کورتاژ چیست؟

کورتاژ یک روش درمانی است که در آن با استفاده از ابزارهای پزشکی، پوشش داخلی رحم تراشیده می‌شود. دلایل انجام کورتاژ متنوع هستند و شامل خونریزی‌های شدید، سقط جنین، باقی ماندن بافت پس از زایمان، تشخیص برخی بیماری‌ها و برداشتن پولیپ‌ها می‌شوند. دو نوع کورتاژ درمانی و تشخیصی داریم که در نوع اول هدف درمان مشکلاتی مانند خونریزی شدید، سقط جنین و باقی ماندن بافت پس از زایمان و در حالت دوم، تشخیص بیماری‌هایی مانند سرطان رحم و نمونه‌ برداری از بافت است.

قبل از کورتاژ، پزشک معاینۀ کاملی انجام می‌دهد و آزمایش‌های لازم را تجویز می‌کند. بیمار باید ناشتا باشد و داروهای خاصی را مصرف نکند. پس از کورتاژ، ممکن است کمی خونریزی، لکه بینی و درد وجود داشته باشند که با مصرف داروهای مسکن قابل کنترل هستند.

کورتاژ چیست و چگونه انجام می‌شود؟

کورتاژ (D&C) یک عمل جراحی کوچک است که برای برداشتن بافت اضافی یا غیرطبیعی از داخل رحم انجام می‌شود. پزشک متخصص زنان این کار را در بیمارستان یا کلینیک انجام می‌دهد. معمولاً این عمل در یک روز انجام می‌شود، به این معنی که نیازی به بستری شدن در بیمارستان وجود ندارد.

از کورتاژ برای تشخیص بیماری‌هایی مانند سرطان رحم یا سایر مشکلات رحمی و کنترل خونریزی‌های شدید و طولانی مدت که علت مشخصی ندارند، استفاده می‌شود. کورتاژ همچنین به عنوان روشی برای برداشتن بافت‌هایی که پس از سقط جنین یا زایمان در رحم باقی مانده‌اند، کاربرد دارد. این عمل با کمک باز کردن رحم و تراشیدن بافت آن به کمک وسیله‌ای به نام کورت انجام می‌شود که در بخشی از مطلب به طور مفصل‌تر آن را بررسی می‌کنیم.

دلایل کورتاژ

کورتاژ ممکن است به دلایل متعددی (تشخیص و درمان) انجام شود. از جملۀ این موارد می‌توانیم به گزینه‌های زیر اشاره کنیم:

• خونریزی غیر طبیعی رحم
  • خونریزی شدید و طولانی مدت قاعدگی
  • خونریزی بین دوره‌های قاعدگی
  • خونریزی بعد از یائسگی
• تشخیص و درمان بیماری‌های رحمی
  • پولیپ‌های رحمی
  • فیبروم‌های رحمی
• سایر عوامل
  • برای تخلیه کامل رحم پس از سقط جنین خود به خود یا القایی
  • برای برداشتن بافت غیر طبیعی بارداری مولار
  • برای آماده‌ سازی رحم قبل از انجام عمل‌های دیگر مانند هیسترکتومی

بیشتر بخوانید: سقط جنین در هفته های مختلف چه علائمی دارد؟

انواع کورتاژ

کورتاژ 2 نوع گوناگون دارد. مورد اول برای تشخیص بیماری‌ها و در حالت دوم برای درمان بیماری‌ها استفاده می‌شود. با بررسی جدول زیر بیشتر به تفاوت این دو کورتاژ پی خواهید برد:

ویژگی	کورتاژ تشخیصی	کورتاژ درمانی
هدف اصلی	تشخیص بیماری‌های رحمی	درمان بیماری‌های رحمی
روش نمونه برداری	معمولاً با بیوپسی آندومتر شروع می‌شود.	معمولاً کل محتویات رحم برداشته می‌شود.
علل انجام	خونریزی غیرعادی، خونریزی پس از یائسگی، سلول‌های آندومتر غیرعادی	خونریزی شدید پس از سقط جنین، باقی ماندن بافت پس از زایمان، پولیپ‌های رحمی، حاملگی مولار
عمق نمونه برداری	معمولاً سطحی‌تر است تا به تشخیص بیماری کمک کند.	عمق بیشتری دارد تا تمام بافت‌های غیرطبیعی برداشته شوند.
مدت زمان بهبودی	معمولاً کوتاه‌تر است.	ممکن است کمی طولانی‌تر باشد، به خصوص اگر بافت بیشتری برداشته شده باشد.
خطرات	مشابه با هر عمل جراحی، ممکن است عوارضی مانند عفونت، خونریزی و آسیب به اندام‌های داخلی وجود داشته باشد.	مشابه با کورتاژ تشخیصی، اما احتمال این عوارض ممکن است کمی بیشتر باشند.

اقدامات قبل از کورتاژ

اتساع دادن واژن و کورتاژ معمولاً به صورت سرپایی در بیمارستان یا کلینیک توسط متخصص زنان انجام می‌شود. از اقدامات قبل از کورتاژ می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:

تغذیه و نوشیدنی

دقیقاً طبق دستورالعمل پزشک، از چند ساعت قبل از عمل از خوردن و آشامیدن خودداری کنید.

آماده‌سازی برای برگشت به خانه

از آنجایی که پس از عمل ممکن است کمی خواب‌ آلود باشید، بهتر است کسی همراه داشته باشید تا شما را به خانه برساند.

زمان‌ بندی

برای انجام عمل و چند ساعت استراحت پس از آن، زمان کافی در نظر بگیرید.

آماده‌سازی دهانۀ رحم (در برخی موارد)

ممکن است پزشک برای تسهیل باز شدن دهانۀ رحم، از چند ساعت یا حتی یک روز قبل از عمل، دارویی مانند میزوپروستول (سایتوتک) را به صورت خوراکی یا واژینال تجویز کند.

در برخی موارد، یک میلۀ باریک به نام لامیناریا داخل دهانه رحم قرار داده می‌شود. این میله با جذب مایع، به تدریج دهانۀ رحم را باز می‌کند. این روش معمولاً زمانی استفاده می‌شود که نیاز به گشاد شدن بیشتری از دهانۀ رحم وجود داشته باشد.

عمل کورتاژ چگونه است؟

قبل از انجام عمل، پزشک شما انواع مختلف بی‌ حسی را برایتان توضیح می‌دهد و بهترین گزینه را با توجه به شرایط شما انتخاب می‌کند. گزینه‌های بی‌ حسی شامل بیهوشی عمومی (خواب کامل)، بی‌ حسی اپیدورال (بی‌ حس شدن از کمر به پایین) و بی‌ حسی موضعی (بی‌حس شدن فقط در ناحیۀ دهانۀ رحم) می‌شود.

1. آماده‌ سازی: شما روی تخت معاینه دراز می‌کشید و پاهایتان را در رکاب قرار می‌دهند، شبیه به زمانی که برای معاینه زنان به پزشک مراجعه می‌کنید.
2. باز کردن دهانۀ رحم: پزشک از یک وسیله به نام اسپکولوم استفاده می‌کند تا دهانۀ رحم را باز کند. سپس با استفاده از ابزارهای مخصوصی به نام دیلاتور، دهانۀ رحم را به آرامی گشاد می‌کنند.
3. برداشتن بافت: پزشک با استفاده از یک ابزار مخصوص به نام کورت، بافت اضافی یا غیرطبیعی را از داخل رحم برمی‌دارد. گاهی اوقات از یک دستگاه مکش نیز برای برداشتن بافت استفاده می‌شود.
4. نمونه‌ برداری: ممکن است پزشک نمونۀ کوچکی از بافت را برای بررسی بیشتر به آزمایشگاه ارسال کند.

مدت زمان عمل: خود عمل معمولاً حدود 5 تا 10 دقیقه طول می‌کشد. اما با احتساب زمان آماده‌ سازی، تزریق بی‌ حسی و استراحت پس از عمل، کل فرآیند ممکن است بیشتر طول بکشد.

عوارض کورتاژ

اتساع و کورتاژ معمولاً روشی ایمن است، اما مانند هر عمل جراحی دیگری، عوارضی نیز ممکن است به همراه داشته باشد. اگرچه این عوارض نادر هستند، اما آگاهی از آن‌ها به شما کمک می‌کند تا بهتر برای این عمل آماده شوید.

سوراخ شدن رحم

این عارضه زمانی رخ می‌دهد که ابزار جراحی سوراخی در دیوارۀ رحم ایجاد کند. این عارضه بیشتر در زنانی که به تازگی باردار بوده‌اند یا در زنانی که یائسه شده‌اند، مشاهده می‌شود. در بسیاری از موارد، این سوراخ‌ها به طور خود به خود بهبود می‌یابند. اما اگر رگ خونی یا اندامی دیگر آسیب دیده باشد، ممکن است نیاز به جراحی ترمیمی باشد.

آسیب به دهانۀ رحم

در برخی موارد، دهانۀ رحم ممکن است در حین عمل آسیب ببیند و خونریزی کند. پزشک برای کنترل خونریزی می‌تواند از فشار، دارو یا بخیه استفاده کند. برای کاهش احتمال این عارضه، قبل از عمل ممکن است از داروهایی برای نرم کردن دهانۀ رحم استفاده شود.

بافت اسکار (سندرم آشرمن)

در موارد نادر، اتساع و کورتاژ می‌تواند منجر به ایجاد بافت اسکار در داخل رحم شود که به سندرم آشرمن معروف است. این عارضه بیشتر پس از سقط جنین یا زایمان رخ می‌دهد. بافت اسکار می‌تواند باعث اختلال در قاعدگی، افزایش خطر سقط جنین و ناباروری شود.

عفونت

اگرچه این مورد نادر است، اما احتمال عفونت پس از عمل وجود دارد.

توجه: موارد ذکر شده تنها برخی از عوارض احتمالی هستند و البته همۀ زنان این عوارض را تجربه نمی‌کنند. پزشک شما می‌تواند در مورد خطرات خاص مرتبط با وضعیت سلامتی شما به شما اطلاعات بیشتری بدهد.

مراقبت‌های بعد از کورتاژ

پس از انجام عمل (D&C)، مراقبت‌های زیر را انجام دهید:

• تجربۀ کمی خونریزی و گرفتگی خفیف در چند روز اول پس از عمل طبیعی است. برای کنترل خونریزی از نوار بهداشتی استفاده کنید و از تامپون استفاده نکنید.
• تا زمانی که پزشک به شما اجازه ندهد (معمولاً حدود یک هفته پس از عمل)، از برقراری رابطۀ جنسی خودداری کنید.
• معمولاً پس از چند روز می‌توانید به فعالیت‌های روزمرۀ خود بازگردید.
• اگر نمونه‌ای از بافت برای آزمایش ارسال شده باشد، نتایج آن معمولاً ظرف یک هفته آماده می‌شود.
• معمولاً دو هفته پس از عمل، باید برای ویزیت مجدد به پزشک مراجعه کنید.

برای بهبودی سریع کورتاژ چه بخوریم؟

بعد از عمل، می‌توانید به رژیم غذایی معمول خود بازگردید. اگر معده‌تان ناراحت است، بهتر است از غذاهای سبک و کم‌ چرب مانند برنج ساده، مرغ کبابی بدون پوست، نان تست و ماست استفاده کنید. نوشیدن آب فراوان، آبمیوۀ طبیعی و سوپ‌های سبک نیز به شما کمک می‌کنند تا هیدراته بمانید و احساس بهتری داشته باشید. البته در مورد نوشیدن مایعات با پزشک مشورت کنید.

خونریزی بعد از کورتاژ

پس از عمل کورتاژ، می‌توانید انتظار داشته باشید که طی یک هفته به فعالیت‌های عادی خود برگردید. ممکن است در این مدت، گرفتگی‌های خفیف شکمی شبیه به دردهای قاعدگی را تجربه کنید که با مصرف مسکن‌های بدون نسخه و استفاده از کیسۀ آب گرم تسکین می‌یابند. همچنین، خونریزی خفیف واژینال و لکه بینی حدود ۱۰ تا ۱۴ روز بعد از انجام عمل طبیعی است.

بارداری بعد از کورتاژ

بسیاری از خانم‌ها نگران این هستند که عمل کورتاژ ممکن است روی توانایی‌شان برای باردار شدن تأثیر بگذارد. این نگرانی تا حدودی طبیعی است، اما پاسخ ساده‌ای ندارد. برای مثال، در موارد بسیار نادر، ممکن است عمل کورتاژ باعث ایجاد یک عارضه به نام سندرم آشرمن شود. در این سندرم، بافت‌های داخل رحم به هم می‌چسبند و این مسئله می‌تواند مانع از لانه‌ گزینی جنین شود. اما این اتفاق به ندرت رخ می‌دهد و اکثر خانم‌هایی که کورتاژ انجام می‌دهند، هیچ مشکلی برای باردار شدن ندارند.

علاوه بر سندرم آشرمن، تحقیقات هنوز به نتیجۀ قطعی در مورد تأثیر کورتاژ بر سایر مشکلات بارداری مانند سقط جنین یا زایمان زودرس نرسیده‌اند. به طور کلی، شواهد نشان می‌دهند که خطر این مشکلات پس از کورتاژ چندان زیاد نیست. با این حال اگر نگران این موضوع هستید حتماً در این باره با پزشک متخصص زنان مشورت کنید.

هزینه کورتاژ

هزینۀ دقیق کورتاژ به عوامل مختلفی بستگی دارد و نمی‌توان یک رقم ثابت برای آن تعیین کرد. برخی از عواملی که بر هزینۀ کورتاژ تأثیر می‌گذارند شامل محل انجام عمل، نوع بیهوشی، تجهیزات و امکانات کلینیک یا بیمارستان و نوع بیمه می‌شوند.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

پس از انجام عمل کورتاژ، برخی علائم طبیعی هستند. اما اگر علائم زیر را تجربه کردید، حتماً با پزشک خود تماس بگیرید:

• خونریزی شدید: اگر خونریزی به اندازه‌ای شدید باشد که هر ساعت نیاز به تعویض نوار بهداشتی داشته باشید، این حالت می‌تواند نشانه‌ای از مشکل باشد.
• سرگیجه یا سبکی سر مداوم: اگر احساس سرگیجه یا سبکی سر به طور مداوم دارید، ممکن است به دلیل کاهش فشار خون باشد.
• تب: تب می‌تواند نشانۀ عفونت باشد.
• گرفتگی شدید و طولانی مدت: اگر گرفتگی عضلات بیش از 48 ساعت طول بکشد و یا شدت آن افزایش یابد، باید به پزشک اطلاع دهید.
• دردی که بدتر می‌شود: اگر درد به جای بهتر شدن، بدتر شود، این می‌تواند نشانه‌ای از مشکل باشد.
• ترشحات بدبو از واژن: ترشحات بدبو می‌تواند نشانۀ عفونت باشد.

همۀ آنچه که باید در مورد کورتاژ بدانید

• کورتاژ یک عمل جراحی است که طی آن بخشی از پوشش داخلی رحم برداشته می‌شود.
• کورتاژ دو نوع تشخیصی و درمانی دارد. در نوع اول برای علت یابی خونریزی غیرعادی، خونریزی پس از یائسگی، سلول‌های آندومتر غیرعادی و در حالت دوم نیز برای درمان خونریزی شدید پس از سقط جنین، باقی ماندن بافت پس از زایمان، پولیپ‌های رحمی و حاملگی مولار کاربرد دارد.
• هر یک از دو نوع کورتاژ تشخیصی و درمانی، مزایا، عوارض، خطرات و حتی هزینه‌های خاص خود را دارند.
• پزشک طی عمل کورتاژ شما را با بی حسی موضعی یا بیهوشی برای انجام عمل آماده می‌کند. سپس با باز کردن دهانۀ رحم، به کمک ابزاری به نام کورت، پوشش رحم را می‌تراشد.
• اگر بعد از کورتاژ علائمی همچون خونریزی شدید، سرگیجه، تب، ترشحات بد بو از واژن یا دردی که بهبود پیدا نمی‌کنید، مشاهده کردید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
• آیا شما نیز تا به حال مجبور به انجام کورتاژ شده‌اید؟ تجربۀ خود را از این عمل و نوع آن با ما در میان بگذارید. از آن گذشته می‌توانید در مورد کورتاژ و یا هر مشکل زنانۀ دیگری، از پزشکان عمومی و متخصص هرلایف کمک بگیرید.

پرسش‌های پرتکرار