بیماری هاشیموتو که با نام تیروئیدیت هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis) نیز شناخته می‌شود، یکی از بیماری‌های خودایمنی به حساب می‌آید که در طی آن سیستم ایمنی به تیروئید حمله می‌کند و عملکرد آن مختل می‌شود. این بیماری با علائمی مانند خستگی، افزایش وزن، عدم تحمل سرما، یبوست، ضعف عضلانی و درد مفاصل همراه است.
برای تشخیص این بیماری از دو تست آنتی بادی (anti-thyroid peroxidase-TPO) و (anti-thyroglobulin-Tg) استفاده می‌شود. در حالی که درمان آن با مصرف لووتیروکسین و اصلاح سبک زندگی صورت می‌گیرد. در ادامۀ این مطلب دربارۀ این بیماری توضیح بیشتری ارائه خواهیم داد.
بیماری هاشیموتو چیست؟
تیروئید هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis) که به طور خلاصه به آن هاشیموتو نیز می‌گویند، یکی از بیماری‌های خود ایمنی شایع میان زنان به حساب می‌آید که طی آن، غدۀ تیروئید از سوی سیستم ایمنی مورد حمله قرار می‌گیرد. به این واسطه، تیروئید که متابولیسم، سطح انرژی و عملکرد سایر اندام‌های بدن را تحت الشعاع قرار می‌دهد، از روال معمول خود خارج می‌شود.
علائم بیماری هاشیموتو
بیماری هاشیموتو مانند سایر بیماری‌ها و اختلالات تیروئید علائمی دارد که توضیح دربارۀ آنها به پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد می‌تواند به تشخیص دقیق بیماری و افتراق آن با کم کاری تیروئید کمک کند. این علائم که احتمالاً همۀ آنها در فرد دیده نشوند، عبارتند از:
- خستگی
- بی حالی و خواب بیش از حد
- افزایش وزن خفیف
- یبوست
- خشکی پوست
- حساسیت در مقابل سرما
- ضربان قلب آهسته‌تر از حد طبیعی
- سفتی مفصل و درد عضلانی
- موهای خشک و شکننده
- رشد آهستۀ موها
- ریزش مو
- خلق و خوی افسرده
- چشم و صورت پف کرده
- مشکلات حافظه
- مشکل در تمرکز
- پریود نامنظم و سنگین
- کاهش میل جنسی
- ناباروری زنان یا مردان
دلایل ابتلا به بیماری هاشیموتو
تیروئیدیت هاشیموتو که با نام تیروئیدیت لنفوسیتی مزمن نیز شناخته می‌شود، به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، محیطی و اختلال عملکرد سیستم ایمنی بدن ایجاد می‌شود. به این ترتیب، حملۀ اشتباه سیستم ایمنی به غدۀ تیروئید را به همراه دارد.
عکس العمل‌های سیستم ایمنی
اختلال در عملکرد سیستم ایمنی با تولید آنتی بادی‌هایی همراه است که باعث سرکوب غدۀ تیروئید می‌شود. این آنتی بادی‌ها (anti-thyroid peroxidase-TPO) و (anti-thyroglobulin-Tg) نام دارند. آسیبی که غدۀ تیروئید با ترشح این آنتی بادی‌ها می‌بیند، کاهش سطح هورمون‌های این اندام است. به این واسطه، افراد با علائمی مشابه کم کاری تیروئید مواجه می‌شوند.
عوامل ژنتیکی
سابقۀ خانوادگی در ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی از جمله هاشیموتو، دیابت نوع ۱ یا آرتریت روماتوئید خطر ابتلا به هاشیموتو را افزایش می‌دهد. در حقیقت، برخی از ژن‌های مرتبط با عملکرد سیستم ایمنی ممکن است افراد را به بیماری هاشیموتو مستعد کنند.
تغییرات هورمونی
خانم‌ها نسبت به آقایان بیشتر به بیماری‌های خودایمنی مبتلا می‌شوند. علت آن هم به خاطر تغییرات هورمونی است که در خانم‌ها بیشتر اتفاق می‌افتد. به ویژه که این تغییرات در زمان بلوغ، بارداری و یائسگی بیشتر رخ می‌دهند.
محرک‌های محیطی
هنگامی که میزان ید بد بیشتر از حد باشد یا برعکس آن رخ دهد، به این معنی که سطح ید دریافتی بدن ناکافی باشد، احتمال ابتلای افراد به هاشیموتو افزایش می‌یابد. علاوه بر این، اگر فرد استرس مزمن را در طول زندگی خود تجربه کند و همچنین به بیماری‌های عفونی ویروس و باکتریایی مبتلا شده باشد، بیشتر از سایر خانم‌ها و آقایان در خطر ابتلا به بیماری خود ایمنی هاشیموتو قرار می‌گیرد.
مواجهه با اشعۀ رادیواکتیو
افرادی که به دلیل شغلی که دارند یا به دلیل پرتودرمانی در مقابل اشعۀ رادیواکتیو قرار گرفته‌اند، بیشتر در خطر ابتلا به هاشیموتو قرار دارند.
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
روش تشخیص هاشیموتو
هنگامی که خانم‌ها و آقایان با علائم بیماری هاشیموتو (Hashimoto) به پزشک متخصص داخلی مراجعه می‌کنند، چند روش برای تشخیص دقیق بیماری آنها مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- معاینۀ فیزیکی و دریافت شرح حال: بررسی علائمی که بیمار دارد و همچنین وضعیت ظاهری غدۀ تیروئید، از اولین قدم‌های تشخیص بیماری هستند.
- انجام تست تیروئید و آنتی بادی: تست خون برای بررسی سطح هورمون‌های (T3) ،(T4) و (TSH) و همچنین بررسی سطح آنتی بادی‌های (TPO) و (Tg) از روش‌های مهم تشخیص بیماری هاشیموتو محسوب می‌شوند.
- سونوگرافی تیروئید: روش دیگری که برای تشخیص به کار می‌رود، سونوگرافی تیروئید است. این تصاویر دربارۀ سایز، بافت و ساختار تیروئید اطلاعاتی ارائه می‌دهند. ناهمگن بودن تیروئید و بروز تغییراتی به دلیل التهاب از طریق سونوگرافی قابل تشخیص هستند.
- بیوپسی: گاهی پزشک متخصص برای اینکه از عدم ابتلای بیماران به سرطان مطمئن شود، بیوپسی انجام می‌دهد.
درمان هاشیموتو
برای درمان هاشیموتو روش‌های درمان دارویی و طب سنتی وجود دارند که در ادامه به آنها خواهیم پرداخت.
درمان دارویی
درمان دارویی بیماران مبتلا به هاشیموتو (Hashimoto) با لووتیروکسین انجام می‌شود. این درمان هورمونی جایگزین با بررسی دوره‌ای سطح هورمون‌های تیروئید تغییراتی خواهد داشت. اگر افراد از خستگی و بی حوصلگی شدید ناشی از این بیماری خودایمنی شکایت کنند، داروهای ضدافسردگی برای آنها تجویز می‌شود. این در حالی است که تغییر برنامۀ غذایی بیماران برای دریافت ید بیشتر راهکار درمانی دیگر است. البته نباید فراموش کرد که گاهی جراحی گواتر راه درمانی مناسب به حساب می‌آید.
درمان طب سنتی
طرفداران طب سنتی از راهکارهای مختلفی پیروی می‌کنند که طب سنتی برای آنها تجویز کرده است. البته این درمان‌ها حداکثر درمان کمکی هستند و هیچ گاه نباید به عنوان درمان اصلی در نظر گرفته شوند.
این راهکارها عبارتند از:
- مصرف غذاهای کاهندۀ التهاب مانند میوه‌های تازه، سبزیجات، آجیل، دانه‌ها و امگا ۳
- حفظ تعادل ید بدن با مصرف نمک ید دار، لبنیات، تخم مرغ، گوشت بوقلمون و آلو خشک
- افزایش سطح سلنیوم با مصرف تخمۀ آفتابگردان و تخم مرغ برای کاهش سطح آنتی بادی‌ها
- عدم مصرف غذاهای فاقد گلوتن برای کاهش حملات دستگاه ایمنی به غدۀ تیروئید
- اصلاح سبک زندگی با مدیریت استرس و انجام ورزش‌های منظم
عوارض بیماری هاشیموتو
تیروئیدیت هاشیموتو در صورت عدم درمان یا مدیریت ضعیف منجر به عوارض مختلفی می‌شود. این عوارض معمولاً به دلیل کم کاری طولانی مدت تیروئید ایجاد می‌شوند و عملکرد طبیعی بدن را مختل می‌کنند.
| عارضه | توضیحات |
| گواتر | ابتلا به گواتر از عوارض بیماری هاشیموتو است. در صورت شدت یافتن به بروز مشکلات بلع و مشکل تنفسی منجر می‌شود. |
| مشکلات قلبی | این بیماری در افزایش سطح (LDL) و بروز مشکلات قلبی، تصلب شریان و نارسایی قلبی نقش دارد. |
| ناباروری | عدم تعادل هورمونی و تغییرات هورمون‌های جنسی بر سلامت قاعدگی و به ویژه تخمک گذاری اثر منفی داشته و احتمال ناباروری را افزایش می‌دهد. |
| میکس ادم (Mixedema) (میگزدم یا میکزدم) | عارضۀ بسیار نادر اما خطرناک که با خستگی شدید، خواب آلودگی شدید، عدم تحمل سرما، تنفس آهسته و گاهی کما همراه است. |
| اختلالات مغز و اعصاب | بروز افسردگی، عدم تمرکز و اختلال در حافظه از علائمی هستند که بیماران هاشیموتو تجربه می‌کنند. |
| نوروپاتی محیطی (Peripheral neuropathy) | التهاب، آسیب‌ها و ضایعات اعصاب محیطی از جمله عوارض دیگر بیماری خود ایمنی هاشیموتو به حساب می‌آیند. این اختلال با ضعف عضلانی، درد و بی حسی همراه است. |
| اختلالات رشد در کودکان | اختلالات شناختی، مشکلات رشد و همچنین بروز اختلالاتی در بلوغ کودکان به دلیل هاشیموتو نیز رخ می‌دهند. |
| ابتلا به سایر بیماری‌های خودایمنی | احتمال ابتلا به دیابت نوع ۱، آرتریت روماتوئید و همچنین بیماری آدیسون از عوارض هاشیموتو محسوب می‌شوند. |
| سرطان تیروئید | در صورتی که بیماری خودایمنی تیروئید (هاشیموتو) درمان نشود، احتمال سرطان تیروئید در موارد بسیار نادر وجود دارد. |
آیا هاشیموتو خطرناک است؟
بیماری هاشیموتو به خودی خود خطرناک نیست. اما اگر درمان نشود یا درمان آن با کیفیت مناسب پیش نرود، عوارض جانبی مختلفی به همراه خواهد داشت که باعث بروز چالش‌هایی می‌شود.
طول عمر بیماران هاشیموتو
طول عمر بیماران هاشیموتو مانند سایر افراد است. اما اگر درمان نشود و فرد با عوارض جانبی مختلف این بیماری مواجه شود، طول عمر او تحت الشعاع این عوارض خواهد بود.
کم کاری تیروئید و هاشیموتو
هاشیموتو و کم کاری تیروئید دو اختلال عملکردی غدۀ تیروئید هستند که با کاهش سطح هورمون‌های تیروئید همراه هستند. اما از نظر علائم، شیوۀ تشخیص و درمان تفاوت‌هایی دارند.
هاشیموتو در دوران بارداری
تغییرات هورمونی دوران بارداری باعث ایجاد چالش‌هایی برای زنانی می‌شود که مبتلا به هاشیموتو هستند. این بیماران باید تحت نظر پزشک داخلی یا غدد خود قرار داشته باشند تا علائم هاشیموتو تحت کنترل باشند. در غیر این صورت احتمال زایمان زودرس، سقط جنین، تولد نوزاد با وزن کم، پره اکلامپسی و افسردگی پس از زایمان افزایش پیدا می‌کند.
رژیم غذایی تیروئید هاشیموتو
افرادی که مشکل هاشیموتو دارند، با کمک برنامۀ رژیم غذایی مناسب می‌توانند روند درمان را بهتر پشت سر بگذارند. در رژیم این افراد توجه به غذاهای زیر اهمیت دارد:
- مصرف خوراکی‌های یددار مانند نمک یددار، ماهی و مشتقات دریایی به اندازۀ کافی
- کاهش مصرف غذاهای حاوی گلوتن مانند مصرف غلات فاقد گلوتن (برنج، کینوا و ذرت)
- مصرف غذاهای ضد التهابی همچون سبزیجات برگدار، زردچوبه، زنجبیل، روغن زیتون و آووکادو
- کاهش مصرف سویا، غذاهای فرآوری‌شده، غذاهای کنسروی و فست فودها
- توجه به مصرف مکمل‌های غذایی مانند ویتامین دی، سلنیوم، آهن و زینک
راه‌های پیشگیری از ابتلا به هاشیموتو
برای پیشگیری از ابتلا به بیماری هاشیموتو چند راهکار وجود دارند که ممکن است احتمال ابتلای به بیماری را تا حدودی کاهش دهند:
- تقویت سیستم ایمنی با مدیریت استرس، پیروی از رژیم غذایی مناسب و انجام ورزش منظم
- مراقبت از سلامت تیروئید در زمان بارداری
- انجام چکاپ‌های دوره‌ای تحت نظارت پزشک متخصص داخلی و سایر پزشکان متخصص
- دور بودن از آلاینده‌های شیمیایی، سمی و رادیواکتیوی
- درمان بیماری‌های مؤثر بر عملکرد تیروئید از جمله بیماری‌های زنان و بیماری‌های خودایمنی دیگر
- تنظیم و برقراری تعادل هورمون‌ها با مصرف داروها و یا استفاده از روش‌های پیشگیری از بارداری
نکاتی دربارۀ بیماری خود ایمنی هاشیموتو و درمان آن
- هاشیموتو (Hashimoto’s thyroiditis) یکی از بیماری‌های خود ایمنی به حساب می‌آید که طی آن، غدۀ تیروئید از سوی سیستم ایمنی مورد حمله قرار می‌گیرد.
- علائم آن خستگی، یبوست، افزایش وزن، ریزش مو، خشکی پوست، پریودهای نامنظم، کاهش میل جنسی، اختلال در حافظه و عدم تمرکز هستند.
- عوارض آن شامل گواتر، مشکلات قلبی، اختلالات رشد در کودکان، ابتلا به سایر بیماری‌های خود ایمنی و گاهی سرطان تیروئید هستند.
- برای درمان بیماری از داروهای لووتیروکسین و داروهای ضدافسردگی، برنامۀ رژیم غذایی مناسب، روش‌های اصلاح سبک زندگی و گاهی جراحی استفاده می‌کنند.
شما برای مشورت با پزشک متخصص می‌توانید از کلینیک آنلاین هرلایف استفاده کنید. علاوه بر این، مطالعۀ مقالات اپلیکیشن هرلایف به شما در کسب اطلاعات بیشتر در حوزۀ سلامت زنان کمک خواهد کرد.
پرسش‌های پرتکرار
فرق کم کاری تیروئید و هاشیموتو در موارد مختلفی است. اما فرق اصلی در عامل به وجود آورندۀ بیماری‌هاست. هاشیموتو به دلیل اختلالات سیستم ایمنی به وجود می‌آید. اما کم کاری تیروئید نوعی عدم تعادل هورمونی محسوب می‌شود.
طول عمر بیماران هاشیموتو، اگر تحت درمان مناسب قرار گیرند، مانند سایر افراد و طبیعی است.
منابع:
