تاثیر کمبود وزن مادر در بارداری چیست؟

کمبود وزن قبل از باردار شدن و هم‌چنین کمبود وزن مادر در بارداری، ممکن است نشان دهنده نیاز به افزایش وزن بیشتر در طول بارداری باشد (نسبت به یک زن با وزن طبیعی). همچنین، زنانی با سابقه اختلالات خوردن (مانند بی‌اشتهایی) احتمالا قبل از باردار شدن دارای کمبودهای تغذیه‌ای بوده‌اند و بعد از بارداری به مواد معدنی و ویتامین بیشتری نیاز خواهند داشت.
خطرات مرتبط با کمبود وزن یا عدم افزایش وزن کافی را می‌توان با شروع به افزایش وزن و رعایت نکاتی که در این مقاله به آن پرداخته‌ایم می‌توان جبران کرد.

کمبود وزن در بارداری به چه معناست؟

شاخص توده بدنی (Body Mass Index)  یا  BMI رایج‌ترین راه برای محاسبه وزن طبیعی است.

با کمک BMI  می‌توان تعیین کرد که آیا افراد کم وزن، اضافه وزن یا وزن طبیعی دارند.

BMI معیاری است که از قد و وزن برای تعیین اینکه آیا وزن فرد در محدوده مناسبی است یا خیر استفاده می‌کند. برای زنان باردار، محاسبهBMI براساس وزن قبل از بارداری خواهد بود.

همانطور که در مقاله اضافه وزن بارداری گفتیم برای محاسبه BMI، وزن خود را برحسب کیلوگرم بر قد برحسب سانتی‌متر به توان دو تقسیم کنید. هنگامی‌که BMI خود را اندازه‌گیری کردید، نتیجه حاصل شده براساس معیارهای زیر تقسیم بندی می‌شود:

• کمتر از ۱۸.۵ = کمبود وزن
• ۱۸.۵ تا ۲۴.۹ = وزن سالم
• ۲۵ تا ۲۹.۹ = اضافه وزن
• ۳۰ تا ۳۹.۹ = چاق
• بیشتر از ۴۰= چاقی شدید

کمبود وزن در بارداری چگونه می‌تواند بر مادر و جنین تاثیر بگذارد؟

در برخی موارد مادرانی که کمبود وزن شدید دارند، خطر موارد زیر در آن‌ها ممکن است افزایش یابد:

• زایمان زودرس (زمانی که نوزاد قبل از رشد کامل به دنیا می‌آید)
• نوزاد کم وزن هنگام تولد

خطرات نادر دیگری نیز وجود دارد که ممکن است این نوع مادران را تهدید کند اما ما برای نگران کردن شما اینجا نیستیم، می‌خواهیم شما را راهنمایی کنیم، در صورتی که کمبود وزن دارید بدانید که با انجام چه کارهایی می‌توانید برای داشتن بارداری سالم و بی‌خطر تلاش کنید و به وزن مناسب برای بارداری برسید.

دلایل اهمیت افزایش وزن بارداری

برای برخی از زنان، پس از مشاهده اولین علائم بارداری، افزایش وزن بارداری دشوار است، اما برای رشد یک جنین سالم این موضوع بسیار مهم است. اینکه افزایش وزن بارداری در کجا اتفاق می‌افتد می‌تواند به شما در درک ضرورت افزایش وزن کافی کمک کند. هر کیلوگرم اضافه شده در بارداری تقریبا به شرح زیر است:

• جنین: ۳ تا ۴ کیلوگرم
• جفت: ۰.۵ تا ۰.۷ کیلوگرم
• مایع آمنیوتیک (Amniotic fluid): تقریبا ۰.۹ کیلوگرم
• رحم: ۰.۹ کیلوگرم
• بافت سینه مادر: ۰.۵ تا ۱.۴ کیلوگرم
• افزایش حجم خون مادر: ۱.۴ تا ۱.۸ کیلوگرم
• افزایش حجم مایعات بافت‌های بدن: ۰.۹ تا ۱.۴ کیلوگرم
• ذخایر چربی و مواد مغذی مادر: ۲.۷ تا ۳.۶ کیلوگرم

البته این وزن‌ها از روز اول اتفاق نمی‌افتد و به مرور با بزرگ شدن جنین افزایش می‌یابد و در نهایت در ماه‌های آخر به اندازه‌های گفته شده می‌رسد. بیشتر این وزن پس از زایمان و دوره پس از زایمان نسبتا سریع از بین می‌رود. هرگونه افزایش وزن اضافی نیز می‌تواند از بین برود، اما این اتفاق معمولا به تلاش بیشتری نیاز دارد و برای هر فرد متفاوت است. کاهش وزن اضافی معمولا با ورزش منظم و یک رژیم غذایی متعادل اتفاق می‌افتد.

عوارض ناشی از کمبود وزن مادر در بارداری

خستگی یکی از علائم ناشی از کمبود وزن مادر در بارداری است. علاوه بر این، زنانی که در دوران بارداری به سختی وزن اضافه می‌کنند، بهبودی آن‌ها پس از زایمان بیشتر طول می‌کشد و ممکن است سلامت استخوان‌های خود را به خطر بیندازند. آن‌ها همچنین می‌توانند در معرض خطر کمبودهای تغذیه‌ای مانند کم خونی باشند.

بسیاری از زنان در سه‌ماهه اول به دلیل تهوع صبحگاهی دچار کاهش وزن می‌شوند. این طبیعی است. حتی اگر کمبود وزن داشته باشید، این اتفاق خیلی نگران کننده نیست زیرا جنین در حال رشد در این مرحله (سه ماهه اول) نیازهای غذایی محدودی دارد.

نکته کلیدی این است که مطمئن شوید که مواد غذایی لازم را دریافت می‌کنید، حتی اگر وزن شما ثابت باشد یا مقداری وزن از دست بدهید. زمانی که رژیم غذایی تحت تاثیر تهوع یا بیزاری از غذا قرار می‌گیرد، دریافت ویتامین‌های لازم مهم است. با این حال، در بقیه دوران بارداری (سه ماهه دوم و سوم)، افزایش وزن برای رشد سالم جنین حائز اهمیت است.

برای دانلود اپلیکیشن هرلایف کلیک نمایید

با کمبود وزن مادر در بارداری چه باید کرد؟

اگر BMI شما قبل از باردار شدن کمتر از ۱۸.۵ بود، ممکن است به شما توصیه شود که وزن بیشتری نسبت به فردی که در محدوده طبیعی است، اضافه کنید.
پزشک متخصص زنان ممکن است اسکن‌های اضافی را برای بررسی رشد و تکامل جنین توصیه کند. همچنین شاید لازم باشد با یک متخصص تغذیه برای روش‌های تغذیه خوب و افزایش وزن مناسب برای بارداری مشورت کنید.

ماما یا متخصص با مادر باردار صحبت خواهد کرد که افزایش وزن هدف در بارداری چقدر باید باشد. این افزایش وزن براساس چندین عامل ازجمله وزن قبل از بارداری مادر خواهد بود.
آن‌ها همچنین ممکن است از مادر بخواهند که در طول بارداری به طور منظم وزن خود را زیر نظر داشته باشد تا افزایش وزن مادر را بررسی کنند. ممکن است براساس دلیل پایین بودن BMI به مادر توصیه‌های دقیق‌تری داده شود.

دلایل زیادی برای داشتن BMI پایین وجود دارد، از جمله:

• نخوردن غذای کافی به دلیل اختلال خوردن. برای سلامتی، مادر باردار بسته به وزن و دوره بارداری روزانه بین ۱۸۰۰ تا ۲۴۰۰ کالری از طریق یک رژیم غذایی سالم و متعادل دریافت کند.
• ورزش بیش از حد و نداشتن غذای کافی برای جایگزینی انرژی مصرف شده در ورزش
• برخی بیماری‌های زمینه‌ای ممکن است یک دلیل پزشکی برای وزن کم مادر باشند، مانند پرکاری تیروئید…
• از دست دادن اشتها به دلیل نگرانی یا استرس

راه‌های وزن ‌گیری مناسب در بارداری

استراتژی‌های تشویقی برای افزایش وزن ثابت در دوران بارداری بسیار کمک کننده هستند:

• هرچند ساعت یک‌بار وعده‌های غذایی کوچک و مکرر بخورید، به خصوص اگر حالت تهوع دارید.
• از حذف وعده‌های غذایی خودداری کنید.
• همیشه صبحانه بخورید.
• میان وعده‌هایی با مواد مغذی و پرکالری مانند آجیل، کراکر غلات کامل با پنیر، کره آجیل، هوموس، میوه‌های تکه شده با کره آجیل پخش شده. ساندویچ روی نان سبوس‌دار، جو دو سر با میوه تازه، و آجیل خرد شده بخورید.
• نوشیدنی‌های پرکالری مانند اسموتی های تهیه شده با شیر پرچرب یا جایگزین شیر با پودر پروتئین اضافه شده بنوشید.
• پخت و پز را با چربی اضافی مانند روغن و کره انجام دهید.
• مهم‌تر از همه، اگر سوال یا نگرانی دارید، با یک متخصص تغذیه در ارتباط باشید تا مطمئن شوید که مقادیر کافی از پروتئین، ویتامین‌ها و ریزمغذی‌ها را دریافت می‌کنید.

 اهمیت مصرف ویتامین‌ها در جبران کمبود وزن مادر در بارداری

مصرف ویتامین‌ها قبل از دوران بارداری و در طول بارداری به همه خانم‌های باردار توصیه می‌شود. مصرف روزانه برخی مواد مغذی مانند فولات (Folate)، کلسیم و آهن مورد نیاز در دوران بارداری افزایش می‌یابد. این مواد مغذی برای رشد و تکامل سالم جنین شما حیاتی هستند.
بهترین راه برای دریافت تغذیه کافی، خوردن انواع میوه‌ها، سبزیجات و غلات کامل است. غذاهای غنی از:

• کلسیم، مانند شیر، شیر بادام، ماست یونانی یا ساده
• منابع پروتئینی مانند لوبیا، تخم مرغ، ماهی و مرغ
• چربی‌های سالم مانند ماهی‌های چرب، مغزها، دانه‌ها و روغن

به طور کلی دریافت ویتامین ها و مواد مورد نیاز بدن از طریق تغذیه سالم بهتر از مصرف مکمل‌های غذایی است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

گاهی اوقات تهوع و استفراغ شدید و مداوم می‌تواند باعث کاهش وزن شدید مادر باردار شود. اگر شما جزو ۱ تا ۳ درصد زنانی هستید که مبتلا به تهوع و استفراغ باروری هستند، ممکن است جنین شما مواد مغذی و ویتامین‌های حیاتی مورد نیاز خود را برای رشد دریافت نکند. همچنین مادر ممکن است دچار کم آبی شده باشد که هم برای مادر و هم برای جنین مشکل‌ آفرین است.
اگر حالت تهوع صبحگاهی شما شدید است، حتما به پزشک خود اطلاع دهید. علائم استفراغ باروری شامل ناتوانی در نگه داشتن غذا یا مایعات و کاهش وزن است. پزشک شما ممکن است تغییرات سبک زندگی یا دارویی را برای کمک به مدیریت این وضعیت تجویز کند.
در نهایت، اگر در گذشته با یک اختلال خوردن دست و پنجه نرم کرده‌اید، پذیرش افزایش وزن بارداری می‌تواند چالش‌برانگیز باشد. صادقانه با پزشک خود در مورد اختلالات غذا خوردن در گذشته یا حال صحبت کنید. او ممکن است توصیه کند برای راهنمایی بیشتر به یک متخصص تغذیه با تخصص در زمینه‌ی اختلالات خوردن مراجعه کنید.

حرف آخر

کمبود وزن مادر در بارداری می‌تواند خطرناک باشد و حتی پس از باردار شدن مادر و فرزند را تحت تاثیر قرار دهد. اگر وزن شما کم است و باردار هستید، با پزشک خود در مورد میزان وزنی که باید برای داشتن بارداری سالم اضافه کنید مشورت کنید. علاوه بر این، اگر سابقه اختلالات خوردن دارید، ممکن است برای دستیابی به تغذیه ایده آل و افزایش وزن به مکمل و حمایت بیشتری نیاز داشته باشید.