با یک آزمایش تیروئید ساده، از سلامتی خود مطمئن شوید!

آزمایش تیروئید برای بررسی عملکرد غدۀ تیروئید انجام می‌شود. اگر علائمی مثل خستگی مفرط، تغییرات وزن ناگهانی، حساسیت به سرما یا گرما، مشکلات خواب، ریزش مو یا تغییرات در ضربان قلب دارید، ممکن است نیاز به این آزمایش داشته باشید.

برای انجام آزمایش تیروئید، نمونه خون از شما گرفته می‌شود و سطح هورمون‌های مختلف تیروئید در آن اندازه‌گیری می‌شوند. این هورمون‌ها شامل تیروکسین (T4)، تری یدوتیرونین (T3) و هورمون محرک تیروئید (TSH) هستند. نتایج این آزمایش به پزشک کمک می‌کنند تا تشخیص دهد که آیا شما دچار کم‌ کاری یا پرکاری تیروئید هستید یا خیر. البته باید قبل از انجام آزمایش لیست داروهای مصرفی احتمالی خود را برای جلوگیری از تداخل با نتیجۀ تست با پزشک معالج در میان بگذارید.

آزمایش تیروئید چیست؟

آزمایش تیروئید، عملکرد غدۀ تیروئید شما را بررسی می‌کند. تیروئید غده‌ای پروانه‌ای شکل در گردن شماست که درست بالای استخوان سینه قرار دارد و هورمون‌هایی تولید می‌کند که کنترل بسیاری از سیستم‌های بدن را بر عهده دارند. این غده مانند یک مرکز فرماندهی عمل می‌کند و نحوۀ استفادۀ بدن شما از انرژی را تنظیم می‌کند.

آزمایش تیروئید به تشخیص اختلالات مختلف تیروئید مانند کم‌ کاری تیروئید (که در آن تیروئید هورمون کافی تولید نمی‌کند)، پرکاری تیروئید (که در آن تیروئید هورمون بیش از حد تولید می‌کند)، تیروئیدیت (التهاب غدۀ تیروئید)، بیماری گریوز (نوعی بیماری خودایمنی که باعث پرکاری تیروئید می‌شود) و بیماری هاشیموتو (نوعی بیماری خودایمنی که باعث کم‌ کاری تیروئید می‌شود) کمک می‌کند.

انواع آزمایش تیروئید

برای بررسی عملکرد غدۀ تیروئید و تشخیص بیماری‌های مرتبط با آن، از انواع مختلفی از آزمایش‌ها استفاده می‌شود. به طور کلی، این آزمایش‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:

1. آزمایش خون تیروئید

آزمایش خون تیروئید، سطوح هورمون‌ها، پروتئین‌ها و آنتی‌بادی‌های خاصی را در خون اندازه‌ گیری می‌کند. این آزمایش‌ها به پزشکان کمک می‌کنند تا عملکرد غدۀ تیروئید را ارزیابی کرده و بیماری‌هایی مانند کم‌ کاری یا پرکاری تیروئید را تشخیص دهند. این آزمایش، تیروکسین (T4)، تری یدوتیرونین (T3) و هورمون محرک تیروئید (TSH)، آنتی‌ بادی‌های تیروئید و تیروگلوبولین را بررسی می‌کند.

2. آزمایش‌های تصویربرداری تیروئید

این آزمایش‌ها به پزشک کمک می‌کنند تا غدۀ تیروئید را به صورت تصویری بررسی کرده و وجود هرگونه ناهنجاری مانند گره‌ها یا توده‌ها را قابل تشخیص کنند. همچنین می‌توانند به تعیین خوش‌ خیم یا بدخیم بودن این ناهنجاری‌ها کمک کنند. این آزمایش‌ها شامل اسکن تیروئید با مادۀ رادیواکتیو، ام آر آی و سونوگرافی هستند.

شرایط آزمایش تیروئید

قبل از انجام آزمایش تیروئید، بهتر است با پزشک خود در مورد هرگونه دارو یا مکمل غذایی که مصرف می‌کنید مشورت کنید. در بیشتر موارد، می‌توانید به طور معمول غذا بخورید و بنوشید، اما ممکن است در برخی موارد خاص، پزشک توصیه‌های دیگری داشته باشد. البته این در مورد آزمایش خون است و شرایط آزمایش تصویربرداری تیروئید ممکن است متفاوت باشد. برای مثال گاهی اوقات نیاز به ناشتا بودن در آن مدل آزمایشات از چند ساعت قبل لازم است.

برای انجام آزمایش خون تیروئید، از شما یک نمونه خون گرفته می‌شود. این نمونه خون به آزمایشگاه منتقل می‌شود تا میزان هورمون‌های تیروئید در آن اندازه‌ گیری شوند. پس از انجام آزمایش، نتایج به پزشک شما اطلاع داده می‌شود. به طور کلی از شرایط آزمایش قبل از این آزمایش می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم:

• از مصرف کردن داروهای تیروئید قبل از آزمایش خودداری کنید.
• بهتر است پیش از انجام آزمایش ورزش شدید را محدود کنید.
• از مصرف غذاها یا مکمل های غنی از ید خودداری کنید.
• استرس و اضطراب را به حداقل برسانید و خواب خوبی داشته باشید.

آزمایش تیروئید در پریودی

بله، انجام آزمایش‌های تیروئید در دوران قاعدگی امکان‌ پذیر است. اما به دلیل تغییرات هورمونی که در این دوره رخ می‌دهند، ممکن است بر نتایج آزمایش تأثیرگذار باشد. بنابراین، بسیار مهم است که قبل از انجام آزمایش، پزشک خود را از وضعیت قاعدگی‌تان مطلع کنید. همچنین، اگر از هرگونه داروی هورمونی مانند قرص‌های ضد بارداری استفاده می‌کنید، حتماً پزشک را در جریان بگذارید. زیرا این داروها نیز می‌توانند بر سطح هورمون‌های تیروئید تأثیرگذار باشند. با اطلاع از این عوامل، پزشک شما می‌تواند نتایج آزمایش را بهتر تفسیر کند و تشخیص دقیق‌تری ارائه دهد.

آزمایش تیروئید در بارداری

بیماری تیروئید، دومین اختلال غدد درون‌ ریز شایع در زنان بارور است و می‌تواند عوارض جدی برای مادر و جنین به همراه داشته باشد. در دوران بارداری به دلیل تغییرات هورمونی بروز کم کاری تیروئید بیشتر از پرکاری آن است و می‌تواند منجر به مشکلات رشد عصبی جنین، سقط جنین و زایمان زودرس شود.

بارداری می‌تواند اختلالات نهفتۀ تیروئید را آشکار کند و همچنین بر عملکرد تیروئید زنان مبتلا به بیماری تیروئید تأثیر بگذارد. تغییرات هورمونی در دوران بارداری و برخی بیماری‌های مرتبط با بارداری مانند استفراغ شدید یا بیماری‌های جفت، می‌توانند بر تعادل هورمون‌های تیروئید مادر و جنین تأثیر بگذارند.

برای حفظ سلامت مادر و جنین، پزشکان توصیه می‌کنند که زنان باردار به طور مرتب آزمایش‌های تیروئید انجام دهند تا سطح هورمون‌های تیروئید آنها در طول بارداری کنترل شود. با تشخیص و درمان به موقع اختلالات تیروئید در دوران بارداری، می‌توان از بروز عوارض جدی جلوگیری کرد و یک بارداری سالم را تضمین نمود.

آزمایش تیروئید در بارداری باید چند باشد

در دوران بارداری، سطح هورمون‌های تیروئید به دلیل تغییرات هورمونی طبیعی بدن مادر، دستخوش تغییراتی می‌شود. این تغییرات به شرح زیر هستند:

• سه‌ ماهۀ اول: سطح هورمون محرک تیروئید (TSH) معمولاً کاهش می‌یابد. این کاهش به دلیل افزایش هورمون‌های بارداری است که بر روی غدۀ تیروئید تأثیر می‌گذارند. میزان نرمال تی اس اچ در این زمان از 0.1 تا 2.5 (mIU/L)  متغیر است.
• سه‌ ماهۀ دوم: سطح (TSH) به حالت طبیعی باز می‌گردد و سطح هورمون‌های تیروئید آزاد (FT3 و FT4) کمی کاهش می‌یابند. میزان نرمال تست تیروئید در این زمان از 0.2 تا 3 (mIU/L)  متغیر است.
• سه‌ ماهۀ سوم: سطح (TBG) به عنوان پروتئینی که هورمون‌های تیروئید را در خون حمل می‌کند به بالاترین حد خود می‌رسد. این افزایش باعث می‌شود که میزان کل هورمون‌های تیروئید در خون افزایش یابد، اما میزان هورمون‌های تیروئید آزاد همچنان کمی پایین‌تر از حد طبیعی است. میزان نرمال تست تیروئید در این زمان از 0.3 تا 3 (mIU/L)  متغیر است.

بهترین زمان انجام آزمایش تیروئید در بارداری

زمانی که متوجه بارداری شدید، حتماً باید زیر نظر پزشک متخصص زنان بررسی شوید. پزشک شما برای اطمینان از سلامت شما و جنین، به طور منظم سطح هورمون‌های تیروئیدتان را بررسی می‌کند. معمولاً این آزمایش‌ها هر 4 تا 6 هفته یکبار در سه ماهۀ اول و حداقل یک بار بعد از هفته 30 بارداری انجام می‌شود. بسته به نتایج آزمایش‌ها، ممکن است پزشک شما نیاز به تنظیم دوز داروهایتان داشته باشد.

تاثیر استامینوفن بر آزمایش تیروئید

استامینوفن با مکانیسمی متفاوت از هورمون‌های تیروئید عمل می‌کند و به همین دلیل مصرف آن هیچگونه تداخلی با عملکرد تیروئید ایجاد نمی‌کند و بر نتایج آزمایش نیز تأثیری ندارد. با این حال بر اساس نتایج حاصل از مطالعات موجود بسیاری از داروها می‌توانند روی نتیجۀ این آزمایش‌ها تاثیر بگذارند و جواب آزمایش را درست نشان ندهند. برای مثال قرص‌های ضد بارداری به دلیل هورمون‌های موجود در این قرص‌ها (استروژن و پروژسترون) می‌توانند بر روی سطح هورمون‌های تیروئید تأثیر بگذارند.

علاوه بر این، موارد دیگری همچون تاموکسیفن سیترات، هروئین، متادون هیدروکلراید، فلوئوراسیل، میتوتان، آندروژن‌ها، استروئیدهای آنابولیک، اسید نیکوتین و گلوکوکورتیکوئیدها نیز ممکن است روی نتایج تأثیر داشته باشند. به همین دلیل بسیار مهم است که قبل از انجام آزمایش لیست داروها یا مواد مصرفی خود را با پزشک در میان بگذارید.

چند ساعت ناشتا برای آزمایش تیروئید لازم است؟

برای آزمایش تیروئید معمولاً نیازی به ناشتا بودن نیست. اما بهتر است قبل از انجام آزمایش با پزشک یا آزمایشگاه خود مشورت کنید. گاهی اوقات، اگر آزمایش‌های دیگری هم همراه با آزمایش تیروئید انجام شوند، ممکن است از شما بخواهند بین 8 تا 10 ساعت ناشتا باشید.

جدول تفسیر آزمایش تیروئید

نتایج آزمایش‌های عملکرد تیروئید در موقعیت‌های مختلف بالینی متفاوت است. برای مثال در کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم اولیه TSH  بالا و T3 و T4 پایین، در کم کاری یا هیپوتیروئیدیسم ثانویه (به دلیل بیماری هیپوفیز) TSH پایین یا نرمال و T3 و T4 پایین است. همچنین در پرکاری تیروئید یا هیپرتیروئیدیسم TSH پایین و T3 و T4 بالا هستند. در ادامه در قالب جدول به تفسیر آزمایش تیروئید می‌پردازیم.

TSH چیست و چگونه تفسیر می‌شود؟

TSH مخفف هورمون محرک تیروئید است. این هورمونی است که توسط غدۀ هیپوفیز در مغز ترشح می‌شود و به تیروئید فرمان می‌دهد که چه مقدار هورمون تیروئید تولید کند. این آزمایش برای بررسی عملکرد تیروئید انجام می‌شود.

سطح TSH	تفسیر
کمتر از 0.4 (mIU/L)	ممکن است نشان دهندۀ پرکاری تیروئید باشد.
بین 0.4 تا 4.0 (mIU/L)	معمولاً نشان دهندۀ عملکرد طبیعی تیروئید در زنان باردار است.
بین 0.4 تا 5.0 (mIU/L)	معمولاً نشان دهندۀ عملکرد طبیعی تیروئید در افراد غیر باردار است.
بیشتر از 5.0 (mIU/L)	ممکن است نشان دهندۀ کم کاری تیروئید (تیروئید کم کار) باشد.

T4 چیست و عدد طبیعی آن چند است؟

T4 یا تیروکسین هورمونی است که توسط غدۀ تیروئید تولید می‌شود و نقش مهمی در تنظیم متابولیسم، نرخ ضربان قلب و دمای بدن دارد.

محدودۀ نرمال (T4) آزاد (ng/dL)	گروه سنی
0.8 – 2.8	کودکان تا 5 سال
0.8 – 2.1	کودکان 6 تا 15 سال
0.8 – 2.8	نوجوانان پسر 16-17 ساله
0.8 – 1.5	نوجوانان دختر 16-17 ساله
0.9 – 1.7	بزرگسالان بالای 18 سال

(t3) چیست و عدد طبیعی آن چند است؟

آزمایش T3 به منظور تشخیص بیماری‌های مربوط به تیروئید، خصوصاً زمانی که افراد به تیروئید پرکار مشکوک هستند، تجویز می‌شود.

محدودۀ نرمال (T3) بر حسب (ng/dL)	گروه سنی
106 – 203	کودکان 1 تا 5 سال
104 – 183	کودکان 6 تا 10 سال
68 – 186	نوجوانان 11 تا 14 سال
71 – 175	نوجوانان 15 تا 17 سال
79 – 165	بزرگسالان 18 تا 99 سال

چه زمانی نیاز به آزمایش TSH داریم؟

اگر احساس می‌کنید هورمون‌های تیروئیدتان بیش از حد یا خیلی کم کار می‌کنند، ممکن است علائمی مثل خستگی مفرط، افزایش یا کاهش وزن ناگهانی، تپش قلب، حساسیت به سرما یا گرما، یبوست یا اسهال، و تغییرات در خلق‌ و‌ خو داشته باشید. این علائم می‌توانند نشانه‌ای از مشکل تیروئید باشند. برای تشخیص دقیق، بهتر است به پزشک مراجعه کنید و آزمایش TSH انجام دهید.

آزمایش تیروئید نوزاد

کودکان تازه متولد شده اغلب علائم مشخصی از کم‌ کاری تیروئید ندارند. به همین دلیل، غربالگری نوزادان برای تشخیص زودهنگام این بیماری بسیار مهم است. غربالگری با گرفتن چند قطره خون از پاشنۀ پای نوزاد و بررسی سطح برخی هورمون‌ها انجام می‌شود. اگر نتیجۀ آزمایش مشکوک باشد، آزمایش‌های تکمیلی برای تأیید تشخیص انجام می‌شوند. تشخیص زودهنگام و شروع درمان مناسب، از بروز عوارض جدی مانند عقب‌ ماندگی ذهنی در کودک جلوگیری می‌کند.

چه زمانی به آزمایش تیروئید نیاز دارم؟

اختلال در عملکرد تیروئید می‌تواند باعث بروز طیف وسیعی از علائم شود که زندگی روزمره را مختل می‌کنند. اگر علائمی مانند خستگی، تغییر وزن، مشکلات پوستی، تغییرات در خلق‌ و خو یا مشکلات گوارشی را تجربه می‌کنید، بهتر است با پزشک خود مشورت کرده و آزمایش تیروئید انجام دهید.

همه چیز دربارۀ آزمایش تیروئید

• آزمایش تیروئید آزمایشی است که برای بررسی عملکرد غدۀ تیروئید انجام می‌شود. غدۀ تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که متابولیسم بدن را تنظیم می‌کنند.
• این آزمایش برای تشخیص بیماری‌های تیروئیدی مانند پرکاری یا کم‌ کاری تیروئید انجام می‌شود.
• در این آزمایش سطوح تیروکسین T4، تری یدوتیرونین T3 و هورمون محرک تیروئید TSH اندازه گیری می‌شوند.
• اگر نگران عملکرد تیروئید خود هستید، می‌توانید برای انجام آزمایش و تفسیر نتایج آن از پزشکان متخصص هرلایف کمک بگیرید.

پرسش‌های پرتکرار