عفونت‌های مقاربتی (STI) عفونت‌ها یا شرایطی هستند که می‌توان از طریق هر نوع فعالیت جنسی از جمله دهان، مقعد، واژن یا آلت تناسلی دریافت کرد. یکی دیگر از نام‌های رایج برای (STI)ها، بیماری‌های مقاربتی است که با (STD) نشان داده می‌شود. این بیماری‌ها انواع مختلفی مانند زگیل تناسلی، سوزاک، کلامیدیا و تبخال تناسلی دارند. شایع‌ترین علائم آنها درد، سوزش و خارش در اندام‌های تناسلی یا دردناک بودن رابطۀ جنسی هستند.
برخی از عفونت‌های مقاربتی هم بدون علامت بوده، در حالی که بسیار مسری هستند. به این ترتیب، در حالت بدون علامت نیز احتمال انتقال عامل بیماری به شریک جنسی بالاست. در این مطلب از مجلۀ هرلایف هر آنچه را که باید دربارۀ عفونت‌های مقاربتی بدانید، توضیح خواهیم داد. اگرچه برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید اپلیکیشن هرلایف را نصب کرده و از بخش کلینیک، سؤالات و دغدغه‌هایتان را با پزشک زنان، متخصص اورولوژیست یا متخصص بیماری‌های عفونی مطرح کنید.
بیماری های مقاربتی (STD) چه بیماری‌هایی هستند؟
عفونت‌های مقاربتی (STIs) یا بیماری های مقاربتی (STDs) عفونت‌هایی هستند که از طریق تماس جنسی از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شوند. آنها معمولاً در طول رابطۀ جنسی واژینال، دهانی یا مقعدی منتقل می‌شوند. اما گاهی اوقات برخی از عوامل عفونی مانند (HSV) و (HPV) می‌توانند از طریق تماس پوستی با مناطق آلوده به قسمت‌های دیگر بدن همان بیمار منتقل شوند.
بیماری‌های مقاربتی گاهی تا مدت‌ها بدون علامت هستند. اما گاهی نیز وقتی که علائم آنها ظهور می‌کنند، تمام ابعاد زندگی فردی و اجتماعی مبتلایان را تحت الشعاع قرار می‌دهند. برای مثال خارش مقعد یا واژن می‌تواند کلافه کننده باشد. از طرفی دردناک بودن مقاربت جنسی یا خودداری کردن از آن به دلیل عدم انتقال عوامل عفونت زا به شریک جنسی سالم، می‌تواند به روابط زوجین آسیب بزند.
بعضی از بیماری‌های مقاربتی با داروهای مختلف قابل درمان هستند، اما در مواردی، تنها می‌توان علائم بیماری را کنترل کرد و درمان پذیر نیستند. به این واسطه سبک زندگی فرد مبتلا تغییراتی قابل توجه خواهد کرد که اثرات آن بر تمام ابعاد زندگی به چشم می‌آیند.
انواع بیماری های مقاربتی کدامند؟
بیماری‌های مختلفی در گروه عفونت‌های مقاربتی قرار می‌گیرند. هر کدام به طرقی تشخیص داده می‌شوند و روش‌های گوناگونی برای درمان آنها وجود دارند. این در حالی است که میزان شیوع هر بیماری با دیگر بیماری‌های مقاربتی فرق دارد. در ادامه با این بیماری‌ها، علائم، روش‌های تشخیص، راهکارهای پیشگیری و میزان خطرناک بودن آنها بیشتر آشنا خواهیم شد.
| نام بیماری | درمان پذیر | شایع‌ترین روش‌های انتقال | علائم | روش‌های تشخیص | روش‌های پیشگیری |
|---|---|---|---|---|---|
| کلامیدیا | است | – روابط جنسی – تماس پوستی | – رابطۀ جنسی دردناک – ترشحات بد رنگ و بد بوی واژن – ترشحات آبکی و شیری آلت تناسلی مردانه -درد، سوزش و خارش | – آزمایش اسید نوکلئیک – نمونه ادرار – تست ترشحات واژن – تست مایع منی | – رعایت بهداشت فردی و جنسی – رابطۀ جنسی محافظت شده -انجام چکاپ‌های دوره‌ای |
| تبخال تناسلی | نیست (امکان بهبود خود به خود بالاست) | – روابط جنسی – تماس پوستی | – تاول‌های پر از مایع – درد، سوزش و خارش – تورم و بزرگ شدن گره‌های لنفاوی | – معاینات فیزیکی اندام‌های تحت خطر – تست خون – کشت ویروسی از تراشیدن زخم‌ها – آزمایش واکنش زنجیره‌ای پلیمراز | – رعایت بهداشت فردی و جنسی – رابطۀ جنسی محافظت شده – مشورت با پزشک در صورت باردار بودن |
| سوزاک | است | – رابطۀ جنسی | – ترشحات سبز یا آبکی از واژن – تکرر ادرار – خارش، سوزش و درد – خونریزی یا خروج ترشحات از مقعد – خونزیزی‌های سنگین پریود یا لکه بینی بین قاعدگی‌ها | – کشت ترشحات از واژن، آلت تناسلی یا مقعد – تست خون | – داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده |
| زگیل تناسلی | نیست | – رابطۀ جنسی – تماس پوستی – زایمان | – درد، خارش، سوزش – رابطۀ جنسی دردناک – زائده‌های پوستی – سرطان در اندام‌های مختلف | – تست (HPV) – تست پاپ اسمیر | – واکسن (HPV) – چکاپ‌های دوره‌ای – داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده |
| هپاتیت (B) | است | – تماس با ابزار آلوده در آرایشگاه‌ها و دندانپزشکی‌ها – رابطۀ جنسی – شیردهی – انتقال خون | – ادرار تیره – درد شکم – تب – حالت تهوع و استفراغ – ضعف و خستگی | – آزمایش خون | – تزریق واکسن (HBV) – رابطۀ جنسی محافظت شده – استفاده از لوازم شخصی در آرایشگاه‌ها – انتخاب دندانپزشکی و درمانگاه مطمئن |
| ایدز | است | – ارتباط جنسی با فرد آلوده به (HIV) – انتقال از مادر باردار به جنین – تماس با خون یا بافت آلوده | – عفونت‌های قارچی مکرر واژن – ایجاد زخم‌هایی روی آلت تناسلی مردانه – ایجاد زخم‌هایی در مقعد – ابتلا به عفونت ادراری – ضعف سیستم ایمنی – اختلال در سیکل قاعدگی | – تست‌های سنجش آنتی بادی – تست آنتی ژن – آزمایش اسید نوکلئیک | – داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده – استفاده نکردن از سوزن مشترک برای تتو، انتقال خون – عدم تزریق با سوزن آلوده |
| سیفلیس | است | – رابطۀ جنسی محافظت نشده | – تب – خستگی – زخم‌های مشابه زگیل – دردهای عضلانی – کاهش وزن – سردرد – ریزش مو – غدد لنفاوی متورم | – نمونه برداری از زخم‌های پوستی – آزمایش خون | – داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده – رعایت بهداشت فردی |
| تریکومونیازیس | است | – رابطۀ جنسی محافظت نشده | – ترشحات چرکی واژن – درد، سوزش و خارش – درد هنگام رابطۀ جنسی – سوزش ادرار | – کشت ترشحات از واژن و آلت تناسلی – معاینات فیزیکی مانند معاینه لگن | – رعایت بهداشت فردی و جنسی – داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده |
| شپش تناسلی | است | – رابطۀ جنسی – استفاده از لوازم شخصی افراد مبتلا | – خارش در ناحیۀ واژن – لکه‌های مدفوع پشه روی لباس – نقطه‌های سفید روی موهای تناسلی – تب و احساس خستگی | – معاینۀ واژن و موهای زائد آن ناحیه | – رعایت بهداشت فردی – داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده |
علائم مهم و نشانه‌های خطرناک
هر کدام از بیماری‌های مقاربتی علائمی دارند که ممکن است با هم مشترک باشند. اما علائمی وجود دارند که مخصوص هر بیماری عفونی مقاربتی است. شایع‌ترین و مهم‌ترین علائمی که بیماری‌های مقاربتی دارند عبارتند از:
- برآمدگی، زخم یا زگیل روی یا نزدیک آلت تناسلی، واژن، دهان یا مقعد
- تورم یا خارش شدید در نزدیکی آلت تناسلی مردانه یا واژن در زنان
- خروج ترشحات آبکی و شیری از آلت تناسلی یا بد بو و بد رنگ شدن ترشحات دستگاه تناسلی زنان
- داشتن خونریزی غیرطبیعی میان دو قاعدگی
- رابطۀ جنسی دردناک
- ادرار دردناک یا تکرر ادرار
سایر علائمی که در بعضی از بیماری‌های عفونی مقاربتی وجود دارند، عبارتند از:
- بثورات پوستی
- کاهش وزن
- اسهال
- تعرق شبانه
- درد، تب و لرز
- زردی (زرد شدن پوست و سفیدی چشم)
عوارض و نشانه‌های خطرناک عفونت‌های مقاربتی
بعضی از بیماری‌های عفونی مقاربتی گاهی تا مدت‌ها بدون علامت هستند. اما در همین زمان هم که خانم‌ها و آقایان علامتی را تجربه نمی‌کنند، عامل عفونت زا در حال رشد و پخش شدن است. به همین دلیل، بدون اینکه مبتلایان متوجه خطرناک بودن بیماری شوند، آسیب‌های جدی می‌بینند.
وارد آمدن آسیب‌های جدی به اندام‌های بدن با تبخال تناسلی
یکی از بیماری‌های عفونت زای منتقله از راه تماس جنسی، تبخال تناسلی است که دو ویروس (HSV-1) و (HSV-2) بیشترین آسیب را به بدن فرد وارد می‌کنند. گاهی فعالیت این دو نوع ویروس هرپس به حدی است که بیماران آسیب‌های مغزی می‌بینند. اما علاوه بر مغز و نخاع، چشم‌ها، مری، ریه‌ها و کبد نیز آسیب جدی می‌بینند.
ابتلای اندام‌های مختلف بدن به سرطان با ویروس (HPV)
یکی از نگران کننده‌ترین عوارضی که ابتلای خانم‌ها و آقایان به ویروس (HPV) به همراه دارد، ابتلا به سرطان در نواحی آلوده است. اگر علائم بیماری زگیل تناسلی که در اثر ویروس پاپیلومای انسانی شکل می‌گیرند، بسیار دیرهنگام بروز کنند یا نادیده گرفته شوند، احتمال ابتلای خانم‌ها به سرطان دهانۀ رحم، رحم و واژن وجود دارد. از طرفی ابتلای آقایان به سرطان در آلت تناسلی هم امکان پذیر است. با این حال اگر ویروس در نواحی دیگر بدن منتقل شده و رشد کند، ممکن است مبتلایان به سرطان مقعد، دهان و حلق نیز مبتلا شوند.
ناباروری و بارداری خارج از رحم در اثر کلامیدیا
کلامیدیا که بر اثر حضور این باکتری در بدن شکل می‌گیرد، علائم متعددی را به همراه دارد. اما آنچه نگران کننده است، تأثیراتی است که این بیماری بر سلامت دستگاه قاعدگی خانم‌ها وارد می‌کند. آسیب دیدن اندام‌های تناسلی بانوان، خطر حاملگی خارج از رحم و ناباروری را در زنان افزایش می‌دهد. همین موضوع می‌تواند چالش‌هایی را در زندگی زناشویی افراد به همراه داشته باشد.
علائم نگران کنندۀ بیماری سوزاک
هنگامی که خانم‌ها و آقایان به سوزاک مبتلا می‌شوند، با چالش‌هایی مواجه می‌شوند که شاید به اندازۀ سرطان دهانۀ رحم یا ناباروری و حتی آسیب‌های مغزی خطرناک نباشند، اما می‌توانند آرامش روزانۀ زندگی افراد را بر هم بزنند. برای همین نباید آنها را نادیده گرفت. این علائم نگران کننده ممکن است خارش ناحیۀ واژن، خارش مقعد، سوزش ادرار، بثورات پوستی، خونریزی‌های سنگین پریود، التهاب پوست ختنه گاه و تب باشند. اگرچه شاید علائم به ظاهر کوچک هستند، اما تأثیرات قابل توجهی بر سلامت خانم‌ها و آقایان و سبک زندگی آنها می‌گذارند.
ضعف شدید سیستم ایمنی در ابتلا به ایدز
بیشترین آسیبی که ایدز برای بیماران به دنبال دارد، نقص سیستم ایمنی است. این مسئله احتمال ابتلای مکرر بیماران را به انواع بیماری‌های عفونی مانند برفک دهان و ذات الریه، آنفلوآنزا، بیماری‌های عفونی قارچی، بیماری‌های باکتریایی و همچنین انواع زخم در دهان، واژن و سایر اندام‌ها افزایش می‌دهد. به این واسطه، سلامت بیماران مبتلا به اچ آی وی بسیار تحت خطر قرار دارد.
راه‌های انتقال بیماری های مقاربتی
راه‌های مختلفی برای انتقال بیماری‌های مقاربتی به افراد دیگر وجود دارند.
- اولین و مهم‌ترین روش، ارتباط جنسی واژینال، دهانی و مقعدی است. در حالی که تماس پوست به پوست هم باعث انتقال بیماری‌های مقاربتی می‌شود.
- هنگام بارداری خانم حامله می‌تواند جنین را آلوده کند. از طرفی هنگام زایمان طبیعی و خروج نوزاد از دهانۀ رحم و محل آلوده به عوامل عفونت زا، احتمال بیمار شدن نوزاد وجود دارد.
- در دورۀ شیردهی نیز احتمال انتقال عامل عفونت زا به جنین وجود دارد.
- هنگام انتقال خون، خون آلوده می‌تواند دریافت کنندۀ خون را بیمار کند. در ضمن، استفاده از لوازم بهداشتی مشترک و لمس آنها به بدن، فرصتی را برای انتقال عوامل عفونی به وجود می‌آورد.
- استخر، سونا، مراکز زیبایی و سایر اماکن عمومی که احتمال تماس بدن فرد با لوازم یا سطوح آلوده به ویروس (HPV) و (HSV) وجود دارد، می‌توانند عوامل عفونت زا را به بدن خانم‌ها و آقایان وارد کنند.
نحوه تشخیص و آزمایشات بیماری‌های مقاربتی
برای اینکه بتوان ابتلای خانم‌ها و آقایان را به بیماری‌های مقاربتی تشخیص داد، پزشک معالج معاینات مختلف را انجام می‌دهد. پزشک زنان با بررسی معاینۀ لگن در خانم‌ها، علائم ظاهری بیماری عفونی را در واژن و قسمت‌های داخلی دستگاه تناسلی بررسی می‌کند. متخصص اورولوژیست هم آلت تناسلی مردان را مورد بررسی ظاهری قرار می‌دهد.
تست‌هایی وجود دارند که نتیجۀ هر یک از آنها می‌تواند به حضور عامل عفونی در بدن یا سلامت خانم‌ها و آقایان اشاره داشته باشد. تست ادرار، ترشحات موجود در زخم‌های پوستی، آزمایش خون و آزمایش ترشحات واژن یا آلت تناسلی مردانه در این فرآیند کمک قابل توجهی می‌کنند.
با توجه به اینکه رابطۀ جنسی مهم‌ترین راه انتقال بیماری‌های مقاربتی به حساب می‌آید، بهترین راهکار برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری‌ها، داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده یا اجتناب از انجام آن در موارد ناایمن است. سایر راهکارها عبارتند از:
- هنگام رابطۀ جنسی از ابزارهایی مانند کاندوم استفاده کنید تا انتقال مایع منی آلوده و تماس مستقیم آلت تناسلی و واژن کاهش یابد.
- در صورتی که همسر شما مشکوک به بیماری‌های عفونی مقاربتی است، از رابطۀ جنسی خودداری کنید.
- به طور مرتب عدم ابتلا به عفونت های منتقله از راه جنسی را بررسی کنید. انجام این کار به جلوگیری از گسترش عفونت‌های مقاربتی به شریک جنسی کمک می‌کند.
- علائم و نشانه‌های بیماری‌های عفونی را یاد بگیرید. اگر علائم را متوجه شدید، به سرعت با پزشک متخصص مراجعه کنید.
- دربارۀ راه‌های انتقال بیماری‌های عفونی اطلاع داشته باشید و با رعایت نکات مختلف بهداشت فردی و عمومی، از ابتلا به بیماری‌های مقاربتی پیشگیری کنید.
بارداری و بیماری های مقاربتی
امکان انتقال بیماری‌های عفونی مانند سیفلیس، کلامیدیا، سوزاک، هپاتیت ب، تبخال تناسلی و زگیل تناسلی از مادر باردار به جنین وجود دارد. از طرفی، تماس پوست به پوست باعث انتقال عامل عفونی می‌شود. بنابراین ممکن است که نوزاد هنگام زایمان طبیعی و طی کردن مسیر دهانۀ رحم و قسمت داخلی و خارجی واژن، به دلیل تماس با نواحی آلودۀ بدن مادر مبتلا به عفونت‌های مقاربتی، به آن عوامل عفونت زا مبتلا شود. در نتیجه گاهی افراد از همان بدو تولد با علائم بیماری‌های عفونی دست و پنجه نرم می‌کنند.
چه زمانی و به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
بیماری‌های عفونی مقاربتی مردان و زنان را تحت تأثیر قرار می‌دهند. به همین دلیل توصیه می‌شود که خانم‌ها و آقایان، در صورت مشاهدۀ علائم به پزشک مراجعه کنند. اما چه پزشکی برای درمان این بیماری فعالیت دارد؟ در پاسخ می‌توان گفت که هنگام مشاهدۀ علائم عفونت‌های مقاربتی، باید به پزشک متخصص عفونی، متخصص پوست، متخصص کلیه و مجاری ادراری برای مردان و متخصص زنان و زایمان برای خانم‌ها مراجعه کرد.
اما سؤال دیگری که ذهن بسیاری را درگیر می‌کند، این است که چگونه در اسرع وقت پزشک متخصص مطمئن و با تجربه پیدا کنیم؟ برای اینکه بتوانید به سهولت از مشاورۀ پزشک‌های متخصص پوست، بیماری‌های عفونی و زنان و زایمان استفاده کنید، می‌توانید در اپلیکیشن هرلایف، از قابلیت «کلینیک» برای مشاورۀ متنی بهره مند شوید. به این ترتیب، در کوتاه‌ترین زمان و به آسان‌ترین روش، پاسخ سؤالات خود را دربارۀ بیماری‌های مقاربتی دریافت خواهید کرد.
نکات مهم دربارۀ بیماری‌های عفونی (STI)
- بیماری‌های عفونی مقاربتی از طریق رابطۀ جنسی، تماس با محل آلوده، انتقال خون یا استفاده از لوازم بهداشتی آلوده به عامل عفونت زا منتقل می‌شوند.
- دردناک بودن رابطۀ جنسی، سوزش، خارش، خونریزی‌های نامعمول میان دو قاعدگی و زوائد پوستی از علائم آن هستند. هرچند گاهی بیماری‌ها علامت خاصی ندارند.
- رعایت نکات بهداشت فردی، عمومی و جنسی، داشتن رابطۀ جنسی محافظت شده و انجام آزمایش‌ها و معاینات دوره‌ای خطر ابتلا و انتقال بیماری‌های عفونی را کاهش می‌دهند.
- سوزاک، کلامیدیا، ایدز، زگیل تناسلی، هپاتیت ب، تریکومونیازیس، سیفلیس، مایکوپلاسما تناسلی و تبخال تناسلی بیماری‌های عفونی مقاربتی هستند.
- علائم خطرناک بیماری‌ها هنگامی بروز می‌کنند که نشانه‌های عوامل عفونت زا نادیده گرفته شده و درمان شوند یا بیماری‌ها تأثیرات مخربی بر اندام‌های بدن گذاشته باشند.
- شما برای اینکه مطالب علمی مفید بیشتری را مطالعه کنید و از مشورت متنی آنلاین پزشکان متخصص بهره مند شوید، می‌توانید اپلیکیشن هرلایف را نصب نمایید. استفاده از این اپلیکیشن در مدیریت سلامت شما بانوان، نقش مهمی ایفا می‌کند.
پرسش‌های پرتکرار
رابطۀ جنسی، تماس با مایع منی یا ترشحات واژن آلوده، تماس پوست با پوست، شیردهی، انتقال خون و هنگام بارداری از روش‌های انتقال بیماری‌های عفونی هستند.
بله. مادر باردار در طول بارداری و زایمان طبیعی امکان انتقال عامل عفونت مقاربتی را به فرزند خود دارد.
متخصص زنان، متخصص پوست، متخصص بیماری‌های عفونی و متخصص کلیه و مجاری ادراری برای آقایان می‌توانند به مبتلایان به (STI) مشاوره بدهند.
منابع:
