست پاپ اسمیر باید حداقل ۵ روز از پایان پریود شما گذشته باشد.

تست پاپ اسمیر چطور انجام می‌شود؟

مراحل آزمایش پاپ اسمیر به شرح زیر است.

• متخصص زنان ابزاری کوچک به‌ نام «اسپیکولوم» را برای باز کردن واژن، وارد بدن شما می‌کند. ممکن است کمی فشار یا به‌ میزان بسیار کمی درد را احساس کنید. این ابزار پلاستیکی یا فلزی، واژن را باز نگه می‌دارد تا پزشک بتواند دهانۀ رحم شما را ببیند.
• از دستگاه پاپ اسمیر که یک برس کوچک روی سر آن قرار دارد، برای خراش دادن آرام سلول‌های دهانۀ رحم استفاده می‌شود.

این کار ابداً دردناک نیست اما خانم‌هایی که خیلی حساس هستند، ممکن است مقدار بسیار کمی احساس ناراحتی یا درد داشته باشند.

تست پاپ اسمیر با درد و خونریزی همراه است؟

پاپ اسمیر روشی بسیار ایمن و قابل اعتماد برای تشخیص سرطان دهانۀ رحم است. بعد از آزمایش ممکن است لکه‌بینی خفیفی داشته باشید. اما خونریزی واژینال یا لکه‌‌بینی به جای پریود و لکه‌بینی طولانی‌مدت آنچنان محتمل نیست. در اکثر موارد، خانم‌ها گرفتگی یا درد حس نمی‌کنند. چون آزمایش پاپ اسمیر نباید درد داشته باشد اما ممکن است کمی احساس ناراحتی کنید. همان‌طور که اشاره شد، احتمال خونریزی خفیف بعد از انجام تست وجود دارد اما حین تست نباید درد یا گرفتگی داشته باشید. اگر احساس ناراحتی بیش از چند دقیقه طول کشید یا لکه‌بینی طولانی‌تر از ۲۴ ساعت ادامه داشت، باید به پزشک متخصص زنان خود اطلاع دهید. ممکن است برخی از خانم‌ها نتایج منفی کاذب یا نادرست داشته باشند که در این شرایط باید طبق دستور پزشک متخصص زنان برای تست پاپ اسمیر بعدی اقدام شود.

بعد از انجام آزمایش چه اتفاقی می‌افتد؟

متخصص زنان بعد از نمونه‌برداری از دهانۀ رحم شما با پاپ اسمیر، نمونه را در یک ظرف آزمایشگاهی یا لوله آزمایشگاهی قرار داده و آن را به آزمایشگاه می‌فرستد. متخصص پاتولوژیست نمونه‌ها را زیر میکروسکوپ آزمایشگاهی بررسی می‌کند تا سلول‌های غیرطبیعی که ممکن است نشان‌دهنده سرطان یا سویه‌های خاصی از (HPV) باشند را تشخیص دهد.

دریافت نتایج آزمایشگاهی تست پاپ اسمیر ممکن است تا ۳ هفته زمان ببرد. پس از مشخص شدن نتیجه، پزشک متخصص زنان آزمایش را تفسیر کرده و در صورت طبیعی بودن همه‌ نتایج، در نهایت به شما اطلاع می‌دهد چه زمانی باید تست بعدی خود را انجام دهید. در صورتی که نتایج تست وجود سلول‌های سرطانی را تشخیص داده یا نتایج طبیعی نباشند، پزشک متخصص زنان ممکن است آزمایش‌های دیگری را تجویز کند.

تفسیر نتایج تست پاپ اسمیر

زمانی‌ که نتایج آزمایشگاهی تست پاپ اسمیر را دریافت می‌کنید، پزشک متخصص زنان آن را تفسیر خواهد کرد. نتایج تست می‌تواند شامل موارد زیر باشد.

• عادی (Normal): سلول‌های دهانۀ رحم کاملاً طبیعی بوده و هیچ نشانه‌ای از بیماری یا سلول‌های غیرطبیعی سرطانی وجود ندارد.
• غیر مشخص (Unclear): آزمایشگاه نمی‌تواند طبیعی یا غیرطبیعی بودن سلول‌های دهانۀ رحم را تشخیص دهد. در این شرایط ممکن است پزشک متخصص زنان انجام مجدد و فوری تست پاپ اسمیر یا انجام تست با فاصله زمانی ۶ ماهه را توصیه کند.
• غیر عادی (Abnormal): سلول‌های دهانۀ رحم غیرطبیعی و متفاوت به‌ نظر می‌رسند که می‌تواند نشانه‌ای از ابتلا به سرطان دهانۀ رحم یا بیماری دیگری باشد

آیا نتیجه غیرطبیعی تست پاپ اسمیر به معنی ابتلا به سرطان دهانه رحم است؟

وجود سلول‌های غیرطبیعی در دهانۀ رحم و در نتیجه تست پاپ اسمیر به این معنی است که برخی از سلول‌های دهانۀ رحم شما غیرعادی به‌ نظر می‌رسند. این سلول‌های غیرطبیعی می‌تواند نشان‌دهنده تغییرات پیش سرطانی دهانه رحم باشد. بنابراین آزمایش پاپ اسمیر غیرطبیعی صرفا به‌معنای ابتلا به سرطان دهانه رحم نخواهد بود. اما در صورتی‌ که در نتیجه تست سلول‌های غیرعادی مشاهده شود، پزشک متخصص باید آزمایش‌های دیگری را نیز برای اطمینان از تعیین میزان خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم انجام دهد.

فرق آزمایش پاپ اسمیر و کولپوسکوپی چیست؟

در تست پاپ اسمیر، برای نمونه‌برداری از دهانه رحم، بافت دهانه رحم به‌صورت تصادفی و تا حدودی گسترده خراشیده خواهد شد. اما کولپوسکوپی به‌منظور بیوپسی با خراش دادن سلول‌های غیرطبیعی انجام می‌شود. بنابراین فرق پاپ اسمیر با کولپوسکوپی در این است که آزمایش پاپ اسمیر یک روش غربالگری محسوب شده درحالی‌که هدف اصلی از تست کولپوسکوپی تشخیص دقیق سرطانی بودن سلول‌های دهانه رحم است. یکی دیگر از تفاوت‌های این دو تست، هزینه آزمایش پاپ اسمیر در مقابل آزمایش کولپوسکوپی است. هر ۲ آزمایش تحت پوشش بیمه هستند اما هزینه آزمایش کولپوسکوپی بیشتر از پاپ اسمیر است.

آیا با تست پاپ اسمیر می‌توان بیماری‌های مقاربتی را تشخیص داد؟

خیلی از خانم‌ها می‌خواهند بدانند که: آیا تست پاپ اسمیر ویروس (HPV) را نشان می‌دهد؟ در پاسخ باید بگوییم که تست پاپ اسمیر نمی‌تواند بیماری‌های مقاربتی مانند ابتلا به ویروس (HPV) را تشخیص دهد. آزمایش پاپ اسمیر تنها می‌تواند برخی از انواع خاص عفونت‌های ویروسی اچ پی وی را تشخیص دهد. انجام تست پاپ اسمیر روشی اختصاصی برای تشخیص (HPV) نیست اما تفسیر آزمایش پاپ اسمیر می‌تواند احتمال وجود عفونت (HPV) را نشان دهد. بنابراین از همین‌جا می‌توان متوجه کاربرد و تفاوت تست پاپ اسمیر با آزمایش تشخیص ویروس (HPV) شد. برای تست عفونت‌هایی مانند کلامیدیا یا سوزاک، متخصص زنان از یک سواب (سرپنبه برای کشت میکروب در آزمایشگاه) استفاده می‌کند. البته با آزمایش خون نیز می‌توان برخی از بیماری‌های مقاربتی را تشخیص داد.

مروری کوتاه بر مهم‌ترین نکات درباره آزمایش پاپ اسمیر

• آزمایش پاپ اسمیر را باید یک نوع آزمایش و ابزار غربالگری دانست که از آن برای تشخیص سرطان دهانۀ رحم و برخی از سویه‌های ویروس (HPV) استفاده می‌شود.
• تمامی بانوان از سن ۲۱ سالگی تا ۶۵ سالگی باید آزمایش پاپ اسمیر را به صورت دوره‌ای انجام دهند.
• متخصصان پیشنهاد می‌کنند که از سن ۳۰ سالگی به بعد آزمایش ویروس (HPV) نیز در لیست آزمایش‌های دوره‌ای قرار داشته باشد.
• عدم داشتن رابطه در دو روز قبل از انجام تست و همچنین سپری شدن ۵ روز از پایان پریود از نکاتی است که باید به آن‌ها توجه داشت.

سؤالات متداول درباره آزمایش پاپ اسمیر

اکنون که با آزمایش پاپ اسمیر، ضرورت و اهمیت انجام آن و همین‌طور بهترین فرکانس تست آشنا شده‌اید، ممکن است سؤالاتی ذهنتان را مشغول کرده باشد. بنابراین در ادامه پاسخی کامل به برخی از متداول‌ترین سؤالات شما داده می‌شود.