کم کاری تیروئید در زنان و مردان هنگامی رخ می‌دهد که غدۀ تیروئید، هورمون کافی برای رفع نیازهای بدن تولید نکند. تیروئید، یک غدۀ کوچک و مهم در جلوی گردن است. این غده، دو هورمون اصلی (T3 و T4) را ترشح و متابولیسم بدن را کنترل می‌کند. تقریباً تمامی عملکرد بدن مانند ضربان قلب، هضم، خلق و خو و تنفس، تحت تأثیر غدۀ تیروئید هستند. تیروئید کم کار، سبب عملکرد کند بدن میشود. همچنین می‌تواند به طور ناگهانی وزن را افزایش دهد یا احساس خستگی مداوم ایجاد کند. بنابراین داروهای مناسب و رژیم لاغری برای افراد مبتلا به این بیماری توصیه میشود.
تیروئید کم کار با آزمایش خون قابل تشخیص است. در صورت ابتلا به این بیماری، دوز داروهای مناسب به وسیلۀ پزشک متخصص داخلی یا فوق تخصص غدد، تجویز میشود. این داروها مؤثر و ایمن هستند و می‌توانند سبب بهبود علائم در بیمار شوند.
کم کاری تیروئید در زنان
اگرچه کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم برای همۀ افراد در سنین مختلف اتفاق می‌افتد، اما آمار آن در میان بانوان و افراد بالای ۵۰ سال بیشتر است. کم کاری تیروئید در زنان، اغلب باعث ناباروری، چاقی و درد مفاصل میشود. تشخیص این بیماری به انجام آزمایش‌هایی نیاز دارد تا پزشک بتواند دارو درمانی هورمونی را آغاز کند. در صورتی که این بیماری در زنان درمان نشود، می‌تواند عوارضی چون فشار خون بالا، زایمان زودرس، سقط جنین، کاهش رشد جنین و یائسگی زودرس داشته باشد.
تیروئید کم کار در زنان، علائمی دارد که با مشاهده و درمان آن می‌توان به خوبی آن را کنترل کرد. این بیماری، زنانی که مبتلا به سندروم ترنر و کم خونی شدید هستند و علاوه بر سابقۀ خانوادگی در شش ماه گذشته بارداری یا زایمان داشته‌اند، بیشتر تهدید می‌کند.
علائم کم کاری تیروئید
علائم کم کاری تیروئید یا هیپوتیروئیدیسم ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد. همچنین این علائم به کندی خود را نشان می‌دهند و ممکن است بیمار، ماه‌ها یا سال‌ها متوجه آن نشود. اما مهم‌ترین علائم این بیماری عبارتند از:
- خستگی
- افسردگی
- درد مفاصل و عضلات
- ورم یا پف صورت
- مشکلات باروری
- افزایش وزن
- موهای خشک و شکننده
- یبوست
- عدم تحمل سرما
- کندی ضربان قلب
- مشکلات حافظه
- گواتر
- مه مغزی یا گیجی
- تغییر در ناخن‌ها
- تغییر چرخۀ پریود وخونریزی‌های سنگین
علائم در زنان
- مهم‌ترین علائم کم کاری تیروئید در زنان می‌تواند عوامل زیر باشد:
- تغییر چرخۀ پریود (پریودهای سنگین یا نامنظم)
- مشکلات باروری
- احساس سنگینی در سینه
علائم در کودکان
کم کاری تیروئید در کودکان می‌تواند یا مادرزادی باشد یا در اواخر کودکی به دلیل بیماری هاشیموتو به وجود آید. البته کودکانی که در خانوادۀ خود سابقۀ این بیماری را دارند، بیشتر از دیگر کودکان در معرض ابتلا به این بیماری هستند. تیروئید کم کار در کودکان، علائم مشابهی با تیروئید کم کار در بزرگسالان دارد. برخی از شایع‌ترین علائم این بیماری در کودکان عبارتند از:
- کاهش سرعت جسمی مانند کوتاهی قد
- رشد ذهنی ضعیف
- تأخیر در رشد دندان‌های دائمی
- تأخیر در بلوغ
- گریه یا صدای خشن
عوارض کم کاری تیروئید
کم کاری تیروئید، ضربان قلب را کند می‌کند. در نتیجه، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی مانند بیماری عروق کرونر و نارسایی احتقانی قلب را افزایش دهد.
- سبب تغییر در خلق و خو میشود.
- صورت عدم پیگیری می‌تواند منجر به پوکی استخوان و افزایش احتمال شکستگی استخوان‌ها شود.
- باعث کلسترول بالا در افراد میشود.
- تیروئید کم کار اگر درمان نشود می تواند باعث بزرگ شدن غدۀ تیروئید یا گواتر شود.
- نوزادانی که مادران دارای تیروئید درمان نشده متولد می‌شوند نقص مادرزادی بیشتری نسبت به نوزادان مادران سالم دارند.
- در صورت عدم درمان بیماری، کما میکزدم یا کم کاری شدید تیروئید به وجود می‌آید که می‌تواند تهدیدی جدی برای فرد مبتلا باشد.
عوارض کم کاری تیروئید در زنان
- برای خانم‌هایی که قصد بارداری دارند می‌تواند منجر به مشکلاتی در باروری شود.
- تعادل و تنظیم چرخۀ پریود زنان را برهم می‌زند و موجب خونریزی‌های شدید و سنگین میشود.
- کم کاری تیروئید می‌تواند باعث بلوغ زودرس یا دیررس شود.
- اختلال غدۀ تیروئید در بارداری باعث آسیب رسیدن به جنین شود.
- سبب افزایش کلسترول خون به ویژه در بارداری میشود.
- این بیماری در زنان منجر به یائسگی زودرس در اوایل یا اواخر چهل سالگی میشود.
کم کاری تیروئید و ریزش مو
ایا کم کاری تیروئید باعث ریزش مو میشود؟ کم کاری و پرکاری تیروئید ناشی از مصرف دارو از عواملی هستند که بر ریزش مو، مؤثرند. بر اساس برخی از تحقیقات در سال ۲۰۲۳ حدود نیمی افراد دارای تیروئید پرکار و درصد کمتری از افراد دارای تیروئید کم کار با مشکل ریزش موی ناشی از عملکرد بد غدۀ تیروئید دست و پنجه نرم می‌کنند.
ریزش موی ناشی از این بیماری، ممکن است چند ماه بعد که مو وارد چرخۀ رشد میشود، نشان داده شود. بنابراین ممکن است به اشتباه، داروهای درمانی در ریزش مو مقصر جلوه داده شوند و بیمار، مصرف دارو را قطع کند. این کار می‌تواند باعث بدتر شدن ریزش مو میشود. تشخیص آن که کم کاری تیروئید به دلیل اختلال در غدۀ تیروئید است یا قرص کم کاری تیروئید باعث ریزش مو میشود، بسیار دشوار است. اما به احتمال زیاد، این داروها در ریزش مو تأثیری ندارند.
نحوۀ تأثیر کم کاری تیروئید بر ریزش مو
ممکن است برخی بپرسند آیا ریزش مو ناشی از تیروئید کم کار درمان میشه؟ بله! هنگامی که تشخیص قطعی به این بیماری داده شود، دارودرمانی آغاز میشود. داروهای این بیماری با ترشح هورمون‌های مصنوعی اما مشابه تیروئید باعث بهبود علائمی چون ریزش موی ناشی از کم کاری تیروئید می‌شوند. معمولاً رایج‌ترین دارو برای درمان این بیماری قرص لووتیروکسین است. لووتیروکسین و ریزش مو در برخی از موارد نادر ممکن است با یکدیگر مرتبط باشند.
به طور کلی، این دارو ریزش مو نمی‌دهد و اختلال در غدۀ تیروئید باعث آن است. در نتیجه برای پیشگیری یا درمان ریزش مو ناشی از این بیماری از مصرف دوز کافی مطمئن شوید.
کم کاری تیروئید و لاغری
اغلب افرادی که به این بیماری مبتلا هستند، به دنبال رژیم لاغری برای تیروئید کم کار یا داروهای مناسب آن هستند. یکی از پرتکرارترین سؤال‌ها در این زمینه آن است که ایا کم کاری تیروئید باعث لاغری میشود؟ این بیماری، سوخت و ساز بدن را کند می‌کند و باعث اضافه وزن میشود. معمولاً جهت بهبود اضافه وزن، قرص لووتیروکسین و بهترین رژیم لاغری برای کم کاری تیروئید توصیه میشود. در مقابل، قرص پرکاری تیروئید برای چاقی یعنی متی مازول تجویز میشود. پرکاری تیروئید متابولیسم بدن را بالا می‌برد و وزن را کاهش می‌دهد. البته درمان پرکاری تیروئید و لاغری با این قرص می‌تواند خطر چاقی را افزایش دهد.
لووتیروکسین با افزایش سوخت و ساز بدن، سبب کاهش توده‌های چربی در بدن میشود و می‌تواند در لاغری سریع برای کم کاری تیروئید بسیار مؤثر باشد. اگر به دنبال بهترین قرص خارجی برای کم کاری تیروئید هستید، یوتیروکس را تهیه کنید. یوتیروکس نام تجاری لووتیروکسین سدیم است که در بازار ایران با این نام و کاربردی مشابه لووتیروکسین خارجی، عرضه میشود.
بسیاری می‌پرسند راه‌های لاغری سریع برای افرادی که تیروئید کم کار دارن چیست؟ رژیم لاغری برای کسانی که مبتلا به این بیماری‌اند باید طبق نظر پزشک باشد. اغلب، حذف کربوهیدرات‌های مضر، مصرف غذاهای ضد التهاب و مکمل‌ها در رژیم لاغری برای این افراد توصیه می‌شوند.
مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان زنان و زایمان
کم کاری تیروئید و عدم تمرکز
کم کاری تیروئید ممکن است باعث به وجود آمدن مشکلات شناختی یا پردازشی شود. مشکلات تمرکزی (مه مغزی)، ضعف حافظۀ کوتاه مدت و عدم هوشیاری ذهنی از مهم‌ترین مشکلات این بیماری هستند. این موارد معمولاً در اثر تغییر هورمون‌ها رخ می‌دهد.
کم کاری تیروئید و کمردرد
اختلال در غدۀ تیروئید می‌تواند منجر به درد مفاصل شود. به همین دلیل، این بیماری با کمر درد ارتباط مستقیمی دارد. کاهش تولید هورمون توسط غدۀ تیروئید باعث افزایش رشد بافت‌های عضلات شود. در نتیجه، بروز کمر درد در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید را به دنبال دارد.
کم کاری تیروئید و پف چشم
کم کاری تیروئید معمولاً با بیماری‌های چشمی ارتباطی ندارد اما ممکن است در مواردی سبب پف زیر چشم شود. پف زیر چشم، ممکن است ناشی از کم کاری تیروئید شدید باشد که با تشخیص پزشک ممکن است. معمولاً این پف و التهاب با داروی لووتیروکسین قابل درمان است. پف اطراف پلک در زمان پرکاری تیروئید نیز اتفاق می‌افتد. این پف، ناشی از تجمع چربی به دلیل فعالیت زیاد یا کم تیروئید است. اغلب پزشک، دارو و مولتی ویتامین برای پرکاری تیروئید تجویز می‌کند.
دلایل کم کاری تیروئید
این بیماری می‌تواند در اثر عوامل زیر ایجاد شود:
بیماری خود ایمنی مانند هاشیموتو
شایع‌ترین علت کم کاری تیروئید، بیماری خود ایمنی هاشیموتو است که در آن سیستم ایمنی بدن به تیروئید حمله می‌کند. بدین صورت که سیستم ایمنی با تولید آنتی بادی بر بافت تیروئید اثر منفی می‌گذارد و سبب کاهش تولید هورمون‌های مورد نیاز بدن میشود. اغلب، این بیماری، زمینۀ محیطی و ژنتیکی دارد.
تیروئیدیت یا التهاب تیروئید
تیروئیدیت یا التهاب تیروئید، مجموعه‌ای از اختلالت هستند که عملکرد غدۀ تیروئید را با مشکل مواجه می‌کند. شایع‌ترین علل آن نیز می‌تواند بیماری خود ایمنی هاشیموتو باشد. همچنین این اختلال پس از زایمان نیز می‌تواند سبب ابتلا به کم کاری تیروئید شود.
کم کاری تیروئید مادرزادی
گاهی نوزادان از بدو تولد دارای غدۀ تیروئید ناقص هستند که دلیل پزشکی آن نیز ناشناخته است. علائم این اختلال در نوزادان باید با انجام تست تیروئید در زمان تولد تشخیص داده شود.
پرتودرمانی تیروئید
پرتودرمانی‌هایی که برای درمان بیماری‌هایی چون سرطان قسمت‌های بالاتنه و گردن انجام می‌شوند، عملکرد غدۀ تیروئید را با اختلال مواجه می‌کنند.
جراحی
برداشتن بخشی از غدۀ تیروئید یا تمام آن در جراحی از دیگر موارد ابتلا به کم کاری تیروئید است. با توجه به این شرایط، فرد برای همیشه باید از داروهای هورمونی تیروئید استفاده کند.
کمبود یا فراوانی ید در رژیم غذایی
ید، یکی از مهم‌ترین عناصر معدنی برای ترشح هورمون تیروئید است. در صورتی که کمتر یا بیشتر از حد معمول به بدن برسد، می‌تواند منجر به اختلال در عملکرد غدۀ تیروئید شود.
اختلال در غدۀ هیپوفیز
در برخی موارد نادر، بیماری هیپوفیز می‌تواند باعث کم کاری تیروئید شود. هورمون (TSH) یکی از عوامل اصلی آزاد شدن هورمون‌ها از غدۀ تیروئید است. در صورت عملکرد بد هیپوفیز و عدم ترشح (TSH) فرد دچار این بیماری میشود.
مصرف داروهای خاص
مصرف برخی از داروها می‌توانند عملکرد غدۀ تیروئید را با مشکل مواجه کنند و فرد دچار تیروئید کم کار شود.
بارداری
گاهی ممکن است در بارداری یا پس از آن، بدن آنتی بادی‌های خودایمنی را بسازد و فرد را دچار کم کاری تیروئید کند.
تشخیص کم کاری تیروئید در زنان
تشخیص کم کاری تیروئید در زنان، تنها بر اساس علائم صورت نمی‌گیرد؛ زیرا ممکن است علائم آن مشابه بیماری‌های دیگر باشد. معمولاً این بیماری در زنان با علائمی مانند چرخۀ پریود سنگین و نامنظم، افزایش وزن و مشکلات باروری خود را نشان می‌دهند. اما برای اطمینان بیشتر باید چندین نمونه گیری خون و تصویر برداری انجام شود.
چه افرادی در معرض کم کاری تیروئید قرار دارند؟
هر فردی می‌تواند به این بیماری مبتلا شود اما برخی از افراد، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا هستند:
- خانم‌ها بیشتر از آقایان، مستعد ابتلا به کم کاری تیروئید هستند.
- افرادی که سابقۀ خانوادگی بیماری تیروئید داشته باشند.
- افرادی که بیماری خودایمنی مانند دیابت نوع یک یا سلیاک دارند.
- افرادی که جراحی تیروئید انجام داده‌اند.
- افرادی که پرتو درمانی گردن و بالای سینه انجام داده‌اند.
- افرادی که در شش ماه گذشته، باردار بوده‌اند.
- افرادی که اختلال سندروم ترنر دارند.
درمان کم کاری تیروئید
مشکلات کم کاری تیروئید نه تنها متابولیسم بدن را با مشکل مواجه می‌کند بلکه می‌تواند بر فعالیت‌های روزانه نیز تأثیر بگذارد. در نتیجه، درمان دارویی و رژیم غذایی مناسب از مهم‌ترین راه‌های بهبود تیروئید کم کار به شمار می‌روند.
درمان دارویی
برای درمان کم کاری تیروئید، دارو برای تولید هورمون‌هایی تجویز میشود که غدۀ تیروئید، قادر به ترشح کافی آن نیست. قرص لووتیروکسین (Levothyroxine) یکی از پرکاربردترین و رایج‌ترین داروها برای درمان این بیماری است که توسط پزشک به افراد تجویز میشود. این قرص می‌تواند به بهبود علائم بیماری کمک بسیاری کند. برخی می‌پرسند ایا قرص کم کاری تیروئید باعث لاغری میشود؟ بله! این قرص باعث تنظیم و تعادل هورمون‌ها میشود و به سوخت و ساز بدن کمک می‌کند اما مصرف آن بدون تجویز پزشک خطرناک است.
معمولاً شش تا هشت هفته پس از درمان دارویی برای بررسی سطح هورمون‌ها آزمایش خون انجام میشود. پس از مشاهدۀ نتایج آزمایش، پزشک متخصص در صورت نیاز، دوز دارو را تغییر می‌دهد. این روند ادامه پیدا می‌کند تا دوز مناسب پیدا شود. هنگامی که دوز مناسب دارو پیدا شد برای بررسی روند بهبودی، شش ماه دیگر یک آزمایش خون گرفته میشود. پس از آن انجام سالی یک بار آزمایش خون به بیمار توصیه میشود.
رژیم غذایی
در رژیم غذایی کم کاری تیروئید، برخی از مواد غذایی ممنوعیت دارند و برخی دیگر توصیه می‌شوند. غدۀ تیروئید برای ساخت هورمون به ید نیاز دارد که از طریق رژیم غذایی وارد بدن میشود. اما اگر فرد به بیماری هاشیموتو یا سایر اختلال‌های خودایمنی مبتلا باشد، ممکن است به ید، واکنش نشان دهد. در رژیم غذایی تیروئید هاشیموتو، مصرف غذاهایی که سبب التهاب بدن می‌شوند باید به حداقل برسند و به جای آن از ماهی سالمون، ساردین، سبزیجات پهن برگ مانند اسفناج، میوه‌هایی چون موز و توت و سبزیجاتی هویج، کلم بروکلی و چغندر استفاده شود.
علاوه بر این روش‌ها، درمان تیروئید کم کار در طب سنتی هم ممکن است تا حدی کمک کننده باشد. طب سنتی، طبع سرد و تر، مشکلات گوارشی، کمبود ید و استرس را علت این بیماری معرفی می‌کند. بنابراین برای درمان کم کاری تیروئید در طب سنتی راه‌های زیر پیشنهاد میشود:
- مصرف حبوباتی چون سویا و لوبیا
- مصرف میوه‌هایی با طبع خشک و گرم مانند سیب و موز
- استفاده از نمک ید دار (در حد تعادل)
- مصرف تخم مرغ
- مصرف ماهی سالمون
- خوردن غذاهایی با فیبر و پروتئین بالا
- استفاده از قارچ و کدو در رژیم غذایی
- ماساژ گلو با روغن گل بنفشه، سرخ و نیلوفر
- انجام ورزش برای بهبود گردش خون
به طور کلی، بهتر است دربارۀ دریافت مکمل‌ها و رژیم غذایی برای کم کاری تیروئید با پزشک داخلی یا فوق تخصص غدد مشورت کنید. برای مشاوره می‌توانید وارد کلینیک آنلاین هرلایف شوید و با پزشک متخصص در ارتباط باشید.
راهکارهای پیشگیری از کم کاری تیروئید
مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از کم کاری تیروئید به شرح زیر است:
- داشتن رژیم غذایی متعادل
- کنترل مصرف ید
- انجام معاینات منظم
- پرهیز از غذاهای فرآوری شده
- ورزش کردن منظم
- کنترل استرس
نکات مهم دربارۀ کم کاری تیروئید در زنان
- کم کاری تیروئید هنگامی است که غدۀ تیروئید، هورمون کافی برای رفع نیازهای بدن فراهم نکند.
- این بیماری در زنان باعث چاقی، ناباروری و درد مفاصل میشود.
- خستگی، افسردگی، یبوست، ورم صورت، کندی ضربان قلب، چرخۀ پریود نامنظم و ناباروری از عمده علائم این بیماری هستند.
- کم کاری تیروئید باعث بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان، تغییر در خلق و خو و کلسترول بالا میشود.
- رژیم لاغری برای کسانی که کم کاری تیروئید دارند در کنار دارو درمانی می‌تواند بسیار مؤثر باشد.
- تشخیص و درمان این بیماری باید تحت نظر پزشک متخصص انجام شود. با مشاهدۀ علائم این بیماری می‌توانید وارد اپ هرلایف شوید و سؤال‌های خود را از پزشک متخصص در کلینیک یا بخش پرس و گو بپرسید.
سوالات متداول
این بیماری با کند کردن متابولیسم بدن، سبب چاقی و اضافه وزن میشود.
کم کاری تیروئید ممکن است شانس بارداری را کاهش دهد اما غیر ممکن نیست. معمولاً با مصرف لووتیروکسین، هورمون‌ها به تعادل می‌رسند.
منابع: