چسبندگی رحم یا سندروم آشرمن یکی از بیماری‌های مربوط به زنان است که در طی آن، بافت اسکار در رحم یا دهانۀ رحم ایجاد می‌شود. این عارضه به ندرت در زنان مشاهده می‌شود. اما رخ دادن آن در اغلب موارد مانع از خروج خون در زمان قاعدگی می‌شود. آن هم به دلیل مسدود بودن مسیر خروج خونریزی است.
این امکان وجود دارد که چسبندگی رحم در اثر کورتاژ رحم، جراحی در ناحیۀ رحم یا دهانۀ رحم و درمان سرطان به وجود آید. خانم‌ها در زمان قاعدگی خونریزی کمتر از حد طبیعی را تجربه می‌کنند. از طرفی خونریزی‌های نامعمول رحم، درد و گرفتگی عضلات در ناحیۀ شکم و کمر و مشکلات بارداری از علائم سندروم آشرمن به حساب می‌آیند. با توجه به اینکه سندرم آشرمن عارضۀ نادری است و علائم آن با تأخیر در پریود و بعضی از بیماری‌های دستگاه تناسلی مشترک است، متخصصان زنان و زایمان با روش‌ها و ابزار کاربردی، می‌توانند آن را تشخیص دهند.
در ادامۀ این مطلب از هرلایف، شما را با چسبندگی رحم و ابعاد مختلف این بیماری آشنا خواهیم کرد.
چسبندگی رحم یا سندروم آشرمن وقتی رخ می‌دهد که به‌جای بافت طبیعی رحم بافت اسکار در رحم یا دهانۀ رحم ایجاد می‌شود و این باعث بروز اختلالات در رحم و کارکرد آن می‌شود.
چسبندگی رحم یا سندرم آشرمن چیست؟
سندرم آشرمن یک بیماری نادر است که در آن بافت اسکار که به آن بافت فیبری نیز می‌گویند، داخل رحم ایجاد می‌شود. این بافت اضافی فضای کمی در داخل رحم ایجاد می‌کند. اما به تدریج ضخیم‌تر می‌شود. به نحوی که فضای داخلی رحم را به تدریج کوچک‌تر می‌کند.
این وضعیت می‌تواند باعث درد در ناحیۀ لگن و بروز خونریزی‌های غیرطبیعی رحم شود. از طرفی منجر به مسائل و مشکلاتی هنگام باروری نیز خواهد شد. سندرم آشرمن می‌تواند درمان شود و استفاده از روش‌های درمان اغلب به کاهش علائم چسبندگی رحم کمک می‌کند.
میزان شیوع سندرم آشرمن چقدر است؟
سندرم آشرمن بیماری نادری محسوب می‌شود. به سختی می‌توان گفت که دقیقاً چند نفر مبتلا به سندرم آشرمن هستند. زیرا گاهی تشخیص داده نمی‌شود. از طرفی، برخی افراد ممکن است هیچ نشانه‌ای از این بیماری را تجربه نکنند. در این حالت نیز، ممکن است بدون اینکه پزشک متخصص زنان وضعیت را بررسی کند، به زندگی ادامه دهید.
انواع چسبندگی رحم
چسبندگی رحم با توجه به میزان بزرگی اسکار و بخشی که رحم از در بر گرفته است، سه نوع خفیف، متوسط و شدید دارد.
- چسبندگی خفیف که در آن کمتر از یک سوم رحم درگیر می‌شود.
- اسکار متوسط که دو سوم رحم را درگیر می‌کند و علت خونریزی کم قاعدگی است.
- در نوع شدید بیشتر از دو سوم رحم دچار چسبندگی می‌شود.
علت چسبندگی رحم
با اینکه سندرم آشرمن، عارضۀ نادری به حساب می‌آید، همچنان گروهی از بانوان در خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. این افراد عموماً شرایط زیر را پشت سر می‌گذارند:
- به واسطۀ هیستروسکوپی، سزارین، برداشتن فیبروم، سقط جنین، عدم خروج کامل جفت بعد از زایمان و انجام کورتاژ جراحی داشته‌اند.
- سابقۀ عفونت دهانۀ رحم دارند.
- مراحل درمان سرطان در اندام‌های تناسلی را پشت سر می‌گذارند.
در توضیح کامل‌تر می‌توانیم این موارد را به صورت زیر شرح دهیم.
عمل جراحی
جراحی به دلایل مختلف روی رحم بانوان انجام می‌شود. گاهی به دلیل وجود فیبروم، پزشک تصمیم می‌گیرد که رحم را عمل کرده تا توده‌های سلولی خوش خیم فیبروم را خارج کند. اگرچه خروج فیبروم با رفع علائم آزار دهنده همراه است، اما می‌توان انتظار داشت که تغییر در بافت رحم، افزایش احتمال چسبندگی در بافت رحم را به دنبال داشته باشد.
کورتاژ
عمل دیگری که به واسطۀ آن دیوارۀ داخلی رحم برای سقط جنین، خارج کردن پولیپ رحم و مواردی دیگر تراشیده می‌شود، کورتاژ نام دارد. از طرفی برای تشخیص خونریزی‌های نامعمول یا خونریزی شدید هنگام عادت ماهانه، از عمل کورتاژ استفاده می‌شود. این تغییرات در بافت رحم، احتمال ابتلای بانوان را به چسبندگی رحم افزایش می‌دهند.
عمل سزارین
در برخی موارد، یک محل انجام سزارین می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار شود. این موضوع می‌تواند در جایی اتفاق بیفتد که بخیه‌ها برای متوقف کردن خونریزی هنگام سزارین استفاده شده‌اند. ابتلا به چسبندگی بافت رحم در آن دسته از زنان سزارینی وجود دارد که هنگام عمل عفونت داشته‌اند. در غیر این صورت، احتمال آن بسیار کم است که در محل سزارین سندرم آشرمن به وجود آید.
عفونت
معمولاً عفونت‌ها به تنهایی باعث شکل گیری سندرم آشرمن نمی‌شوند. اگر خانمی هنگام عمل جراحی رحم، مانند کورتاژ یا سزارین بیماری عفونی نیز داشته باشد، بیشتر از سایر خانم‌ها در خطر ابتلا به سندرم آشرمن قرار دارد. از جمله عفونت‌هایی که ممکن است به سندرم آشرمن منجر شوند، عفونت سرویکس و بیماری التهابی لگن (PID) هستند.
یکی از علل ابتلا به بیماری‌های عفونی رحمی، در مواردی استفاده از (IUD) است. عفونت ناشی از به کار بردن این ابزار ضد بارداری می‌تواند هنگام انجام جراحی‌های مختلف، احتمال ایجاد بافت اسکار را افزایش دهد.
پرتودرمانی
گاهی اوقات، یک روش درمانی می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار در رحم شما شود. پرتودرمانی می‌تواند در شرایطی مانند سرطان دهانۀ رحم استفاده شود. اما این روش می‌تواند باعث ایجاد بافت اسکار و نهایتاً منجر به سندرم آشرمن شود.
علائم چسبندگی رحم
چسبندگی رحم و انسداد لولۀ رحم به دلیل اتفاقاتی که در بافت دیوارۀ داخلی رحم یا دهانۀ رحم رخ می‌دهند، به وجود می‌آیند. همین تغییرات ساختار با علائمی همراه است که عبارتند از:
- کم شدن میزان خونریزی در زمان قاعدگی (Hypermenorrhea)
- عدم خونریزی هنگام قاعدگی (Amenorrhea)
- درد و گرفتگی عضلات در ناحیۀ شکم، کمر و لگن
- بروز مشکلاتی هنگام بارداری
- ناتوانی در باردار شدن
- افزایش احتمال سقط جنین
- تشدید دردهای قاعدگی
- دردناک بودن رابطۀ جنسی
- تجربۀ بیماری آندومتریوز
تشخیص چسبندگی رحم
معمولاً سندرم آشرمن زمانی تشخیص داده می‌شود که خانم‌ها علائم بیماری مانند درد لگن، عدم قاعدگی، خونریزی غیرطبیعی رحم یا عدم توانایی در باردار شدن را تجربه کنند. پزشک متخصص زنان با بررسی پروندۀ پزشکی خانم‌ها، انجام معاینات لگن و در صورت مشاهدۀ علل ابتلا به چسبندگی رحم (جراحی، عفونت، پرتودرمانی) احتمال ابتلا به سندرم آشرمن را تشخیص می‌دهد. اما چند راهکار برای تشخیص این بیماری وجود دارند.
سونوگرافی
سونوگرافی نوعی تست تصویربرداری با استفاده از امواج صوتی است که پزشک با بررسی تصاویر حاصل از سونوگرافی تشخیص خود را انجام می‌دهد. این روش می‌تواند به صورت خارجی و روی پوست خانم باشد. در ضمن، به صورت داخلی و با استفاده از سونوگرافی ترانس واژینال هم انجام می‌شود.
هیستروسکوپی
در طی روش هیستروسکوپی، از یک ابزار نازک همراه با یک دوربین در انتهای آن، برای نگاه کردن به داخل رحم استفاده می‌شود. این ابزار در واژن قرار می‌گیرد و از طریق دهانۀ رحم، به رحم خانم انتقال می‌یابد. هیستروسکوپی این فرصت را برای متخصص زنان و زایمان فراهم می‌کند تا نگاهی بسیار دقیق به داخل رحم خانم بیندازد. علاوه بر این، می‌توان از هیستروسکوپی برای درمان سندرم آشرمن استفاده کرد.
سونوگرافی با تزریق سالین
این روش تصویربرداری در واقع سونوگرافی همراه با محلول سالین (ترکیبی از نمک و آب) است. در طی این روش سونوگرافی از ترکیب آب و نمک برای ایجاد یک تصویر واضح از داخل رحم خانم‌ها استفاده می‌شود. این ترکیب مایع داخل رحم را به نحوی آماده می‌کند تا پزشک متخصص زنان بتواند جزئیات شکل و همچنین نقص حفرۀ رحم خانم را ببیند. این روش به دکتر زنان اجازه می‌دهد که یک نگاه بسیار دقیق به نتایج سونوگرافی شکم و لگن خانم‌ها بیندازد.
بیوپسی اندومتریال
روش دیگری که پزشکان برای تشخیص وجود اسکار در رحم استفاده می‌کنند، بیوپسی اندومتریال است. نمونه برداری از بافت داخلی رحم یا مخاط این اندام صورت می‌گیرد. اگر جواب بیوپسی، چیز نامعمول باشد و حضور بافت اسکار را نشان دهد، پزشک زنان به دنبال روش‌های درمان می‌رود.
عوارض چسبندگی رحم
همانطور که پیش از این نیز اشاره شد، گاهی چسبندگی رحم علائمی به همراه ندارد. از طرفی علائم موجود نیز گاهی نادیده گرفته می‌شوند. این موضوع خود باعث بروز چالش‌هایی برای خانم‌ها خواهد شد. برای مثال خانم‌ها در باردار شدن مشکلاتی خواهند داشت.
امکان ناباروری و تجربۀ سقط جنین در خانم‌های مبتلا به سندرم آشرمن وجود دارند. در حالی که احتمال عدم موفقیت لقاح مصنوعی (IVF) به دلیل نامناسب بودن شرایط رحم برای لانه گزینی جنین، وجود دارد. علاوه بر موارد مرتبط با بارداری، چسبندگی رحم می‌تواند کم شدن خونریزی را در زمان قاعدگی نیز به همراه انقباضات رحمی، درد و گرفتگی‌های شکم، لگن و کمر در پی داشته باشد. به همین دلیل توصیه اکید می‌شود که خانم‌ها علائم چسبندگی در بافت رحم را نادیده نگیرند.
درمان چسبندگی رحم
پزشک زنان می‌تواند با هیستروسکوپی و هورمون درمانی، بافت اسکار رحم یا دهانۀ رحم را تا حدودی از بین ببرد و ساختار رحم را به حالت اولیۀ خود برگردارند.
هیستروسکوپی
پزشک زنان ممکن است از هیستروسکوپی برای حذف چسبندگی در رحم استفاده کند. در طول هیستروسکوپی، پزشک از یک ابزار نازک به نام هیستروسکوپ برای نگاه کردن دقیق داخل رحم استفاده می‌کند. از این ابزار همچنین می‌توان برای برداشتن بافت اسکار استفاده کرد. هیستروسکوپ به واژن خانم وارد می‌شود، سپس از طریق دهانۀ رحم و به رحم وارد می‌شود.
بافت اسکار در طول این روش بسیار با دقت برداشته می‌شود. البته خطر احتمالی این روش آسیب رساندن به بافت سالم داخل رحم در هنگام برداشتن بافت اسکار است. این مسئله به تجربه و دقت عمل متخصص زنان بستگی دارد.
هورمون درمانی
درمان‌های هورمونی و به طور خاص استروژن درمانی ممکن است با یک کاتتر داخل رحمی کوچک همراه باشد که در داخل رحم خانم مبتلا به سندرم آشرمن برای چند روز پس از هیستروسکوپی باقی مانده است. این کار خطر تشکیل مجدد بافت اسکار را پس از عمل کاهش می‌دهد.
در واقع، استروژن باعث بهبود بافت آندومتر (دیوارۀ داخلی حفره) می‌شود. کاتتر نیز یک مانع فیزیکی بین دیواره‌های جلویی و پشتی رحم ایجاد می‌کند، به طوری که این دو بخش چند روز پس از عمل و برداشتن بافت اسکار به یکدیگر نچسبند. هنگامی که یک کاتتر داخل رحمی وارد رحم می‌شود، به خانم آنتی بیوتیک داده می‌شود تا از عفونت‌های احتمالی مصون بماند.
پیشگیری از چسبندگی رحم
بافت اسکار که در رحم یا دهانۀ رحم شکل می‌گیرد، می‌تواند عارضۀ جانبی از بعضی روش‌های درمانی باشد. به همین دلیل گاهی نمی‌توان از ابتلا به این سندرم جلوگیری کرد. زیرا خانم‌ها مجبور می‌شوند که از آن روش‌های درمانی استفاده کنند یا راهی به جز سزارین برای تولد فرزندشان ندارند.
البته نباید فراموش کرد که چسبندگی رحم از عارضه‌های نادر میان خانم‌هاست و پزشکان متخصص زنان با دقت و احتیاط بالا به انجام عمل جراحی می‌پردازند. در ضمن، توصیه می‌کنند که خانم‌ها از عدم ابتلای خود به بیماری‌های عفونی هنگام جراحی‌ها مطمئن باشند.
چسبندگی رحم چگونه بر باروری تأثیر می گذارد؟
خانم‌ها با وجود ابتلا به سندرم آشرمن می‌توانند باردار شوند، اما نباید فراموش کرد که چسبندگی در رحم می‌تواند برای جنین در حال رشد خطرناک باشد. به نحوی که احتمال سقط جنین در حانم‌های دارای چسبندگی رحم بالاتر از خانم‌های فاقد این عارضه است.
سندرم آشرمن همچنین می‌تواند احتمال ابتلای خانم‌ها را به بارداری با مشکل جفت سرراهی افزایش می‌دهد. در ضمن، احتمال خونریزی بیش از حد در زنان دارای چسبندگی رحم افزایش می‌یابد. بنابراین اگر خانمی سندرم آشرمن دارد و باردار است، باید تحت نظر پزشک زنان قرار گیرد تا احتمال وارد آمدن آسیب‌ها و عوارض سندرم آشرمن به حداقل برسد.
فراموش نکنید که درمان سندرم آشرمن با جراحی امکان پذیر است. بنابراین جراحی معمولاً احتمال موفقیت در باردار شدن یا بارداری بدون دردسر را افزایش می‌دهد.
علائم چسبندگی رحم بعد از سزارین
خانم‌هایی که بعد از سزارین به چسبندگی رحم مبتلا می‌شوند، با مشکلاتی مواجه هستند که عبارتند از:
- دشواری در راه رفتن یا ایستادن
- تجربۀ دردناک بودن رابطۀ جنسی
- داشتن درد و گرفتگی عضلات شکم، لگن و کمر هنگام خونریزی پریود
- رخ دادن ناباروری ثانویه
راهنمای مراجعه به دکتر
هنگامی که خانم‌ها با علائمی مانند کم شدن یا قطع خونریزی پریود، خونریزی‌های غیرطبیعی، دردهای زیاد هنگام قاعدگی، رابطۀ جنسی دردناک یا مشکلاتی در باردار شدن و باردار ماندن مواجه می‌شوند، باید با پزشک متخصص زنان مشورت کنند. یک راه آسان برای مشورت با پزشک متخصص زنان، استفاده از قابلیت «کلینیک» اپلیکیشن هرلایف و مشاورۀ متنی با پزشک زنان است.
شما با نصب اپلیکیشن هرلایف می‌توانید از ویژگی کلینیک استفاده کنید. به این ترتیب، به صورت آنلاین و بدون نیاز به مراجعۀ حضوری به مطب پزشک زنان، سؤالات و دغدغه‌های خود را مطرح کنید. در حالی که علاوه بر گفتگوی متنی، امکان ارسال تصاویر مدارک پزشکی و جواب آزمایشات نیز وجود دارد.
نکات مهم دربارۀ چسبندگی رحم
- چسبندگی رحم یا سندروم آشرمن یکی از بیماری‌های مربوط به زنان است که در طی آن، بافت اسکار در رحم یا دهانۀ رحم ایجاد می‌شود.
- چسبندگی رحم مانع از خروج خون از رحم، ایجاد دردهای شکمی و گرفتگی عضلات، افزایش احتمال سقط جنین و دشواری در بارداری خواهد شد.
- انجام عمل جراحی رحم به دلیل وجود فیبروم، پولیپ و خونریزی‌های نامعمول رحم، انجام سزارین، عفونت و درمان سرطان با پرتو درمانی احتمال ابتلای زنان را به سندروم آشرمن افزایش می‌دهد.
- برای درمان چسبندگی بافت رحم از جراحی و حذف بافت اسکار و همچنین هورمون تراپی استفاده می‌شود.
- شما با نصب اپلیکیشن هرلایف می‌توانید مقالات مفیدی را دربارۀ سلامت زنان در ابعاد مختلف مطالعه کنید. در ضمن امکان استفاده از «کلینیک» اپلیکیشن هرلایف برای مشاورۀ متنی با پزشک زنان برای شما مهیا خواهد شد.
پرسش‌های پرتکرار
بله. چسبندگی رحم یا دهانۀ رحم به دلیل بر هم زدن ساختار سالم رحم، احتمال باروری و باردار ماندن را افزایش می‌دهد.
سونوگرافی، سونوگرافی از طریق واژینال یا با تزریق سالین، بیوپسی اندومتریال و هیستروسکوپی برای تشخیص سندرم آشرمن کاربرد دارند.
دشواری در راه رفتن یا ایستادن، تجربۀ دردناک بودن رابطۀ جنسی، داشتن درد و گرفتگی عضلات شکم، لگن و کمر هنگام خونریزی پریود و رخ دادن ناباروری ثانویه از علائم چسبندگی رحم در زنانی هستند که سزارین داشته‌اند.
منابع:
