یکی از سؤالات مهمی که بسیاری از مبتلایان به ریزش مو از خود می‌پرسند این است که تفاوت ریزش موی ارثی و هورمونی چیست؟ آیا ریزش موی من ژنتیکی است یا ریشه در مسائل هورمونی دارد؟ بر اساس نتایج مطالعات منتشر یافته در هلث لاین (Healthline)، هم ژنتیک هم عوامل متعدد دیگری می‌توانند در ریزش مو نقش داشته باشند. برای مثال در زنان یائسگی، زایمان و بارداری به دلیل تغییرات هورمونی نقش مهمی در ریزش موی قابل توجه دارند.
اگرچه ریزش موی ژنتیکی دائمی است، اما می‌توان آن را با برخی داروها، لیزر درمانی و تزریق پلاسمای غنی از پلاکت تا حدودی کنترل کرد. اما در ریزش موی هورمونی در صورت حل علت ریزش مو، امکان درمان این عارضه بیشتر است.
تفاوت ریزش موی ارثی و هورمونی
تفاوت ریزش موی ارثی و هورمونی به علت بروز مشکل، الگوی ریزش، سرعت ریزش مو، عوامل تشدید کننده، و حتی نحوۀ درمان آن برمی‌گردد که در قالب جدول زیر به آن‌ها می‌پردازیم.
| ویژگی | ریزش موی ارثی | ریزش موی هورمونی |
| علت اصلی | ژنتیک و هورمون (DHT) | نوسانات هورمونی به دلایل متعدد از جمله بارداری و مشکلات تیروئید |
| الگوی ریزش | معمولاً الگوی مشخص دارند مثل طاسی مردانه یا نازک شدن مو در زنان | دارای الگوی نامنظم و گاهی اوقات موضعی |
| سرعت ریزش | به تدریج و آهسته | اغلب ناگهانی و سریع (ممکن است تدریجی هم باشد) |
| عوامل تشدید کننده | استرس، رژیم غذایی نامناسب و مصرف برخی داروها | بیماری‌های تیروئید، تخمدان پلی کیستیک، یائسگی، بارداری و زایمان |
| درمان | کاشت مو، تجویز ماینوکسیدیل و داروهای مهار کنندۀ (DHT) | درمان علت زمینه‌ای برای تنظیم هورمون‌ها، لیزر درمانی، داروهای موضعی |
| میزان برگشت پذیری | اغلب برگشت ناپذیر | با درمان علت برگشت پذیر |
از کجا بفهمیم ریزش مو ژنتیکی و ارثی است؟
یکی از مهم‌ترین دلایل ریزش مو، ارثی بودن آن است که از نسلی به نسل دیگر منتقل می‌شود. عارضۀ آلوپسی آندروژنیک به عنوان رایج‌ترین شکل ریزش موی هورمونی/ ژنتیکی هم در مردان و هم در زنان است که البته در دو جنس با الگوی متفاوتی بروز پیدا می‌کند. جالب است بدانید که ریزش موی ژنتیکی حدود ۸۰ درصد از ریزش موی مردان را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که دلایل ریزش مو در زنان متنوع‌تر هستند، به طوری که این مدل ریزش مو، ۴۰ درصد از زنان را تا سنین میانسالی درگیر می‌کند.
اگر دوست دارید که نشانه‌های ریزش موی ژنتیکی را تشخیص دهید، مهم‌ترین کاری که باید انجام دهید این است که به علائم ریزش موی خود توجه کنید. در ادامه لیستی را با شما به اشتراک می‌گذاریم که در آن علائم مربوط به ریزش موی ژنتیکی آورده شده‌اند.
عقب رفتن خط مو
یکی از نشانه‌های قدرتمندی که ثابت می‌کنند ریزش مو می‌تواند علت ژنتیکی داشته باشد، عقب رفتن خط رویش موها به تدریج است. این حالت که اغلب در مردان رخ می‌دهد، نشانۀ آشکار آلوپسی آندروژنیک محسوب می‌شود.
کاهش حجم تاج مو
یکی دیگر از نشانه‌های ریزش موی هورمونی، کاهش حجم تاج موهاست. با وجود این نشانه ممکن است شما یکی از ژن‌های مرتبط با ریزش موی ارثی را با خود به همراه داشته باشید. بنابراین برای تشخیص این مورد حتماً به ریزش تاج موی خود دقت کنید.
داشتن موهای نازک
داشتن موهای نازک و کم حجم خصوصاً در ناحیۀ شقیقه و تاج موها از دیگر نشانه‌های ریزش موی ژنتیکی محسوب می‌شود که باید به آن دقت کنید.
شل شدن فولیکول‌های مو
اگر موهای شما به راحتی از ریشه جدا می‌شوند، نشان دهندۀ شل بودن فولیکو‌های موی شماست که خود علامتی از ریزش موی ژنتیکی محسوب می‌شود. سری بعد حین حمام کردن یا بیدار شدن با بررسی بالش، به شدت ریزش موهای خود دقت کنید.
از کجا بفهمیم ریزش مو هورمونی است؟
ریزش موی هورمونی به زمانی گفته می‌شود که عدم تعادل هورمونی به هر دلیلی عامل ریزش یا نازک شدن قابل توجه موهاست. چندین هورمون از جمله هورمون تیروئید، هورمون کورتیزول، هورمون تستوسترون و هورمون استروژن روی ریزش مو تأثیر دارند.
ریزش مو به دلیل عدم تعادل تیروئید
در موارد مربوط به تیروئید، زمانی که با کارکرد بیش از حد یا کمتر از میزان نرمال غدۀ تیروئید مواجه شوید، ممکن است ریزش مو را تجربه کنید. این ریزش مو یا کاهش حجم موها کل پوست سر را درگیر می‌کند. اما ممکن است از زمان ابتلا به یکی از دو عارضۀ کم کاری و پرکاری تیروئید، چندین ماه طول بکشد تا متوجه شوید ریزش موی زیادی دارید. برای تشخیص اینکه علت از تیروئید است، باید به سایر علائم خود دقت کنید.
ریزش مو به دلیل عدم تعادل کورتیزول
هورمون کورتیزول در زمان استرس و نگرانی بیش از حد معمول ترشح می‌شود. بنابراین قرار گرفتن در یک موقعیت استرس زا با افزایش میزان کورتیزول ممکن است ریزش مو را به دنبال داشته باشد.
ریزش مو به دلیل عدم تعادل استروژن
سمت دیگر ریزش موی هورمونی استروژن قرار دارد که به صورت مستقیم با چسبیدن به فولیکو‌های مو، آن‌ها را در فاز رشد مو تقویت می‌کند. هر عاملی مثل بارداری، شیردهی یا یائسگی در زنان که منجر به تغییر در سطح طبیعی این هورمون شود، ممکن است ریزش مو و یا حتی خلاف آن به میزان کمتر، پرپشت شدن موها را به دنبال داشته باشد.
ریزش مو به دلیل تستوسترون و دی هیدروتستوسترون
علاوه بر تمامی هورمون‌هایی که نام بردیم، تغییر در سطح تستوسترون نیز می‌تواند باعث ریزش مو خصوصاً در زنان شود. در زنان این تغییرات بیشتر به دلیل ابتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک رخ می‌دهند. جالب است بدانید که تستوسترون یک نقش مهم دیگر نیز در ریزش مو اما به شکل ارثی دارد. گاهی در حالتی که تستوسترون به هورمونی به نام دی هیدروتستوسترون تبدیل شود، این هورمون می‌تواند عاملی برای آلوپسی آندروژنیک یا ریزش موی ارثی محسوب شود.
علت ریزش موی هورمونی و ارثی
علت ریزش موی هورمونی و ارثی با یکدیگر تفاوت دارد که در ادامه به صورت مجزا آن‌ها را بررسی می‌کنیم:
علت ریزش موی ارثی
حساسیت بیش از اندازۀ ریشۀ مو حالتی ارثی دارد. محققان برخی از هورمون‌های ژن‌های مرتبط با ریزش موی مادرزادی را شناسایی کرده‌اند که یکی از اصلی‌ترین آن‌ها آندروژن است. مهم‌ترین آندروژن مرتبط با ریزش مو، دی هیدروتستوسترون (DHT) است. برای داشتن ریزش موی ارثی، هم وجود دی هیدروتستوسترون و هم برخی ژن‌های خاص لازم است. این ژن‌ها حساسیت فولیکو‌های مو به (DHT) را افزایش می‌دهند و باعث کوتاه شدن چرخۀ عمر آن‌ها و در نهایت ریزش مو می‌شوند.
علت ریزش موی هورمونی
ریزش موی هورمونی در زنان می‌تواند به دلیل عدم تعادل هورمونی ناشی از یائسگی، بارداری، سندرم تخمدان پلی کیستیک و اختلالات تیروئید رخ دهد. این در حالی است که ریزش موی هورمونی در مردان به دلیل افزایش هورمون دی هیدروتستوسترون (DHT) با کوچک شدن فولیکول مو اتفاق می‌افتد. اما در هر دو جنس برخی عوامل مشترک مثل استفاده از داروهای شیمی درمانی، داروی ضد افسردگی و داروهای رقیق کنندۀ خون ممکن است باعث ریزش موی هورمونی شوند.
عکس ریزش موی ارثی و هورمونی
برای آشنایی بیشتر با ریزش موی هورمونی و ارثی در ادامه تصاویری از این دو نوع ریزش مو را با شما به اشتراک می‌گذاریم:
ریزش موی ارثی
ریزش موی هورمونی
سن ریزش موی ارثی و هورمونی
بر اساس اطلاعات مندرج در سایت مایو کلینیک (Mayoclinc)، افراد روزانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ تار موی خود را از دست می‌دهند، بنابراین ریزش مو در این حالت و تا زمانی که موهای ریخته شده جایگزین شوند، ایرادی ندارد. اما ریزش مو بیش از این مقدار و در صورت عدم جایگزینی باید مورد بررسی و درمان قرار گیرد.
احتمال ریزش موی ارثی با افزایش سن بالا می‌رود. حدود ۲۵ درصد از مردان علائم ریزش موی ژنتیکی خود را قبل از ۲۱ سالگی مشاهده می‌کنند. در سن ۵۰ سالگی، نیمی از مردان این علائم را تجربه می‌کنند و حدود ۷۰ درصد دیگر با بالا رفتن سن موهای خود را از دست می‌دهند.
یک تفاوت ریزش موی ارثی و هورمونی، در سن بروز آن است، زیرا برخلاف ریزش موی ژنتیکی، زمانی که بحث عدم تعادل هورمونی به میان باشد، افراد در هر زمانی بعد از سن بلوغ می‌توانند به این عارضه دچار شوند. بنابراین نمی‌توان زمان دقیق برای این بروز ریزش موی هورمونی پیش بینی کرد.
جدیدترین درمان ریزش مو ارثی و هورمونی
درمان ریزش موی هورمونی و ارثی بسته به علت می‌تواند متفاوت باشد. در ادامه هر یک از روش‌های درمان کاربردی را بررسی می‌کنیم:
درمان ریزش موی ارثی
اگرچه ریزش موی ارثی اغلب قابل درمان نیست، اما می‌توان تا حدودی روند آن را کند یا حتی متوقف کرد. داروهای مرتبط با این مشکل با مکانیسم‌های گوناگون به کاهش ریزش مو و حتی تحریک رشد مجدد مو کمک می‌کنند.
- ماینوکسیدیل: این دارو با افزایش جریان خون به فولیکول مو، آن را تقویت کرده و به طولانی‌تر کردن فاز رشد مو کمک می‌کند.
- فیناستراید و دوتاستراید: این داروها با کاهش هورمون (DHT) باعث کوچک شدن فولیکول مو و کاهش ریزش مو می‌شوند.
درمان ریزش موی هورمونی
ریزش موی هورمونی به نسبت نوع ژنتیکی برگشت پذیری بسیار بیشتری دارد. اما برای دریافت نتایج بسیار مهم است که فرد نسبت به مشکل خود و درمان آن حساس باشد و در زمان مناسبی برای رفع آن اقدام کند. در بیشتر موارد درمان این نوع ریزش مو شامل یک رویکرد چند مرحله‌ای است که هدف اصلی آن بازگرداندن تعادل هورمونی است. در ادامه به ذکر راهکارهای درمانی ریزش موی هورمونی می‌پردازیم.
- هورمون درمانی: این نوع درمان یکی از روش‌های اصلی برطرف کردن ریزش موی هورمونی است که طی آن هورمون‌ها به حالت تعادل می‌رسند. سپس ریزش مو کاهش یافته و موهای جدید برای رشد کردن تحریک می‌شوند.
- داروها: داروهای مختلفی به منظور مسدود کردن هورمون (DHT) که عاملی برای ریزش مو محسوب می‌شود وجود دارند که پزشک متخصص پوست و مو ممکن است بر اساس تجربۀ خود و نیاز بیمار آن‌ها را تجویز کند. عملکرد برخی از این داروها با مسدود کردن فولیکول‌های مو مشخص می‌شود.
- تغییرات سبک زندگی: از دیگر روش‌های درمان ریزش موی هورمونی می‌توانیم به تغییرات سبک زندگی مثل ورزش منظم، رژیم غذایی متعادل و مدیریت استرس اشاره کنیم که با به تعادل رساندن هورمون‌ها، عاملی برای رشد مجدد موها هستند.
- پلاسمای غنی از پلاکت: پلاسما از خون خود فرد گرفته می‌شود، در ادامه این ماده برای تحریک رشد سلول‌های جدید به پوست سر تزریق می‌شود.
راه‌های پیشگیری از ریزش موی هورمونی و ارثی
از ریزش موی ارثی نمی‌توان پیشگیری کرد، اما برخی درمان‌های پزشکی می‌توانند به بهبود این شرایط کمک کنند. اما از روش‌های پیشگیری ریزش موی هورمونی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:
- مقابله با استرس
- داشتن رژیم غذایی سالم
- مدیریت شرایط پزشکی مرتبط با ریزش موی هورمونی
نکات مهم در مورد تفاوت ریزش موی ارثی و هورمونی
- مهم‌ترین تفاوت ریزش موی ارثی و هورمونی در علت بروز آن است که در حالت اول ژنتیک و هورمون (DHT) و در حالت دوم تمامی عواملی که منجر به تغییرات هورمونی می‌شوند در بروز این حالت نقش دارند.
- در ریزش موی ژنتیکی معمولاً الگوی ریزش مو مشخص است، این در حالی است که ریزش موی هورمونی به صورت نامشخص و گاهی موضعی رخ می‌دهد.
- در حالی که ریزش موی ژنتیکی یک مشکل دائمی و اغلب غیرقابل برگشت است، اما برخی از راهکارهای درمانی همچون استفاده از ماینوکسیدیل، فیناستراید و کاشت مو می‌توانند در کند یا حتی خنثی کردن این روند مؤثر باشند.
- برای رفع ریزش موی هورمونی پزشکان باید اول علت ریزش مو را پیدا کرده و آن را حل کنند، سپس از طریق روش‌های مختلف مثل داروهای موضعی یا لیزر درمانی به رفع این نوع ریزش مو بپردازند.
- اگر شما با ریزش مو غیرطبیعی مواجه هستید می‌توانید با مشاوره گرفتن از پزشکان هرلایف مشکل خود را علت یابی و برای درمان آن اقدام کنید.
پرسش‌های پرتکرار
ریزش موی هورمونی ناشی از تغییرات هورمونی در بدن است که می‌تواند موقتی یا دائمی باشد. این تغییرات ممکن است به دلیل عواملی مانند یائسگی، بارداری، اختلالات تیروئید یا برخی بیماری‌ها رخ دهند. در مقابل، ریزش موی ارثی به دلیل عوامل ژنتیکی و الگوی طاسی خانوادگی است و معمولاً پیش رونده و دائمی است.
بله تا حدودی هر دو نوع ریزش مو قابل درمان هستند، اما روش‌های درمانی و میزان موفقیت آن‌ها متفاوت هستند. ریزش موی هورمونی اغلب با درمان علت زمینه‌ای (مانند تنظیم هورمون‌ها) قابل کنترل است. ریزش موی ارثی معمولاً با داروها، روش‌های درمانی مانند تزریق پلاسمای غنی از پلاکت و پیوند مو قابل مدیریت است.
اگرچه توجه به برخی علائم مثل الگوی ریزش مو و مدت زمان قرار گرفتن در این وضعیت ممکن است تا حدی به تشخیص ریزش موی ارثی از هورمونی کمک کند، اما در نهایت برای تشخیص دقیق نیاز به بررسی پزشکی است. پزشک با بررسی سابقۀ پزشکی، انجام آزمایش‌های لازم و معاینۀ فیزیکی می‌تواند علت اصلی ریزش مو را مشخص کند.
منابع:
