چرا ترشحات واژن تغییر می‌کنند و آیا این تغییر طبیعی است؟ با مشاهدۀ چه ترشحاتی باید به پزشک مراجعه کنیم؟ نشت ترشح از واژن مسئله‌ای طبیعی است که زنان و دختران بسته به شرایط بدنی خود با آن مواجه می‌شوند. در حالت عادی این ترشحات به عنوان یک مخاط کارآمد، به تمیز و مرطوب نگه داشتن واژن و جلوگیری از رشد و تکثیر میکروارگانیسم‌های مضر کمک می‌کنند.
این ترشحات در حالت عادی بدون بو و بی رنگ یا به رنگ سفید هستند، اما ممکن است در شرایط خاصی مثل ابتلا به عفونت یا بارداری تغییراتی را در رنگ، قوام و حتی بافت و بوی آنها مشاهده کنیم. به طوری که ممکن است به رنگ زرد، خاکستری، سبز، قهوه‌ای و حتی قرمز درآیند. بنابراین به عنوان یک زن آگاه باید بتوانید بین ترشحات طبیعی و غیر طبیعی بدن خود تفاوت قائل شوید.
ترشح از واژن طبیعی است اما تغییر در مقدار ترشح، قوام، رنگ یا بو ترشحات می‌تواند نشان دهنده عفونت یا مشکل دیگری باشد.
علت ترشحات واژن
ترشحات واژن یا لکوره (leukorrhea) مایعی شفاف، بی رنگ یا مایل به سفید و لغزنده هستند که به طور عمده از سلول‌ها و باکتری‌ها تشکیل شده و در لحظات مختلف از زندگی یک زن از واژن او خارج می‌شوند. سه بخش از دستگاه تناسلی یعنی رحم، دهانۀ رحم و واژن در تولید این ترشحات دخالت دارند تا نقش خود را در این فرآیند طبیعی برای تمیز نگه داشتن واژن و مبارزه با باکتری‌های مضر به خوبی ایفا کنند.
مقدار ترشحاتی که از واژن هر خانمی خارج می‌شود، ممکن است با دیگری متفاوت باشد. به این ترتیب برخی ترشح بیشتری احساس می‌کنند، در حالی که مقدار آن در گروهی دیگر کمتر است. اگر ترشحات به هر دلیل دچار تغییر شوند، ممکن است نشانه‌ای از بروز یک مشکل یا بیماری باشد. اگرچه همیشه هم اینطور نیست. در واقع، در صورتی که تغییر در ترشحات ادامه دار و همراه با برخی از نشانه‌های دیگر مثل خارش واژن باشد، نیاز به بررسی دارد.
انواع ترشحات واژن
ترشحات واژن بسته به شرایط فیزیولوژیک زنان متفاوت خواهند بود که در ادامه به آنها می‌پردازیم:
ترشحات طبیعی
این سری از ترشحات در طول ماه با کمی تفاوت مشاهده می‌شوند. برای مثال از نظر قوام گاهی شفاف و لغزنده (چیزی شبیه به سفیدۀ تخم مرغ) و گاهی چسبناک و خمیر مانند هستند. این ترشحات در سنین قبل از نوجوانی و شروع پریود و همچنین بعد از یائسگی کمتر هستند. ترشحات طبیعی در زمان تخمک گذاری، تحریک جنسی و شیردهی از نظر مقدار و بافت متفاوت هستند.
ترشحات واژن در دوران بارداری
یکی دیگر از مراحل مهم زندگی هر زنی که با ترشحات واژنی همراه است، بارداری خواهد بود. در این دوران تغییرات سطح پروژسترون مسئول ترشح بیشتر است که در اواخر بارداری حتی ممکن است با کمی رگۀ خونی همراه باشد، زیرا آمادگی بدن برای وضع حمل را نشان می‌دهد. اما داشتن ترشحات بیشتر از معمول در این دوران، عاملی مهم برای پیشگیری از انتقال عفونت احتمالی به رحم است.
ترشحات واژن قبل از پریود
ترشحات واژن در پایان سیکل قاعدگی اغلب کمتر است. البته نباید فراموش کرد که ترشحات واژن قبل از پریود و بعد از پریود به این شکل است که ممکن است هم قبل و هم بعد از قاعدگی، ترشحاتی قهوه‌ای رنگ داشته باشید که مسئله‌ای طبیعی است.
مروری بر ترشحات طبیعی و غیر طبیعی واژن
برای تشخیص ترشحات طبیعی از غیر طبیعی باید به بافت، رنگ، بو و قوام آن توجه کنید. ترشحاتی که طبیعی هستند باید به رنگ سفید و حالتی شفاف باشند. این ترشحات همچنین فاقد بوی بد هستند، اگرچه قوام آن بسته به اینکه در چه تاریخی از سیکل قاعدگی باشید، متغیر است. برای درک بهتر باید خصوصیات مختلف ترشحات طبیعی از غیر طبیعی را بررسی کنید:
بافت ترشحات
ترشحات واژن از حالت آبکی و چسبنده تا غلیظ و خمیری شکل متغیر است. هورمون‌های بدن مسئول این تغییرات هستند. البته عوامل دیگر مثل عفونت‌ها نیز می‌توانند روی بافت و قوام ترشحات اثر داشته باشند. در صورتی که ترشحات حالتی کف آلود یا غلیظ داشتند و با دیگر علائم ناخوشایند مثل تغییر رنگ همراه بودند، باید تحت بررسی قرار گیرند.
رنگ ترشحات واژن
دومین عامل تشخیص ترشحات طبیعی از غیر طبیعی، رنگ آن‌هاست. ترشحات طبیعی شفاف، سفید یا سفید مایل به شیری هستند. در صورتی که رنگ این ترشحات بدون دلیل خاصی (مثل قرار داشتن در یک زمان خاص از سیکل قاعدگی) تغییر کند، باید مورد بررسی قرار گیرند. در ادامه رنگ‌های مختلف ترشحات را بررسی خواهیم کرد:
رنگ زرد، سبز یا خاکستری
این سری از ترشحات می‌توانند نشان دهندۀ عفونت باکتریایی یا مقاربتی باشند که اغلب با دیگر علائم ناخوشایند مثل خارش و سوزش در داخل یا اطراف ناحیۀ تناسلی همراه هستند.
ترشحات شفاف یا سفید
گفتیم که ترشحات سفید و شفاف نشان از سلامت دستگاه تناسلی دارند. اما گاهی کمی تغییر رنگ ترشحات یا بافت آنها (مانند ترشحات پنیری شکل) با همراهی دیگر علائم مثل درد، خارش یا سوزش واژن ممکن است نشانۀ یک مشکل مثل عفونت قارچی باشد.
قهوه‌ای، قرمز یا صورتی
این دست از ترشحات بیشتر در زمان قاعدگی نامنظم و یا در زمان بارداری (حین لانه گزینی) مشاهده می‌شوند. اگر ترشحات شما به رنگ قهوه‌ای یا قرمز باشند و به دورۀ قاعدگی یا بارداری مرتبط نباشند، باید از نظر وجود مشکل احتمالی بررسی شوند.
بوی ترشحات واژن
اگرچه ترشحات بدون بو نشانۀ خوبی از طبیعی بودن عملکرد واژن دارد، با این حال داشتن کمی بو در ترشحات طبیعی هم دور از انتظار نیست. نکتۀ مهم در قوی بودن بوی ترشحات است که در صورت ناخوشایند بودن علامتی از یک مشکل خواهد بود. در واقع، اگر ترشحات واژن همراه با بوی بد مثل بوی ماهی باشند، باید مورد بررسی قرار گیرند.
مقدار ترشحات واژن
هر فرد با توجه به شرایط فیزیکی خود، ترشحات واژن با مقدار مشخصی دارد. با این حال برخی از عوامل مثل بارداری، قرص‌های ضد بارداری، تغییرات هورمونی یا تخمک گذاری ممکن است روی مقدار آن تأثیر داشته باشند. اگر بدون دلیل مشخص دچار تغییر ناگهانی در میزان ترشحات واژن خود شدید، بهتر است به سایر علائم خود نیز توجه کنید تا در صورت وجود مشکل برای درمان آن اقدام کنید.
بیماری های مرتبط با ترشحات واژن
بسیاری از بیماری‌ها از جمله عفونت‌ها ممکن است باعث تغییر در ترشحات یا ایجاد بوی نامطبوع همراه شوند. برخی از این بیماری‌ها عبارتند از:
عفونت قارچی (Yeast infection)
این عفونت وقتی رخ می‌دهد که کاندیدا به عنوان یک قارچ خاص بیش از اندازه در واژن رشد کند. این نوع عفونت با ترشحات سفید رنگ، غلیظ و شبیه به پنیر دلمه شده همراه است. از دیگر علائم این عفونت می‌توانیم به خارش، پوست متورم و رابطۀ جنسی دردناک اشاره کنیم. داروهای ضد قارچ برای رفع علائم این عفونت کمک کننده هستند.
تریکومونیازیس (Trichomoniasis)
تریکومونیازیس به عنوان یک عفونت مقاربتی شناخته می‌شود که از طریق رابطۀ جنسی با فرد آلوده منتقل خواهد شد. علت به وجو آمدن این بیماری، وجود انگلی با همین نام است که باعث تغییر در ترشحات واژن به رنگ سبز، زرد یا خاکستری می‌شود. ضمن اینکه بافت آن کف آلود و یا حباب دار است. این بیماری با آنتی بیوتیک درمان می‌شود.
عفونت باکتریایی (Bacterial vaginosis)
این عفونت که گاهی با نام واژینوز باکتریایی یا (BV) نیز شناخته می‌شود، به دلیل افزایش بیش از اندازۀ یک باکتری خاص ایجاد می‌شود. واژینوز باکتریایی گاهی از طریق رابطۀ جنسی قابلیت انتقال دارد، اما همیشه هم اینطور نیست. ترشحات این عفونت به صورت سفید و گاهی خاکستری با بوی بد شبیه به بوی ماهی بروز پیدا می‌کنند. درمان این عفونت، مصرف آنتی بیوتیک است.
سوزاک و کلامیدیا (Chlamydia and gonorrhea)
این دو مورد در دستۀ بیماری‌های مقاربتی شایعی قرار دارند که از طریق فرد آلوده به شریک جنسی وی منتقل می‌شوند. برخی از افرادی که به این عفونت‌ها مبتلا هستند، ترشحاتی کدر، سبز یا زرد رنگ دارند. این دو بیماری با آنتی بیوتیک درمان پذیر هستند، با این حال در صورت عدم توجه به درمان، گسترش یافته و عوارض بدی مثل التهاب لگن را به دنبال دارند.
برخی دیگر از بیماری‌هایی که ممکن است باعث عدم تعادل در ترشحات واژن شوند، شامل موارد زیر خواهند بود:
- سرطان دهانۀ رحم
- دیابت
- عفونت لگن بعد از جراحی
- بیماری‌های التهابی لگن
- آتروفی واژن
- تبخال تناسلی
نحوه مراقبت و شستشوی واژن
صحبت‌ها و توصیه‌های زیادی در مورد سلامت و بهداشت واژن وجود دارند به طوری که ممکن است حتی برخی از اطلاعات موجود اشتباه باشند. ما در ادامه به نکات مهم در این زمینه از نظر پزشکی می‌پردازیم:
- هر روز بخش بیرونی واژن خود را با آب گرم بشویید.
- در شرایط عادی مگر اینکه عفونت یا سایر علائم ناخوشایند را داشته باشید، نیازی به انجام هیچ کاری به جز رعایت بهداشت اولیه در مورد واژن ندارید. زیرا این عضو از بدن خاصیت خود تمیز شوندگی دارد.
- هنگام حمام از آب و صابون بدون عطر برای شستن واژن خود استفاده کنید. به طور کلی، از محصولات معطر یا تمیز کننده‌های دارای اسکراب (لایه بردار) برای خوشبو کردن این ناحیه خودداری کنید.
- شستن بیش از حد واژن ممکن است باعث تحریک آن شود.
- حین شستن، تمیز کردن یا خشک کردن واژن، این کار را از جلو به عقب انجام دهید.
- محصولات شویندۀ واژن خصوصاً دوش واژینال اغلب ضرورتی ندارند و حتی ممکن است باعث بروز مشکلاتی شوند.
- لباس زیر نخی بپوشید تا هوا به خوبی در لباس زیر شما جریان پیدا کند و با عرق کمتری در ناحیۀ واژن خود مواجه شوید.
- لباس‌های زیر خود را زود به زود عوض کنید و از شستن آنها با مواد حساسیت زا خودداری کنید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
هر نوع تغییر در ترشحات واژن باید جدی گرفته شود، زیرا مشاوره با پزشک می‌تواند به درک بهتر وضعیت و دریافت درمان مناسب کمک کند. اما اگر ترشحات واژن برای شما ایجاد نگرانی کرده‌اند، باید بدانید که چه زمانی نیاز است که به پزشک مراجعه کنید:
- اگر سابقۀ ابتلا به عفونت واژن به صورت مکرر دارید.
- اگر ترشحات شما با تغییر در رنگ، بافت یا بو همراه بوده‌اند.
- اگر همزمان با تغییر ترشحات، احساس خارش یا سوزش دارید.
- اگر حین رابطۀ جنسی یا ادرار کردن درد دارید.
- اگر در ناحیۀ بین شکم و ران خود (لگن) درد دارید.
- اگر مقدار ترشحات شما بیش از حد معمول است.
- اگر ترشحات بیش از مدت زمانی که معمولاً تجربه می‌کنید ادامه یابند.
چطور به پزشک مراجعه کنیم؟
به عنوان کسی که برای سلامتی خود ارزش قائل است، مهم است که نسبت به مشکلات بهداشتی خود حساس باشید و به آنها رسیدگی کنید. به این منظور اگر نسبت به تغییر ترشحات خود احساس کردید که به بررسی نیاز دارید، حتماً از یک پزشک متخصص زنان در این زمینه کمک بگیرید. شما همچنین می‌توانید از طریق سایت یا اپلیکیشن هرلایف و ویژگی جدید آن با نام کلینیک برای رفع مشکل خود اقدام کنید.
هرلایف یک پلتفرم آنلاین است که به زنان کمک می‌کند تا به راحتی به خدمات بهداشتی و مشاوره دسترسی داشته باشند. این پلتفرم به ویژه برای مسائلی چون بهداشت زنان طراحی شده و می‌تواند گزینه‌ای مناسب برای افرادی باشد که به دنبال مشاوره‌های پزشکی و اطلاعات مربوط به سلامتی هستند.
راهنمای کامل ترشحات واژن
- ترشحات واژن یک پدیدۀ طبیعی است که به حفظ سلامت واژن کمک می‌کند. با این حال، تغییرات در رنگ، بو، قوام یا مقدار ترشحات می‌تواند نشانه‌ای از یک مشکل پزشکی باشد.
- تغییر در ترشحات واژن به دلیل تغییرات هورمونی، تحریک جنسی، عفونت‌ها، یا استفاده از برخی از محصولات بهداشتی ایجاد می‌شوند.
- عفونت‌های قارچی، باکتریایی و انگلی از شایع‌ترین عفونت‌های واژنی هستند که هر کدام ترشحات و علائم خاص خود را دارند.
- اگر ترشحات واژن شما همراه با علائم دیگری مانند درد، خارش، سوزش یا بوی بد باشند، حتماً به پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.
- شما نیز می‌توانید مانند سایر همراهان هرلایف، تجربیات خود را در زمینۀ انواع ترشحات واژن با خوانندگان به اشتراک بگذارید.
اگر ترشحات همراه با علائمی مانند خارش شدید واژن، سوزش، قرمزی، تورم، بوی بد، درد هنگام رابطه جنسی یا ادرار باشند، باید به پزشک مراجعه کنید. برای مثال اگر رنگ ترشحات سبز یا خاکستری باشد و بوی ماهی بدهد، احتمالاً عفونت باکتریایی وجود دارد.
بله، ترشحات واژن در دوران بارداری معمولاً طبیعی است و می‌تواند افزایش یابد. با این حال، اگر ترشحات واژن تغییرات قابل توجهی داشته باشند، به ویژه اگر به رنگ سبز یا زرد، همراه با بو، یا با علائم دیگر مانند خارش، سوزش یا درد باشند، بهتر است با پزشک یا متخصص زنان مشورت کنید.
در برخی موارد، تغییرات در ترشحات واژن می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های جدی‌تر مانند عفونت‌های منتقله از راه جنسی، سرطان دهانۀ رحم یا اختلالات هورمونی باشند. به همین دلیل، مهم است که هرگونه تغییر غیرعادی در ترشحات را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.
منابع:
