اگزما تناسلی به یک التهاب پوستی خارش دار و آزار دهنده در ناحیۀ تناسلی گفته می‌شود که به اشکال مختلف بروز پیدا میکند. اما به طور کلی این مشکل پوستی از هر نوعی که باشد علائمی مانند تورم، قرمزی، خارش شدید، پوسته پوسته شدن و حتی در برخی موارد شدیدتر، بروز زخم را به دنبال دارد.
اگزمای تناسلی به دلایل مختلفی در افراد و خصوصاً زنان بروز پیدا میکند که از جملۀ علل آن می‌توانیم به عفونت‌های قارچی، حساسیت به برخی مواد شیمیایی و حتی عوامل محیطی اشاره کنیم. تشخیص دقیق و درمان این مشکل پوستی باید توسط پزشک متخصص انجام شود تا علاوه بر درمان، با روش‌های پیشگیرانه برای عود مجدد بیماری نیز آشنا شوید.
اگزما تناسلی چیست؟
اگزمای تناسلی به یک بیماری پوستی گفته می‌شود که منجر به بروز حالت التهابی در ناحیۀ واژن می‌شود. این حالت التهابی علائم مختلفی را با خود به همراه دارد و قسمت‌های گوناگونی از اندام‌های تناسلی را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به طوری که در زنان ناحیۀ فرج و اطراف مقعد و در مردان کیسۀ بیضه و آلت تناسلی را درگیر میکند.
در حالت اگزمای خفیف می‌توان از روش‌های درمان خانگی مثل مرطوب کننده یا پرهیز از استفاده از محصولات شوینده و تحریک کنندۀ پوست استفاده کرد. اما در صورت عدم رفع خود به خودی علائم، باید حتماً بخش درگیر پوست توسط پزشک بررسی و داروی مناسب درمان آن تجویز شود.
انواع اگزما تناسلی
اگزما در ۴ گروه مختلف طبقه بندی می‌شود که هر یک از آن‌ها ممکن است ناحیۀ تناسلی را درگیر کنند. از این موارد می‌توانیم به گزینه‌های زیر اشاره کنیم.
درماتیت آتوپیک (Atopic dermatitis)
درماتیت آتوپیک نوعی اگزماست که به شکل بثورات خارش دار و پوسته پوسته ایجاد می‌شود. در واقع این واکنش پوستی عاملی برای ایجاد قرمزی، تورم و خارش می‌شود. افرادی که به درماتیت آتوپیک مبتلا هستند، به دلیل اینکه لایۀ بالایی پوست آن‌ها فاقد پروتئین خاصی است، پوست حساس‌تری دارند. این سد پروتئینی از پوست در برابر عوامل بیماری زا محافظت میکند.
درماتیت سبورئیک (Seborrheic dermatitis)
درماتیت سبورئیک نوع دیگری از اگزماست که علائم آن شامل لکه‌های قرمز خارش دار و پوسته‌های چرب روی پوست هستند. البته گاهی نیز پوسته‌های سفید یا زرد و حتی به شکل پودری روی پوست سر ایجاد می‌شوند. البته این اگزما بیش از هر جا، پوست سر را درگیر میکند، اما در موارد دیگر ممکن است قسمت‌هایی از بدن که غدد چربی زیادی دارند مثل کشالۀ ران را نیز درگیر کند.
درماتیت تماسی آلرژیک (Allergic contact dermatitis)
یکی دیگر از انواع اگزمای تناسلی، نوع درماتیت آلرژیک است. وقتی ناحیۀ تناسلی در معرض یک آلرژن یا مادۀ حساسیت زا قرار بگیرد، ممکن است منجر به ایجاد اگزما در پوست این ناحیه از بدن شود. در اغلب موارد بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت بعد از قرار گرفتن پوست ناحیۀ تناسلی در معرض آلرژن، اگزمای تماسی آلرژیک ایجاد می‌شود.
درماتیت تماسی تحریک کننده (Irritant contact dermatitis)
اگزمای درماتیت تماسی تحریک کننده وقتی رخ می‌دهد که برخی از عوامل فیزیکی یا مواد شیمیایی باعث آسیب رساندن به پوست می‌شوند. عوامل محرک رطوبت و چربی پوست را از لایۀ بیرونی از بین می‌برند و باعث می‌شوند تا مواد شیمیایی به راحتی در عمق پوست نفوذ کنند که در نهایت منجر به آسیب بیشتر در ناحیۀ تناسلی می‌شوند.
مرتبط بخوانید: از چه سنی روتین مراقبت پوستی را شروع کنیم؟
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
علائم اگزما تناسلی
اگزمای تناسلی به عنوان یک بیماری شایع پوستی ممکن است منجر به تغییر رنگ این ناحیه، خشکی پوست و حتی ایجاد خارش در پوست آلت تناسلی یا اطراف آن می‌شود. این مشکل در صورت بروز ممکن است علائم زیر را به دنبال داشته باشد.
- خارش پوست
- بثورات رنگی
- پوست خشک
- بروز برجستگی روی پوست
- چرمی و ضخیم شدن سطح پوست
نکته: اگزما درد ندارد، با این حال اگر پوست ناحیۀ حساس را بخارانید یا خراش دهید، ممکن است باعث بروز درد، ناراحتی و حتی عفونت در ناحیۀ مورد نظر شوید.
اگزما تناسلی در زنان و مردان چه تفاوتی دارد؟
تفاوت بروز اگزمای تناسلی در زنان و مردان در ناحیۀ بروز آن است. علاوه بر ۴ نوع اگزمای کلی که نام بردیم و می‌توانند هر بخشی از بدن از جمله ناحیۀ تناسلی را درگیر کنند، این مشکل پوستی بر اساس اینکه کدام نقطه از پوست ناحیۀ تناسلی و چه جنسیتی را درگیر کند، به انواع اسکروتوم (Scrotal Eczema)، اگزمای پری آنال (Perianal Eczema) و اگزما ولوار تقسیم بندی می‌شود.
نوع اول در مردان ایجاد می‌شود و خود ۴ نمونۀ مختلف با علائم اختصاصی دارد. این مشکل خشکی پوست، خارش و بثورات روی کیسۀ بیضه را به دنبال دارد. اما در ادامه به ۲ اگزمای مختص زنان می‌پردازیم.
اگزمای پری آنال
این نوع اگزما بین ناحیۀ پرینه، یعنی پوست بین دستگاه تناسلی و مقعد بروز پیدا میکند. علائم این اگزما ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- خارش، قرمزی و سوزش
- روشن یا ضخیم شدن پوست
- ترک پوستی
- ضایعات پوستی
افرادی دارای موهای زیاد در ناحیۀ پری مقعد، افراد مبتلا به مشکلات روده‌ای منجر به دفع زیاد، افراد مبتلا به بیرون زدگی رکتوم، بانوان دارای آسیب مقعد و زنان مبتلا به هموروئید بیش از سایرین در معرض ابتلا به اگزمای پری آنال هستند.
اگزمای والوار
اگزمای والوار به نوعی از مشکل پوستی گفته می‌شود که تحریک اندام تناسلی خارجی زن و خارش مزمن را به دنبال دارد. از علائم این مشکل می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
- بروز خارش، درد و سوزش
- بروز ورم
- قرمزی خفیف تا شدید
- بروز زخم با حالت پوسته پوسته یا دارای ترشح
زنانی که سابقۀ ابتلا به درماتیت آتوپی دارند و کسانی که بیشتر در معرض مواد حساسیت زا هستند، بیش از سایر زنان ممکن است به این اگزما دچار شوند.
علت بروز اگزما در ناحیه تناسلی
عوامل متعددی ممکن است در بروز اگزما تناسلی نقش داشته باشند که برخی از آن‌ها شامل سیستم ایمنی بیش از حد فعال، سطوح بالای استرس و ژنتیک می‌شوند. در ادامه به دیگر مواردی که می‌توانند منجر به بروز اگزمای تناسلی شوند اشاره می‌کنیم:
آلرژن تماسی
پوست ناحیۀ تناسلی نازک و به مواد شیمیایی حساس است. بنابراین استفاده از انواع صابون، دستمال، ژل شستشو، عطر و ضد عفونی کننده ممکن است با تحریک این پوست باعث اگزمای تناسلی شوند.
اصطکاک و تحریک
تحریک و اصطکاک به هر علتی که باشد، ممکن است باعث بروز اگزما تناسلی شود. برای مثال تعریق و پوشیدن لباس زیر تنگ در این دسته جای می‌گیرند.
بی اختیاری
یکی دیگر از مواردی که می‌تواند باعث بروز اگزما شود، بی اختیاری در ادرار و مدفوع است، زیرا این دو ماده ممکن است تحریک پوست ناحیۀ تناسلی را به دنبال داشته باشند.
نحوه تشخیص اگزمای دستگاه تناسلی
اگزما تناسلی اغلب توسط متخصص پوست یا زنان تشخیص داده می‌شود. پزشک ناحیۀ مورد نظر را بررسی میکند و در مورد علائمی که دارید از شما سؤال می‌پرسد. گاهی نیز ممکن است آزمایشاتی برای تعیین علت دقیق مشکل شما تجویز کند یا شما را به یک متخصص زنان برای معاینه ارجاع دهد.
از آن جایی که برخی از عفونت‌ها عامل بروز اگزمای تناسلی هستند و جدی‌تر از این مشکل پوستی خواهند بود، بنابراین باید قبل از درمان اگزما تشخیص داده شده و درمان شوند. از سری آزمایشاتی که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند، موارد زیر خواهند بود:
- تست حساسیت پوستی
- آزمایش خون برای بررسی علل بثورات پوستی
- بیوپسی
آیا اگزمای دستگاه تناسلی مسری است؟
اگزمای تناسلی مسری نیست، به این معنی که در تماس پوست به پوست از فرد مبتلا به فرد سالم منتقل نمی‌شود. بنابراین در صورت ابتلا به آن نیاز به انجام اقدامات پیشگیرانه حین فعالیت جنسی ندارید. با این حال در شرایطی که اگزمای شما شدید باشد ممکن است با تماس پوست به پوست حین فعالیت جنسی، احساس ناراحتی داشته باشید.
البته به این نکته دقت داشته باشید که در صورت خراشیدن پوست دچار التهاب ممکن است باعث بروز عفونت در آن شوید که در این حالت عفونت قابلیت انتقال به شریک جنسی را دارد.
روش‌های درمان اگزما در ناحیه تناسلی
اگر به اگزمای تناسلی دچار هستید و این مشکل شما مدت زیادی است که رفع نشده است، بهتر است به جای خود درمانی، به دنبال کمک پزشکی باشید. پزشک اغلب انواع کرم‌های نرم کننده و استروئیدهای موضعی را برای برطرف کردن مشکل شما تجویز میکند. از داروها و درمان‌های اگزمای تناسلی می‌توانیم به موارد زیر اشاره کنیم.
کرم هیدروکورتیزون
این کرم یک کورتیکواستروئید است که باعث کاهش التهاب می‌شود. این کرم همچنین تا حدودی تغییرات ایجاد شده در رنگ پوست به دلیل اگزما را به همراه خارش برطرف میکند.
وازلین
وازلین یکی از مراقبت‌های پوستی ارزان قیمت و در دسترس است که می‌تواند با مرطوب کردن پوست آسیب دیده، رطوبت را به آن برگرداند و از آن محافظت کند.
آنتی هیستامین
آنتی هیستامین حتی در نوع بدون نسخه می‌تواند خارش ناشی از اگزما را کاهش دهد و حتی از بروز این عارضۀ ناخوشایند جلوگیری کند.
چطور از ابتلا به اگزمای تناسلی پیشگیری کنیم؟
اگر شما یا یکی از اعضای خانواده تان سابقۀ ابتلا به اگزما را دارید، با استفاده از روش‌های پیشگیرانۀ زیر می‌توانید تا حد زیادی از بروز این مشکل پیشگیری کنید.
- اگر با خوردن یک غذا یا خوراکی اگزمای شما شعله ور می‌شود، ممکن است به آن حساسیت داشته باشید. در چنین شرایطی باید آن را با یک غذای مناسب جایگزین کنید.
- از صابون‌های ملایم استفاده کنید و لباس‌های زیر خود را به خوبی آبکشی کنید تا حاوی مواد شویندۀ اضافی نباشند.
- از محصولاتی برای ناحیۀ تناسلی استفاده کنید که بدون عطر باشند و برای پوست حساس مناسب باشند.
- پوست خود را به طور مرتب با یک محصول مناسب مرطوب کنید. بهترین زمان برای مرطوب کردن پوست، انجام این کار پس از حمام کردن است.
- از مواد آلرژی زا همچون لاتکس، گرده، جواهرات ساخته شده از نیکل، مس و کبالت و مواد شیمیایی دوری کنید.
راهنمای مراجعه به پزشک
در هر بیماری تناسلی مهم است که تشخیص به شکل زودهنگام و زیر نظر یک متخصص زنان انجام شود تا هر گونه بیماری زمینه‌ای احتمالی، شناسایی و درمان شود. در ادامه به شما نشان می‌دهیم که چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید:
- در صورتی که خارش شدیدی دارید.
- اگر پوست ناحیۀ تناسلی شما به شدت قرمز و ملتهب شده است.
- اگر با ورم، درد یا سوزش در ناحیۀ تناسلی خود مواجه هستید.
- اگر همراه با بثورات پوستی، تغییراتی را در ترشحات واژینال خود احساس کردید.
- اگر پوست ملتهب با تغییر رنگ یا ضخامت همراه است.
نکات مهم دربارۀ اگزما تناسلی (اگزمای تناسلی)
- اگزمای تناسلی یک مشکل شایع است که می‌تواند باعث خارش، قرمزی و ناراحتی شود.
- این بیماری انواع گوناگونی دارد که از جملۀ آن‌ها می‌توانیم به درماتیت آتوپیک، درماتیت سبورئیک، درماتیت تماسی آلرژیک و درماتیت تماسی تحریک کننده اشاره کنیم.
- از علائم بروز این بیماری می‌توانیم به قرمزی و التهاب، تغییر رنگ پوست، ورم، ترک خوردگی، خونریزی پوست و درد و سوزش اشاره کنیم.
- درمان اگزمای تناسلی بسته به تصمیم پزشک ممکن است شامل کرم‌های موضعی، پمادها، داروهای خوراکی و تغییر در سبک زندگی باشد.
- شما نیز با علائم اگزمای تناسلی مواجه هستید و به مشاورۀ پزشکی در این زمینه نیاز دارید؟ در این شرایط می‌توانید با مراجعه به اپلیکیشن هرلایف علاوه بر دسترسی به پزشکان متخصص، به جمع هزاران زنی بپیوندید که به صورت مداوم اطلاعات خود را در زمینۀ مسائلی همچون قاعدگی، بارداری، تخمک گذاری و سلامت کلی به روز می‌کنند.
پرسش‌های متداول
پماد هیدروکورتیزون برای درمان اگزمای تناسلی کاربرد دارد. پماد مومتازون نیز به عنوان یک استروئید موضعی، به کاهش التهاب و خارش ناشی از این مشکل پوستی کمک میکند.
بله لیزر می‌تواند به عنوان یک درمان مؤثر و غیر تهاجمی برای رفع اگزما استفاده شود.
منابع:
